Rigels Seliman
Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Donald Trump ka rikthyer furtunën në politikën shqiptare, duke ngjallur një valë ankthi që po përhapet me shpejtësi në të gjitha anët e skenës politike dhe veçanërisht tek politikanët (pushtetarët) e përfshirë në afera korruptive. Me ambasadën amerikane në Tiranë që prej dy vitesh është pa një drejtues të përhershëm, politika shqiptare ndodhet në një gjendje pezullimi dhe pasigurie. Por dje, nga SHBA erdhi një mesazh tronditës, ku kthjelltësia e dikurshme ka marrë fund, ndërkohë që era e ndëshkimit është rikthyer. Një goditje e fortë, e ftohtë dhe e prerë ka ardhur nga Uashingtoni për liderin historik të së djathtës shqiptare, Sali Berishën.
Presidenti Donald Trump, i rikthyer fuqishëm në krye të Shtëpisë së Bardhë, ka vendosur të mos ndryshojë asnjë rresht nga sanksionet dhe urdhrat ekzekutivë që lidhen me korrupsionin në Ballkan, përfshirë edhe Shqipërinë. Ky vendim shuan përfundimisht shpresat e Sali Berishës për heqjen e “non-gratës”. Për më shumë se dy vjet, Berisha ka lobuar fort në qarqe konservatore dhe pranë njerëzve të afërt të Trump, duke kërkuar zhbërjen e sanksioneve ndaj tij. Por me firmën e Trump mbi mbajtjen në fuqi të dekretit të vitit 2021, i përditësuar edhe në janar 2025 nga ish-presidenti amerikan, Joe Biden, kreu i Partisë Demorkatike, Sali Berisha është konfirmuar si i padëshiruar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Dekreti i përmendur, i miratuar fillimisht në 2001 dhe i rifreskuar katër herë nga presidentë të ndryshëm amerikanë, përfshin masa drastike ndaj çdo zyrtari që kërcënon paqen, stabilitetin dhe luftën kundër korrupsionit në Ballkan. Në mënyrë të heshtur, por shumë të qartë, presidenti Trump ka dhënë verdiktin: Berisha mbetet “non-grata”, pa asnjë përjashtim, dhe pa asnjë mëshirë. Por kjo lëvizje përforcon qëndrimin e Uashingtonit që korrupsioni nuk ka ngjyrë politike dhe nuk ka rikthim për ata që janë shpallur të padëshiruar. Pra mesazhi për Berishën është i prerë: nuk ka kthim pas, nuk ka falje.
Situata e Ramës
Por ndërsa shpresa e Berishës është djegur përfundimisht, një stuhi shumë më e rrezikshme është duke u afruar për Edi Ramën. Kryeministri shqiptar ndodhet aktualisht në qendër të një hetimi të ri që po vjen drejt nga zemra e drejtësisë amerikane, ku Departamenti Amerikan i Drejtësisë ka rihapur zyrtarisht dosjen “McGonigal”, një çështje që përfshin korrupsion, spiunazh dhe lidhje me oligarkë rusë. Në këtë dosje, emri i Edi Ramës përmendet plot 14 herë, një sinjal i qartë që ai nuk është një figurë periferike, por pjesë qendrore e aferës. Në dokumentet zyrtare, kryeministri shqiptar dyshohet se ka ndihmuar ish-drejtorin e kundërzbulimit të FBI-së, Charles McGonigal, duke i ofruar pagesa, privilegje dhe qasje në licenca të ndjeshme për interesa personale dhe politike.
Mirëpo ky skandal nuk është më thjesht një krizë imazhi për Ramën, është një kërcënim i drejtpërdrejtë për karrierën dhe lirinë e tij. Burime pranë Uashingtonit flasin për një hetim që po përshpejtohet dhe që mund të përfundojë me pasoja të rënda politike dhe ligjore për kryeministrin shqiptar. Për më tepër, është presidenti Trump, i cili me vendimin e djeshëm ka dhënë dritën jeshile për vazhdimin e ndëshkimeve ndaj liderëve të korruptuar në Ballkan. Dhe Rama, për herë të parë, nuk është më nën mburojën e administratës së mëparshme, por nën objektivin e një presidenti që nuk fal.
Pse rrezikon Rama të shpallet “non-grata”
Megjithatë ajo që po vjen për Edi Ramën është më shumë se një “rrezik politik”. Është një cunami diplomatik që mund të çojë në shpalljen e tij “non-grata” nga SHBA, dhe ky skenar nuk është më teori, por realitet në zhvillim. Dosja “McGonigal” është rikthyer pak ditë më parë në tavolinën e Prokurorit të Përgjithshëm amerikan pas daljes në dritë të provave të reja që implikojnë drejtpërdrejt qeverinë shqiptare. Në qendër të skandalit janë miliona euro të dyshuara si pagesa për manipulim politik në favor të Ramës, si dhe dhënie licencash për kompani të lidhura me Rusinë, në kulmin e një lufte globale të ftohtë energjetike dhe ekonomike.
Madje akuza më e rëndë është se McGonigal akuzohet për spiunazh në dobi të një shteti të huaj dhe për këtë është nën hetim të zgjeruar nga drejtësia amerikane. Ndërkohë, në skemën e tij përmendet si bashkëpunëtor i drejtpërdrejtë vetë kryeministri shqiptar, Edi Rama, së bashku me Dorian Duçkën dhe Agron Nezën, dy emra kyç në strukturën e tij të besuar. Por për SHBA, përfshirja në spiunazh, pastrim parash dhe manipulim të drejtësisë është vijë e kuqe e padiskutueshme. Dhe fakti që Rama përmendet në mënyrë eksplicite në aktakuzën e Columbias, e dallon atë nga çdo politikan tjetër shqiptar. Në Uashington, lëvizjet janë të shpejta dhe të vendosura. Nga burime brenda Departamentit të Shtetit raportohet se ka një diskutim aktiv për shpalljen e Ramës “non-grata” dhe ngrirjen e çdo prone apo aktiviteti që ai apo familjarët e tij mund të kenë në SHBA.
Kjo do të ishte një goditje shkatërruese për imazhin e Shqipërisë në botë, por sidomos për një lider që për vite të tëra është promovuar si “reformator”. Kështu që nëse presidenti Trump, vazhdon me të njëjtin kurs, shpallja “non-grata” për Edi Ramën mund të jetë çështje kohe, aq më tepër që shefi i qeverisës shqiptare ka uruar që Z. Trump të mos zgjidhej presidenti i SHBA-ve. Pra e gjithë kjo panoramë tregon se, po ndodh ajo që dukej e paimagjinueshme, teksa presidenti Trump jo vetëm nuk ka falur Berishën, por po përgatit një goditje edhe më të madhe ndaj Ramës. Thënë troç, në horizont duket një përmbysje e madhe në skenën politike shqiptare dhe ndoshta, fundi i epokës së pandëshkueshmërisë. Më poshtë po pasqyrojmë vendimin e plotë të presidentit Trump.
Urdhri i plotë, sipas ndryshimeve në 2021 dhe 2025
Seksioni 1. (a) Të gjitha pronat dhe interesat në pronat që janë në Shtetet e Bashkuara, që në vijim vijnë brenda Shteteve të Bashkuara, ose që janë ose në vijim janë nën zotërimin ose kontrollin e çdo personi të Shteteve të Bashkuara të personave të mëposhtëm janë të bllokuara dhe nuk mund të transferohet, paguhet, eksportohet, tërhiqet ose të trajtohet ndryshe në: çdo person të caktuar nga Sekretari i Thesarit, në konsultim me Sekretarin e Shtetit:
(i) të jetë përgjegjës ose bashkëpunëtor në, ose të ketë përfshirë ose tentuar drejtpërdrejt ose tërthorazi të përfshihet në veprime ose politika që kërcënojnë paqen, sigurinë, stabilitetin ose integritetin territorial të çdo zone ose shteti në Ballkanin Perëndimor;
(ii) të jetë përgjegjës ose bashkëpunëtor, duke përfshirë përfshirjen në zhvillimin, ose në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë të angazhuar ose tentuar të përfshihet në veprime ose politika që minojnë proceset ose institucionet demokratike në Ballkanin Perëndimor;
(iii) të jetë përgjegjës ose bashkëpunëtor, ose të jetë përfshirë ose tentuar drejtpërdrejt ose indirekt të përfshihet në, një shkelje ose një akt që ka penguar ose kërcënuar zbatimin e çdo sigurie rajonale, paqeje, bashkëpunimi ose reciproke marrëveshjen e njohjes ose kornizën ose mekanizmin e llogaridhënies, ose për të paraqitur një rrezik të konsiderueshëm për kryerjen e një akti të tillë, në lidhje me Ballkanin Perëndimor, përfshirë Marrëveshjen e Prespës të vitit 2018; Marrëveshja Kornizë e Ohrit e vitit 2001; Rezoluta 1244 e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara; Marrëveshja e Dejtonit; ose Konkluzionet e Këshillit të Konferencës për Zbatimin e Paqes mbajtur në Londër në dhjetor 1995, duke përfshirë vendimet ose konkluzionet e Përfaqësuesit të Lartë, Këshillit për Zbatimin e Paqes ose Bordit të tij Drejtues; ose Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, ose, në lidhje me ish-Jugosllavinë, Mekanizmi Ndërkombëtar i Mbetur për Gjykatat Penale;
“Non grata” dhe bllokime pronash/ Çfarë përmban
(iv) të jetë përgjegjës ose bashkëpunëtor, ose të jetë përfshirë ose tentuar drejtpërdrejt ose indirekt të përfshihet në abuzime serioze të të drejtave të njeriut në Ballkanin Perëndimor;
(v) të jetë përgjegjës ose bashkëpunëtor në, ose të ketë përfshirë ose tentuar në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë të përfshihet në korrupsion në lidhje me Ballkanin Perëndimor, duke përfshirë korrupsionin nga, në emër të, ose të lidhur ndryshe me një qeveri në Ballkanin Perëndimor, ose një zyrtar aktual ose ish-qeveritar në çdo nivel të qeverisjes në Ballkanin Perëndimor, siç është shpërdorimi i aseteve publike, shpronësimi i aseteve private për përfitime personale ose qëllime politike, ose ryshfet;
(vi) të jetë një drejtues, zyrtar ose anëtar i një njësie, duke përfshirë një ent qeveritar, që është përfshirë ose është përpjekur të përfshihet në ndonjë nga aktivitetet e përshkruara në nënseksionet (1) (a) (i)-( v) të këtij urdhri, ose të cilit i bllokohen pronat dhe interesat në pronë në zbatim të këtij urdhri;
(vii) të ketë ndihmuar materialisht, sponsorizuar ose ofruar mbështetje financiare, materiale ose teknologjike, ose mallra ose shërbime ose në mbështetje të çdo personi, prona dhe interesat e pronës së të cilit janë bllokuar në përputhje me këtë urdhër;
(viii) të jetë në pronësi ose të kontrolluar nga, ose të ketë vepruar ose supozohet të veprojë për ose në emër të, drejtpërdrejt ose tërthorazi, çdo personi, prona dhe interesat e pronës së të cilit janë bllokuar në përputhje me këtë urdhër;
(ix) të zotërojë ose kontrollojë, drejtpërdrejt ose tërthorazi, çdo person, prona dhe interesat e të cilit në pronë janë të bllokuara në përputhje me këtë urdhër; ose (x) të jetë bashkëshort ose fëmijë i rritur i çdo personi, prona dhe interesat e të cilit në pronë janë të bllokuara në përputhje me nënseksionet (1) (a) (i) – (v) të këtij urdhri. (b) Ndalimet në nënseksionin (a) të këtij seksioni zbatohen përveç në masën e parashikuar nga statutet, ose në rregulloret, urdhrat, direktivat ose licencat që mund të lëshohen në përputhje me këtë urdhër, dhe pavarësisht nga çdo kontratë e lidhur ose ndonjë licencë ose leje të dhënë përpara datës së këtij urdhri.”
Sec. 2. Dispozitat e Përgjithshme.
(a) Asgjë në këtë renditje nuk do të interpretohet se dëmton ose ndikon ndryshe:
(i) autoriteti i dhënë me ligj një departamenti ose agjencie ekzekutive, ose drejtuesit të tij; ose (ii) funksionet e Drejtorit të Zyrës së Menaxhimit dhe Buxhetit në lidhje me propozimet buxhetore, administrative ose legjislative.
b) Ky urdhër do të zbatohet në përputhje me legjislacionin në fuqi dhe në varësi të disponueshmërisë së ndarjeve buxhetore.
(c) Ky urdhër nuk ka për qëllim dhe nuk krijon ndonjë të drejtë ose përfitim, thelbësor ose procedural, të zbatueshëm me ligj ose me barazi nga ndonjë palë kundër Shteteve të Bashkuara, departamenteve, agjencive ose subjekteve të saj, oficerëve, punonjësve të saj , ose agjentë, ose ndonjë person tjetër.
Sek. 3. Me anë të kësaj përcaktoj se dhënia e donacioneve për llojet e artikujve të specifikuar në nenin 203 (b) (2) të IEEPA (50 USC 1702 (b) (2)) nga, për ose për përfitimin e çdo personi prona dhe interesat e të cilit janë bllokuar në përputhje me nenin 1 (a) të këtij urdhri do të dëmtonte seriozisht mumdësinë për të vënë në praktikë emergjencën kombëtare të deklaruar në Urdhrin Ekzekutiv 13219, me Urdhrin Ekzekutiv 13304, dhe siç është zgjeruar në këtë urdhër, dhe është theksuaf aty unë me anë të kësaj ndalese ndalojnë donacione të tilla siç parashikohen në nenin 1 të këtij urdhri.
Sek. 4. (a) Hyrja e pakufizuar në statusin e emigrantit dhe vizitorit në Shtetet e Bashkuara të qytetarëve të cilët përmbushin një ose më shumë kritere në seksionin l (a) të këtij urdhri do të ishte e dëmshme për interesat e Shteteve të Bashkuara hyrja e personave të tillë në Shtetet e Bashkuara, si emigrantë ose joimigrantë dhe me këtë rast ndalohet hyrja e tyre , përveç rasteve kur Sekretari i Shtetit ose Sekretari i Sigurisë Kombëtare, sipas rastit, e përcakton se hyrja e personit nuk do të ishte në kundërshtim me interesat e Shteteve të Bashkuara. Përfshirë këtu rastin edhe kur Sekretari i Shtetit ose Sekretari i Sigurisë Kombëtare, siç është e përshtatshme, përcakton kështu, bazuar në një rekomandim të Prokurorit të Përgjithshëm, e cila do të tregonte që hyrja e personit do të çonte më tej objektivat e rëndësishëm të zbatimit të ligjit të Shteteve të Bashkuara.
(b) Sekretari i Shtetit do të zbatojë këtë urdhër për procedurën e vizave në përputhje dhe në konsultim me Sekretarin e Sigurisë Kombëtare dhe pastaj mund të vendosë.
(c) Sekretari i Sigurisë Kombëtare do të zbatojë këtë urdhër pasi ka të bëjë me hyrjen e qytetarëve të cilët nuk kanë përmbushur kërkesat siç mund të vendosë Sekretari i Sigurisë Kombëtare, në konsultim me Sekretarin e Shtetit.
(d) Personat e tillë do të trajtohen nga ky nen në të njëjtën mënyrë si personat e mbuluar nga seksioni 1 i Proklamatës 8693 të 24 Korrikut 2011 (Pezullim i Hyrjes së të Huajve si Subjekt i Sanksioneve të Udhëtimit të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe Akteve të Fuqive Ekonomike Ndërkombëtare.
Sek. 5. (a) Ndalohet çdo transaksion që shmang ose shmang, ka për qëllim shmangien ose shmangien, shkakton shkelje ose përpjekje për të shkelur ndonjë prej ndalimeve të përcaktuara në këtë urdhër.
(b) Ndalohet çdo komplot i formuar për të shkelur ndonjë nga ndalimet e përcaktuara në këtë urdhër.
Sek. 6. Për qëllimet e këtij urdhri:
(a) termi “njësi ekonomike” nënkupton një partneritet, shoqatë, besim, ndërmarrje të përbashkët, korporatë, grup, nëngrup ose organizatë tjetër;
(b) termi “jo qytetar” do të thotë çdo person i cili nuk është shtetas ose shtetas jo qytetar i Shteteve të Bashkuara;
(c) termi “person” do të thotë një individ ose entitet; dhe
(d) termi “person i Shteteve të Bashkuara” do të thotë çdo shtetas i Shteteve të Bashkuara, banor i përhershëm i ligjshëm, entitet i organizuar sipas ligjeve të Shteteve të Bashkuara ose ndonjë juridiksioni brenda Shteteve të Bashkuara (përfshirë degët e huaja), ose ndonjë person në Shtetet e Bashkuara .
Sek. 7 Për ata persona, prona dhe interesat e tyre në pronë janë bllokuar në përputhje me këtë urdhër që mund të kenë një prani kushtetuese në Shtetet e Bashkuara, unë konstatoj se për shkak të aftësisë për të transferuar fonde ose pasuri të tjera menjëherë, njoftimi paraprak i personave të tillë për masat që duhet të të marra në zbatim të këtij urdhri do t’i bënte ato masa joefektive. Prandaj përcaktoj që këto masa të jenë efektive në adresimin e emergjencës kombëtare të deklaruar në Urdhrin Ekzekutiv 13219, të ndryshuar me Urdhrin Ekzekutiv 13304, dhe siç është zgjeruar nga ky urdhër, nuk ka nevojë të ketë njoftim paraprak për një listë ose përcaktim të bërë në përputhje me këtë porosit
Sek. 8. Sekretari i Thesarit, në konsultim me Sekretarin e Shtetit, autorizohet për të ndërmarrë veprime të tilla, duke përfshirë shpalljen e rregullave dhe rregulloreve, dhe për të përdorur të gjitha kompetencat e dhëna Presidentit nga IEEPA, siç mund të jetë e nevojshme për të kryer qëllimet e këtij urdhri. Sekretari i Thesarit, në përputhje me legjislacionin në fuqi, mund të ribërë secilën prej këtyre funksioneve brenda Departamentit të Thesarit. Të gjithë departamentet ekzekutive dhe agjencitë e Shteteve të Bashkuara do të marrin të gjitha masat e duhura brenda autoritetit të tyre për të zbatuar këtë urdhër.
Sek. 9. Asgjë në këtë urdhër nuk do të ndalojë transaksionet për kryerjen e biznesit zyrtar të Qeverisë Federale nga punonjësit, përfituesit e parave ose kontraktorët e tyre.
Sek. 10. (a) Asgjë në këtë urdhër nuk do të interpretohet se dëmton ose ndikon ndryshe:
(i) autoriteti i dhënë me ligj një departamenti ose agjencie ekzekutive, ose titullari i tij; ose
(ii) funksionet e Drejtorit të Zyrës së Menaxhimit dhe Buxhetit në lidhje me propozimet buxhetore, administrative ose legjislative.
(b) Ky urdhër do të zbatohet në përputhje me legjislacionin në fuqi dhe në varësi të disponueshmërisë së ndarjeve buxhetore.
(c) Ky urdhër nuk ka për qëllim dhe nuk krijon ndonjë të drejtë ose përfitim, thelbësor ose procedural, të zbatueshëm me ligj ose në barazi nga ndonjë palë kundër Shteteve të Bashkuara, departamenteve të saj, agjencive ose enteve, oficerëve të saj, punonjësve , ose agjentë, ose ndonjë person tjetër.
