Lajmidites.com

Tag: piktura

  • Nëse keni pyetur ndonjëherë/ Këto janë pesë pikturat më të kërkuara në botë!

    Nëse keni pyetur ndonjëherë/ Këto janë pesë pikturat më të kërkuara në botë!

    CNN Style iu drejtua Google-it për të parë se cilat piktura kanë kryesuar kërkimet në internet anekënd globit gjatë pesë vjetëve të fundit. Bazuar në këto rezultate, më poshtë janë 5 pikturat më të kërkuara në botë.

    1. “Mona Lisa” kryeson renditjen dhe nuk ka përse çuditemi: është piktura më e famshme në botë e gruas misterioze me buzëqeshjen enigmatike. Dhe, të mendosh që përpara shekullit XX, siç thonë historianët, “ Mona Lisa“ njihej shumë pak jashtë rretheve të artistëve.

    2. “Darka e fundit” bën që Leonardo të jetë i vetmi artist i cili shfaqet dy herë në këtë listë. E pikturuar në një epokë kur imazhet fetare ishin ende një temë artistike mbizotëruese, “Darka e Fundit” përshkruan herën e fundit kur Jezusi ndau bukën me dishepujt e tij përpara kryqëzimit. Piktura është një afresk i madh – 4.6 metra i lartë dhe 8.8 metra i gjerë, gjë që e bën pamjen e tij të paharrueshme.

    3. “Nata me yje” e Van Goghut – një prej pikturave më të bukura të mjeshtrit të madh, e cila përcjell të gjithë stilin e rrallë të tij përmes penelatave të trasha, të guximshme dhe inovative. Format dhe ngjyrat e jashtëzakonshme të saj i kanë intriguar artdashësit për dekada të tëra.

    4. “Ulërima” e Eduard Munch-it, një vepër që nuk harrohet lehtë, e që ka dhe një karakteristikë: sipas blogut të Muzeut Britanik, ekzistojnë dy piktura, dy pastele dhe më pas një numër i papërcaktuar skicash për të. Në vitin 2012, një nga pastelet u shit për gati 120 milionë dollarë në ankand.

    5. “Guernica” e Pablo Picasso-s është një prej punëve më madhështore të piktorit gjenial dhe tregon bombardimin e qytetit bask me të njëjtin emër gjatë Luftës Civile në Spanjë.

    Lexo edhe:

    “DARKA E FUNDIT”, PIKTURA QË FSHEH BRENDA VETES SHUMË MISTERE

    ObserverKult

  • 5 veprat e artit më të shtrenjta në botë dhe miliarderët që i pretendojnë ato

    5 veprat e artit më të shtrenjta në botë dhe miliarderët që i pretendojnë ato

    Në “Klubin e 150 Milion Dollarëve”, arti bëhet simbol i pushtetit, një investim dhe një trofe personal, me çmime që vazhdojnë të rriten ndjeshëm.

    Diku atje jashtë – sigurisht larg jetës sonë të përditshme – ekziston një botë e vogël dhe e përzgjedhur në të cilën pikturat nuk varen vetëm në mure, por funksionojnë si trofe globale, instrumente prestigji dhe asete financiare, vlera e të cilave rritet më shpejt se tregu i aksioneve.
    Kjo botë shpesh quhet nga ekspertët si “klubi i 150 milionë dollarëve”, një përshkrim i shkurtër për kryeveprat e pakta të Artit që kanë thyer çmime rekord – domethënë, janë shitur për mbi 150 milionë dollarë – duke u zhvendosur kështu në një stratosferë ku vetëm një grup i zgjedhur miliarderësh mund të hyjë për t’i kërkuar ato.

    Sigurisht, sa më sipër nuk është një lajm tronditës, pasi blerja e artit ka qenë gjithmonë një çështje e elitës. Megjithatë, sot, blerja e një pikture është bërë një sport për elitën, me kosto që rriten në mënyrë marramendëse dhe pa pushim. Sigurisht, pas çdo kulmi të ri ankandi nuk është vetëm një kryevepër, por edhe një histori – dikur një gjueti thesari – prestigji kombëtar, rivalitetesh personale dhe skandale të vogla. Më poshtë janë pesë veprat më emblematike të artit që i përkasin Klubit 150 Milion Dollarësh, duke thyer barrierën prej 150 milionë dollarësh secila, dhe historitë e atyre njerëzve të vendosur dhe jashtëzakonisht të pasur që i morën ato.
    Lakuriqësia e shtrirë e Modigliani është një pikturë që mishëron sensualitetin, epshin dhe modernitetin. Kur u shfaq për herë të parë në vitin 1917 në Paris në ekspozitën personale të Modigliani-t, u konsiderua “e turpshme”, duke bërë që policia të ndërhynte për të ndaluar shfaqjen e veprës. Një shekull më vonë, vepra u rishfaq jo si një provokim publik, por si një simbol i pasurisë kur miliarderi i Shangait Liu Yiqian e bleu atë në Christie’s për më shumë se 170 milionë dollarë, duke e vendosur atë në krye të veprave të artit më të shtrenjta në botë. Çuditërisht, Liu ishte një ish-shofer taksie autodidakt përpara se të bëhej një nga investitorët më të fuqishëm të Kinës. Së bashku me gruan e tij Wang Wei, ai ndërtoi Muzeun e Gjatë në Shangai, ku tani ndodhet vepra “Nudo e Shtrirë” – një deklaratë kulturore rreth ndikimit në rritje të Kinës në botën e artit. Modigliani, i cili vdiq i varfër në moshën 35 vjeç, mezi mund ta imagjinonte se kanavaca e tij dikur “e pahijshme” do të bëhej xhevahiri i ekonomisë globale të artit.
    Kur Christie’s ofroi Versionin O—veprën e fundit dhe më të përpunuar në serinë e famshme të Picasso-s “Gratë e Algjerit”—bota e artit e dinte tashmë se një betejë po vinte. Ajo që nuk prisnin ishte një luftë ofertash aq intensive sa do ta çonte çmimin në 180 milionë dollarë, çmimi më i lartë i paguar ndonjëherë për një pikturë në ankand deri në atë pikë. Blerësi, që më vonë u zbulua se ishte ish-Kryeministri i Katarit Hamad bin Jassim bin Jaber Al Thani, nuk ishte i panjohur me diplomacinë kulturore. Katari kishte shpenzuar tashmë miliarda për blerje arti, duke kërkuar të vendosej në hartë si kryeqyteti kulturor i botës.
    Piktura e Pikasos, një homazh për veprën e Delacroix të shekullit të 19-të, por e përthyer përmes kubizmit, simbolizon si dialogun midis Lindjes dhe Perëndimit, ashtu edhe rivalitetin e thellë midis kombeve që kërkojnë të sigurojnë pushtet artistik. Artisti e pikturoi serinë pas vdekjes së Matisse, pjesërisht si një homazh dhe pjesërisht si një pohim të dominimit të tij krijues. Sot, Versioni O qëndron si një nga deklaratat e tij më të çmuara.
    Piktura Shot Sage Blue Marilyn e Warhol nuk është thjesht një portret – është një ikonë kulturore, një monument si për kultin e famës ashtu edhe për brishtësinë pas shikimit publik. E krijuar dy vjet pas vdekjes së Marilyn Monroe, Warhol përdori të njëjtën teknikë fotografike nga filmi Niagara që frymëzoi serigrafitë e tij më të famshme. “Shot” në titull i referohet një incidenti famëkeq në The Factory, kur një artist performues qëlloi me armë një pirg kanavacë që paraqiste Marilyn. Gati 60 vjet më vonë, piktura tronditi tregun kur u shit për 195 milionë dollarë, duke e bërë atë veprën e artit më të shtrenjtë të shekullit të 20-të të shitur ndonjëherë në ankand. Kështu, Warhol arriti pas vdekjes së tij pikërisht atë që kishte parashikuar, famën që i mbijetoi jetës dhe u bë para.
    Edhe pse portretet e arta të Klimt-it janë kërkuar prej kohësh, Portreti i Elisabeth Lederer duket se bie në sy. E pikturuar diku gjatë fundit të Perandorisë Austro-Hungareze, vepra përshkruan vajzën e një familjeje të shquar vjeneze, trupin e saj të gjatë dhe elegant të rrethuar nga aura e botës tjetër që karakterizonte stilin e Klimt-it në vitet e tij të mëvonshme. Kur piktura u shfaq në Sotheby’s, vlerësuesit parashikuan një çmim të lartë, por sigurisht që nuk e parashikuan se çfarë do të vinte. Ankandi zgjati rreth 20 minuta, me një ofertë fillestare prej 130 milionë dollarësh. Pak më pas, piktura u shit për 236.4 milionë dollarë, duke thyer rekordin e ankandit për artistin vjenez të shekullit të 20-të dhe duke e bërë veprën pikturën më të shtrenjtë të shitur ndonjëherë në Sotheby’s dhe veprën më të shtrenjtë të artit modern të shitur ndonjëherë në ankand.
    Asnjë vepër arti nuk e ka magjepsur botën, apo e ka ndarë atë, më shumë se Salvator Mundi. U zbulua në vitin 2005 gjatë një shitjeje të vogël pasurie në Luiziana, sipërfaqja e saj e çarë dhe e zbardhur. Pas një dekade restaurimi dhe studimi, doli në pah një konsensus se ishte një vepër autentike nga Leonardo da Vinci, që prej kohësh mendohej se ishte humbur. Që nga ajo kohë, trajektorja e pikturës u bë një thriller: u ble për mijëra, pastaj miliona, pastaj dhjetëra milionë, përpara se të shitej më në fund për një shumë të pabesueshme prej 450.3 milionë dollarësh në vitin 2017. Blerësi, që më vonë u zbulua se ishte Princi i Kurorës i Arabisë Saudite Mohammed bin Salman, thuhet se kishte ndërmend ta përdorte atë për planet e gjera të zhvillimit kulturor të mbretërisë së tij.Disa e shohin pikturën si një simbol të ambicies kombëtare, të tjerë si një emblemë të pasurisë së tepërt. Qoftë një kryevepër apo “piktura më kontroverse në botë”, Salvator Mundi është bërë padyshim vepra e artit më e shtrenjtë e shitur ndonjëherë.
    Klubi i 150 Milionë Dollarëve
    Klubi i 150 milionë dollarëve nuk është një institucion zyrtar, por një prag – një vijë që kalohet vetëm nga veprat e artit që bëhen ngjarje globale. Këto vepra nuk janë më thjesht pronë, por pretendohen dhe endura në identitetin e kombeve dhe familjeve. Pra, ndërsa pasuria vazhdon të përqendrohet në krye dhe kryeveprat mbeten të rralla, lista do të vazhdojë të rritet. Pyetja tani nuk është nëse një pikturë tjetër do ta thyejë rekordin e radhës, por sa lart mund të shkojë tavani dhe sa do të jetë i gatshëm të paguajë dikush për ta thyer atë.

    Top Channel

  • Piktura e Frida Kahlo mund të thyejë rekord në një ankand në Sotheby’s në New York

    Piktura e Frida Kahlo mund të thyejë rekord në një ankand në Sotheby’s në New York

    “Dhoma”, një autoportret nga artistja meksikane Frida Kahlo, do të dalë në ankand në Sotheby’s më 20 nëntor në Nju Jork dhe ka një shans të fortë për t’u bërë vepra e artit më e shtrenjtë e pikturuar nga një grua.

    Një autoportret i vitit 1940, në të cilin ajo shfaqet duke fjetur në një shtrat mbi të cilin varet një skelet i madh, u prezantua të premten në Nju Jork dhe u vlerësua me një vlerë midis 40 dhe 60 milionë dollarësh, raporton sot “Figaro”.

    Piktura u zbulua në hapësirën e re kryesore të Sotheby’s në Nju Jork, në ndërtesën moderniste Brewer të Manhattanit, e cila ka qenë prej kohësh muze, dhe do të rihapet për publikun duke filluar nga e shtuna.

    Autoportreti i Frida Kahlo-s është një pikturë shumë personale, në të cilën motivet folklorike të kulturës meksikane kombinohen me surrealizmin evropian, megjithëse artistja meksikane, e cila vdiq në vitin 1954 në moshën 47 vjeç, nuk pajtohej plotësisht me faktin se vepra e saj shoqërohet me surrealizmin.

    Skeleti i madh i paraqitur sipër shtratit nuk është imagjinar – Frida Kahlo në fakt kishte një objekt të ngjashëm letre sipër shtratit të saj, sipas Sotheby’s.

    Rekordi i mëparshëm për një pikturë të Frida Kahlo-s mbahej nga autoportreti i saj i vitit 1949, “Diego dhe unë”, i cili u shit në Nju Jork për 34.4 milionë dollarë.

    Piktura më e shtrenjtë nga një artiste femër deri më sot është një vepër e vitit 1932 nga artistja amerikane Georgia O’Keefe, e cila u shit për 44.4 milionë dollarë në vitin 2014.

  • Gazmend Leka: Në një botë ku fjala është bërë e lehtë, e shpejtë dhe shpesh boshe, vizatimi mbetet një nga mënyrat…

    Gazmend Leka: Në një botë ku fjala është bërë e lehtë, e shpejtë dhe shpesh boshe, vizatimi mbetet një nga mënyrat…

    Nga Julia Vrapi
    “Magjia e vizatimit” këtë sezon vjeshte një ndër ekspozitat e reja në Tiranë. Magjia e vërtetë e vizatimit është se ai nuk kopjon realitetin, por e rikrijon atë në mënyrën më intime dhe personale, shprehet piktori i njohur Gazmend Leka, ekspozita e të cilit hapet këtë mbrëmje në galerinë FAB në Fakultetin e Arteve të Bukura-Universiteti i Arteve Tiranë. Vizatime laps sepia dhe karbon në këtë ekspozitë, që vjen e kuruar nga Ermir Hoxha. Me ekspozita personale piktori Gazmend Leka profesor i Universitetit të Arteve është prezantuar herë pas here në vend, por edhe jashtë, duke u mirëpritur me interesin e artdashësve, por këtë mbrëmje të 17 tetorit 2025 ai vjen me “Magjia e vizatimit”, ku prezanton një sërë punësh. Piktorit thotë se vizatimi nuk është një proces i thjeshtë krijimi, por një kthim në vendet e braktisura të kujtesës. Gazmend Leka kujton se vite më parë u gjend në Louvre pikërisht ditën kur u hap ekspozita me vizatimet e Leonardo da Vinci-t.
    Nëpër muret e ndriçuara me kujdes tregon ai, ishin ekspozuar disa vizatime të vogla, punuar në sepia e sanguina. Piktori Gazmend Leka shprehet se kanë kaluar shumë vite që atëherë, por gjithçka i është ngulitur në kujtesë. “Dritat në sallë ishin të ulëta, thuajse mistike. Vizitorët lëviznin me një heshtje përulëse, si pelegrinë në një vend të shenjtë. Në atë atmosferë të ngarkuar me solemnitet, papritur më dolën përpara dy kryeveprat e Leonardo-s, njëri vizatim dhe tjetra pikturë – Virgjëresha me djalin dhe Shën Ana me Shën Gjon Pagëzorin. I kishin vendosur pranë, ndoshta si një lloj pedagogjie muzeale, për të treguar kalimin nga skica në realizimin përfundimtar, edhe pse nuk ishin identike. Ishte një mënyrë për të edukuar vizitorin, për t’i zbuluar procesin krijues.
    Mua nuk më pëlqeu. M’u duk sikur piktura i merrte zërin tjetrës, ose e detyronte të justifikohej si pararendëse. Megjithatë, para vizatimit ngriva. Nuk lëvizja. Vështroja me kujdes çdo vijë, çdo prekje të lehtë, çdo sfumaturë. Hidhja një sy te piktura në krah dhe kthehesha sërish te vizatimi, sikur diçka më tërhiqte më me forcë. Më magjepsi”, tregon piktori, ndërsa shton që iu duk vepra më e bukur në botë. Në sytë e gjithkujt piktura është ajo që mbetet, shprehet piktori Gazmend Leka, ajo që riprodhohet më së shumti në albume, kartolina e në kalendarë. Por për të në atë çast piktura zuri vendin e vet, u bë “e bukur”, por e largët, përballë asaj që po rrezatonte më “thellë” vizatimi. “Prekja e sepias dhe karbonçinës flisnin më shumë se çdo ngjyrë, se çdo sfumaturë. Ishte si të shihje shpirtin përpara se të vishej me trup.
    Piktura, me gjithë përkryerjen e saj, m’u duk si përmbytje. Nuk po e shihja si “heqje mënjanë”, përkundrazi. Vizatimi në krah m’u shfaq si një thirrje e fshehtë, një pëshpërimë që vinte nga thellësia. E pamjaftuar, e papërfunduar, por e pakrahasueshme në frymë. Isha thjesht i paralizuar nga fuqia e tij, zhveshur nga çdo iluzion, çdo shkëlqim e çdo shtesë. Ndoshta ky vizatim edhe në kohën kur u krijua ndryshoi syrin e shikuesit, mentalitetin e tij, që të mos shihej më si shërbëtor servil i pikturës. Aty, atë çast, piktura m’u duk si gjuha e trupit dhe vizatimi si gjuha e shpirtit. Në fund të fundit, vetë Leonardo shkruante se: “Vizatimi është rruga më e sinqertë për të lexuar mendjen e dikujt”, thotë piktori Gazmend Leka.

     Vizatimi ndriçon shpirtin
    Hapja e një ekspozite me vepra arti është një ngjarje e bukur për kryeqytetin. Dhe ajo e një piktori të mirënjohur si Gazmend Leka në galerinë e FAB në Tiranë merr një vlerë të madhe dhe bëhet edhe pjesë e aktiviteteve të ndryshme këtë sezon vjeshte. Por ndërsa piktura të kënaq syrin piktori Gazmend Leka thotë se vizatimi ndriçon shpirtin. Ai thotë se vizatimi është aty ku banon e pathëna, e padukshmja. “Më ndodh shpesh të mendoj se piktura i ngjan jetës së jashtme, ndërsa vizatimi jetës së brendshme. Piktura të kërkon të jesh i plotë, vizatimi të lejon të jesh i thyer. Aty ku ngjyra flet për dritën, vija flet për hijen, që ngrihet nga mendja. Në skajet e një vizatimi, lëviz dora e Arkitektit të Madh, ku në qendër është njeriu lakuriq dhe i pambaruar, i sinqertë dhe i çuditshëm.
    Me këtë gjuhë, ne mund të bërtasim pa zë, të tregojmë dashuri pa objekt, të rrëfejmë ëndrra pa ngjyrë. Shpellë e vërtetë nuk është sfondi i errët i pikturës, por është vizatimi, aty ku banon e pathëna, e padukshmja, ajo që nuk është ngjizur ende, por ndihet si prani. Piktura të josh fort, vizatimi të fton brenda. Piktura të kënaq syrin, vizatimi të ndriçon shpirtin”, vijon piktori. Për Gazmend Lekën, piktura është rezultat, vizatimi është udhëtim dhe ndoshta për këtë arsye shprehet ai përpara asaj pikture të mrekullueshme, të përkryer, ndjeu një boshllëk. “Në një botë ku fjala është bërë e lehtë, e shpejtë dhe shpesh boshe, vizatimi mbetet një nga mënyrat më të thella e më të ndershme të komunikimit. Ai është më shumë sesa një art, është një magji e brendshme, që merr jetë përmes dorës së njeriut dhe shtrihet në letër si një frymë që nuk mund të ndalet. Magjia e tij qëndron në faktin se nuk ka nevojë për përkthim. Një vizatim, si edhe piktura, kuptohet njësoj si nga një fëmijë ashtu edhe nga një i moshuar dhe aty ku nuk arrijnë dot fjalët, fillojnë vijat”, shprehet piktori.
    Vizatimi një mjet i fuqishëm për të përballuar veten
    Një sërë punësh të piktorit Gazmend Leka prezantohen në këtë ekspozitë personale këtë mbrëmje në galerinë FAB, ku artdashësit për disa ditë me radhë do të gjejnë aty krijimet e tij. Por për piktorin vizatimi është gjithashtu mjeti i fuqishëm për të përballuar veten. “Magjia e vërtetë e vizatimit është se ai nuk kopjon realitetin, por e rikrijon atë në mënyrën më intime dhe personale. Objekti nuk është më objekt, por mënyra si ndihet thelbi i tij, pa të tepërta. Kjo e bën vizatimin një akt të thellë emocional, por edhe filozofik. Vizatimi, gjithashtu, është një mjet i fuqishëm për të përballuar veten”, thotë piktori Gazmend Leka. Sipas tij në një kohë kur gjithçka matet me shpejtësi, vizatimi na mëson të ndalemi  dhe të dëgjojmë atë që nuk flitet. “Në kaosin e vijave të hedhura kuturu fshihet vetë shkarravitësi që po vizaton. Është art-terapi. Është dëshmia se brenda njeriut fshihet diçka më shumë sesa logjika, një burim ndjenje, ëndrre dhe krijimtarie. Përmes tij, arrijmë të prekim të padukshmen, të shprehim të pathënën, të kuptojmë veten dhe botën. Dhe në një kohë kur gjithçka matet me shpejtësi dhe produktivitet, vizatimi na mëson të ndalemi, të shikojmë më thellë dhe të dëgjojmë atë që nuk flitet. Për këtë arsye, ndoshta, vepra më e madhe e Da Vinci-t nuk është Mona Lisa”, vijon piktori.

    Rikthimi
    Piktori Gazmend Leka thotë se shumë nga imazhet e tij përsëriten, që vijnë si për të më thënë diçka që nuk arriti ta dëgjojë herën e parë. Piktori thotë se po ribën veten nëpërmjet vizatimit. “Nuk është një proces i thjeshtë krijimi, por një udhëtim i brendshëm, një kthim në vendet e braktisura të kujtesës, ku gjërat e pathëna kanë mbetur pezull në ajër për shumë kohë. Në çdo vijë, në çdo nuancë që vizatoj, ndiej sikur po i jap formë një pjese të vetes, që më parë nuk kam ditur ta emërtoj. Shumë nga imazhet e mia përsëriten si refren. Janë figura, forma, dritëhije, sfumatura, që vijnë sërish dhe sërish, si për të më thënë diçka që nuk arrita ta dëgjoj herën e parë.
    E kuptoj se këto nuk janë përsëritje rastësore. Janë kujtime të mbjella dikur, ndoshta pa vetëdije, si fara të hedhura në një kohë të largët, që tani kanë filluar të mbijnë”, thotë piktori. Gazmend Leka tregon se kthehet tek ato imazhe jo për t’i kopjuar, por për t’i rifilluar, për t’i rishikuar me sytë sot. “Pse ndodh kjo? Pse më shtyn vetja të kthehem pas? Nuk është thjesht nostalgji. Është diçka më e thellë, një lloj arkeologjie e brendshme, ku bëhem kërkues i heshtur në tokën e vetvetes. Gërmoj në shtresat ku kam varrosur pjesë të pavetëdijshme të qenies sime, pjesë që atëherë nuk kisha as fuqinë dhe as dritën për t’i parë. Tani, me kohën që kam kaluar dhe me veten që kam ndryshuar, u rikthehem dhe ajo që zbuloj nuk është e njëjta gjë. Ishte kur ishte, s’është më.
    Edhe kur duket e njohur, flet ndryshe”, thotë piktori. Për piktorin Gazmend Leka të ribësh një imazh është si të ribësh një pjesë të vetes. Puna me veten sipas tij nuk është e lehtë, por është e domosdoshme. “Përsëritja në art nuk është kthim mbrapa. Është riformësim, rikonfigurim. Si një dialog që fillon atje ku kishte mbetur pezull, por me fjalë të reja. Është si një përpjekje për të kuptuar më mirë rrënjët që më kanë formësuar. Të ribësh një imazh është si të ribësh një pjesë të vetes, një akt i kujdesur dhe i ndershëm për ta kuptuar më thellë të kaluarën. Kjo lloj pune me veten nuk është as e lehtë, as e shpejtë, por është e domosdoshme. Mbase kjo është mënyra më e sinqertë për të mos e humbur unin tënd kur rikthen në duar ato copëza që të kanë ndërtuar, t’i shohësh me sy të rinj dhe t’u japësh një jetë tjetër. Në këtë mënyrë, përpara se të ecësh përpara, pranon se rruga drejt vetes kalon përherë nga e kaluara. Mbjellim nga e njëjta farë”, shprehet piktori Gazmend Leka. Ekspozita që hapet këtë tetor në galerinë FAB do të qëndrojë deri në datën 2 nëntor. Disa nga veprat e Gazmend Lekës janë pjesë e koleksionit të Galerisë Kombëtare të Arteve. Mbi 400 vepra të tjera janë shpërndare në koleksione private në Shqipëri, Amerikë, Francë, Zvicër, Itali, Turqi, Rusi, Gjermani, Holandë, Spanjë, Kanada dhe Japoni.

  • Piktura me muzën e Picasso-s shitet në një ankand në Paris për 8 milionë euro

    Piktura me muzën e Picasso-s shitet në një ankand në Paris për 8 milionë euro

    Një portret i panjohur nga Pablo Picasso i njërës prej të dashurave të tij u zbulua pasi u nxor në shitje në ankand në Paris me një çmim rezervë prej 8 milionë eurosh (9.5 milionë dollarë).

    Me titull “Bust i një gruaje me një kapelë me lule”, ai përshkruan Dora Maar, një fotografe, piktore dhe poete franceze, e cila ishte muza më e njohur e Picasso-s.

    E pikturuar me vaj, vepra shumëngjyrëshe me përmasa 80 x 60 centimetra, vlerësohet rreth 8 milionë euro, një çmim rezervë që mund të rritet ndjeshëm, sipas ankandit Christophe Lucien në shtëpinë e ankandeve pariziene Drouot.

    Është pikturuar nga Picasso më 11 korrik 1943 dhe është blerë në gusht 1944 nga një koleksionist francez i cili është gjyshi i pronarëve aktualë.

    Piktura tregon Maar me një fytyrë melankolike por harmonike, duke mbajtur një kapelë shumëngjyrëshe me lule. Maar ishte modeli dhe muza më e rëndësishme e Picasso-s, me rreth 60 vepra të bazuara rreth saj.

  • Historia e rrallë e pikturës “Nënat labe”, ishte pjesë e ekspozitës kombëtare më 1986

    Historia e rrallë e pikturës “Nënat labe”, ishte pjesë e ekspozitës kombëtare më 1986

    Nga: Uvil Zajmi

    I ftuar në një ekspozitë retrospektivë të organizuar nga familja e “Piktorit të Popullit”, Fatmir Haxhiu, në një përvjetor të tij, ku ishin edhe mjaft miq të artistit, një mbrëmje prekëse, plot emocion, kujtime, shoqëruar me piktura, vizatime, gjithçka që Haxhiu la pas, një trashëgimi me vlerë. Midis të ftuarve ishin edhe dy zonja të nderuara, me të cilat rastësisht u ndodha pranë. Pasi u prezantuam, mësova se ato kishin qenë mësuese në gjimnazin “Qemal Stafa”, ku edhe im atë, piktori Nexhmedin Zajmi, ka qenë një ndër pedagogët e parë të tij. Ndërsa, të pranishmit ndiqnin, pikturat njëra pas tjetrës, vëmendja u ndal kur u shfaq tabloja “Nënat labe”, e përmasave 1920×150, në vaj realizuar nga piktori Haxhiu në vitin 1986.

    Nisur nga shënimi i lënë nga vetë piktori, Fatmir Haxhiu, ishte dëshira, ideja e tij, për të paraqitur ndihmën e madhe që kanë dhënë nënat e gratë trime shqiptare në luftërat e vazhdueshme për lirinë dhe pavarësinë e vendit. Një kompozim përgjithësues me terrenin e thyer, dhe peizazhin me dëborë, për të treguar edhe vështirësitë e natyrës, si dhe veshjet e grave, karakteristike të zonës së Labërisë.

    “Kjo tablo ka një histori të rrallë, vijoi rrëfyesi, djali i piktorit. E gjykova si një shprehje shoqëruese të një pikture, vepër arti, një histori, që e ka nxitur, provokuar frymëzuar autorin. Por, papritur, Artani shumë i emocionuar, nxori një letër, kërkoi qetësi, dhe nisi leximin. Të gjithë ne u përqendruam, për të dëgjuar çfarë përmbante ajo letër, me kureshtjen nëse kishte lidhje apo jo me pikturën. Dhe vërtet, historia, si ajo e veprës “Nënat labe”, të piktorit Fatmir Haxhiu, vështirë se mund ta ndeshësh. Një ngjarje e vërtetë, befasuese, tronditëse, deri në kufijtë e të pabesueshmes kur e dëgjon, informohesh për fatin e saj.

    LETRA

    “Pas ngjarjeve të vitit 1997, në gjimnazin “Qemal Stafa” të Tiranës, u vendos të bënim përpjekje për të ndryshuar “klimën”, si rezultat i atmosferës së rëndë të krijuar në të gjithë vendin. Ndërtuam lulishten para shkollës, mbollëm shumë pemë që sot janë bërë disa vjeçare, duke aktivizuar mjaft nxënës për të mbledhur material për historikun e gjimnazit e për të filluar punën për ringritjen e muzeut të shkollës (Gjimnazi u çel më 1925, një gjimnaz me shumë vlera e traditë, ku kanë dhënë mësim personalitete të kohës dhe kanë studiuar nxënës që kanë kontribuar në shumë fusha, brenda dhe jashtë vendit. Unë isha mësuesja koordinatore, që përveç mësimdhënies, mbuloja qeverinë e nxënësve dhe gjithë veprimtaritë në shkollë. U vendos që do të festonim 70-vjetorin e gjimnazit, dhe kishim përcaktuar detyrat për vendosjen në hollet e shkollës, të stendave, fotot e mësuesve të nderuar që kanë dhënë mësim në gjimnaz dhe të ish-nxënësve, personalitete në vite.

    Me drejtorin e gjimnazit të atyre viteve, zotin Gjegj Zaharia, shkuam në Ministrinë e Arsimit për të saktësuar emrat e mësuesve të nderuar me tituj “Mësues i Popullit” dhe “Mësues të Merituar”, të dhëna pas viteve 90-të. Kur mbaruam punë dhe do të largoheshim, u gjendëm përpara një pamje të pabesueshme. Dy punëtorë po transportonin materiale ndërtimi me një tezgë të improvizuar, që s’ishte asgjë tjetër, por tabloja origjinale “Nënat labe” e Mjeshtrit Fatmir Haxhiu. Piktura kishte qenë pjesë e ekspozitës kombëtare të vitit 1986. Nuk u besonim syve dhe u alarmuam. Shkova menjëherë për të marrë dy nxënës për ta shpëtuar e transportuar tablonë. Bashkë edhe me një pikturë tjetër, që kishte pësuar të njëjtin fat.

    E kemi mbajtur tablonë për gjashtëmbëdhjetë vjet në shkollë dhe në 8-vjetorin e gjimnazit në vitin 2010, pikturën e vendosëm në një kornizë dinjitoze. Profesorit të nderuar Fatmir Haxhiu nuk ia treguam asnjëherë si arriti piktura në shkollë. Në vitin 2000, i ftuar në 75-vjetorin e gjimnazit u befasua kur e pa, duke na shpjeguar qëllimin që e kishte shtyrë piktorin në realizimin e saj. Na premtoi se do të bënte një riprodhim dhuratë për gjimnazin, për ta marrë më pas origjinalin. Por, në atë kohë ai ishte shumë i impenjuar për realizimin e tablosë monumentale “Beteja e Fushë Kosovës”, për Muzeun Historik të Kosovës. Fatkeqësisht në marsin e vitit 2001, papritur kur ishte në kulmin e punës, ai ndërroi jetë. Sot jam e lumtur që ajo është pronë e familjes Haxhiu si një vepër arti e jo si një tezgë”.

    Për një çast Artani, ndaloi, pa nga salla, për të vijuar: “Nga një ish-mësuese në gjimnazin “Qemal Stafa,” Tiranë, 3 mars 2016″.

    Sigurisht që të gjithë ne, të pranishëm u befasuam. Atmosfera e krijuar, vërtet ishte e pabesueshme, e papritur për atë çfarë përmbante letra, rrëfimi, dhe ngjarja, i bëri të heshtin njerëzit, pati një moment pauze. Pa humbur kohë, Artani iu drejtua një gruaje, duke e prezantuar publikisht. Ktheva kokën dhe konstatova se ishte pikërisht, ajo mësuesja, protagonistja, autorja e asaj letre, e atij veprimi, gruaja që unë kisha në krah, dhe që isha prezantuar në fillim. E ftuar, ajo nuk e priste, që letra, të cilën ja kishte dërguar familjes, të bëhej publike aty. E mbetur disi e hutuar, kur Artani përfundoi leximin, ndërsa sytë, vëmendja, vështrimi i të gjithëve ishte drejtua, përqendrua tek ajo. Për të vijuar më pas me pikturat, vizatime e tjera, vepra, punë të piktorit të realizuara, e të lëna pas ndarjes së tij nga jeta. Të vendosura me estetikë, në stendat e galerisë. Një koktej më pas në mbyllje, me biseda, komente.

    GJERGJ ZAHARIA:” PIKTORI HAXHIU U NDA NGA JETA PA E DITUR HISTORINË E PIKTURËS SË TIJ”

    Ish-drejtor i gjimnazit “Qemal Stafa”, pikërisht në kohën, kur bëhet fjalë për historinë e tablosë, sot pa kaq vitesh, lidhur me atë ngjarje, kujton: “Ishte një befasi kur krejt rastësisht e pashë, më tërhoqi vëmendjen, një ngjyrë blu, në një kënd të tezgës së llacit”- shprehet për gazetën “Panorama”. Pastaj momenti kur piktori Haxhiu pa veprën dhe kërkesa e tij.

    Z. Zaharia, jeni në krye të një gjimnazi në Tiranë, me histori të madhe?

    Në hollin e gjimnazit kisha vendosur disa stenda me fotot e personaliteteve të shquar, si të artit figurativ, kinematografisë, muzikës, arsimit, shkencës, letërsisë, shkrimtarë, sportistë, njerëz me kontribut nga të gjitha fushat e jetës, ish-mësues, nxënës në atë gjimnaz. Por edhe heronj, dëshmorë. Ideja ishte që brezat e rinj të njiheshin me to. Muze më të bukur vështirë se gjeje atëherë, besoj edhe sot në një shkollë te mesme, gjimnazi, mendoj se nuk ka. Nxënësit, mësuesit ndërrohen, largohen, vinë të tjerë, ato njerëz, foto mbeten. I sheh në holl ato figura, sikur komunikon, jeton me to.

    Në Ministrinë e Arsimit për punë, por ju tërheq edhe diçka tjetër?

    Shkoja vazhdimisht në Ministrinë e Arsimit, duke qenë drejtor i një gjimnazi me emër, dhe nga fakti se e kisha afër, sigurisht edhe për siguruar ndonjë ndihmë për shkollën. Më kishte bërë përshtypje një pikturë që ndodhej në korridorin e katit të parë, dy nxënëse gjimnaziste me përparëse të zezë ulur në një stol. Më pëlqente shumë, doja ta çoja e ta vendosja në shkollë, tipike për atë mjedis. Por si? Duhet t’i lutesha administratorit, por ishte e vështirë. Ato bënin inventar, dhe ministria nuk mund ta jepte, ty, për shkollën tënde pikturën që kishte vlerë. Gjithsesi mëndja më punonte aty.

    Ristrukturim, pa limite?

    Filloi restaurimi, i ministrisë. U hoqën nga muret pikturat, fotot, duke i lënë nëpër korridore, pa kujdesje e vëmendje të veçantë. Mendova se kishte ardhur rasti për ta gjetur e marrë atë pikturën. I fiksuar te ajo pikturë, shkoja në ministri duke hedhur sytë për ta parë. Në atë rrëmujë, shoh dy punëtorë, me një tezgë që mblidhnin, hidhnin mbeturinat, dhe përgatisnin llaçin. Papritur më zuri syri midis llaçit e pluhurit, një si ngjyrë bojë qielli. Jo i sigurtë, se çfarë mund të ishte ajo, pasi as nuk të shkonte mëndja, bile po të mos ma kishte kapur syri, ngjyrën blu, gjithçka do të humbiste, nuk do të tregoja interes.

    Paraqitja imponuese e juaja, zbulon

    Tezgës ata, i kishin vënë dy shkopinj për ta mbajtur. I ndalova, dhe i them që lëreni pak këtu këtë tezgë se më duhet mua. I veshur me kostum kravatë, rregulli për zyrtarët, kujtuan se isha dikushi dhe pa bërë fjalë e lanë aty. Sa herë e kam menduar më pas, se po të më njihnin, ndoshta nuk do të më bindeshin. U larguan, për t’u kthyer pas pak, pasi edhe ata nuk e dinin se çfarë ishte realisht ajo tezgë.

    Jeni bashkë me një mësuese, protagoniste në këtë histori?

    Atë ditë, me mua në ministri ishte edhe Shpresa. Një mësuese heroinë kjo, tejet e rrallë e veçantë. Shpresa Bejo (Todri). Mbesa e Dhaskal Todrit, një grua, personalitet me të cilën organizoja aktivitete, konkurse. Kishte një dashuri pa kufi për nxënësit, me devotshmëri të paparë për t’i shërbyer. E prerë, e tillë ishte natyra e saj si arsimtare. Me një kontribut të jashtëzakonshëm për çfarë ka bërë në atë shkollë. Duke qenë shumë e shkathët, me pasionin për t’i çuar nxënësit e shkollës në degën e arkitekturës, ajo me nxënësit organizonin çdo të shtunë, si ditë pushimi, leksione në Galerinë e Arteve Figurative. Një angazhim sistematik dhe kur bënim konkurse të parët ishin fitues nga gjimnazi ynë, pasi kishin prioritet, falë kurseve të zhvilluara që i ofronin mundësi më shumë të ishin më të përgatitur. Gjithçka nga puna Shpresës që i shoqëronte.

    Reagoni pa humbur kohë, kërkoni ndihmë?

    Thërres Shpresën, i them sill urgjent disa nxënës këtu në ministri. Ajo njoftoi dhe erdhën, por që i vinte zor të merrnin tezgat e ta çonin në shkollë. Duke qenë unë aty i urdhërova. Dy tezga me llac, por ende pa ditur nga askush se çfarë fshihej, në ato pëlhura. I morëm në shkollë dhe unë nuk u morra më me to. I them Shpresës, merru ti, bëj çfarë të duash. Me mendimin që pasi t’i hiqet llaci, nëse ia vlente t’i mbajmë për shkollën, pasi konstatuam se tezgat ishin piktura, por pa ditur asgjë më shumë.

    Sa rrezikonte të prishej ajo pikturë në atë gjendje?

    Shpresa e dinte mirë si veprohej, pra me llaçin mund të ikte edhe boja, ngjyrat, pra duhej kujdes, ishte punë specialistësh. Duke pasur miqësi, njohje me punonjësit e galerisë kombëtare të arteve, i çoi atje, pasi pati komunikuar me ato të restaurimit. Janë dy piktura që punëtorët i kishin kthyer në tezga, janë me llaç si t’ia bëj? I kishte informuar.

    Keni kuriozitet të dinin se të kujt ishin ato tablo?

    Nuk kisha shumë interes për emrat, por piktura më duhej, më interesonte për shkollën. Sigurisht po të ishte e ndonjë autori të njohur, kishte vlerë të shumëfishtë. Ndërkohë, Shpresa i pastroi aq sa mundi pikturat pa i dëmtuar, me kujdesin e një njeriu, siç ishte ajo, pastaj i dërgoi në Galeri për një punë më profesionale. Befasia ishte se atje, kur i pa Sopi, i cili punonte në sektorin e restaurimit, shtangu, kjo është piktura ime e shpreh i surprizuar. Informoheni se cilët janë autorët, si vepruat? Unë i kam mësuar vonë se të kujt ishin pikturat, kur pas një kohe, vjen Shpresa e më thotë se ata piketuara, njëra është e artistit Fatmir Haxhiu, tjetra e piktorit Edi Sopi, të cilin e njihja se e kisha në lagje, te Medreseja dhe që kishte mbaruar për pikturë. Mbeta. Si ka mundësi i them. Ata të galerisë nuk e bënë bisedë me familjarët e Haxhiut. Kur ma solli në shkollë, u mahnita, piktura ishte shumë e bukur. Restaurimi ishte kryer në perfeksion. Ishte rikthyer piktura origjinale, nuk mund ta besoje, se pak kohë më parë kishte qenë tezgë llaci. “Nënat labe”, m’u kujtua filmi, dhe këtë do ta mbajmë për drejtorinë i them Shpresës dhe e vendosa aty.

    Jeni i fiksuar tek një tablo pronë e dikasterit?

    Nuk isha amator admirues i pikturës, as pasionant, por pikturën e atyre vajzave nuk do ta marrja në aspektin artistik, por për atë që më interesonte më shumë, për seriozitetin e shkollës, të thjeshta, në kuptimin e disiplinës së shkollës. Ajo mund ishte edhe e një piktori të panjohur, por më ishte fiksuar.

    Edhe si tematikë, më duhej për gjimnazin, për faktin se kishte filluar, një farë liberalizmi në shkolla, nxënës, mësuese që vinin me minifunde dhe isha kundër atyre veshjeve.

    Pati interesim nga ministria për pikturat e humbura?

    Absolutisht, nuk u kujtua askush nga ministria për dy pikturat nga të cilat njëra prej tyre rrinte në zyrën time. As nuk ia kujtuam, nuk i thamë, nuk i treguam, asgjë, përkundrazi. Realisht interesimi i tyre ishte zero. Vinin në zyrën time, në raste kontrolli, takime, as nuk e dinin se ekzistonte ajo pikturë dhe që ishte e ministrisë. Për atë të Sopit, nuk e di çfarë u bë.

    Keni një vizitë, jo të zakontë në zyrën tuaj?

    Ndërkohë, në aktivitete të ndryshme, artistike, sportive, përvjetorë shkolle, thërrisnim ish-nxënës që jetonin, familjarët e aty jo, fëmijët, prindërit, Shpresa ishte mjeshtre në të tillë organizime. Një ditë, në një veprimtari të tillë, vjen edhe Fatmir Haxhiu. E ftuam, pa idenë, dhe me mendimin se kishim pikturën e tij në shkollë. Jemi në vitin 2001.

    Cili është kontakti i parë i piktorit me mjedisin?

    Nuk i thamë, as ai nuk dinte gjë, madje as mua nuk më shkoi ndërmend. E njihja si Fatmir, artist, por pa bërë në ato momente lidhjen artist-pikturë. Pa i dhënë rëndësi, si diçka e zakontë në të përditshmen rutinë, u ul në një kolltuk, në drejtori, me pikturën në mur, por fillimisht nuk e pa. Edhe si piktor, ndoshta nuk e mendonte, që një vepër tij, ndodhet në drejtorinë e një shkolle dhe ai këtu në këtë zyrë bashkë me pikturën e tij. Aq më shumë me atë temë, pra luftën, heroizmin e grave.

    Vjen një moment, që biseda ndryshon?

    Duke hedhur sytë përreth e sheh, e njohu, pati një reagim: “Kjo është piktura”- më thotë. Aty unë u kujtova, po i përgjigjem profesor Fatmiri, ju jeni autori i kësaj pune. Një pikturë shumë e bukur, vijoj unë, tashmë i përqendruar te biseda.

    Ka një propozim nga piktori, i papritur për ju?

    Piktura e kompletonte zyrën. Kur vinin njerëz të ndryshëm, deri edhe nga ambasadat, i tërhiqte vëmendjen, tregonin interes, e shihnin me mjaft admirim. Këto ia shpreha edhe Fatmirit. Ishte një çast, kur me shumë kujdes, më pyeti nëse mundet ta merrte? Jo ta marr, por unë do t’ju bëj një tjetër pikturë, identike si kjo që edhe ti të mos e dallosh. Por, kjo ka tjetër vlerë, se është origjinale. Ty nuk të intereson se është e tillë apo kopjim, mjafton kur ta shohësh, e ke këtu, nuk do e kuptosh, po dora ime do ta bëjë.

    Çfarë ju befasoi me shumë?

    Unë nuk e dija dashurinë, lidhjen që ka piktori me një vepër të tij, dhe kur befasishëm ndodhet para saj. Jam jashtë kësaj marrëdhënie piktor-pikturë. Po ta kisha menduar më parë, nuk do të kisha future në zyrë, se realisht rrezikonte të më ikte piktura, që me aq vështirësi e risollëm në gjendjen e parë dhe që unë isha dashuruar tashmë me të, si pjesë e zyrës, shkollës. Të vjen keq ta heqësh, të është mësuar edhe syri.

    Ka një marrëveshje me artistin e madh?

    Po i them kjo po, bëhet menjëherë, nuk kam asnjë kundërshtim por bëjeni më parë ju, që unë mos ta heq, duket dhe bosh muri. Jo vetëm unë, por i gjithë stafi pedagogjik jemi mësuar me këtë pikturë dhe njerëzit kur do hynë e do të dalin, ku është piktura, mos e ka marrë drejtori në shtëpi do mendojnë. Ato nuk do më thonë mua, por do më përflasin nëpër korridore. Ato nuk e dinë që keni ardhur ju. Unë nuk mund të mbledh kolektivin e ti them, erdhi piktori dhe e morri. Ti bëje atë, rëndësi ka origjinalen e ke këtu e jetë këtu. Dhe kështu u ndamë.

    Dhe si vijoi, u realizua “shkëmbimi” i premtuar?

    Kur pas disa ditësh, ai papritur ndërroi jetë. U befasova, u trishtova, pikëllova, si nuk ia plotësova atë dëshirë, më mbeti peng. Por, nuk mund ta mendoja kurrë, pasi ai ishte aktiv me shëndet të mirë. Pas vdekjes së tij, Shpresa u lidh me familjen, fëmijët, Artanin djalin kryesisht. Organizuam një aktivitet më nxënësit, dhe në mënyrë ceremoniale, ia dorëzuam origjinalen. Ndërkohë, shumë korrekt ata kishin përgatitur dhe na sollën një pikturë tjetër, si dëshirë e familjes Haxhiu.

    Z. Zaharia, në mbyllje, flisni edhe për një ekspozitë, pak të veçantë?

    Me artistin Bujar Kapexhiu, realizuam në shkollë ndërmjet karikaturës tri stenda të bukura, të mëdha. I vura në katin e parë. Me temë veshjen kryesisht të mësuesve, nxënëseve. Një ndër to ishte një karikaturë me nxënësit duke parë mbathjet e mësueses ngjyrë të kuqe. Fenomene të kësaj natyre, pati bujë duke dhënë mesazhin që mos eja në shkollë me veshje jo estetike. Ato karikatura flisnin më shumë se gjithçka tjetër. E shihje se sa hyje në hollin e shkollës, një kryevepër e Kapexhiut./panorama

    ObserverKult

    Lexo edhe:

    KATËR TABLO PËR SHQIPTARËT REALIZUAR NGA PIKTORI FRANCEZ CHARLES BARGUE

  • Misteri i pikturës së dytë më të kërkuar në botë, ja si u zhduk pa asnjë gjurmë “Lindja”

    Misteri i pikturës së dytë më të kërkuar në botë, ja si u zhduk pa asnjë gjurmë “Lindja”

    Kushdo që mban “Lindjen” e Caravaggio-s nuk do të mund ta shfaqë kurrë atë në publik. Megjithëse sipas një vlerësimi të FBI-së, piktura do të kishte një vlerë prej rreth 20 milionë dollarë, në fakt nuk ka asnjë.

    “Posedimi i një pikture me vlerë kaq të madhe – shkruante më 30 tetor 1969 në raportin e tij Marshall Guelfo Giuliano Andrei – përbën një rrezik të vazhdueshëm, të tillë që të anulojë çdo vlerë tregtare”.

    Por mund të kishte shkuar ndryshe. Pikërisht për shkak të vlerës së saj, vepra e dytë e artit më e kërkuar në botë mund të jetë prerë në disa pjesë dhe rishitur te koleksionistët e paskrupullt.

    Ndoshta falë ndërmjetësimit të një trafikanti zviceran, të thirrur për këshilla nga bosët e Cosa Nostra. Piktura u vodh në Palermo nga një bandë kriminelësh./oranews

    ObserverKult

    Lexo edhe:

    FAIK KONICA DHE GJUHA LETRARE SHQIPE

  • Një gjetje jashtëzakonisht e rrallë

    Një gjetje jashtëzakonisht e rrallë

    Një pikturë e mjeshtrit flamand Peter Paul Rubens, që besohet se është zhdukur për dekada, u gjet së fundmi në një vilë pariziene, njoftoi shtëpia e ankandeve Osenat.
    Bëhet fjalë për veprën “Krishti në Kryq” të vitit 1613, e cila u zbulua gjatë inventarit të vilës në arondismentin e 6-të, konfirmoi presidenti i shtëpisë, Jean-Pierre Osenat.
    “Ky është një zbulim jashtëzakonisht i rrallë që do të shënojë karrierën time,” tha Osenat, duke shtuar se piktura është ruajtur shumë mirë, sipas agjencive.
    Autenticiteti u konfirmua nga rrezet X dhe analiza e pigmentit, dhe dihet që piktura dikur i përkiste piktorit akademik William Bouguereau, përpara se të përfundonte në pronësi private.
    Piktura do të ofrohet në ankand më 30 nëntor. /tesheshi.com/

  • Misteri i kryeveprës fetare të Millet

    Misteri i kryeveprës fetare të Millet

    Piktura e shumëdiskutuar e Jean-François Millet, “Angelusi” (1859), është në qendër të një ekspozite mahnitëse në National Gallery. Por çfarë besonte në të vërtetë ai?

    Rasti i pikturës “Angelusi” nga Jean-François Millet është një nga më të çuditshmit në botën e artit. Kjo pamje modeste e dy fshatarëve që thirren në lutje nga një kambanë kishe në largësi nuk duket se justifikon as kritikat e ashpra që ka marrë, e as hiperbolën e pazakontë që e ka ndjekur ndër vite. Piktura është bërë objekt i etjes së koleksionistëve, ka thyer rekorde ankandi dhe është përdorur për të reklamuar gjithçka, nga cigaret e lira te djathi camembert. Ajo është konsideruar si përfaqësuese e “la France profonde”, Francës së thellë dhe autentike.

    Vepra ka ndërruar duar nëntë herë para se të përfundonte në SHBA në vitin 1889, për një shumë marramendëse, duke e shtyrë një pronar dyqani francez që ta rikthente në atdhe për një çmim edhe më të lartë. Ai më pas ia dhuroi shtetit, dhe kjo histori e ekzagjeruar lidhet padyshim edhe me zellin patriotik të kohës.

    Gjatë jetës së Millet (1814–1875), Revolucioni Industrial po zbrazte vazhdimisht fshatrat e Francës ndërsa popullsia shpërngulet drejt qyteteve. Imazhet e tij të punëtorëve ruralë shqetësuan borgjezinë parisiene, me kritikët konservatorë që e akuzonin si agjitator socialist; ndërkohë, ai u kritikua edhe nga e majta, veçanërisht për atë që u perceptua si katolicizëm i thellë. Çfarë besonte në të vërtetë Millet? Pse figurat e tij janë pa fytyra? Ishte ai një republikan i sinqertë? Arti i tij u trajtua shpesh si propagandë.

    Ekspozita në National Gallery në Londër fokusohet te kjo vepër ikonike, e cila është huazuar nga Franca për herë të parë pas gati 50 vitesh. Sa e vogël është, dhe sa e fuqishme. Dy figurat janë krejtësisht të palëvizshme, me kokat përkulur në lutje, të rrethuar nga drita e artë e mbrëmjes. Hijet shtrihen mbi fushat që zgjaten pafund. Patate të sapo gërmuara gjenden përreth këmbëve të tyre të baltosura, dhe një kambanore blu ngrihet në horizont, nën re rozë të larta. Pamja është e tillë që “dëgjon” edhe zërin e kambanave, është një përvojë shqisore.

    Duke qëndruar para kësaj kryevepre, ndjen se koha ndalet. Ka një ngadalësi meditative. Çifti duket i butë, me forma të plota të zbutura nga muzgu. Flokët e burrit ruajnë formën e kapelës që mban në duar; përparësja e gruas kap dritën teksa ajo lutet. Millet kujtonte se gjyshja e tij, “kur dëgjonte kambanat e kishës ndërsa punonim në ara, na bënte të ndalonim dhe të thoshim lutjen e Angelusit për të vdekurit e varfër”. Piktura është si një kujtim, por rrezatimi i saj është krejtësisht i gjallë: muzgu i vjeshtës në Barbizon. Kambanorja i përket kishës në Chailly-en-Bière, në juglindje të Parisit, ku Millet do të varrosej më vonë.

    Kjo pikturë të mbetet në mendje si një këngë apo një lutje. Ky është përjetimi që ndjen kur e sheh me sy. Por qëllimet e Millet vazhdojnë të diskutohen. Disa kritikë sugjerojnë se fakti që piktura u porosit nga një patron amerikan (që në fund nuk e mori kurrë) mund të relativizojë përmbajtjen e saj fetare. Madje edhe katalogu i National Gallery nuk është i sigurt nëse Millet i dinte fjalët e lutjes Angelus përmendësh, megjithëse ai u rrit në fushat e Normandisë, ku kambanat e kishave kumbonin tre herë në ditë për këtë lutje. Edhe sot katolikët në qytete mund ta recitojnë atë, nuk ka arsye të injorohet titulli që vetë autori i dha veprës.

    Por si e krijoi ai këtë kompozim? Ishte nga kujtesa, nga përvoja, nga fantazia sentimentale? Edhe kjo është vënë në dyshim ndër vite, ndoshta sepse prek çështjen e politikës së tij. Deklarata e tij e ndjeshme “Je suis paysan paysan” (“Jam fshatar fshatarësh”) është sfiduar nga studiues që theksojnë praninë e objekteve të sofistikuara në studion e tij, kopje të Donatellos, gravura flamande, si për të thënë se ai nuk ishte vërtet “i fshatit”.

    Por vizatimet e shumta dhe të bukura në këtë ekspozitë bartin një ndjenjë të brendshme të punës dhe mundit. Edhe nëse nuk mbijetojnë të dhëna të shkruara që japin emra apo data, ti e ndjen që Millet e ka jetuar këtë përvojë.

    Është shumë e vështirë të çash dru: krahu i një burri ngritet i lodhur për të sjellë mjetin prerës me një krismë që duket se nuk do të jetë e fundit. Një mbjellës, me kokën ulur, ecën i rraskapitur në një arë të errët, duke shpërndarë farën pas tij si një i fjetur. Në një pikturë të fuqishme të një trungu të rrëzuar, dy burra punojnë me një sharrë, njëri me pantallona blu aq të holla sa i shfaqen muskujt. Këmba i është mbështetur dhimbshëm mbi trung për t’u mbajtur.

    Ka gjurmë të Rembrandt-it, veçanërisht te drita që del nga shporta e shoshitës në errësirë, ndikim të Bruegel në skenat e korrjes, dhe formësim të ngjashëm me Daumier, ndonëse pa empatinë e tij radikale. Ajo që paraqet Millet është thjesht ajo që është aty, jeta rurale në Francë, përmes kompozimeve me një përkujdesje të jashtëzakonshme.

    Në një version të mëhershëm të “The Sower” (Mbjellësi), huazuar nga Muzeu Kombëtar i Uellsit, një lopë kullot në dritën e prapme në një kodër mbi siluetën e zbehtë të një burri që mbjell në terr. Nëse kërkon politikë, shiko peizazhin.

    Fushat e Millet janë me ferra, gurë dhe të ashpra. Punëtorët mezi nxjerrin bukën e gojës. Në “Angelusin”, në sfond mund të duken disa kupa bari si te Monet, por dy personazhet janë të kufizuar në kashtën e thatë përpara, si tre gratë që mbledhin mbeturinat në The Gleaners.

    Nuk është çudi që Van Gogh e adhuronte Millet-in. Ai e ndjente këmbën në tokë, dorën mbi kazmë, poezinë që zbuloi në këto skena. Dhe nëse Millet mund të duket herë si subversiv, herë konservator, herë fetar, kjo ndodh ndoshta sepse arti i tij mbetet i hapur për të gjitha interpretimet, në atë që ai tregon me aq qartësi, dhe që nuk është as më shumë, as më pak se lodhja, përpjekja dhe barra e jetës në tokë, e kësaj pune të vështirë fshatare./theobserver/KultPlus.com

  • Pse Van Gogu zgjodhi Parisin për t’i dhënë fund jetës?

    Pse Van Gogu zgjodhi Parisin për t’i dhënë fund jetës?

    Kur Vincent van Gogh zbriti nga treni, ditën e 20 majit 1890, shkeli në tokën ku edhe do të varrosej.

    Ai mbërriti në Auvers-sur-Oise, një fshat rreth 35 km nga Parisi, në kërkim të qetësisë për krizat e shpeshta mendore. Për thuajse dy muaj, dukej se tashmë e kishte gjetur lehtësimin që kërkonte.

    Kjo ishte një nga periudhat më pjellore të jetës së tij artistike: 72 piktura, 33 vizatime dhe një gdhendje dolën në dritë falë imagjinatës së tij revolucionare, shumë prej tyre ishin pamje të këtij qyteti piktoresk, transmeton ‘konica.al’.

    Sidoqoftë, “demonët u rikthyen” duke shënuar kështu, luftën përfundimtare të artistit. Më 27 korrik, pasditen e të dielës, artisti doli në fushë dhe goditi veten me armë. Dy ditë më vonë, ai humbi jetën.

    Van Gogh, nuk la asnjë shënim për vetëvrasjen. Trashëgimia e vetme e shtatëdhjetë ditëve të tij të fundit, ishin letrat e famshme që la, por në asnjërën prej tyre nuk fliste për të.

    Piktura e vetme që mendohet se ka paralajmëruar vetëvrasjen e tij, është “Ravens”, ku zogjtë do të ishin lajmëtarët e fatit të keq.

    E vërteta në lidhje me atë se, çfarë e shtyu Van Gogh-un në vetëvrasje, nuk do të dihet kurrë. Atë të diel pasdite, ai mori pistoletën e pronarit të pansionit ku po qëndronte, shkoi në pjesën e prapme të kalasë “Léry” dhe qëlloi mbi veten në gjoks. Pastaj u kthye në pansion dhe u ngjit në dhomën e tij, pa i treguar askujt. Pronari e gjeti të plagosur, thirri mjekun, por nuk mund të bëhej asgjë për ta shpëtuar. Pasuria e veprave së Van Gogh-ut, vazhdon të rritet në mënyrë eksponenciale me kalimin e viteve. Sidoqoftë, krijimet e tij dukeshin të lidhura ngushtë me çmendurinë e tij.

    ObserverKult

    ——————

    LEXO EDHE:

    Vincent van Gogh, artisti që shiti vetëm një pikturë sa ishte gjallë