Studiuesit kanë zbuluar se nënat zëvendësuese kanë më shumë gjasa të diagnostikohen rishtazi me një sëmundje mendore gjatë dhe pas shtatzënisë sesa, gratë që mbajnë pasardhësit e tyre.
Përveç kësaj, pavarësisht se si ngjizeshin, gratë me një histori të mëparshme sëmundjesh mendore, u zbulua se kishin një rrezik më të lartë për t’u diagnostikuar me gjendje të tilla gjatë dhe pas shtatzënisë sesa ato që nuk kishin.
Ndërsa ligjet në lidhje me zëvendësueset, ose “bartëset gestacionale”, ndryshojnë në të gjithë botën, praktika po lulëzon. Sipas Global Market Insights, tregu pritet të rritet nga 27.9 miliardë dollarë (20.8 miliardë paund) në vitin 2025 në 201.8 miliardë dollarë (150.2 miliardë paund) në vitin 2034.
“Gjetjet tona nënvizojnë rëndësinë e shqyrtimit dhe këshillimit adekuat të bartësve të mundshëm gestacionalë para shtatzënisë, në lidhje me mundësinë e një sëmundjeje mendore të re, ose përkeqësimit të një sëmundjeje mendore të mëparshme gjatë ose pas shtatzënisë”, tha Dr. Maria Velez, autorja e parë e hulumtimit, nga Universiteti McGill në Kanada. “Gjithashtu, ofrimi i mbështetjes gjatë dhe pas shtatzënisë, mund të jetë veçanërisht i rëndësishëm për bartëset gestacionale.”
Duke shkruar në revistën Jama Network Open, Velez dhe kolegët e saj raportojnë se si analizuan të dhënat nga 767,406 lindje në Ontario, që ndodhën midis 1 prillit 2012 dhe 31 marsit 2021.
Nga këto, 748,732 përfshinin ngjizje pa ndihmë, 758 përfshinin nënë zëvendësuese dhe të tjerat përfshinin fertilizimin in vitro te nënat që mbanin fëmijët e tyre. Velez tha se shumica dërrmuese e rasteve të nënave zëvendësuese në Kanada, përfshinin nënën zëvendësuese që nuk kishte lidhje me fëmijën, që do të thotë se vezët e nënës zëvendësuese nuk u përdorën në ngjizje.
Midis atyre që u përjashtuan nga kjo analizë fillestare, ishin gratë me një histori sëmundjesh mendore para datës së parashikuar të ngjizjes.
Ekipi analizoi numrin e grave në secilin grup që morën një diagnozë të një sëmundjeje mendore të re që nga data e parashikuar e ngjizjes, siç është çrregullimi i ankthit, çrregullimi i humorit, vetëdëmtimi ose psikoza.
Këto diagnoza ndodhën te 236 nëna zëvendësuese, 195,022 gra që kishin një konceptim të paasistuar dhe 4,704 gra që kishin bërë fekondim in vitro.
Pasi u morën parasysh faktorë të tillë si mosha, të ardhurat, pirja e duhanit dhe numri i fëmijëve, kjo korrespondonte me një shkallë incidence prej 43% dhe 29% më të lartë të sëmundjeve të reja mendore për 100 persona në vit të ndjekjes te nënat zëvendësuese, krahasuar me gratë që kishin një konceptim të pandihmë ose fertilizim IVF, përkatësisht.
Për të tre grupet, çrregullimi i humorit ose ankthit ishte diagnoza më e zakonshme, ndërsa koha mesatare nga konceptimi deri në diagnozë ishte e ngjashme, rreth dy vjet e gjysmë.
Studiuesit zbuluan se rreziku i sëmundjeve të reja mendore mbeti i lartë tek nënat zëvendësuese, por në një shkallë më të vogël, në krahasim me gratë që kishin një ngjizje pa ndihmë, por nuk jetonin më me fëmijën e tyre një vit pas lindjes.
“Ky zbulim mund të sugjerojë që disa bartës gestacionalë mund të përjetojnë pikëllim nga braktisja e të porsalindurit të tyre, si ajo e përshkruar pas birësimit ose largimit të fëmijës në kujdestari – diçka që ka nevojë për studime të mëtejshme”, tha Velez.
Ekipi më pas kreu analiza të mëtejshme që përfshinin gra me një histori të mëparshme sëmundjesh mendore, dhe zbuloi se të gjitha grupet në këtë kategori kishin një shkallë më të lartë të sëmundjeve mendore të reja sesa ato pa histori të mëparshme. Pavarësisht se Kanadaja kërkon që zëvendësueset e mundshme t’i nënshtrohen vlerësimeve psikologjike, rezultatet zbuluan se 19% e zëvendësueseve në studim, kishin një diagnozë të dokumentuar të sëmundjes mendore para shtatzënisë.
Studimi vjen pas një hulumtimi të mëparshëm nga ekipi që zbuloi se zëvendësueset kishin më shumë gjasa të përjetonin ndërlikime, duke përfshirë hemorragji të rëndë pas lindjes dhe preeklampsi të rëndë.
Dr. Zaina Mahmoud, një eksperte mbi aspektet socio-ligjore të zëvendësimit në Universitetin e Liverpulit, në Angli, e cila nuk ishte e përfshirë në studim, tha se nevojiten kërkime të mëtejshme për të eksploruar nëse rreziku më i madh i sëmundjeve të reja mendore tek zëvendësueset, ishte për shkak të vetë shtatzënisë dhe mekanizmave në lojë.
“[Studiuesit] nuk po trajtojnë pse ose si zëvendësuesit kanë këto trajektore emocionale”, tha ajo, duke shtuar se ekipi kishte përdorur përkufizime shumë të gjera të sëmundjes mendore. “Ata hipotetizojnë se pikëllimi nga heqja dorë nga foshnja mund të kontribuojë, por ata në të vërtetë nuk e matin atë pikëllim.”
Por Mahmoud mbështeti thirrjen për shqyrtim dhe mbështetje më të madhe për zëvendësueset e mundshme, duke thënë se studimi sugjeroi që mbështetja duhet të zgjasë për më shumë se dy vjet pas lindjes. Studimet “vërtet nxjerrin në pah nevojën për informacion dhe procedura të shëndosha pëlqimi”, tha ajo./ The Guardian.









