Lajmidites.com

Tag: rinjve

  • ‘Dita e Rinisë’/ Blushi: Skenar i trishtë! Shqiptarët punojnë 2-3 punë, por nuk blejnë dot një shtëpi

    ‘Dita e Rinisë’/ Blushi: Skenar i trishtë! Shqiptarët punojnë 2-3 punë, por nuk blejnë dot një shtëpi

    Sekretari i Përgjithshëm i Partisë së Liirsë Tedi Blushi, në një deklaratë nga selia e PL në Ditën e Rinisë, ka renditur problematikat me të cilat përballen sot të rinjtë shqiptarë.

    Ai llogariti se për të blerë një apartament modest në Tiranë, të rinjtë duhet të kenë kursyer 130 mijë euro, në shofër kjo aspak normale duke pasur parasysh pagat e ulëta dhe kostot e larta të jetesës.

    LEXO EDHE: Në 13 vite rinia u tkurr me 45%! Emigrimi shihet si zgjidhje, shkak papunësia e lartë

    Fjala e plotë:

    Të dashur të rinj dhe të reja të Lëvizjes Rinore për Integrim.
    Është një kënaqësi e veçantë që në kuadër të 8 Dhjetorit, ne të zhvillonim pikërisht sot “Aktivin e Tiranës”, për t’ju përcjellë ju, bashkëmoshatarëve tuaj në mbarë vendin gëzuar Ditën e Rinisë, ditën e kurajës, ditën e lirisë.
    Sot në vitin 2025, ju si shumë bashkëmoshatarë tuaj, përballeni me sfida që të rinjtë e vitit 2013, kur “Rilindja” apo ky sekt anti- rini dhe anti- kombëtar erdhi në pushtet, as nuk do ti imagjinonin dot.
    Sepse në vitin 2013 edhe pse mes shumë vështirësive, një i ri e kishte të mundur të siguronte një banesë përmes punës, pavarësisht sakrificave që do tju duheshin, ndërsa në vitin 2025 edhe pse të rinjtë janë me dy ose 3 punë, edhe pse kanë një pagë mbi mesatare, edhe pse mund të kenë disa kursime minimale, blerja e një shtëpie, sidomos në Tiranë, për një të ri apo një çift të ri, kërkohet që në fakt duhen 60 deri 70 vite punë.
    Sot janë 85% deri 95% e të rinjve që nuk kanë një mundësi reale për të blerë një shtëpi në kryeqytet. 
    Dhe le të marrim një shembull konkret, një apartament i zakonshëm 1+1 ose 70m², që sot kushton me një çmim mesatar prej rreth 1800 euro m², do duhet që një çift i ri të gjejë ose të ketë kursyer të paktën 130 mijë euro për të blerë një apartament modest në Tiranë. 
    Por ndërkohë 99% e të rinjve që sot në kryeqytet marrin një pagë të ulët, pra 400 deri 550 euro në muaj, e kanë të pamundur të blejnë një shtëpi,  jo vetëm për shkak të të ardhurave shumë të ulëta, por edhe nëse ata u drejtohen bankave, nuk mund të marrin dot kredi kur kësti mujor i kredisë kërkon të paktën që të paguhen 35% deri 40% të pagës.
    Për fat të keq, blerja e një shtëpie sot është bërë e pamundur edhe për 80% apo 90% të të rinjve me pagë mesatare rreth 500 deri 600 euro dhe sipas të dhënave zyrtare vetëm 10% deri 15% e të rinjve me pagë mesatare të lartë, pra 1000 deri 1200 euro në muaj, mund të arrijnë të blejnë shtëpi, por vetëm nëse plotësojnë 3 kritere:
    Së pari, të ardhurat e tyre të jenë stabël.
    Së dyti, padiskutim duhet të marrin një kredi bankare dhe së treti, të kenë një bashkëpagues stabël, pra partnerin ose partneren.
    Pra rrjedhimisht sot të rinjtë e kanë të pamundur për të blerë një apartament modest në kryeqytet. 
    Për fat të keq, vendi sot ndodhet përballë një skenari shumë të rrezikshëm për të rinjtë, veçanërisht nëse rrotacioni politik do të vonojë.
    Dhe ky është skenari i trishtë i rritjes së kostos së jetesës shumë herë më shumë se sa pagat, një skenar ku të rinjtë rrezikojnë të bëhen gjithnjë e më shumë të varur nga ndihma familjare, duke e shtyrë pavarësinë e tyre deri në moshën 35 deri 40 vjeç.
    Ky skenar është i mundshëm veçanërisht kur sheh fondet që kjo qeveri ka akorduar për arsimin në Buxhetin e Shtetit, që në fakt është buxheti më i madh në historinë e Shqipërisë, por buxhet i cili ndihmon shumë herë më pak të rinjtë, e sidomos buxheton arsimin me një mbështetje thuajse të papërfillshme, vetëm 2.5% e PBB-së është dedikuar për arsimin, shumë poshtë mesatares së Bashkimit Europian në nivelin 5% dhe shumë poshtë vendeve të rajonit dhe mjafton ti referohemi Kosovës, që financon arsimin me të paktën 4.4% të PBB-së. 
    Ndërkohë,  arsimi bazë dhe arsimi i mesëm vijon të jetë në gjendje të mjerueshme dhe situata për fat të keq pritet të përkeqësohet. 
    Rezultatet e fundit të testeve të Pizzas tregojnë këtë rënie dramatike të arsimit shqiptar, ku Shqipëria sot nga 81 shtete, renditet në vendin e 70-të, duke vijuar të shënojë një rënie të pandalshme. 
    Braktisja masive e universiteteve, është gjithashtu një kambanë e fortë alarmi për gjendjen në të cilën ndodhet sot arsimi universitar në vend,  ku rreth 1/2 apo ngjysma e kuotave në të gjithë universitetet e vendit pothuajse janë bosh dhe gati 42% e degëve rrezikojnë të mbyllen për shkak se nuk ka studentë.
    Për fat të keq, ky buxhet, më i madhi e theksoj, në historinë e vendit, që mbështetjen për të rinjtë dhe për arsimin e ka pothuajse të papërfillshme,  nuk zgjidh as plagën e rëndë të papunësisë, që këtë vit që po mbyllim u rrit në 8.6%, duke thelluar rekordin negativ, veçanërisht për moshat 15 deri 29 vjeç, niveli i papunësisë së të cilave është rritur në masën 15%, krahasuar me një vit më parë dhe sigurisht dy herë më i lartë se mesatarja e vendit. 
    Vlen të theksohet trendi negativ i lindjeve, që vijoi edhe në vitin që po mbyllim me rreth -10.6% lindje më pak, krahasuar gjithmonë me një vit më parë dhe kjo për shkak se kjo qeveri nuk ka ndërmarrë asnjë politikë për të mbështetur familjet e reja dhe në vend që të sillte për miratim në Kuvend një ligj për mbështetjen e familjeve të reja, kjo qeveri sikundër jeni njohur, bëri pikërisht të kundërtën, duke miratuar në Kuvend një ligj që në fakt godet në ADN familjen shqiptare me miratimin e një ligji antikombëtar që nuk bën asgjë tjetër veçse promovon vesin dhe perversitetin në shoqërinë shqiptare. 
    Një ligj i zi, duhet theksuar,  i kundërshtuar me forcë nga komunitetet fetare dhe pjesa më e shëndoshë e shoqërisë civile, që në fakt nuk është asgjë tjetër veçse avancimi i axhendës antikombëtare të qëllimshme të kësaj qeverie për shpopullimin e Shqipërisë veçanërisht nga të rinjtë dhe për shndërrimin e atdheut tone në një fermë të surogacisë.
    Por nëse kjo qeveri sot po bën çdo gjë për largimin e të rinjve, është detyra jonë si Partia e Rinisë dhe jo thjesht dhe vetëm e Lirisë, për të bërë gjithçka që të ndalim këtë tragjedi, në mënyrë që të rinjtë tanë ta ndërtojnë të ardhmen e tyre në vendin tonë.
    Ndaj I vetmi skenar pozitiv që mundëson ndryshimin e vërtetë, rrënjësor, garanton një Reformë të thellë ekonomike dhe sociale, politika zhvillimore dhe mbështetëse që i vendosin të rinjtë në qendër dhe jo në periferi të vendimmarrjes, është vetëm vënia në jetë e programit të Partisë së Lirisë, 5 prioritete për 4 milionë shqiptarë plus, që e shndërron Shqipërinë njëherë e përgjithmonë në shtëpinë e të rinjve, jo vetëm duke ju garantuar uljen e kostos së jetesës, por sigurisht një arsim cilësor, punë të sigurt dhe të mirëpaguar dhe mbështetje konkrete në çdo hap të jetës.
    Dua t’ju kujtoj se ky program, thellësisht dhe vetëm në mbështetje të rinisë, garanton një pagesë 70 deri 100% për nënat për dy vitet pas lindjes.
    Garanton 3- fishimin e bonusit të bebes, uljen e taksave për nënat me më shumë fëmijë, kredi deri në 20 mijë euro pa interes për çiftet e reja, sepse interesat në këtë rast do ti paguajë shteti. 
    Garanton një program strehimi sipas modeli hungarez dhe një fond të posaçëm për banesa për çiftet e reja, në mënyrë që asnjë çift I ri të mos ngelet pa shtëpi dhe të mos përballet me pamundësinë që edhe pse mund të bëjë 2 apo më shumë punë, ta ketë të vështirë që me kursimet e tij të arrijë të ketë një çati sipër kokës.
    Dhe gjithashtu, ky program do të garantojë dhe subvencionim të të gjithë kredive për blerje shtëpie si dhe zbritje progresive për çdo fëmijë të lindur.
    Një qeveri si kjo e Edi Ramës, që nuk ka prioritet rininë, sigurisht që nuk ka prioritet arsimin, sepse kjo dëshmohet qartësisht edhe në Buxhetin e miratuar së fundmi në Kuvend, ndaj në lidhje me arsimin, që gjithashtu është një prioritet madhor i Partisë së Lirisë, ne propozojmë që ky buxhetim të shkojë në nivelin 5% të PBB-së, saç është mesatarja e Bashkimit Europian.
    Propozojmë dyfishim të pagave për mësuesit, pedagogët dhe të gjithë arsimtarët, që të paktën të arrijmë standardet e viteve 2000, kur Kryeministër ishte Ilir Meta dhe kur edhe pse buxheti i shtetit ishte 5.3 herë më i vogël se tani, pagat e mësuesve dhe arsimtarëve rriteshin 45 deri 50% më shumë dhe që padiskutim niveli i pagave të   arsimtarëve në piramidën e pagave të miratohet me ligj, me shumicë të cilësuar në Kuvend.
    Gjithashtu, Partia e Lirisë propozon që ligjet kryesore të arsimit, të gjitha strategjitë, programet, kurikulat, por pa harruar edhe politikat arsimore, të miratohen me një shumicë të cilësuar në Parlament. 
    Ky pra është i vetmi skenar pozitiv për vendin, por bëhet i mundur vetëm nëse ju të rinjtë dhe bashkëmoshatarët tuaj, jo vetëm në Tiranë, por në mbarë vendin, merrni në dorë fatet tuaja dhe refuzoni të jeni spektatorë përballë një qeverie, e cila çdo ditë e dëshmon se është armike jo vetëm e lirive dhe të drejtave të gjithë qytetarëve, por në veçanti armike e të rinjve dhe të rejave të Shqipërisë. 
    Ndaj edhe unë i bashkohem thirrjes së kolegëve, se dhe unë ndihem po aq i ri sa ju, nuk është koha për gjumë, është koha për aksion, është koha për përballje, është koha që të rinjtë në mbarë vendin të bëjnë gjithçka për ti shkurtuar ditët këtij regjimi që po e shpopullon vendin vit mbas viti në mënyrë dramatike, veçanërisht nga të rinjtë. 
    Ndaj unë jam besimplotë se me të rinj si ju e shumë e shumë të tjerë, të cilët sot përfaqësojnë denjësisht interesat dhe zërin e rinisë në këshillat bashkiakë të vendit, jam i bindur që shumë prej jush nesër do të jenë deputetë në Parlamentin e ardhshëm, sepse vetëm me të rinj dhe të reja si ju, që luftojnë për bashkëmoshatarët tuaj, ky vend mund të ndryshojë. 
    Ndaj sot, duke nderuar jo vetëm liderin e Lëvizjes Studentore, heroin e Demokracisë Azem Ajdari, si dhe të gjithë studentët që tre dekada më parë morën në duart e tyre fatin e vendit edhe unë, më lejoni të shpreh krenarinë që Presidenti i Partisë tonë, Z. Ilir Meta, ish-student i lëvizjes së Dhjetorit, që përmbysi diktaturën edhe pse sot mbahet i burgosur politik nga një regjim armiqësor ndaj lirive dhe veçanërisht ndaj rinisë, është kthyer, me sakrificat e tij, në simbol të rezistencës, por veçanërisht dhe të frymëzimit për të gjithë të rinjtë, për ti dhënë fund dramës së madhe të shpopullimit nga një regjim, i cili është sjellë me këtë vend dhe veçanërisht me të rinjtë, më egër se çdo pushtues i huaj.
    Ndaj le ti bëjmë thirrje nga ky Aktiv i Lëvizjes Rinore për Integrim, të gjithë të rinjve dhe të rejave të Shqipërisë, guxoni, guxoni për të ndalur njëherë e përgjithmonë shpopullimin dhe për të ndërtuar Shqipërinë qe ju përket vetëm ju, ju përket të rinjve.
    Faleminderit!

     

  • Dita e rinisë, pa të rinj! Në 13 vite tkurren me 45% nga emigracioni i lartë

    Dita e rinisë, pa të rinj! Në 13 vite tkurren me 45% nga emigracioni i lartë

    Më shumë se një e katërta e të rinjve shqiptarë gjenden në të 30-tat e tyre pa asnjë zanat, arsim profesional apo të lartë të përfunduar dhe për më tepër nuk janë në asnjë lloj pune.
    Ky trend, që ka mbetur kokëfortë në dy dekadat e fundit, është pasqyra më e qartë se qeveritë dhe shoqëria nuk kanë arritur të edukojnë dhe formojnë të rinjtë së paku për të qenë të zotët e vetes.

    Të gjendur në këtë situatë, shumica e të rinjve shqiptarë në grupmoshën 15–29 vjeç shohin emigrimin si zgjidhjen kryesore për jetën e tyre.

    Megjithë përpjekjet, sistemi arsimor në vend nuk po mund të lidhet me nevojat e tregut të punës dhe cilësia e të nxënit ka pësuar ulje. Luhatjet në arsim dhe punësim e kanë çorientuar rininë, e cila, në vend që të reagojë dhe të kërkojë llogari, po zgjedh largimin.

    Në 13 vite të rinjtë tkurren me 45%
    Të dhënat e INSTAT tregojnë se në vitin 2024 në të gjithë vendin kishte vetëm 405 mijë të rinj të moshës 15–29 vjeç, ose 45 për qind më pak se në censin e vitit 2011.
    Rënia e popullsisë së re në moshë më shumë sesa me lindjet më pak lidhet me emigracionin e lartë, që ka marrë përmasat e pandemisë në këtë grup-moshë. Numri i të rinjve ndërmjet dy censeve 2011–2023 ka rënë tre herë më shumë se popullsia e përgjithshme.
    Në arsim, të dhënat e vitit 2024–2025 tregojnë se numri i nxënësve dhe studentëve po vazhdon të tkurret. Regjistrimet në sistemin parauniversitar kanë rënë, veçanërisht në arsimin 9-vjeçar, ndërsa edhe universitetet po përballen me më pak aplikime dhe më shumë braktisje.
    Të dhënat zyrtare të INSTAT tregojnë se për periudhën 2020–2025, totali i nxënësve të regjistruar në të gjitha nivelet ka rënë me rreth 61 mijë, që përbën një tkurrje prej 10%. Ndërsa gjatë dekadës nga viti 2015 deri më 1 janar 2025, numri i nxënësve në arsimin parauniversitar ra me mbi 31%, ose 112 mijë më pak.
    Kjo tkurrje demografike po bën që vendi të ketë gjithnjë e më pak të rinj që hyjnë në sistemin arsimor, më pak studentë që diplomohen dhe më pak fuqi punëtore të kualifikuar për të ardhmen.
    Papunësi e lartë
    Megjithatë, edhe ata që diplomohen ndeshen me sfida të mëdha në tregun e punës. Punësimi i të rinjve mbetet problematik, me nivele papunësie që luhaten rreth 22% për moshat 15–29 vjeç. Një tjetër fenomen shqetësues është papunësia mes të diplomuarve në universitet.
    Pavarësisht viteve të studimit dhe investimeve të familjeve, rreth 15% e të rinjve me arsim të lartë rezultojnë të papunë. Kjo ndodh sepse universitetet prodhojnë më shumë specialistë në fusha si drejtësia, ekonomia dhe menaxhimi, ndërkohë që tregu kërkon profile teknike, inxhinierike, profesione të zanatit, turizëm dhe teknologji. Kjo mospërputhje shton nën-punësimin dhe detyron të rinjtë ose të punojnë jashtë profilit, ose të kërkojnë mundësi jashtë vendit.
    Emigrimi si zgjidhje
    Shqipëria kryeson me diferencë të madhe listën e 45 vendeve me përqindjen më të lartë të emigrantëve në raport me popullsinë në vitin 2023. Sipas vlerësimeve të Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD), për çdo një mijë banorë në Shqipëri 22.1 ishin emigrantë në 38 vendet e OECD-së, një tregues që e vendos Shqipërinë shumë përpara vendeve të tjera si Rumania (12.7 emigrantë për 1000 banorë), Bullgaria (11.9) apo Kuba (10.6).
    Ky nivel i lartë emigrimi nënkupton se gati një në çdo 4 shqiptarë ka emigruar jashtë vendit, duke reflektuar përmasat e jashtëzakonshme të lëvizjes demografike që ka prekur vendin tonë gjatë dekadës së fundit. Shumica e këtyre emigrantëve, mbi 80%, janë të rinj. Niveli i lartë i emigrimit është ndoshta pasqyra e pakënaqësisë sociale dhe ekonomike të brezit të ri.
    Shqipëria ka hyrë në periudhën e fortë të emigrimit që prej viteve ’90, fenomen që në vend që të zbutet vetëm forcohet. Çdo vit largohet një numër i madh i të rinjve, kryesisht të kualifikuar, duke krijuar një humbje të madhe të kapitalit njerëzor.
    Sipas raportimeve dhe vlerësimeve të fundit, Shqipëria është ndër vendet e Europës me normën më të lartë të largimeve të të rinjve në raport me popullsinë. Popullsia e të rinjve 0–29 vjeç është përgjysmuar brenda më pak se dy dekadave, një rënie dramatike me ndikim të thellë në ekonominë dhe strukturën sociale të vendit. Shkaku kryesor mbetet mungesa e perspektivës, pagat e ulëta, mundësi të pakta zhvillimi profesional, mosbesimi tek institucionet dhe tek e ardhmja.
    1 në 4 të rinj rri kot
    Të rinjtë në Shqipëri që nuk punojnë, nuk arsimohen dhe nuk trajnohen (NEET) paraqesin sot një nga sfidat më të mëdha sociale të vendit. Në vitin 2024, mbi 22% e të rinjve 15–29 vjeç nuk ishin as në punë, as në shkollë dhe as në arsim.
    Në grupmoshën 15–24 vjeç, norma e NEET arrin në 21.3 për qind. Në grupmoshën 25–29 vjeç, situata përkeqësohet ndjeshëm, norma e NEET ngjitet në 31.1 për qind dhe përqindja e të rinjve që janë tërësisht inaktivë rritet dukshëm, sidomos mes grave.
    Gjysma e të rinjve me arsim të ulët rezultojnë NEET deri në moshën 29 vjeç, dhe shumica e tyre janë inaktivë, jo thjesht të papunë. Rreth një e pesta e të gjithë NEET-ëve me arsim të ulët ende deklarojnë se kërkojnë punë, por pjesa më e madhe, 40 deri në 50 për qind, kanë braktisur çdo lidhje me tregun e punës ose arsimin. Edhe pse norma e braktisjes së hershme të shkollës ka rënë nga 17.4% në vitin 2021 në 13.5% në vitin 2023, furnizimi me të rinj të pashkolluar mbetet i lartë.
    Në Shkodër, niveli i NEET-ëve është 22%, më i ulëti ndër qarqet e krahasuara. Tirana shfaq një nivel më të lartë në rang vendi me rreth 27%.
    Të gjitha rajonet karakterizohen nga një problem i përhapur i papunësisë afatgjatë. Rreth 69 deri në 75 për qind e të rinjve që kërkojnë punë kanë më shumë se gjashtë muaj të papunë, duke treguar një shkëputje të thellë nga tregu i punës dhe një risk të lartë për të kaluar në inaktivitet.
    Universitetet të zhytura në korrupsion
    Qëndresa Qytetare ka analizuar se gjatë viteve 2021–2025, sipas prokurorive, janë akuzuar për korrupsion 50 pedagogë të universiteteve publike. Nga analiza rastet e korrupsionit që përfshijnë personel akademik të universiteteve publike rezultojnë të shpërndara në disa qytete. Në Shkodër, 13 pedagogë (5 me hetime të pushuara, 3 të dërguar për gjykim dhe 5 të tjerë ende nën hetim), në Elbasan u përfshinë 9 pedagogë (1 në gjykim, 1 me vendim mosfillimi dhe 7 nën hetim, çështje e kaluar tek SPAK).
    Në vitin 2025 SPAK përfundoi hetimet ndaj 27 zyrtarëve të Universitetit Bujqësor të Tiranës (pjesë e stafit akademik dhe administrativ).
    Rreth 9 nga 10 studentë (89.98%) pranojnë ekzistencën e korrupsionit në tetë universitetet publike të marra në analizë. Nivele të larta të perceptimit (96%) janë raportuar në Universitetin Bujqësor të Tiranës, Universitetin e Mjekësisë dhe Universitetin “Fan S. Noli” në Korçë, ndërsa nivelet më të ulëta, ndonëse përsëri shqetësuese, janë raportuar në Universitetin “Aleksandër Xhuvani” në Elbasan (77.5%).
    Përvoja personale është më e përhapur në Universitetin e Mjekësisë në Tiranë (26.25%) dhe Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (25%).
    Pagesa për nota është perceptuar si më e përhapur në Universitetin Bujqësor të Tiranës (59.62%) dhe Universitetin “Fan S. Noli” të Korçës (56.15%), ndërsa më e ulët në Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (35.33%). Detyrimi për blerje librash dominohet nga Universiteti i Shkodrës (32.34%).
    Pasojat
    Është krijuar një cikël dobësish në vend që po dekurajon të rinjtë. Arsimi nuk po prodhon aftësi që kërkon ekonomia, ekonomia nuk po prodhon vende të mjaftueshme pune me kushte të pranueshme për të rinjtë. Mungesa e perspektivës ekonomike dhe sociale i shtyn të rinjtë drejt emigrimit.
    Largimi i të rinjve rrudh më tej bazën e popullsisë së re, ul numrin e nxënësve dhe studentëve, dobëson tregun e punës dhe ndikon në cilësinë e zhvillimit ekonomik. Si pasojë e këtyre zhvillimeve, Shqipëria rrezikon të futet në një spirale të gjatë të plakjes së popullsisë, mungesës së fuqisë punëtore dhe pamundësisë për të zhvilluar një ekonomi konkurruese pa rininë.
    Në këtë realitet, pyetja nuk është më “a po ikin të rinjtë?”, por “si të krijohet një klimë që i mban, i punëson dhe i zhvillon ata”. Sfida duket se është strukturore dhe kërkon reformë në arsimin profesional dhe universitar, politika punësimi të lidhura me sektorët prioritarë, si dhe programe konkrete që ndalojnë ose ngadalësojnë emigrimin.
    Nëse këto procese nuk ndryshojnë, Shqipëria do të përballet me një të ardhme ku rinia do të jetë gjithnjë e më pak e pranishme dhe zhvillimi ekonomik do të jetë i paqëndrueshëm./ Monitor

  • Dita e rinisë, pa të rinj/ Në 13 vite tkurren me 45%, nga emigracioni i lartë

    Dita e rinisë, pa të rinj/ Në 13 vite tkurren me 45%, nga emigracioni i lartë

    largimi i te rinjve

    TIRANË- Më shumë se një e katërta e të rinjve shqiptarë gjenden në të 30-tat e tyre pa asnjë zanat, arsim profesional apo të lartë të përfunduar dhe për më tepër nuk janë në asnjë lloj pune.
    Ky trend, që ka mbetur kokëfortë në dy dekadat e fundit, është pasqyra më e qartë se qeveritë dhe shoqëria nuk kanë arritur të edukojnë dhe formojnë të rinjtë së paku për të qenë të zotët e vetes.
    Të gjendur në këtë situatë, shumica e të rinjve shqiptarë në grupmoshën 15–29 vjeç shohin emigrimin si zgjidhjen kryesore për jetën e tyre.
    Megjithë përpjekjet, sistemi arsimor në vend nuk po mund të lidhet me nevojat e tregut të punës dhe cilësia e të nxënit ka pësuar ulje. Luhatjet në arsim dhe punësim e kanë çorientuar rininë, e cila, në vend që të reagojë dhe të kërkojë llogari, po zgjedh largimin.
    Në 13 vite të rinjtë tkurren me 45%
    Të dhënat e INSTAT tregojnë se në vitin 2024 në të gjithë vendin kishte vetëm 405 mijë të rinj të moshës 15–29 vjeç, ose 45 për qind më pak se në censin e vitit 2011.
    Rënia e popullsisë së re në moshë më shumë sesa me lindjet më pak lidhet me emigracionin e lartë, që ka marrë përmasat e pandemisë në këtë grup-moshë. Numri i të rinjve ndërmjet dy censeve 2011–2023 ka rënë tre herë më shumë se popullsia e përgjithshme.
    Në arsim, të dhënat e vitit 2024–2025 tregojnë se numri i nxënësve dhe studentëve po vazhdon të tkurret. Regjistrimet në sistemin parauniversitar kanë rënë, veçanërisht në arsimin 9-vjeçar, ndërsa edhe universitetet po përballen me më pak aplikime dhe më shumë braktisje.
    Të dhënat zyrtare të INSTAT tregojnë se për periudhën 2020–2025, totali i nxënësve të regjistruar në të gjitha nivelet ka rënë me rreth 61 mijë, që përbën një tkurrje prej 10%. Ndërsa gjatë dekadës nga viti 2015 deri më 1 janar 2025, numri i nxënësve në arsimin parauniversitar ra me mbi 31%, ose 112 mijë më pak.
    Kjo tkurrje demografike po bën që vendi të ketë gjithnjë e më pak të rinj që hyjnë në sistemin arsimor, më pak studentë që diplomohen dhe më pak fuqi punëtore të kualifikuar për të ardhmen.
    Papunësi e lartë
    Megjithatë, edhe ata që diplomohen ndeshen me sfida të mëdha në tregun e punës. Punësimi i të rinjve mbetet problematik, me nivele papunësie që luhaten rreth 22% për moshat 15–29 vjeç. Një tjetër fenomen shqetësues është papunësia mes të diplomuarve në universitet.
    Pavarësisht viteve të studimit dhe investimeve të familjeve, rreth 15% e të rinjve me arsim të lartë rezultojnë të papunë. Kjo ndodh sepse universitetet prodhojnë më shumë specialistë në fusha si drejtësia, ekonomia dhe menaxhimi, ndërkohë që tregu kërkon profile teknike, inxhinierike, profesione të zanatit, turizëm dhe teknologji. Kjo mospërputhje shton nën-punësimin dhe detyron të rinjtë ose të punojnë jashtë profilit, ose të kërkojnë mundësi jashtë vendit.
    Emigrimi si zgjidhje
    Shqipëria kryeson me diferencë të madhe listën e 45 vendeve me përqindjen më të lartë të emigrantëve në raport me popullsinë në vitin 2023. Sipas vlerësimeve të Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD), për çdo një mijë banorë në Shqipëri 22.1 ishin emigrantë në 38 vendet e OECD-së, një tregues që e vendos Shqipërinë shumë përpara vendeve të tjera si Rumania (12.7 emigrantë për 1000 banorë), Bullgaria (11.9) apo Kuba (10.6).
    Ky nivel i lartë emigrimi nënkupton se gati një në çdo 4 shqiptarë ka emigruar jashtë vendit, duke reflektuar përmasat e jashtëzakonshme të lëvizjes demografike që ka prekur vendin tonë gjatë dekadës së fundit. Shumica e këtyre emigrantëve, mbi 80%, janë të rinj. Niveli i lartë i emigrimit është ndoshta pasqyra e pakënaqësisë sociale dhe ekonomike të brezit të ri.
    Shqipëria ka hyrë në periudhën e fortë të emigrimit që prej viteve ’90, fenomen që në vend që të zbutet vetëm forcohet. Çdo vit largohet një numër i madh i të rinjve, kryesisht të kualifikuar, duke krijuar një humbje të madhe të kapitalit njerëzor.
    Sipas raportimeve dhe vlerësimeve të fundit, Shqipëria është ndër vendet e Europës me normën më të lartë të largimeve të të rinjve në raport me popullsinë. Popullsia e të rinjve 0–29 vjeç është përgjysmuar brenda më pak se dy dekadave, një rënie dramatike me ndikim të thellë në ekonominë dhe strukturën sociale të vendit. Shkaku kryesor mbetet mungesa e perspektivës, pagat e ulëta, mundësi të pakta zhvillimi profesional, mosbesimi tek institucionet dhe tek e ardhmja.
    1 në 4 të rinj rri kot
    Të rinjtë në Shqipëri që nuk punojnë, nuk arsimohen dhe nuk trajnohen (NEET) paraqesin sot një nga sfidat më të mëdha sociale të vendit. Në vitin 2024, mbi 22% e të rinjve 15–29 vjeç nuk ishin as në punë, as në shkollë dhe as në arsim.
    Në grupmoshën 15–24 vjeç, norma e NEET arrin në 21.3 për qind. Në grupmoshën 25–29 vjeç, situata përkeqësohet ndjeshëm, norma e NEET ngjitet në 31.1 për qind dhe përqindja e të rinjve që janë tërësisht inaktivë rritet dukshëm, sidomos mes grave.
    Gjysma e të rinjve me arsim të ulët rezultojnë NEET deri në moshën 29 vjeç, dhe shumica e tyre janë inaktivë, jo thjesht të papunë. Rreth një e pesta e të gjithë NEET-ëve me arsim të ulët ende deklarojnë se kërkojnë punë, por pjesa më e madhe, 40 deri në 50 për qind, kanë braktisur çdo lidhje me tregun e punës ose arsimin. Edhe pse norma e braktisjes së hershme të shkollës ka rënë nga 17.4% në vitin 2021 në 13.5% në vitin 2023, furnizimi me të rinj të pashkolluar mbetet i lartë.
    Në Shkodër, niveli i NEET-ëve është 22%, më i ulëti ndër qarqet e krahasuara. Tirana shfaq një nivel më të lartë në rang vendi me rreth 27%.
    Të gjitha rajonet karakterizohen nga një problem i përhapur i papunësisë afatgjatë. Rreth 69 deri në 75 për qind e të rinjve që kërkojnë punë kanë më shumë se gjashtë muaj të papunë, duke treguar një shkëputje të thellë nga tregu i punës dhe një risk të lartë për të kaluar në inaktivitet.
    Universitetet të zhytura në korrupsion
    Qëndresa Qytetare ka analizuar se gjatë viteve 2021–2025, sipas prokurorive, janë akuzuar për korrupsion 50 pedagogë të universiteteve publike. Nga analiza rastet e korrupsionit që përfshijnë personel akademik të universiteteve publike rezultojnë të shpërndara në disa qytete. Në Shkodër, 13 pedagogë (5 me hetime të pushuara, 3 të dërguar për gjykim dhe 5 të tjerë ende nën hetim), në Elbasan u përfshinë 9 pedagogë (1 në gjykim, 1 me vendim mosfillimi dhe 7 nën hetim, çështje e kaluar tek SPAK).
    Në vitin 2025 SPAK përfundoi hetimet ndaj 27 zyrtarëve të Universitetit Bujqësor të Tiranës (pjesë e stafit akademik dhe administrativ).
    Rreth 9 nga 10 studentë (89.98%) pranojnë ekzistencën e korrupsionit në tetë universitetet publike të marra në analizë. Nivele të larta të perceptimit (96%) janë raportuar në Universitetin Bujqësor të Tiranës, Universitetin e Mjekësisë dhe Universitetin “Fan S. Noli” në Korçë, ndërsa nivelet më të ulëta, ndonëse përsëri shqetësuese, janë raportuar në Universitetin “Aleksandër Xhuvani” në Elbasan (77.5%).
    Përvoja personale është më e përhapur në Universitetin e Mjekësisë në Tiranë (26.25%) dhe Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (25%).
    Pagesa për nota është perceptuar si më e përhapur në Universitetin Bujqësor të Tiranës (59.62%) dhe Universitetin “Fan S. Noli” të Korçës (56.15%), ndërsa më e ulët në Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (35.33%). Detyrimi për blerje librash dominohet nga Universiteti i Shkodrës (32.34%).
    Pasojat
    Është krijuar një cikël dobësish në vend që po dekurajon të rinjtë. Arsimi nuk po prodhon aftësi që kërkon ekonomia, ekonomia nuk po prodhon vende të mjaftueshme pune me kushte të pranueshme për të rinjtë. Mungesa e perspektivës ekonomike dhe sociale i shtyn të rinjtë drejt emigrimit.
    Largimi i të rinjve rrudh më tej bazën e popullsisë së re, ul numrin e nxënësve dhe studentëve, dobëson tregun e punës dhe ndikon në cilësinë e zhvillimit ekonomik. Si pasojë e këtyre zhvillimeve, Shqipëria rrezikon të futet në një spirale të gjatë të plakjes së popullsisë, mungesës së fuqisë punëtore dhe pamundësisë për të zhvilluar një ekonomi konkurruese pa rininë.
    Në këtë realitet, pyetja nuk është më “a po ikin të rinjtë?”, por “si të krijohet një klimë që i mban, i punëson dhe i zhvillon ata”. Sfida duket se është strukturore dhe kërkon reformë në arsimin profesional dhe universitar, politika punësimi të lidhura me sektorët prioritarë, si dhe programe konkrete që ndalojnë ose ngadalësojnë emigrimin.
    Nëse këto procese nuk ndryshojnë, Shqipëria do të përballet me një të ardhme ku rinia do të jetë gjithnjë e më pak e pranishme dhe zhvillimi ekonomik do të jetë i paqëndrueshëm. /Monitor 

  • Dita e rinisë festohet pa të rinj! Në 13 vite u tkurren me 45% nga emigracioni i lartë

    Dita e rinisë festohet pa të rinj! Në 13 vite u tkurren me 45% nga emigracioni i lartë

    Më shumë se një e katërta e të rinjve shqiptarë gjenden në të 30-tat e tyre pa asnjë zanat, arsim profesional apo të lartë të përfunduar dhe për më tepër nuk janë në asnjë lloj pune.
    Ky trend, që ka mbetur kokëfortë në dy dekadat e fundit, është pasqyra më e qartë se qeveritë dhe shoqëria nuk kanë arritur të edukojnë dhe formojnë të rinjtë së paku për të qenë të zotët e vetes.
    Të gjendur në këtë situatë, shumica e të rinjve shqiptarë në grupmoshën 15–29 vjeç shohin emigrimin si zgjidhjen kryesore për jetën e tyre.
    Megjithë përpjekjet, sistemi arsimor në vend nuk po mund të lidhet me nevojat e tregut të punës dhe cilësia e të nxënit ka pësuar ulje. Luhatjet në arsim dhe punësim e kanë çorientuar rininë, e cila, në vend që të reagojë dhe të kërkojë llogari, po zgjedh largimin.
    Në 13 vite të rinjtë tkurren me 45%
    Të dhënat e INSTAT tregojnë se në vitin 2024 në të gjithë vendin kishte vetëm 405 mijë të rinj të moshës 15–29 vjeç, ose 45 për qind më pak se në censin e vitit 2011.
    Rënia e popullsisë së re në moshë më shumë sesa me lindjet më pak lidhet me emigracionin e lartë, që ka marrë përmasat e pandemisë në këtë grup-moshë. Numri i të rinjve ndërmjet dy censeve 2011–2023 ka rënë tre herë më shumë se popullsia e përgjithshme.
    Në arsim, të dhënat e vitit 2024–2025 tregojnë se numri i nxënësve dhe studentëve po vazhdon të tkurret. Regjistrimet në sistemin parauniversitar kanë rënë, veçanërisht në arsimin 9-vjeçar, ndërsa edhe universitetet po përballen me më pak aplikime dhe më shumë braktisje.
    Të dhënat zyrtare të INSTAT tregojnë se për periudhën 2020–2025, totali i nxënësve të regjistruar në të gjitha nivelet ka rënë me rreth 61 mijë, që përbën një tkurrje prej 10%. Ndërsa gjatë dekadës nga viti 2015 deri më 1 janar 2025, numri i nxënësve në arsimin parauniversitar ra me mbi 31%, ose 112 mijë më pak.
    Kjo tkurrje demografike po bën që vendi të ketë gjithnjë e më pak të rinj që hyjnë në sistemin arsimor, më pak studentë që diplomohen dhe më pak fuqi punëtore të kualifikuar për të ardhmen.
    Megjithatë, edhe ata që diplomohen ndeshen me sfida të mëdha në tregun e punës. Punësimi i të rinjve mbetet problematik, me nivele papunësie që luhaten rreth 22% për moshat 15–29 vjeç. Një tjetër fenomen shqetësues është papunësia mes të diplomuarve në universitet.
    Pavarësisht viteve të studimit dhe investimeve të familjeve, rreth 15% e të rinjve me arsim të lartë rezultojnë të papunë. Kjo ndodh sepse universitetet prodhojnë më shumë specialistë në fusha si drejtësia, ekonomia dhe menaxhimi, ndërkohë që tregu kërkon profile teknike, inxhinierike, profesione të zanatit, turizëm dhe teknologji. Kjo mospërputhje shton nën-punësimin dhe detyron të rinjtë ose të punojnë jashtë profilit, ose të kërkojnë mundësi jashtë vendit.
    Shqipëria kryeson me diferencë të madhe listën e 45 vendeve me përqindjen më të lartë të emigrantëve në raport me popullsinë në vitin 2023. Sipas vlerësimeve të Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD), për çdo një mijë banorë në Shqipëri 22.1 ishin emigrantë në 38 vendet e OECD-së, një tregues që e vendos Shqipërinë shumë përpara vendeve të tjera si Rumania (12.7 emigrantë për 1000 banorë), Bullgaria (11.9) apo Kuba (10.6).
    Ky nivel i lartë emigrimi nënkupton se gati një në çdo 4 shqiptarë ka emigruar jashtë vendit, duke reflektuar përmasat e jashtëzakonshme të lëvizjes demografike që ka prekur vendin tonë gjatë dekadës së fundit. Shumica e këtyre emigrantëve, mbi 80%, janë të rinj. Niveli i lartë i emigrimit është ndoshta pasqyra e pakënaqësisë sociale dhe ekonomike të brezit të ri.
    Shqipëria ka hyrë në periudhën e fortë të emigrimit që prej viteve ’90, fenomen që në vend që të zbutet vetëm forcohet. Çdo vit largohet një numër i madh i të rinjve, kryesisht të kualifikuar, duke krijuar një humbje të madhe të kapitalit njerëzor.
    Sipas raportimeve dhe vlerësimeve të fundit, Shqipëria është ndër vendet e Europës me normën më të lartë të largimeve të të rinjve në raport me popullsinë. Popullsia e të rinjve 0–29 vjeç është përgjysmuar brenda më pak se dy dekadave, një rënie dramatike me ndikim të thellë në ekonominë dhe strukturën sociale të vendit. Shkaku kryesor mbetet mungesa e perspektivës, pagat e ulëta, mundësi të pakta zhvillimi profesional, mosbesimi tek institucionet dhe tek e ardhmja.
    1 në 4 të rinj rri kot
    Të rinjtë në Shqipëri që nuk punojnë, nuk arsimohen dhe nuk trajnohen (NEET) paraqesin sot një nga sfidat më të mëdha sociale të vendit. Në vitin 2024, mbi 22% e të rinjve 15–29 vjeç nuk ishin as në punë, as në shkollë dhe as në arsim.
    Në grupmoshën 15–24 vjeç, norma e NEET arrin në 21.3 për qind. Në grupmoshën 25–29 vjeç, situata përkeqësohet ndjeshëm, norma e NEET ngjitet në 31.1 për qind dhe përqindja e të rinjve që janë tërësisht inaktivë rritet dukshëm, sidomos mes grave.
    Gjysma e të rinjve me arsim të ulët rezultojnë NEET deri në moshën 29 vjeç, dhe shumica e tyre janë inaktivë, jo thjesht të papunë. Rreth një e pesta e të gjithë NEET-ëve me arsim të ulët ende deklarojnë se kërkojnë punë, por pjesa më e madhe, 40 deri në 50 për qind, kanë braktisur çdo lidhje me tregun e punës ose arsimin. Edhe pse norma e braktisjes së hershme të shkollës ka rënë nga 17.4% në vitin 2021 në 13.5% në vitin 2023, furnizimi me të rinj të pashkolluar mbetet i lartë.
    Në Shkodër, niveli i NEET-ëve është 22%, më i ulëti ndër qarqet e krahasuara. Tirana shfaq një nivel më të lartë në rang vendi me rreth 27%.
    Të gjitha rajonet karakterizohen nga një problem i përhapur i papunësisë afatgjatë. Rreth 69 deri në 75 për qind e të rinjve që kërkojnë punë kanë më shumë se gjashtë muaj të papunë, duke treguar një shkëputje të thellë nga tregu i punës dhe një risk të lartë për të kaluar në inaktivitet.
    Universitetet të zhytura në korrupsion
    Qëndresa Qytetare ka analizuar se gjatë viteve 2021–2025, sipas prokurorive, janë akuzuar për korrupsion 50 pedagogë të universiteteve publike. Nga analiza rastet e korrupsionit që përfshijnë personel akademik të universiteteve publike rezultojnë të shpërndara në disa qytete. Në Shkodër, 13 pedagogë (5 me hetime të pushuara, 3 të dërguar për gjykim dhe 5 të tjerë ende nën hetim), në Elbasan u përfshinë 9 pedagogë (1 në gjykim, 1 me vendim mosfillimi dhe 7 nën hetim, çështje e kaluar tek SPAK).
    Në vitin 2025 SPAK përfundoi hetimet ndaj 27 zyrtarëve të Universitetit Bujqësor të Tiranës (pjesë e stafit akademik dhe administrativ).
    Rreth 9 nga 10 studentë (89.98%) pranojnë ekzistencën e korrupsionit në tetë universitetet publike të marra në analizë. Nivele të larta të perceptimit (96%) janë raportuar në Universitetin Bujqësor të Tiranës, Universitetin e Mjekësisë dhe Universitetin “Fan S. Noli” në Korçë, ndërsa nivelet më të ulëta, ndonëse përsëri shqetësuese, janë raportuar në Universitetin “Aleksandër Xhuvani” në Elbasan (77.5%).
    Përvoja personale është më e përhapur në Universitetin e Mjekësisë në Tiranë (26.25%) dhe Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (25%).
    Pagesa për nota është perceptuar si më e përhapur në Universitetin Bujqësor të Tiranës (59.62%) dhe Universitetin “Fan S. Noli” të Korçës (56.15%), ndërsa më e ulët në Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (35.33%). Detyrimi për blerje librash dominohet nga Universiteti i Shkodrës (32.34%).
    Është krijuar një cikël dobësish në vend që po dekurajon të rinjtë. Arsimi nuk po prodhon aftësi që kërkon ekonomia, ekonomia nuk po prodhon vende të mjaftueshme pune me kushte të pranueshme për të rinjtë. Mungesa e perspektivës ekonomike dhe sociale i shtyn të rinjtë drejt emigrimit.
    Largimi i të rinjve rrudh më tej bazën e popullsisë së re, ul numrin e nxënësve dhe studentëve, dobëson tregun e punës dhe ndikon në cilësinë e zhvillimit ekonomik. Si pasojë e këtyre zhvillimeve, Shqipëria rrezikon të futet në një spirale të gjatë të plakjes së popullsisë, mungesës së fuqisë punëtore dhe pamundësisë për të zhvilluar një ekonomi konkurruese pa rininë.
    Në këtë realitet, pyetja nuk është më “a po ikin të rinjtë?”, por “si të krijohet një klimë që i mban, i punëson dhe i zhvillon ata”. Sfida duket se është strukturore dhe kërkon reformë në arsimin profesional dhe universitar, politika punësimi të lidhura me sektorët prioritarë, si dhe programe konkrete që ndalojnë ose ngadalësojnë emigrimin.
    Nëse këto procese nuk ndryshojnë, Shqipëria do të përballet me një të ardhme ku rinia do të jetë gjithnjë e më pak e pranishme dhe zhvillimi ekonomik do të jetë i paqëndrueshëm./ Monitor

  • Në 13 vite rinia u tkurr me 45%! Emigrimi shihet si zgjidhje, shkak papunësia e lartë

    Në 13 vite rinia u tkurr me 45%! Emigrimi shihet si zgjidhje, shkak papunësia e lartë

    Më shumë se një e katërta e të rinjve shqiptarë gjenden në të 30-tat e tyre pa asnjë zanat, arsim profesional apo të lartë të përfunduar dhe për më tepër nuk janë në asnjë lloj pune.

    Ky trend, që ka mbetur kokëfortë në dy dekadat e fundit, është pasqyra më e qartë se qeveritë dhe shoqëria nuk kanë arritur të edukojnë dhe formojnë të rinjtë së paku për të qenë të zotët e vetes.

    Të gjendur në këtë situatë, shumica e të rinjve shqiptarë në grupmoshën 15–29 vjeç shohin emigrimin si zgjidhjen kryesore për jetën e tyre.

    Megjithë përpjekjet, sistemi arsimor në vend nuk po mund të lidhet me nevojat e tregut të punës dhe cilësia e të nxënit ka pësuar ulje. Luhatjet në arsim dhe punësim e kanë çorientuar rininë, e cila, në vend që të reagojë dhe të kërkojë llogari, po zgjedh largimin.

    Në 13 vite të rinjtë tkurren me 45%

    Të dhënat e INSTAT tregojnë se në vitin 2024 në të gjithë vendin kishte vetëm 405 mijë të rinj të moshës 15–29 vjeç, ose 45 për qind më pak se në censin e vitit 2011.

    Rënia e popullsisë së re në moshë më shumë sesa me lindjet më pak lidhet me emigracionin e lartë, që ka marrë përmasat e pandemisë në këtë grup-moshë. Numri i të rinjve ndërmjet dy censeve 2011–2023 ka rënë tre herë më shumë se popullsia e përgjithshme.

    Në arsim, të dhënat e vitit 2024–2025 tregojnë se numri i nxënësve dhe studentëve po vazhdon të tkurret. Regjistrimet në sistemin parauniversitar kanë rënë, veçanërisht në arsimin 9-vjeçar, ndërsa edhe universitetet po përballen me më pak aplikime dhe më shumë braktisje.

    Të dhënat zyrtare të INSTAT tregojnë se për periudhën 2020–2025, totali i nxënësve të regjistruar në të gjitha nivelet ka rënë me rreth 61 mijë, që përbën një tkurrje prej 10%. Ndërsa gjatë dekadës nga viti 2015 deri më 1 janar 2025, numri i nxënësve në arsimin parauniversitar ra me mbi 31%, ose 112 mijë më pak.

    Kjo tkurrje demografike po bën që vendi të ketë gjithnjë e më pak të rinj që hyjnë në sistemin arsimor, më pak studentë që diplomohen dhe më pak fuqi punëtore të kualifikuar për të ardhmen.

    Papunësi e lartë

    Megjithatë, edhe ata që diplomohen ndeshen me sfida të mëdha në tregun e punës. Punësimi i të rinjve mbetet problematik, me nivele papunësie që luhaten rreth 22% për moshat 15–29 vjeç. Një tjetër fenomen shqetësues është papunësia mes të diplomuarve në universitet.

    Pavarësisht viteve të studimit dhe investimeve të familjeve, rreth 15% e të rinjve me arsim të lartë rezultojnë të papunë. Kjo ndodh sepse universitetet prodhojnë më shumë specialistë në fusha si drejtësia, ekonomia dhe menaxhimi, ndërkohë që tregu kërkon profile teknike, inxhinierike, profesione të zanatit, turizëm dhe teknologji. Kjo mospërputhje shton nën-punësimin dhe detyron të rinjtë ose të punojnë jashtë profilit, ose të kërkojnë mundësi jashtë vendit.

    Emigrimi si zgjidhje

    Shqipëria kryeson me diferencë të madhe listën e 45 vendeve me përqindjen më të lartë të emigrantëve në raport me popullsinë në vitin 2023. Sipas vlerësimeve të Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD), për çdo një mijë banorë në Shqipëri 22.1 ishin emigrantë në 38 vendet e OECD-së, një tregues që e vendos Shqipërinë shumë përpara vendeve të tjera si Rumania (12.7 emigrantë për 1000 banorë), Bullgaria (11.9) apo Kuba (10.6).

    Ky nivel i lartë emigrimi nënkupton se gati një në çdo 4 shqiptarë ka emigruar jashtë vendit, duke reflektuar përmasat e jashtëzakonshme të lëvizjes demografike që ka prekur vendin tonë gjatë dekadës së fundit. Shumica e këtyre emigrantëve, mbi 80%, janë të rinj. Niveli i lartë i emigrimit është ndoshta pasqyra e pakënaqësisë sociale dhe ekonomike të brezit të ri.

    Shqipëria ka hyrë në periudhën e fortë të emigrimit që prej viteve ’90, fenomen që në vend që të zbutet vetëm forcohet. Çdo vit largohet një numër i madh i të rinjve, kryesisht të kualifikuar, duke krijuar një humbje të madhe të kapitalit njerëzor.

    Sipas raportimeve dhe vlerësimeve të fundit, Shqipëria është ndër vendet e Europës me normën më të lartë të largimeve të të rinjve në raport me popullsinë. Popullsia e të rinjve 0–29 vjeç është përgjysmuar brenda më pak se dy dekadave, një rënie dramatike me ndikim të thellë në ekonominë dhe strukturën sociale të vendit. Shkaku kryesor mbetet mungesa e perspektivës, pagat e ulëta, mundësi të pakta zhvillimi profesional, mosbesimi tek institucionet dhe tek e ardhmja.

    1 në 4 të rinj rri kot

    Të rinjtë në Shqipëri që nuk punojnë, nuk arsimohen dhe nuk trajnohen (NEET) paraqesin sot një nga sfidat më të mëdha sociale të vendit. Në vitin 2024, mbi 22% e të rinjve 15–29 vjeç nuk ishin as në punë, as në shkollë dhe as në arsim.

    Në grupmoshën 15–24 vjeç, norma e NEET arrin në 21.3 për qind. Në grupmoshën 25–29 vjeç, situata përkeqësohet ndjeshëm, norma e NEET ngjitet në 31.1 për qind dhe përqindja e të rinjve që janë tërësisht inaktivë rritet dukshëm, sidomos mes grave.

    Gjysma e të rinjve me arsim të ulët rezultojnë NEET deri në moshën 29 vjeç, dhe shumica e tyre janë inaktivë, jo thjesht të papunë. Rreth një e pesta e të gjithë NEET-ëve me arsim të ulët ende deklarojnë se kërkojnë punë, por pjesa më e madhe, 40 deri në 50 për qind, kanë braktisur çdo lidhje me tregun e punës ose arsimin. Edhe pse norma e braktisjes së hershme të shkollës ka rënë nga 17.4% në vitin 2021 në 13.5% në vitin 2023, furnizimi me të rinj të pashkolluar mbetet i lartë.

    Në Shkodër, niveli i NEET-ëve është 22%, më i ulëti ndër qarqet e krahasuara. Tirana shfaq një nivel më të lartë në rang vendi me rreth 27%.

    Të gjitha rajonet karakterizohen nga një problem i përhapur i papunësisë afatgjatë. Rreth 69 deri në 75 për qind e të rinjve që kërkojnë punë kanë më shumë se gjashtë muaj të papunë, duke treguar një shkëputje të thellë nga tregu i punës dhe një risk të lartë për të kaluar në inaktivitet.

    Universitetet të zhytura në korrupsion

    Qëndresa Qytetare ka analizuar se gjatë viteve 2021–2025, sipas prokurorive, janë akuzuar për korrupsion 50 pedagogë të universiteteve publike. Nga analiza rastet e korrupsionit që përfshijnë personel akademik të universiteteve publike rezultojnë të shpërndara në disa qytete. Në Shkodër, 13 pedagogë (5 me hetime të pushuara, 3 të dërguar për gjykim dhe 5 të tjerë ende nën hetim), në Elbasan u përfshinë 9 pedagogë (1 në gjykim, 1 me vendim mosfillimi dhe 7 nën hetim, çështje e kaluar tek SPAK).

    Në vitin 2025 SPAK përfundoi hetimet ndaj 27 zyrtarëve të Universitetit Bujqësor të Tiranës (pjesë e stafit akademik dhe administrativ).

    Rreth 9 nga 10 studentë (89.98%) pranojnë ekzistencën e korrupsionit në tetë universitetet publike të marra në analizë. Nivele të larta të perceptimit (96%) janë raportuar në Universitetin Bujqësor të Tiranës, Universitetin e Mjekësisë dhe Universitetin “Fan S. Noli” në Korçë, ndërsa nivelet më të ulëta, ndonëse përsëri shqetësuese, janë raportuar në Universitetin “Aleksandër Xhuvani” në Elbasan (77.5%).

    Përvoja personale është më e përhapur në Universitetin e Mjekësisë në Tiranë (26.25%) dhe Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (25%).

    Pagesa për nota është perceptuar si më e përhapur në Universitetin Bujqësor të Tiranës (59.62%) dhe Universitetin “Fan S. Noli” të Korçës (56.15%), ndërsa më e ulët në Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (35.33%). Detyrimi për blerje librash dominohet nga Universiteti i Shkodrës (32.34%).

    Pasojat

    Është krijuar një cikël dobësish në vend që po dekurajon të rinjtë. Arsimi nuk po prodhon aftësi që kërkon ekonomia, ekonomia nuk po prodhon vende të mjaftueshme pune me kushte të pranueshme për të rinjtë. Mungesa e perspektivës ekonomike dhe sociale i shtyn të rinjtë drejt emigrimit.

    Largimi i të rinjve rrudh më tej bazën e popullsisë së re, ul numrin e nxënësve dhe studentëve, dobëson tregun e punës dhe ndikon në cilësinë e zhvillimit ekonomik. Si pasojë e këtyre zhvillimeve, Shqipëria rrezikon të futet në një spirale të gjatë të plakjes së popullsisë, mungesës së fuqisë punëtore dhe pamundësisë për të zhvilluar një ekonomi konkurruese pa rininë.

    Në këtë realitet, pyetja nuk është më “a po ikin të rinjtë?”, por “si të krijohet një klimë që i mban, i punëson dhe i zhvillon ata”. Sfida duket se është strukturore dhe kërkon reformë në arsimin profesional dhe universitar, politika punësimi të lidhura me sektorët prioritarë, si dhe programe konkrete që ndalojnë ose ngadalësojnë emigrimin.

    Nëse këto procese nuk ndryshojnë, Shqipëria do të përballet me një të ardhme ku rinia do të jetë gjithnjë e më pak e pranishme dhe zhvillimi ekonomik do të jetë i paqëndrueshëm./Monitor

  • Dita e Rinisë më 8 dhjetor, Këlliçi apel të rinjve: Bashkojuni Foltores tek Kryeministria

    Dita e Rinisë më 8 dhjetor, Këlliçi apel të rinjve: Bashkojuni Foltores tek Kryeministria

    Deputeti i PD, Belind Këlliçi ka një apel për të rinjtë që në ditën e Rinisë më 8 dhjetor, t’i bashkohen Foltores që do të mbahet në ora 18:00 para kryeministrisë. Këlliçi shkruan në një postim në rrjetin social facebook, se 8 Dhjetori nuk është vetëm një datë historike, por simboli i përgjegjësisë së brezit të ri për të mos pranuar status quo-në, për të mos braktisur atdheun, dhe për t’u përballur me sfidat që po e pengojnë zhvillimin dhe lirinë e tyre.
    Postimi i plotë

    Të hënën më 8 Dhjetor, në orën 18:00, të gjithë në shesh në Ditën e Rinisë. 8 Dhjetori, si Dita e Rinisë dhe simboli i Lëvizjes Studentore, është mishërimi i një gjysëmshekulli uri të rinisë dhe popullit shqiptar për liri, për dije, për dinjitet. Pavarësisht se simbolikat ndryshojnë me kohën, kauza e madhe vijon të jetë aktuale edhe në kontekstin ku jetojmë.

    Shqiptarët ende aspirojnë të jetojnë në një shtet të lirë, demokratik, të begatë dhe të modernizuar. Rinia shqiptare i ka të gjitha potencialet për ta aktualizuar këtë liri. Askush më mirë se të rinjtë nuk e ndjen pengimin e aftësive, stanjacionin ekonomik, frustrimin e potencialit të tyre të jashtëzakonshëm. Pavarësisht propagandës, të rinjtë nuk janë apatikë apo indiferentë.

    Ata shohin dhe kuptojnë gjithçka, përfshirë dhe faktin se janë lënë qëllimshëm larg vendimmarrjes, barazisë në meritë me qëllimin e vetëm patronazhimin e shoqërisë në çdo qelizë. Në të njëjtën kohë, është në dorën e të rinjve të vetëdijësohen për situatën kritike që vendi po kalon. Të keqes mos t’i përgjigjemi me ikje, por me përballje. Me të gjitha energjitë e tyre, kreativitetin, forcën e mendimit, rinia duhet të realizojë medoemos sot, kushtet për të ardhmen që dëshiron nesër.

  • Dita e Rinisë më 8 dhjetor/ Këlliçi apel të rinjve: Jeni forca që do ta ndryshojë Shqipërinë, bashkojuni Foltores tek kryeministria

    Dita e Rinisë më 8 dhjetor/ Këlliçi apel të rinjve: Jeni forca që do ta ndryshojë Shqipërinë, bashkojuni Foltores tek kryeministria

    Drejtuesi politik i PD për qarkun e Tiranës, deputeti Belind Këlliçi i ka bërë apel të rinjve që në ditën e Rinisë më 8 dhjetor, t’i bashkohen Foltores që do të mbahet në ora 18:00 para kryeministrisë.
    Këlliçi shkruan në një postim në rrjetin social facebook, se 8 Dhjetori nuk është vetëm një datë historike, por simboli i përgjegjësisë së brezit të ri për të mos pranuar status quo-në, për të mos braktisur atdheun, dhe për t’u përballur me sfidat që po e pengojnë zhvillimin dhe lirinë e tyre.
    Reagimi i deputetit të PD, Belind Këlliçi
    Të hënën më 8 Dhjetor, në orën 18:00, të gjithë në shesh në Ditën e Rinisë ✌🏻

     
    8 Dhjetori, si Dita e Rinisë dhe simboli i Lëvizjes Studentore, është mishërimi i një gjysmë shekulli uri të rinisë dhe popullit shqiptar për liri, për dije, për dinjitet.
    Pavarësisht se simbolikat ndryshojnë me kohën, kauza e madhe vijon të jetë aktuale edhe në kontekstin ku jetojmë.
    Shqiptarët ende aspirojnë të jetojnë në një shtet të lirë, demokratik, të begatë dhe të modernizuar.
    Rinia shqiptare i ka të gjitha potencialet për ta aktualizuar këtë liri.
    Askush më mirë se të rinjtë nuk e ndjen pengimin e aftësive, stanjacionin ekonomik, frustrimin e potencialit të tyre të jashtëzakonshëm. Pavarësisht propagandës, të rinjtë nuk janë apatikë apo indiferentë.
    Ata shohin dhe kuptojnë gjithçka, përfshirë dhe faktin se janë lënë qëllimshëm larg vendimmarrjes, barazisë në meritë me qëllimin e vetëm patronazhimin e shoqërisë në çdo qelizë.
    Në të njëjtën kohë, është në dorën e të rinjve të vetëdijësohen për situatën kritike që vendi po kalon.
    Të keqes mos t’i përgjigjemi me ikje, por me përballje.
    Me të gjitha energjitë e tyre, kreativitetin, forcën e mendimit, rinia duhet të realizojë me çdo e mos sot, kushtet për të ardhmen që dëshiron nesër.

  • Rritet ndërgjegjësimi/ Anketa: 65% e të rinjve kryejnë rregullisht ekot e gjirit

    Rritet ndërgjegjësimi/ Anketa: 65% e të rinjve kryejnë rregullisht ekot e gjirit

    Një anketë e realizuar nga Unioni i Këshillave Studentorë u ndal gjerësisht në një çështje të rëndësishme për shoqërinë, siç është ndërgjegjësimi i grave dhe vajzave për të kryer ekot e gjirit.
    Anketës iu bashkuan studentë të Fakultetit të Mjekësisë dhe Departamentit të Gazetarisë dhe Komunikimit në Tiranë.
    Pyetësori u shpërnda në të gjitha grupmoshat, duke synuar edhe informimin e familjarëve të grave dhe vajzave për rëndësinë e vizitave mjekësore. Pjesa më e madhe e të anketuarëve i përkishin grupmoshës 16-25 vjeç.
    Sipas të dhënave nga anketimi, 65% e të rinjve kontrollohen rregullisht, ndërsa 13. 5% kryejnë vizita shëndetësore vetëm kur ndjejnë shqetësime. Anketa u plotësua nga 311 persona, ku mbi 60% e tyre kishin njohuri mbi rreziqet e kancerit të gjirit. Një përqindje e të anketuarëve u shprehën se janë njoftuar për fushatat ndërgjegjësuese të “Tetorit Rozë” përmes informacionit nga mjekët e familjeve.
    Pyetësori u plotësua edhe nga 5.8% e djemve dhe burrave, të cilët kuptojnë rolin në mbështetjen emocionale, nëse një anëtar i familjes preket nga sëmundja.
    Të dhënat e përpunuara nga anketa e realizuar nga Unioni i Këshillave Studentorë nxjerr në pah se pavarësisht fushatave të ndërgjegjësimit, nevoja për edukim shëndetësor dhe mbështetje psikologjike është e madhe.

  • Nga dënimi me burg te stërvitja e të rinjve për t’iu bashkuar ISIS, zbulohet e shkuara e errët e dy të ngujuarve në Orosh

    Nga dënimi me burg te stërvitja e të rinjve për t’iu bashkuar ISIS, zbulohet e shkuara e errët e dy të ngujuarve në Orosh

    Dy personat e përfshirë në ngjarjen e sotme në Orosh, Julian Cumraku dhe Arben (Erzen) Uka, janë vënë re që në orët e para të mëngjesit nga shërbimet e Policisë së Pukës.

    Të dy kanë qenë prej kohësh nën monitorimin e strukturave të Antiterrorit. Erzen Uka, ish-pjesëtar i forcave paqeruajtëse shqiptare në Irak, ka qenë më herët i dënuar me tre vite burg për akuzën e nxitjes së urrejtjes fetare. Në vitin 2015, ai u arrestua si i dyshuar për përgatitjen e fëmijëve dhe të rinjve për t’u bashkuar me organizatën ISIS, një çështje që solli përplasje të ashpra në gjykatë mes tij dhe gjyqtarit Bibë Ndreca.

    Edhe pse rrallë shiheshin në rrugët e zonës, Cumraku dhe Uka nuk kishin krijuar probleme me banorët. Të dy frekuentonin xhaminë e fshatit Kryezi, një objekt ku nuk zhvillohen rregullisht shërbesa fetare për shkak të mungesës së stafit fetar.

    Për shkak të dyshimeve se ishin të armatosur rëndë, situata u konsiderua me rrezik të lartë. Për këtë arsye, forcat speciale shmangën një ndërhyrje të menjëhershme, duke pritur krijimin e kushteve të sigurta për zgjidhjen e incidentit, ndërkohë që Cumraku dhe Uka refuzonin t’u përgjigjeshin thirrjeve të policisë për dorëzim.

    gijotina.com/

  • Papa Leo thirrje të rinjve: Mos e lini inteligjencën artificiale t’ju bëjë detyrat e shtëpisë

    Papa Leo thirrje të rinjve: Mos e lini inteligjencën artificiale t’ju bëjë detyrat e shtëpisë

    Inteligjenca artificiale mund të jetë një mjet i dobishëm mësimor, por mos e përdorni për detyrat e shtëpisë, u tha Papa Leo rreth 15,000 të rinjve nga Shtetet e Bashkuara të premten.

    Në një transmetim të drejtpërdrejtë video nga Vatikani në Konferencën Kombëtare të të Rinjve Katolikë në Indianapolis, Indiana, Papa Leo u tha të rinjve se inteligjenca artificiale “po bëhet një nga tiparet kryesore të kohës sonë”, shkruan Reuters .

    “Përdorimi i përgjegjshëm i inteligjencës artificiale do të thotë ta përdorësh atë në një mënyrë që të ndihmon të rritesh. Mos i kërko të të bëjë detyrat e shtëpisë”, tha Papa.

    Leo, Papa i parë amerikan, foli për rreth 40 minuta me të rinjtë në ngjarjen e parë të tillë gjatë gjashtë muajve të parë të papatit të tij, duke iu përgjigjur pyetjeve rreth besimit katolik dhe duke dhënë këshilla se si të bëhen miq në shkollë.

    Papa, i cili ka shtuar kritikat ndaj politikave anti-imigracion të Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, foli shkurtimisht edhe për politikën.

    Ai tha se Jezusi dëshiron që të krishterët të jenë “njerëz që ndërtojnë ura në vend të mureve”, duke sjellë në mendje një nga kritikat më të ashpra të Papa Françeskut të ndjerë ndaj Trump.

    “Ju lutem kini kujdes të mos përdorni kategori politike kur flisni për besimin, kur flisni për Kishën. Kisha nuk i përket asnjë partie politike. Përkundrazi, ajo ndihmon në formësimin e ndërgjegjes suaj… në mënyrë që të mendoni dhe të veproni me mençuri dhe dashuri”, tha ai.