Ndërsa tetori afrohet pak nga pak, freskia në ajër dhe gjethet ngjyrë portokalli të artë sinjalizojnë se vjeshta ka mbërritur vërtet.
Nëse ndiheni jashtëzakonisht të lodhur, të papërqendruar ose në përgjithësi pa energji, mund të pyesni veten – a janë këto thjesht trishtim pas pushimeve, apo po ndodh diçka më shumë?
Për të kuptuar pse ka rënë energjia sezonale, folëm me psikologë të cilët kanë shpjeguar disa arsye të zakonshme që qëndrojnë pas rënies së energjisë në këtë kohë të vitit dhe kanë ndarë këshillat e tyre kryesore për rritjen e energjisë.
Pse njerëzit kanë tendencë të ndihen më të lodhur ose të plogësht në vjeshtë?
“Është shumë e zakonshme të ndiesh një rënie të dukshme të niveleve të energjisë gjatë vjeshtës dhe ka arsye të mirëpërcaktuara psikologjike dhe fiziologjike për këtë”, thotë Dr. Erica De Lange, drejtoreshë rajonale e shërbimeve të psikologjisë (jug) në Cygnet Health Care. “Ndërsa stinët ndryshojnë, trupat dhe mendjet tona përshtaten në përgjigje të ndryshimeve në mjedis.”
Një nga faktorët më të mëdhenj është ekspozimi i reduktuar ndaj dritës natyrale të ditës.
“Drita luan një rol vendimtar në rregullimin e ritmit tonë cirkadian, i cili është ora e brendshme që përcakton kur ndihemi zgjuar dhe kur ndihemi të përgjumur”, shpjegon De Lange. “Gjatë muajve të verës, ditët më të gjata nënkuptojnë më shumë sinjale natyrale për të qëndruar vigjilentë dhe aktivë. Por në vjeshtë, ndërsa orët e ditës shkurtohen dhe mbrëmjet vijnë më herët, ky ritëm mund të ndërpritet, duke çuar në rritje të lodhjes dhe ulje të motivimit.”
Ajo shton se më pak rrezet e diellit do të thotë gjithashtu se truri ynë prodhon më pak serotoninë, një neurotransmetues, që shpesh quhet ‘kimikati që të bën të ndihesh mirë’.
“Serotonina ndihmon në rregullimin e humorit dhe energjisë, kështu që kur nivelet e saj bien, njerëzit mund të ndihen më të ngadaltë ose të plogësht”, shpjegon De Lange. “Në të njëjtën kohë, mbrëmjet më të errëta shkaktojnë prodhimin e melatoninës, hormonit që i sinjalizon trupit tonë se është koha për të pushuar. Ky çlirim më i hershëm i melatoninës mund t’i bëjë njerëzit të ndihen të përgjumur ose letargjikë shumë më herët gjatë ditës sesa mund të dëshirojnë.”
Nivelet e ulëta të vitaminës D, mund të ndikojnë gjithashtu në nivelet tona të energjisë.
“Drita e diellit është burimi ynë kryesor natyror i vitaminës D, dhe nivelet më të ulëta janë të lidhura fort me lodhjen dhe humorin e keq”, thotë De Lange. “Me më pak ekspozim ndaj diellit në vjeshtë dhe dimër, njerëzit mund të vërejnë se nivelet e tyre të energjisë ulen.”
“Për disa individë, këto ndryshime sezonale mund të shkaktojnë edhe një ndryshim më të rëndësishëm të humorit të njohur si çrregullim afektiv sezonal (ÇAS), një lloj depresioni i njohur i lidhur me ekspozimin e reduktuar në dritën e ditës. Megjithatë, edhe pa ÇAS, është shumë normale të ndihet ngadalësimi sezonal.”
A mund të shkaktojë kalimi nga vera në vjeshtë, lodhje emocionale ose “shpërthim sezonal”?
“Kalimi nga vera në vjeshtë mund të shkaktojë lodhje emocionale ose atë që disa e përshkruajnë si ‘djegie sezonale’”, shpjegon Dr. Ravi Gill, psikolog praktikues. “Psikologjikisht, ky ndryshim shpesh sjell një përzierje të faktorëve stresorë biologjikë dhe të stilit të jetës.
“Reduktimi i dritës së ditës ndryshon ritmet cirkadiane, duke ndikuar në neurotransmetuesit që rregullojnë humorin si serotonina dhe dopamina, të cilat mund të ulin motivimin dhe qëndrueshmërinë emocionale.”
Gill thekson gjithashtu se si vjeshta shpesh përkon me kërkesa në rritje, të tilla si puna e intensifikuar pas pushimeve të verës dhe një semestër i ri shkollor.
“Ky kombinim i ndryshimeve fiziologjike dhe përgjegjësive të shtuara mund të kontribuojë gjithashtu në një ndjenjë shterimi”, vëren Gill. “Për disa, ndihet si një humbje delikate e energjisë dhe humorit, që çon në nervozizëm, humbje të fokusit ose paqëndrueshmëri emocionale.”
“Në thelb, trupi dhe mendja po përshtaten jo vetëm me ndryshimet mjedisore, por edhe me presionet e ripërtërira psikologjike, duke i bërë njerëzit më të prekshëm ndaj lodhjes sezonale.”
Bashkimi i këtyre faktorëve mund të duket i pakapërcyeshëm, por mos u shqetësoni, ne jemi këtu për t’ju ndihmuar. Ja 10 zakone të përditshme që mund t’ju ndihmojnë të ruani nivele të qëndrueshme të energjisë gjatë muajve të vjeshtës…
1. Maksimizoni ekspozimin ndaj dritës së ditës
“Kaloni kohë jashtë në diellin e mëngjesit ose të mesditës për të rregulluar ritmet cirkadiane, për të rritur serotoninën dhe për të luftuar lodhjen”, rekomandon Gill.
2. Qëndroni fizikisht aktivë
“Ushtrimet e moderuara ditore – si ecja e shpejtë, joga ose çiklizmi – përmirësojnë rrjedhën e gjakut, ngrenë humorin dhe zvogëlojnë plogështinë”, thotë Gill.
3. Jepini përparësi vakteve të pasura me lëndë ushqyese
“Konsumimi i frutave, perimeve dhe drithërave të plota të stinës, mbështet nivelin e qëndrueshëm të sheqerit në gjak, duke parandaluar rënien e energjisë”, thotë Gill.
4. Hidratohuni rregullisht
“Moti më i freskët zvogëlon shenjat e etjes, por dehidratimi prapëseprapë çon në lodhje dhe përqendrim të dobët. Uji ose çajrat bimorë ndihmojnë”, thotë Gill.
5. Provoni vetëdijen
“Praktikat e vetëdijesimit, të tilla si meditimi ose teknikat e argumentimit, zvogëlojnë stresin dhe përmirësojnë ndërgjegjësimin për energjinë”, vëren Gill.
6. Jepini përparësi gjumit të vazhdueshëm
«Shkoni në shtrat dhe zgjohuni në të njëjtën kohë çdo ditë», rekomandon De Lange. «Shmangni ekranet pak para gjumit dhe krijoni një rutinë qetësuese për të ndihmuar trupin tuaj të qetësohet».
7. Kini kujdes me stimuluesit
“Kufizoni ushqimet me shumë sheqer dhe kafeinën, të cilat mund të japin shpërthime të shkurtra energjie, por shpesh çojnë në kriza të mprehta më vonë”, këshillon De Lange.
8. Mundohuni të riformuloni mënyrën tuaj të të menduarit
“Mund të përpiqeni të riformuloni mënyrën tuaj të të menduarit dhe, në vend që të përqendroheni te humbja e verës, përpiquni të përqafoni anët unike pozitive të vjeshtës, siç janë rutinat komode, ushqimet sezonale ose koha për reflektim”, sugjeron De Lange. “Një pikëpamje pozitive për sezonin e ardhshëm dhe muajt e ardhshëm mund të zvogëlojë ndjenjat e letargjisë.”
9. Vendosni qëllime të vogla dhe të arritshme
“Lodhja mund të duket e tepërt, kështu që ndarja e detyrave në hapa të menaxhueshëm ndihmon në ndërtimin e vrullit dhe një ndjenje arritjeje, e cila nga ana tjetër rrit energjinë”, rekomandon De Lange.
10. Ji i sjellshëm me veten
«Në vend që ta etiketoni lodhjen si dobësi ose defekt, shikojeni atë si një përgjigje normale ndaj ndryshimeve sezonale», thotë De Lange. «Kjo vetëdhembshuri zvogëlon ndjenjën e fajit dhe i ndihmon njerëzit të përqendrohen në zgjidhje konstruktive»./ DPA News.