Tag: shprehje

  • Nëse nuk e keni ditur: Ja si shkruhen shkurt disa nga fjalët në fjalor!

    Nëse nuk e keni ditur: Ja si shkruhen shkurt disa nga fjalët në fjalor!

    Tabela e shkurtimeve është listë në një fletë të fjalorëve që jep shpjegime për shkurtimet e fjalëve dhe shenjave të përdorura në atë fjalorë.

    Zakonisht e gjeni në faqet e para apo të fundit të librit.

    Për fjalorët shqip-shqip zakonisht përdoret lista e shkurtimeve e paraqitur më poshtë. Po ashtu edhe për fjalorët tjerë d.m.th të kodeve në gjuhët tjera në shpjegimet në gjuhën shqipe përdoret një listë e tillë.

    ana. – term nga anatomia.antrop. – term nga antropologjia.arb. – fjalë a shprehje e arbëreshëve të Italisë ose të Greqisë.arkeol. – termë nga arkeologjia.arkit. – term nga arkitektura.art. – term nga arti ose artikullas. – emër i gjinisë asnjanëse; në gjininë asnjanëse.astr. – term nga astronomia.astronaut. – term nga astronautika.av. – term nga aviacioni.bakt. – term nga bakteriologjia.bashkërend. – lidhëz bashkërenditëse.betim. – fjalë a shprehje, që përdoret si betim.biol. – term nga biologjia.biokim. – term nga biokimia.bised. – fjalë a shprehje e ligjërimit.blet. – term nga bletaria.bot. – term nga botanika.bujq. – term nga bujqësia.det. – term nga detaria.dëf. – përemër dëftorë.dipl. – term nga diplomacia.drejt. – term nga drejtësia.dhan. – rasa dhanore.ek. – term nga ekonomia.elektr. – term nga elektroteknika.em. – emër.etnogr. – term nga etnografia.euf. – euforizëm.f. – emër i gjinisë femërore; në gjinin femërore.farm. – term nga farmaceutika.fet. – term fetar.fëm. – term nga fjalë ose shprehje e të folurit të fëmijëve.fig. – kuptimi i figurshëm.filoz. – term nga filozofia.fin. – term nga financat.fiz. – term nga fizika.fiziol. – term nga fiziologjia.fjalëform. – element fjalëformuese.fj.ndërm. – fjalë e ndërmjetshme.fj.u. – fjalë e urtë.folk. – term nga folkloristika.fol. – folje.foto. – term nga fotografia.gjah. – term nga gjuetia.gjell. – term nga gjellëtarja.gjeod. – term nga gjeodezia.gjeofiz. – term nga gjeofizika.gjeogr. – term nga gjeografia.gjeol. – term nga gjeologjia.gjeom. – term nga gjeometria.gjëzë. – gjëgjëzë.gjin. – rasa gjinore.gjuh. – term nga gjuhësia.hek. – term nga hekurudha.hidrol. – term nga hidrologjia.hidrotek. – term nga hidroteknika.hist. – term nga historia, historizmi.iron. – me ironi, për shpoti.jokal. – folje jokalimtare.kal. – folje kalimtare.kallëz. – rasa kallëzore.kallëzuese. – si kallëzues.keq. – me kuptim keqsues.kim. – term nga kimia.kinem. – term nga kinematografia.kirur. – term nga kirurgjia.kish. – term kishtar.kopsht. – term nga kopshtaria.krah. – krahasues.krahin. – term nga krahinorizmi, fjalë ose shprehje krahinore.kr.pop. – fjalë ose shprehje e krijimtarisë gojore popullore.kr.thj. – koha e kryer e thjeshtë.kryes. – kryesisht.kund. – fjalë me kuptim të kundërt, antonim; e kundërta.kundërsht. – lidhës kundërshtore.lart. – fjalë a shprehje e stilit të lartë.lej. – lidhës lejore.let. – term nga letërsia.libr. – fjalë ose shprehje e ligjërimit libror.lidh. – lidhëz.lidhor. – përemër lidhor.logj. – term nga logjika.m. – emër i gjinisë mashkullore; në gjinin mashkullore.malk. – malkim.mat. – term nga matematika.mb. – mbiemër.meteor. – term nga meteorologjia.min. – term nga mineralogjia dhe në miniera.mit. – term nga mitologjia.mjek. – term nga mjekësia.moh. – pjesëz mohuese; mouese.mospërf. – fjalë ose shprehje me ngjyrim mospërfilës.muz. – term nga muzika.ndajf. – ndajfolje.ndërt. – term nga ndërtimtaria.num.përmb. – numëror përmbledhës.num.rresht. – numëror rreshtorë.num.them. – numëror themelor.mxit. – pjesë nxitëse.nj. – numri njëjës.opt. – optika.pakr. – koha e pakryer.pakuf. – përemër i pakufishëm.palak. – fjalë e palakueshme.paleont. – term nga paleontologjia.pandr. – fjalë e pandryshueshme.parafj. – parafjalë.pasth. – pasthirrmë.pavet. – folje pavetore.peshk. – term nga peshkataria.përb. – fjalë apo term me ngjyrim përbuzës.përçm. – fjalë apo term me ngjyrim përçmues.përd. – përdoret si … .përem. – përemër.përf. – me përdorim përforcues.përk. – fjalë apo shprehje përkëdhelëse.përmb.përmbledhës. – përmbledhës.P.e.s. – Para erë sonë.pës. – folje e diatezës pësore; me kuptimin pësor.pj. – pjesëz.pjes. – pjesore.poet. – fjalë a shrehje poetike.poh. – pjesëz pohuese; pohuese.pr. – përemër pronor.pr. – term nga proverba.psikol. – term nga psikologjia.pyet. – përemër pyetës.pyllt. – term nga pylltaria.r. – rasë.radio. – term nga radioteknika.rrallë. – fjalë a shprehje e përdorur rrallë.rrjedh. – rasa rrjedhore.spec. – term special ose term që përdoret në disa fusha.sport. – term nga sporti, fizkultura.sh. – numri shumës.shah. – term nga shahu.shak. – fjalë a shpehje që përdoret me shaka.shar. – fjalë a shpehje sharëse.shkurt. – shkurtim.shtypshkr. – term nga shtypshkronja.tall. – fjalë a shpehje tallëse.teatër. – term nga teatri.tek. – term nga teknika.tekst. – term nga tekstili, industrinë e tekstile.tr. – trajtë.treg. – term nga tregtia.thjeshtligj. – fjalë a shprehje e thjesht ligjërimi.ur. – urim.urdh. – mënyra urdhërore.usht. – term nga ushtria.vet. – vetëm.veter. -term nga veterinaria.vetor. – përemër vetor.vetv. – folje a diatezë vetvetore ; me kuptimin vetëvetor.vjet. – fjalë a shprehje e vjetruar.zakon. – zakonisht.zool. – term nga zoologjia; emërtim për kafshë.zvog. – me kuptimin zvogëluese.zyrt. – fjalë ose shprehje e punëve zyrtare.

    Burimi i të dhënaveFjalor i Gjuhës së Sotme Shqipe – Tiranë, 1980

    ObserverKult

    Lexo edhe:

    DREJTSHKRIMI I GEGNISHTES OSE GEGNISHTJA E STANDARDIZUEME

  • Shprehje të bukura popullore urimtarie shqipe që mund dhe duhet të riaktivizohen në ligjërimin e përditshëm

    Shprehje të bukura popullore urimtarie shqipe që mund dhe duhet të riaktivizohen në ligjërimin e përditshëm

    “Asnjë gjuhë tjetër nuk ka fjalë aq të bukura se sa shqipja për urime.” – Edith Durham

    Shprehjet e bukura popullore urimtare shqipe vërtet kanë një shprehësi e kolorit të veçantë si në asnjë gjuhë tjetër, si: T’u rrittë nderi!, Të paça!, T’u bëftë dielli urë!, T’patë e mira!, T’punoftë ora!, T’punoftë shendja!, Të hëngërt goja mjaltë!, Të lumshin duart!, Të lumshin këmbët!, Të lumshin krahët!, Të lumtë dora!, Të lumtë goja!, Përshumëjetë!, Paç këmbën e mbarë!, Ëmbël e mirë qofshi!, etj. Porse sot këto po rrëgjohen dhe pothuajse ikin nga përdorimi, janë rrudhur në disa urime formale: Përshëndetje!, Gëzuar!, Urime!, e në disa artificializma: Kënaqësi me ju pas në studio!, Kënaqësia është e imja! “Keqardhje të shohësh se çka ndodhi sot.” Bën sens (fr. faire des siennes) – në vend të: bën të tijat, bën marrëzirat e zakonshme.

    Nga Qemal Murati

    Veçanërisht një kolorit e shprehësi të madhe te shqiptarët kanë urimet për jetëgjatësi dhe jetë të bardhë (me fat e pa brenga):

    Tungjatjeta! t’u zgjattë jeta! (një shprehje që nuk e gjen te gjuhët e tjera).

    T`u rrittë jeta!

    T’u rrittë jeta e tungjatjeta! (përsëritje për përforcim të jetëgjatësisë).

    Më rrofsh!

    Na rrofsh!

    Rrënofsh sa pulëbardha! paç jetë shumë të gjatë! Në përgjigje: Sa të thotë Zoti! (Shestan).

    Rrofsh sa hutat e bardha! rrofsh treqind vjet, sa thuhet se ka jetuar shpendi huta e bardhë (Kërçovë).

    Rrofsh sa Baba Tomorri! (Skrapar).

    Rrofsh sa mali i Tomorrit! (Skrapar).

    Rrofsh sa Sharri plak!

    Rrofsh sa dielli e hënëza! (Kozencë).

    Rrofsh sa mosha e kësaj toke!

    Rrofsh sa rron vera me bukën! (Kozencë).

    Një mijë vjet të bardha! urim për jetëgjatësi (arbëreshët e Italisë – Kozencë).

    Me të ëmbël na shkoftë moti! ur. (Skrapar).

    Pashë mirë sa ka deti! (arbëreshët e Italisë – Kozencë).

    Qofsh jetëbardhë! e paç jetën të bardhë, qofsh me fat! (Tropojë).

    T’u bëftë diell! të vaftë mbarë!

    T’u bëftë dielli urë! shkoftë mbarë, paç gëzim e lumturi (Gurgurnicë – Tetovë).

    T’u bëftë dita një mijë! t’u zgjattë jeta!, rrofsh e qofsh sa malet! Edhe: T’u bëftë dekika motmot! I thuhet dikujt, për të cilin dëshirojmë që të ketë jetë të gjatë.

    Vetëm gjuha shqipe ka togfjalësha të tillë mrekullues si: bëj falmeshëndet, shkoj për kryeshëndoshë, t’u rrittë jeta e tungjatjeta!, A je burrë!, Mirëmbarë!, Mirënlog!, Falëmeshëndet!, etj. Në rrafshin krahasues në gjuhë dhe bashkësi shoqërore të ndryshme të Europës, mund të thuhet se shqiptarët dhe gjuha shqipe karakterizohen si një nga bashkësitë më të pasura me përshëndetje dhe urime të bukura. Ato janë të mbërthyera në një bosht leksikosemantik që tregon cilësitë e larta dhe fisnikërinë e shpirtit shqiptar. Tejendanë përshëndetjeve dhe urimeve shqiptare si një bosht madhor dhe i plotvlershëm qëndrojnë mbemrat: (i, e) mirë, (i, e) mbarë, (i, e) gëzuar, (i, e) shëndoshë, si dhe emrat: jetë e gjatë, shëndet, gaz e gëzim etj. (Gjovalin Shkurtaj).

    Filologu i shquar Mustafa Kruja për përshëndetjet shqiptare do të shprehet: “Të mrekullueshme i ka shqipja të përshëndetunat, e gati kurrë përgjegja s’është e njëmendtë me falën e atij që e bën së pari. Në krahasim me tonat, ato të çdo gjuhe tjetër që njoh më duken qesharake.”

    Autori i këtyre radhëve ka përgatitur për botim “Fjalor i urimeve dhe mallkimeve” me një lëndë prej mbi 3500 përshëndetjesh, urimesh, bekimesh, betimesh, mallkimesh e sharjesh, me shprehje të ngulëta popullore, që përdoren për çdo ditë në gojë të shqipfolësve, që i japin gjuhës shqipe një karakter të veçantë, një rrjedhje të ëmbël në lëmin e urimtrisë dhe të ashpër e të vrazhdë në mallkimtari.

    Fjalori përfshin gjashtë krerë:

    Të përshëndoshura 97

    Uresa e urime 744

    Betime 244

    Mallkime 1730

    Nushëllime 44

    Fjalë e shprehje përçmuese 700.

    Ky fjalor sjell një regjistër prej kund 244 betimesh të qëmtuara nga goja e popullit dhe nga literatura, ku thuhet se: Shqiptari i jep më tepër rëndësi betimit “Për qiell e për dhe” se atij “Për Zotin”, “Për Allahun”, “Për Krishtin” (Krist Maloki). Khs. dhe betimin e vjetër te shqiptarët: “Për atë diell që vete lodhët.” (Kurvelesh).

    ObserverKult

  • Kalendat Greke – Çfarë kuptimi ka kjo shprehje ?

    Kalendat Greke – Çfarë kuptimi ka kjo shprehje ?

    “Në kalendat greke”, kjo është një shprehje e përdorur në politikë, filozofi, letërsi, komunikim dhe dialog të zakonshëm.Në fakt është përkthim i motos latine ‘ad kalendas graecas’, nxjerrë nga libri “Jeta e Augustit” me autor Svetonio.Zakonisht kjo shprehje  përdoret për të përcaktuar një kohë që nuk do të vijë kurrë, për të treguar diçka që shtyhet për një datë të papërcaktuar.Kjo vjen nga fakti se kalendari grek, ndryshe nga ai romak, nuk parashikonte kalendat, ose ditët e para të muajit. Pra të thuash kalendat greke, është si të mbështesësh një absurditet, një kohë që nuk ekziston.