“Pjesa tjetër e botës” ka mbërritur këto orë në Pekin, në oborrin e Xi Jinping, për ta nderuar atë në një sërë aktivitetesh me të cilat superfuqia aziatike synon të konsolidojë qendrën e saj gjeopolitike. “Pjesa tjetër e botës”, pra të gjithë, përveç perëndimorëve.
Grumbullimi i liderëve që po mbërrijnë është i jashtëzakonshëm. Dhe është mjaft domethënës të futesh në narrativën që regjimi komunist i bën doktrinës së tij për rendin e ri botëror, i destinuar të zëvendësojë atë të krijuar nga Perëndimi. “Jugu i Madh global nuk është më shumica e heshtur”, deklaroi ministri i Jashtëm kinez duke pritur liderët e shumtë që vinin nga vendet në zhvillim.
Kulmi i këtyre aktiviteteve do të jetë Parada e Fitores, më 3 shtator. 80 vjet saktësisht nga dita e kapitullimit formal të Japonisë, në fund të Luftës së Dytë Botërore. Propaganda e regjimit komunist kinez e ka përgatitur festimin me një ofensivë të revizionizmit historik. Manualet e “rishkruara” nga Pekini zvogëlojnë rolin e amerikanëve në atë luftë, akuzojnë SHBA-të se nuk tregojnë siç duhet të vërtetën, domethënë që Japonia u mund falë rezistencës heroike të kinezëve.
Madje edhe emri ndryshon: Ai konflikt quhet tani Lufta e Madhe e Rezistencës së Popullit Kinez kundër japonezëve. Natyrisht, është një shtrembërim: guerrilja kineze nuk do ta kishte mposhtur kurrë vetëm ushtrinë japoneze. Për më tepër, Pekini fsheh faktin që ata që luftonin më së shumti kundër pushtuesve japonezë ishin trupat nacionaliste të Chiang Kai-shek, të cilat bënë luftë edhe kundër komunistëve të Mao Zedong, e humbën në vitin 1949 dhe u strehuan në Tajvan. Edhe Moska futet në këtë narrativë revizioniste kineze, që “anashkalon” paqartësitë e Stalinit, i cili gjatë nuk dinte nëse të mbështeste Chiang apo Maon.
Por Parada e Fitores e 3 shtatorit nuk është ngjarja e vetme dhe ndoshta as më e rëndësishmja. Para saj, Xi Jinping do të kryesojë samitin e 25-të të Këshillit të Krerëve të Shtetit të Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait (SCO) 2025. Ky samit do të mbahet në Tianjin, porti më i afërt me Pekinin, në veri të Kinës, më 31 gusht dhe 1 shtator. Do të jetë një nga takimet më të rëndësishme diplomatike të vitit mes krerëve të shteteve dhe qeverive. SCO (themeluar në vitin 2001) është një nga organizatat me të cilat Republika Popullore ndërton aleancat e saj dhe harton një rend të ri botëror me qendër Kinën. Ajo shoqërohet nga Iniciativa për Sigurinë Globale (GSI), nga BRICS dhe nga Belt and Road Initiative (Nismat e Rrugëve të Reja të Mëndafshit), për të përmendur vetëm më të njohurat. Ndryshe nga BRICS, SCO dhe GSI janë ende më të theksuara nga hegjemonia kineze.
“Xi dëshiron të avancojë ‘shpirtin e Shangait, të marrë përsipër misionin e kohës sonë dhe t’u përgjigjet pritshmërive të popujve’”, deklaroi një zëdhënës i tij. Xi do të shpallë rrugë të reja për të “mbrojtur në mënyrë konstruktive rendin ndërkombëtar të pasluftës dhe për të përmirësuar sistemin e qeverisjes globale”.
Në samitin e Tianjin do të marrin pjesë liderë nga mbi 20 shtete dhe 10 organizata ndërkombëtare. Lista është mbresëlënëse dhe tregon vendet që në këtë moment duan të jenë “në hirin e Kinës”. Mes tyre: presidenti bjellorus, Alexander Lukashenko, kryeministri indian, Narendra Modi, presidenti iranian, Masoud Pezeshkian, kryeministri pakistanez, Shahbaz Sharif, presidenti rus, Vladimir Putin, presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan, kryeministri egjiptian, Mostafa Madbouly.
Më pas vijnë liderët e të gjitha republikave ish-sovjetike të Azisë Qendrore, të gjitha vendet e Azisë Juglindore, përfshirë Indonezinë e Vietnamin, edhe pse më pranë SHBA-ve. Plus dhjetëra të tjerë. Po ashtu edhe krerët e pothuajse të gjitha organizatave multilaterale botërore, nga sekretari i përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres e më poshtë.
“Xi do ta përdorë këtë samit si mundësi për të ilustruar një rend ndërkombëtar post-amerikan dhe për të treguar se përpjekjet e Shtëpisë së Bardhë për të kundërshtuar Kinën, Iranin, Rusinë dhe tani edhe Indinë nuk kanë dhënë efektin e pritur”, ka deklaruar Eric Olander, drejtor i China-Global South Project.
Për të kuptuar mendimin e Xi-së dhe mesazhin që ai do të përcjellë te “Pjesa tjetër e botës” në këtë samit, referenca kryesore është organi i Partisë Komuniste, Gazeta e Popullit. Në veçanti një artikull i Liu Xuelian, nga Universiteti i Jilin, i titulluar: “Teoria e re e sigurisë së Xi”. Ai shpjegon se GSI nuk është thjesht një propozim politik, por një teori e vërtetë, që sfidon doktrinat perëndimore të marrëdhënieve ndërkombëtare, si realizmi dhe liberalizmi. Sipas tij, ngritja e Kinës do të jetë krejt ndryshe nga hegjemonët e së kaluarës.
Doktrina e Xi “tejkalon teorinë realiste perëndimore që e sheh sigurinë si antagoniste dhe me shumën zero; përkundrazi afirmon parimin e pandashmërisë së sigurisë”. Ai thekson se ndryshe nga Perëndimi, i cili mbështetet te fuqia ushtarake dhe aleancat ekskluzive që nxisin përçarje dhe gara armatimesh, vizioni kinez përpiqet ta shohë sigurinë në mënyrë gjithëpërfshirëse, si të përbashkët për të gjithë njerëzimin.
Megjithatë, pavarësisht gjuhës së re, kjo doktrinë është një vazhdim i propagandës së mëparshme komuniste kineze dhe nuk është një përgjigje specifike ndaj Donald Trump. Që nga fillimi i viteve 2000, gjatë presidencave të Bush dhe Obamës, Partia Komuniste ka përhapur mes BRICS dhe SCO idenë se Kina është një fuqi paqësore që nuk ka ushtruar kurrë kolonializëm, ndërsa akuzon Amerikën për rikthimin e frymës së Luftës së Ftohtë.
Por fqinjët e Kinës e dinë se realiteti është tjetër. Në të kaluarën e afërt komunistë Kina ka marrë pjesë në agresionin kundër Koresë së Jugut (1950-53), ka sulmuar Indinë (1962), ka pushtuar Vietnamin (1979), ka përdorur ushtrinë kundër civilëve të saj (Pekin 1989), ka shtypur me dhunë kryengritjet etnike në Tibet e Xinjiang (2008-2009), ka shkelur angazhimet për autonominë e Hong Kongut (2019-2021). Për më tepër, ushtron presione të vazhdueshme ndaj të gjithë fqinjëve me të cilët ka mosmarrëveshje territoriale. Ish-ministri i Jashtëm Yang Jiechi e shprehu hapur këtë mentalitet në një samit në Singapor në vitin 2010, kur tha: “Kina është një vend i madh, të tjerët janë të vegjël, kjo është një e vërtetë”.
Kjo gjuhë lidhet me një traditë mijëravjeçare. Edhe Kina perandorake ka ndjekur logjikën hierarkike të marrëdhënieve ndërkombëtare: fqinjët e vegjël nuk kishin pse të frikësoheshin, mjafton të silleshin si vasalë, të paguanin taksa dhe të pranonin epërsinë kineze. Por historia nuk ka rëndësi. Ajo që po ndodh sot është gatishmëria e “Jugut të Madh global” për të legjitimuar narrativën e Xi-së. Në Paradën e Fitores do të marrin pjesë edhe dy liderë europianë, nga Serbia dhe Sllovakia, vende dikur në orbitën e Rusisë, sot përfitues të investimeve të mëdha kineze.
Shkrim nga Corriere della Sera
Moska dhe Kievi kanë rënë dakord që Presidenti rus Vladimir Putin të takohet me Presidentin e Ukrainës Volodymyyr Zelensky, sipas Ministrit të Jashtëm turk Hakan Fidan. Komentet e tij erdhën menjëherë pas raundit të fundit të negociatave dypalëshe të lehtësuara nga Ankaraja.
Raundi i tretë i bisedimeve të drejtpërdrejta për paqe u zhvillua të mërkurën në Stamboll. Ndërsa nuk u arrit armëpushim, palët bënë disa përparime në çështjet humanitare, duke përfshirë marrëveshjet për shkëmbimin e mëtejshëm të të burgosurve të luftës dhe civilëve.
“Gjatë takimit, udhëheqësit diskutuan kushtet në të cilat mund të takohen”, tha Fidan për transmetuesin turk NTV të premten, duke vënë në dukje se “një samit midis udhëheqësve në Turqi u ra dakord në parim”.
Më herët gjatë javës, Fidan i përshkroi bisedimet e Stambollit si një hap tjetër drejt përfundimit të konfliktit, duke theksuar se “çdo arritje e re i sjell palët një hap më afër paqes”.
Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, konfirmoi se po shqyrtohet një takim i mundshëm midis Putinit dhe Zelenskyt, por theksoi se ai duhet të zhvillohet vetëm në fazën përfundimtare të negociatave të paqes. Ai shtoi se një samit i tillë “nuk ka gjasa” të ndodhë brenda një muaji.
Rusia pohon se është e hapur për një zgjidhje diplomatike, por vetëm një që adreson atë që ajo e quan “shkaqet rrënjësore” të luftës dhe shqetësimet e Moskës për sigurinë.
Zelensky ka kërkuar prej kohësh një takim personal me Putinin. Negociatorët e Ukrainës e përsëritën propozimin në Stamboll këtë javë, duke thënë se një samit kokë më kokë ishte një hap kyç drejt përfundimit të luftimeve. Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ka shprehur gjithashtu mbështetje për bisedime të drejtpërdrejta midis dy udhëheqësve, si pjesë e një përpjekjeje më të gjerë për të zgjidhur konfliktin. Moska nuk e ka përjashtuar kurrë mundësinë, por këmbëngul se së pari duhet të krijohen bazat e nevojshme.
Rusia ka vënë në pikëpyetje legjitimitetin e Zelensky-t, duke përmendur skadimin e mandatit të tij pesëvjeçar në maj 2024. Zelensky ka refuzuar të mbajë zgjedhje të reja, duke përmendur gjendjen e jashtëzakonshme. Zyrtarët rusë argumentojnë se çdo marrëveshje e nënshkruar nën autoritetin e tij mund të kontestohet potencialisht.
Kremlini ka kërkuar gjithashtu që Ukraina të heqë gjendjen e jashtëzakonshme dhe të mbajë zgjedhje brenda 100 ditëve, si kusht për çdo armëpushim afatgjatë.
