Lajmidites.com

Tag: perimet

  • Tre lloje perimesh që mund të ngadalësojnë plakjen dhe të forcojnë imunitetin

    Tre lloje perimesh që mund të ngadalësojnë plakjen dhe të forcojnë imunitetin

    Ushqyerja luan një rol të madh në mënyrën se si plakemi dhe sa rezistent është trupi ynë ndaj sëmundjeve.

    Perimet e pasura me vitamina, minerale dhe antioksidantë ndihmojnë në mbrojtjen e qelizave nga dëmtimi, zvogëlojnë inflamacionin dhe mbështesin sistemin imunitar. Kur hamë ushqime të tilla rregullisht, efekti nuk shihet vetëm në imunitet, por edhe në lëkurë dhe energji.

    Disa lloje perimesh në veçanti dallohen për një efekt më të fortë se të tjerat. Më poshtë janë tre lloje perimesh që shoqërohen më shpesh me ngadalësimin e plakjes dhe forcimin e sistemit imunitar.

    Brokoli

    Brokoli është një nga ushqimet më të përmendura kur bëhet fjalë për plakjen e shëndetshme. Është i pasur me vitaminë C, e cila mbështet imunitetin dhe ndihmon në krijimin e kolagjenit, i cili është i rëndësishëm për lëkurën. Gjithashtu përmban antioksidantë dhe përbërës si sulforafani, të cilët shoqërohen me mbrojtjen e qelizave nga dëmtimi. Nutricionistët shpesh theksojnë se brokoli i zbardhur ose i gatuar lehtë është një zgjedhje më e mirë sesa ai i tepërzier, pasi ruan më shumë lëndë ushqyese. Përfshirja e brokolit në vaktet tuaja rregullisht mund të jetë një mënyrë e lehtë për t’i dhënë trupit tuaj mbështetje shtesë.

    Spinaqi

    Spinaqi është i pasur me vitamina A, C dhe K, si dhe folat dhe hekur, duke e bërë atë një zgjedhje të shkëlqyer për imunitetin dhe energjinë. Antioksidantët e fuqishëm në spinaq ndihmojnë në luftimin e stresit oksidativ, një nga proceset që shoqërohet me plakjen e përshpejtuar të qelizave. Përveç kësaj, përmbajtja e tij e luteinës dhe zeaksantinës mbështet shëndetin e syve, gjë që është e rëndësishme ndërsa plakemi. Spinaqi është i lehtë për t’u përfshirë në dietën tuaj të përditshme. Mund të shtohet në sallata, gjellë, makarona ose smoothie. Për shkak të shijes së tij të butë, shpesh pëlqehet nga ata që përndryshe i shmangin perimet jeshile.

    Domatet

    Domatet janë një nga perimet më të njohura kur bëhet fjalë për ngadalësimin e plakjes, kryesisht për shkak të përmbajtjes së tyre të lartë të likopenit. Likopeni është një antioksidant i fuqishëm që mbron lëkurën nga dëmtimi nga rrezet UV, zvogëlon inflamacionin dhe ngadalëson zbërthimin e kolagjenit. Ekspertë të ndryshëm të të ushqyerit shpesh theksojnë se likopeni përthithet më mirë kur domatet gatuhen lehtë ose konsumohen me pak vaj ulliri. Përveç kësaj, domatet janë të pasura me vitaminë C, e cila është e rëndësishme për imunitetin dhe lëkurën e shëndetshme. Konsumi i rregullt i domateve mund të jetë një mënyrë e lehtë për t’i siguruar trupit mbrojtje shtesë nga brenda.

    Pra, perimet si brokoli, spinaqi dhe domatet mund të jenë aleatë të thjeshtë, por të fuqishëm në ngadalësimin e plakjes dhe forcimin e sistemit imunitar.

  • Frutat dhe perimet, që duhet t’i keni në tryezë gjatë muajit nëntor

    Frutat dhe perimet, që duhet t’i keni në tryezë gjatë muajit nëntor

    Nëntori sjell shumë produkte, që nga lakra gjithë vitamina që na vjen nga zona e Lushnjës, tek ullinjtë e Beratit, Tiranës, Elbasanit dhe Jugut që na shoqërojnë në sallata e meze.
    Nga panxhari i kuq i zonës së Maliqit tek kërpudhat e shkëlqyera që rriten në të egër në Tropojë. Dhe si për t’u ëmbëlsuar pak, disa mandarina dhe agrume nga Xarra, Borshi apo Saranda e bëjnë nëntorin një dashuri më vete.
    Panxhari i kuq
    Panxhari ka jo vetëm një pamje të bukur, duke qenë se kanë një ngjyrë të fortë të kuqe që shkëlqen si asgjë tjetër, por ka dhe një kombinim të shkëlqyer të së ëmblës me tokën.
    Nëse hyn tek kategoria e atyre që nuk e fusin në gojë panxharin, bëni mirë ta rikonsideroni duke qenë se ka edhe shumë vlera ushqyese.
    Në Shqipëri, zona që shquhet për prodhimin e panxharit në vend, është ajo e Maliqit.
    Lakra
    E pasur me vitaminë C dhe K, lakra është një super ushqim për parandalimin e radikaleve të lira.
    Duke ngrënë më shumë lakër ju ndihmoni të zvogëloni rrezikun e kancerit të gjirit dhe kancerit në zorrë dhe prostat.
    Plus studime të reja kanë treguar se të ushqehesh me këtë lloj perimi ndihmon për ta mbajtur në super formë sistemin imunitar.
    Lakrat më të mira janë nga zona e Lushnjës, që njihet dhe për prodhimin më të madh të lakrës në vend.
    Do të merrni vitaminat dhe do të keni një shije të veçantë.
    Mandarina
    Këto fruta të vogla janë gjithë shije dhe lëng dhe i përkasin familjes së agrumeve së bashku me portokallet.
    Mandarinat e Xarrës, Borshit, Sarandës na japin një shije aq të ëmbël që na bëjnë të besojmë se vera nuk ka mbaruar edhe pse jemi në nëntor.
    Perimet me rrënjë
    Përveç karrotës, ka dhe shumë perime të tjera me rrënjë që janë të shkëlqyera. Një nga ato është dhe preshi i gatuar në gjellë, byrek apo i shtuar në sallatë.
    Ullinj
    Është një nga pemët më të përmendura në librat e shenjtë, ndërkohë që fruti i tij është krejt shpirti i shijes mesdhetare.
    Ulliri është konsideruar dhe si simbol i paqes, jetës dhe pjellorisë dhe ka formëzuar peisazhin e Shqipërisë.
    Kultivarët “Kalinjot”, “Kokërr Madhi i Beratit”, “Bardhi Tiranes”, “Kryps Elbasani”, “Mixan” dhe “Himara” zënë 85% të prodhimit në vend dhe janë të një cilësie shumë të lartë.
    Ullinjtë duhet të jenë relativisht të fortë dhe asnjëherë të gërvishur apo të dëmtuar.
    Për t’i ruajtur këshillohet të shtoni disa feta limoni dhe t’i ktheni herë pas here në mënyrë që të mos kalben. Mos i mbani të mbyllur, pasi është më mirë që të kenë ajër.
    Nëntori është një nga muajt më domethënës të vitit për asortimentet e produkteve që sjell. Sigurohu ta shijosh plotësisht.

  • Frutat e perimet që duhet të konsumoni këto ditë vjeshte

    Frutat e perimet që duhet të konsumoni këto ditë vjeshte

    Nuk është vetëm rrushi fruti i këtij sezoni, sadoqë ai është më i dukshmi në treg, për shkak të sasisë së prodhimit vendas.
    Edhe frtutat ekzotike, që në fakt prodhohen edhe në vende të tjera të afërta, kanë sezonin e tyre.

    Kivi, fiqtë e Indisë, kërpudhat, tartufi e shumë të tjera, janë më të mirat e këtij muaji.
    Nëse jeni lodhur me shijet e verës, tani, qiellza do të ndryshojë! Shtatori është një nga muajt më të pasur në tryezë, nis që nga fiqtë e dytë (siç njihen ndryshe) e përfundon me frutat e pyllit që në fakt janë vazhdim i prodhimeve të gushtit.
    Mollët, hurmat dhe dardhat e varieteteve të ndryshme, e kanë ‘shpërthimin’ pikërisht në shtator; ky është muaji më i mirë për t’i shijuar!
    Perimet
    Për ata që i shijojnë dhe i prisnin pa durim, tani është rishfaqur lulelakra dhe finoku i sezonit.
    Kanë qenë edhe më parë por nuk kanë qenë në kohën e tyre. Patatet, kungujt e verdhë, të medhenj, brokolit dhe kërpudhat.

  • Frutat dhe perimet që duhen konsumuar gjatë vjeshtës

    Frutat dhe perimet që duhen konsumuar gjatë vjeshtës

    Nuk është vetëm rrushi fruti i këtij sezoni, sadoqë ai është më i dukshmi në treg, për shkak të sasisë së prodhimit vendas.
    Edhe frtutat ekzotike, që në fakt prodhohen edhe në vende të tjera të afërta, kanë sezonin e tyre.
    Kivi, fiqtë e Indisë, kërpudhat, tartufi e shumë të tjera, janë më të mirat e këtij muaji.

    Nëse jeni lodhur me shijet e verës, tani, qiellza do të ndryshojë! Shtatori është një nga muajt më të pasur në tryezë, nis që nga fiqtë e dytë (siç njihen ndryshe) e përfundon me frutat e pyllit që në fakt janë vazhdim i prodhimeve të gushtit.
    Mollët, hurmat dhe dardhat e varieteteve të ndryshme, e kanë ‘shpërthimin’ pikërisht në shtator; ky është muaji më i mirë për t’i shijuar!
    Perimet
    Për ata që i shijojnë dhe i prisnin pa durim, tani është rishfaqur lulelakra dhe finoku i sezonit.Kanë qenë edhe më parë por nuk kanë qenë në kohën e tyre. Patatet, kungujt e verdhë, të medhenj, brokolit dhe kërpudhat.

  • ‘Fryrja e barkut’/ Shkaqet që duhet t’i dini për të jetuar më rehat

    ‘Fryrja e barkut’/ Shkaqet që duhet t’i dini për të jetuar më rehat

    Fryrja e barkut është një nga shqetësimet më të zakonshme dhe të bezdisshme që mund të përjetojë dikush në jetën e përditshme. Zakonisht, ndodh pas një vakti të rëndë ose pas konsumimit të ushqimeve që prodhojnë gazra, siç janë bishtajoret, perimet crucifere (si brokoli dhe lakra) apo pijet me gaz.

    Në raste të tilla, fryrja është e përkohshme dhe shkaktohet nga grumbullimi i ajrit në sistemin tretës. Zakonisht shoqërohet me ndjesi rëndese ose një dhimbje të lehtë, e cila largohet brenda pak orësh.

    Megjithatë, ka persona që e përjetojnë këtë ndjesi çdo ditë, pa e ditur saktësisht shkakun. Kur fryrja bëhet e vazhdueshme dhe nuk lidhet drejtpërdrejt me çrregullime të njohura të tretjes si sindroma e zorrës së irrituar, intoleranca ndaj glutenit apo sëmundjet inflamatore të zorrëve, ia vlen të shqyrtojmë më me kujdes stilin tonë të jetesës.

    Gjumi i keq, stresi, përtypja e nxituar dhe ritmi i përgjithshëm i jetës së ngarkuar ndikojnë drejtpërdrejt në sistemin tretës.

    Një nga arsyet më të zakonshme të fryrjes së barkut është cilësia e dobët e gjumit. Edhe nëse flejmë për orë të mjaftueshme, nëse gjumi nuk është i thellë dhe i qetë, kjo mund të ndikojë në metabolizmin dhe nivelet e kortizolit, hormonit të stresit, duke favorizuar shfaqjen e fryrjes.

    Zgjidhja në këtë rast është të kujdesemi për higjienën e gjumit: të mbajmë një orar të rregullt, të shmangim ekspozimin ndaj ekranit para gjumit dhe të përfshijmë në rutinën tonë relaksues natyralë si valeriana.

    Një tjetër faktor që shpesh injorohet është jeta ulur. Nëse kalojmë orë të tëra para televizorit ose kompjuterit pa lëvizje, jo vetëm që dëmtojmë shëndetin tonë në përgjithësi, por përkeqësojmë edhe ndjesinë e parehatshme në zonën e barkut.

    Edhe pa shkuar në palestër, mund të shtojmë aktivitet në rutinën tonë të përditshme. Për shembull, duke ecur më shumë, ngjitur shkallët, duke bërë ushtrime të shkurtra në shtëpi ose duke përdorur një pedal ushtrimesh gjatë kohës që shikojmë televizor.

    Mënyra si hamë ka rëndësi të madhe. Kur konsumojmë ushqim shpejt, pa e përtypur mirë, hyjmë më shumë ajër në stomak dhe hamë sasi më të mëdha para se të ndjejmë ngopje. Zgjidhja? Ushqimi i ndërgjegjshëm – të shijojmë çdo kafshatë, të përtypim ngadalë dhe të përqendrohemi te shija dhe tekstura e ushqimit.

    Edhe ushqimet e shëndetshme, si bishtajoret dhe perimet crucifere, mund të shkaktojnë fryrje për shkak të sheqernave natyralë që përmbajnë dhe vështirësive në tretje. Në këto raste, mund të zhyten bishtajoret për mbi 24 orë ose të shtohet pak sodë buke gjatë gatimit. Për perimet, ndihmon zierja më e gjatë.

    Në disa raste, fryrja kronike mund të lidhet me intolerancën ndaj glutenit, që shpesh nuk diagnostikohet lehtë. Gluten është një proteinë që gjendet në grurë dhe produktet e tij, dhe për disa persona është si një trup i huaj për zorrën, duke shkaktuar fryrje, diarre, kapsllëk, dhimbje kyçesh dhe simptoma të tjera. Nëse dyshoni për këtë, është e rëndësishme të konsultoheni me mjekun dhe të bëni testet e nevojshme para se të hiqni glutenin nga dieta.

    Intoleranca ndaj fruktozës, sheqerit natyral në fruta dhe ushqime të tjera, mund të shkaktojë probleme tek shumë njerëz. Një lloj i zakonshëm i kësaj intolerancë lidhet me ndjeshmërinë ndaj karbohidrateve të caktuara të grupit FODMAP, të cilat fermentohen lehtësisht në zorrë dhe shkaktojnë fryrje, gazra dhe shqetësime të tretjes.

     

  • I hamë çdo ditë, por këto fruta dhe perime janë plot me pesticide! Lista me 12 produktet që duhet të kemi kujdes

    I hamë çdo ditë, por këto fruta dhe perime janë plot me pesticide! Lista me 12 produktet që duhet të kemi kujdes

    Të gjithë përpiqemi të hamë sa më pak fruta dhe perime, të cilat janë plot me pesticide, por kjo nuk është e mundur, përveç nëse i kultivoni vetë ose keni shumë para për të blerë produkte organike.

    Pesticidet mund të kenë një ndikim negativ në shëndet, dhe disa nga frutat dhe perimet që hamë çdo ditë i përmbajnë ato në sasi të mëdha.

    Pesticidet përdoren në bujqësi për të mbrojtur bimët nga dëmtuesit, por mbetjet e këtyre kimikateve mund të kenë një ndikim negativ në shëndetin e njeriut.

    Sot, është e vështirë të shmangen plotësisht pesticidet, përveç nëse kultivoni frutat dhe perimet tuaja ose blini ekskluzivisht produkte organike, të cilat nuk janë të disponueshme për shumë njerëz për shkak të kostos.

    Shumica e produkteve të freskëta konvencionale që konsumojmë çdo ditë përmbajnë të paktën një sasi të caktuar pesticidesh.

    Një nga organizatat mjedisore, Grupi Punues Mjedisor (EWG), publikon çdo vit një listë të frutave dhe perimeve me më shumë mbetje pesticidesh.

    Në vitin 2025 deri në 95% të mostrave nga kjo listë përmbanin pesticide, krahasuar me 75% të të gjitha produkteve të tjera.

    Lista e frutave dhe perimeve me më shumë pesticide:

    1. Luleshtrydhe

    2. Spinaq

    3. Lakër jeshile

    4. Rrushi

    5. Pjeshkë

    6. Dardha

    7. Nektarinat

    8. Mollë

    9. Spec djegës

    10. Qershi

    11. Boronica

    12. Fasule jeshile

    Kjo është arsyeja pse ekspertët rekomandojnë që sa herë që keni mundësi, të blini fruta dhe perime nga prodhues vendas që njihni ose të zgjidhni produkte organike. Nëse kjo nuk është e mundur, sigurohuni që t’i lani mirë të gjitha frutat para se t’i hani.

    Frutat dhe perimet që mund të lahen në një tretësirë ​​sode buke duhet të trajtohen si të tilla, pasi kjo mund të ndihmojë në largimin e të paktën disa prej pesticideve.

    Pra, megjithëse frutat dhe perimet janë çelësi i shëndetit, është e rëndësishme të jeni të kujdesshëm në përzgjedhjen dhe përgatitjen e tyre.

  • Duken të shëndetshme, por janë të rrezikshme! Perimet në qese mund t’ju sëmurin

    Duken të shëndetshme, por janë të rrezikshme! Perimet në qese mund t’ju sëmurin

    Ndoshta blini ushqime të caktuara për të kursyer kohë kur përgatitni vakte. Perimet me gjethe jeshile të lara paraprakisht në qese, si marule ose spinaq, mund të duken si një zgjedhje e mirë nëse po përpiqeni të ushqeheni shëndetshëm.

    Megjithatë, nuk është tamam kështu. Sipas ekspertëve të sigurisë ushqimore, perimet e lara paraprakisht në qese, në fakt, nuk janë opsioni më i sigurt. Bakteret dhe kontaminimi janë më të zakonshme nga sa mendoni kur bëhet fjalë për këtë lloj produkti.
    Edhe pse konsumatorët presin si komoditet ashtu edhe siguri, realiteti është se perimet e lara në qese vazhdojnë të përfaqësojnë një nga artikujt më të rrezikshëm në supermarkete, për shkak të potencialit për kontaminim përgjatë gjithë zinxhirit të furnizimit.
    Shumë faktorë në zinxhirin e furnizimit mund të çojnë në kontaminimin e perimeve jeshile me patogjenë si E. coli, listeria ose salmonela, të cilat mund të shkaktojnë probleme serioze shëndetësore, shkruan HuffPost, përcjell Telegrafi.
    Zarzavatet me gjethe të paketuara lahen dhe përpunohen në sasi të mëdha, gjë që në fakt lejon që patogjenët të përhapen më shpejt.
    Për shembull, lloji Escherichia coli O157:H7, i cili prodhon toksinën shiga, shpesh shoqërohet me shpërthime të shkaktuara nga marule dhe është shumë i rrezikshëm sepse një sasi shumë e vogël është e mjaftueshme për të shkaktuar sëmundje serioze.
    E vetmja mënyrë për të hequr në mënyrë të besueshme patogjenët është trajtimi termik, nxehtësia i vret ato. Problemi me sallatën është se ajo konsumohet më shpesh e gjallë, gjë që e bën edhe më të vështirë uljen e rrezikut të sëmundjeve të transmetuara nga ushqimi, shton eksperti i sigurisë ushqimore.
    Rekomandime nëse ende blini perime në qese
    Kontrolloni datën e skadimitBlini vetëm aq sa planifikoni të hani në një ose dy ditët e ardhshme.Kushtojini vëmendje freskisëShmangni qeset që janë të lagështa, sepse një mjedis me lagështi favorizon zhvillimin e baktereve.Shmangni luhatjet e temperaturës
    Pas blerjeve, mos i lini perimet në një makinë, garazh ose banak të ngrohtë kuzhine. Shmangni ndryshimet e papritura të temperaturës sepse ato shkaktojnë kondensim dhe krijojnë një mjedis të lagësht dhe të ngrohtë të favorshëm për rritjen e baktereve dhe prishjen më të shpejtë.
    Ruajini perimet siç duhet
    Perimet jeshile duhet të mbahen në frigorifer në një temperaturë prej 4°C ose më të ulët.
    Blini koka marule në vend të perimeve të pastruara tashmë
    Blerja e një koke të tërë maruleje ose një tufe spinaqi kërkon një hap shtesë larjeje dhe tharjeje, por në këtë mënyrë e zvogëloni ndjeshëm rrezikun e kontaminimit.
    E gjithë koka ka më pak sipërfaqe për kontaminim të mundshëm krahasuar me zarzavatet me gjethe të prera paraprakisht dhe të përziera në qese.

  • Duken të shëndetshme, por janë të rrezikshme! Perimet në qese…

    Duken të shëndetshme, por janë të rrezikshme! Perimet në qese…

    Ndoshta blini ushqime të caktuara për të kursyer kohë kur përgatitni vakte. Perimet me gjethe jeshile të lara paraprakisht në qese, si marule ose spinaq, mund të duken si një zgjedhje e mirë nëse po përpiqeni të ushqeheni shëndetshëm.

    Megjithatë, nuk është tamam kështu. Sipas ekspertëve të sigurisë ushqimore, perimet e lara paraprakisht në qese, në fakt, nuk janë opsioni më i sigurt. Bakteret dhe kontaminimi janë më të zakonshme nga sa mendoni kur bëhet fjalë për këtë lloj produkti.

    Edhe pse konsumatorët presin si komoditet ashtu edhe siguri, realiteti është se perimet e lara në qese vazhdojnë të përfaqësojnë një nga artikujt më të rrezikshëm në supermarkete, për shkak të potencialit për kontaminim përgjatë gjithë zinxhirit të furnizimit.

    Shumë faktorë në zinxhirin e furnizimit mund të çojnë në kontaminimin e perimeve jeshile me patogjenë si E. coli, listeria ose salmonela, të cilat mund të shkaktojnë probleme serioze shëndetësore, shkruan HuffPost, përcjell Telegrafi.

    Zarzavatet me gjethe të paketuara lahen dhe përpunohen në sasi të mëdha, gjë që në fakt lejon që patogjenët të përhapen më shpejt.

    Për shembull, lloji Escherichia coli O157:H7, i cili prodhon toksinën shiga, shpesh shoqërohet me shpërthime të shkaktuara nga marule dhe është shumë i rrezikshëm sepse një sasi shumë e vogël është e mjaftueshme për të shkaktuar sëmundje serioze.

    E vetmja mënyrë për të hequr në mënyrë të besueshme patogjenët është trajtimi termik, nxehtësia i vret ato. Problemi me sallatën është se ajo konsumohet më shpesh e gjallë, gjë që e bën edhe më të vështirë uljen e rrezikut të sëmundjeve të transmetuara nga ushqimi, shton eksperti i sigurisë ushqimore.

    Rekomandime nëse ende blini perime në qese

    Kontrolloni datën e skadimit
    Blini vetëm aq sa planifikoni të hani në një ose dy ditët e ardhshme.
    Kushtojini vëmendje freskisë
    Shmangni qeset që janë të lagështa, sepse një mjedis me lagështi favorizon zhvillimin e baktereve.

    Shmangni luhatjet e temperaturës

    Pas blerjeve, mos i lini perimet në një makinë, garazh ose banak të ngrohtë kuzhine. Shmangni ndryshimet e papritura të temperaturës sepse ato shkaktojnë kondensim dhe krijojnë një mjedis të lagësht dhe të ngrohtë të favorshëm për rritjen e baktereve dhe prishjen më të shpejtë.

    Ruajini perimet siç duhet

    Perimet jeshile duhet të mbahen në frigorifer në një temperaturë prej 4°C ose më të ulët.

    Blini koka marule në vend të perimeve të pastruara tashmë

    Blerja e një koke të tërë maruleje ose një tufe spinaqi kërkon një hap shtesë larjeje dhe tharjeje, por në këtë mënyrë e zvogëloni ndjeshëm rrezikun e kontaminimit.

    E gjithë koka ka më pak sipërfaqe për kontaminim të mundshëm krahasuar me zarzavatet me gjethe të prera paraprakisht dhe të përziera në qese.

  • Perimet në qese duken të shëndetshme, por mund të …

    Perimet në qese duken të shëndetshme, por mund të …

    Ndoshta blini ushqime të caktuara për të kursyer kohë kur përgatitni vakte.

    Perimet me gjethe jeshile të lara paraprakisht në qese, si marule ose spinaq, mund të duken si një zgjedhje e mirë nëse po përpiqeni të ushqeheni shëndetshëm. Megjithatë, nuk është tamam kështu…

    Sipas ekspertëve të sigurisë ushqimore, perimet e lara paraprakisht në qese, në fakt, nuk janë opsioni më i sigurt. Bakteret dhe kontaminimi janë më të zakonshme nga sa mendoni kur bëhet fjalë për këtë lloj produkti.

    “Edhe pse konsumatorët presin si komoditet ashtu edhe siguri, realiteti është se perimet e lara në qese vazhdojnë të përfaqësojnë një nga artikujt më të rrezikshëm në supermarkete, për shkak të potencialit për kontaminim përgjatë gjithë zinxhirit të furnizimit”, thotë Darin Detwiler, profesor i politikave ushqimore në Universitetin Northeastern dhe autor i librit Siguria Ushqimore: E kaluara, e tashmja dhe e ardhmja.

    Ai shmang blerjen e perimeve të tilla pikërisht për shkak të rrezikut të kontaminimit serioz me bakterien Escherichia coli.

    “Kur shikoni shpërthimet e kaluara, sallatat e paketuara shpesh kanë qenë shkaku kryesor i sëmundjeve të shkaktuara nga ushqimi, disa prej tyre kanë çuar në shtrim në spital, dështim të veshkave (sindroma hemolitike uremike) dhe madje edhe vdekje”, thotë Detwiler.

    Shumë faktorë në zinxhirin e furnizimit mund të çojnë në kontaminimin e perimeve jeshile me patogjenë si E. coli, listeria ose salmonela, të cilat mund të shkaktojnë probleme serioze shëndetësore, shkruan HuffPost, përcjell Telegrafi.

    “Zarzavatet me gjethe të paketuara lahen dhe përpunohen në sasi të mëdha, gjë që në fakt lejon që patogjenët të përhapen më shpejt”, shton Olivia Roszkowski, shefe kuzhine dhe instruktore për aftësitë e kuzhinës me bazë bimore dhe sigurinë ushqimore në Institutin e Arsimit Kulinar në Nju Jork.

    Shpërthimet e lidhura me perimet me gjethe ndodhin më shpesh nga sa mund të prisni, kështu që në vitin 2020, FDA nisi një plan veprimi për të zvogëluar llojet e ndryshme të E. coli në perimet me gjethe, dhe plani u përditësua në vitin 2023.

    Për shembull, lloji Escherichia coli O157:H7, i cili prodhon toksinën shiga, shpesh shoqërohet me shpërthime të shkaktuara nga marule dhe është shumë i rrezikshëm sepse një sasi shumë e vogël është e mjaftueshme për të shkaktuar sëmundje serioze.

    “Ky rrezik nuk është teorik, është konfirmuar vazhdimisht në praktikë”, thotë Detwiler.

    Ekziston mundësia që patogjenët të vijnë në kontakt me perimet edhe pasi ato mbërrijnë në fabrikat e përpunimit. Perimet që blini në një qese zakonisht vijnë nga disa ferma të ndryshme, gjë që e bën të vështirë gjurmimin e origjinës dhe rrit rrezikun e kontaminimit.

    Perimet me gjethe përpunohen në fabrika të centralizuara dhe më pas shpërndahen, gjë që u përshtatet prodhuesve, por jo konsumatorëve nga pikëpamja e sigurisë ushqimore.

    “Perimet nga ferma të ndryshme përzihen, lahen dhe paketohen së bashku, kështu që një gjethe e infektuar mund të kontaminojë mijëra qese në disa vende”, shpjegon Detwiler.

    Nëse po mendoni, “Epo mirë, do t’i laj perimet e mia të para-lara vetëm për të qenë më i sigurt”, mendoni përsëri. Larja në shtëpi nuk i bën perimet më të sigurta sepse uji nuk mund t’i largojë të gjithë patogjenët, pohon Detwiler.

    Përkundrazi, shpëlarja shtesë mund të sjellë baktere të reja që janë në sipërfaqen e punës ose lavaman.

    “Perimet e para-lara nuk duhet të rilahen në shtëpi, pasi kjo mund të çojë në ndotje nëse lavamani, enët, pajisjet ose duart e personit që përgatit vaktin nuk pastrohen dhe dezinfektohen siç duhet.”

    E vetmja mënyrë për të hequr në mënyrë të besueshme patogjenët është trajtimi termik, nxehtësia i vret ato. Problemi me sallatën është se ajo konsumohet më shpesh e gjallë, gjë që e bën edhe më të vështirë uljen e rrezikut të sëmundjeve të transmetuara nga ushqimi, shton eksperti i sigurisë ushqimore.

    Rekomandime nëse ende blini perime në qese

    Kontrolloni datën e skadimit

    Blini vetëm aq sa planifikoni të hani në një ose dy ditët e ardhshme.

    Kushtojini vëmendje freskisë

    Shmangni qeset që janë të lagështa, sepse një mjedis me lagështi favorizon zhvillimin e baktereve.

    “Kontrolloni që marulja të duket e freskët, pa pjesë të zbehura ose të zbardhura, pasi kjo mund të tregojë ruajtje të dobët. Gjithashtu, shmangni qeset me gjethe të rrëshqitshme.

    Shmangni luhatjet e temperaturës

    Pas blerjeve, mos i lini perimet në një makinë, garazh ose banak të ngrohtë kuzhine. “Shmangni ndryshimet e papritura të temperaturës sepse ato shkaktojnë kondensim dhe krijojnë një mjedis të lagësht dhe të ngrohtë të favorshëm për rritjen e baktereve dhe prishjen më të shpejtë”, thotë Roszkowski.

    Ruajini perimet siç duhet

    Perimet jeshile duhet të mbahen në frigorifer në një temperaturë prej 4°C ose më të ulët.

    Blini koka marule në vend të perimeve të pastruara tashmë

    Blerja e një koke të tërë maruleje ose një tufe spinaqi kërkon një hap shtesë larjeje dhe tharjeje, por në këtë mënyrë e zvogëloni ndjeshëm rrezikun e kontaminimit. “E gjithë koka ka më pak sipërfaqe për kontaminim të mundshëm krahasuar me zarzavatet me gjethe të prera paraprakisht dhe të përziera në qese”, thotë Detwiler.

    Ai këshillon larjen e tyre nën ujë të rrjedhshëm të ftohtë, pa i zhytur, për të hequr papastërtinë, mbeturinat dhe patogjenët e mundshëm. “Lani ato në shtëpi menjëherë para konsumimit.” 

     

  • Të ziera apo të freskëta, si është më mirë t’i konsumosh perimet?

    Të ziera apo të freskëta, si është më mirë t’i konsumosh perimet?

    Perimet janë një burim i pasur vitaminash, mineralesh dhe fibrash që janë të domosdoshme për një shëndet të mirë. Por shpesh lind pyetja: a është më mirë t’i konsumojmë të freskëta apo t’i ziejmë?

    Të dyja mënyrat e përgatitjes kanë përparësitë e tyre – zierja mund të zbusë disa substanca të dëmshme dhe të lehtësojë tretjen, ndërsa konsumimi i tyre në formë të pazier ruan më shumë vitamina të ndjeshme ndaj nxehtësisë. Nutricionistët pajtohen se balanca është çelësi.
    Nxehtësia me të vërtetë shkatërron enzimat, indolet (përbërësit biologjikë aktivë në ushqim, të cilët janë të dobishëm në luftën kundër kancerit), në nxehtësi të ndjeshme janë edhe tiaminet dhe vitamina C.

    Megjithatë, shumica e materieve ushqyese, duke përfshirë edhe fibrat, karbohidratet, proteinat, yndyrat, mikronutrientët e ndryshëm dhe vitaminat A, D, E dhe K mbeten në bimë edhe pas zierjes.
    Në disa raste, siç është për shembull te betakaroteni, materia ushqyese bëhet më shumë e disponueshme biologjikisht pas zierjes.
    Njëlloj kështu, domatet si burim i shkëlqyeshëm i likopenës, fitonutrientit i cili ua jep ngjyrën e kuqe dhe veçoritë antioksidative domateve, për organizmin tonë janë më të mira pas zierjes.
    Likopena ka veçori antibakteriale dhe antikërpudhore, ndërsa e lidhin edhe me parandalimin e kancerit të prostatës dhe inflamacionet e mishit të dhëmbëve.
    Çfarë arrihet me zierjen, në të vërtetë?
    Me zierje energjia bartet nga burimi i nxehtësisë në ushqim, prandaj ushqimi zakonisht është më lehtë i tretshëm. Ndërsa intensifikohet edhe shija.
    Zierja adekuate shkatërron edhe bakteret të cilat mund të shkaktojnë helmimin me ushqim.
    Ushqimin e pasur me vitaminë C ose tiaminë, të cilët janë të ndjeshëm në nxehtësi, duhet ta vendosni në ujë vetëm pasi që uji të vlojë, dhe ta nxirrni sapo të zihet.
    Ndërsa perimet e prera imët do të humbin më shumë materie ushqyese gjatë zierjes se sa ato në copa më të mëdha.
    Toka dhe kultivimi, më të rëndësishme se zierja
    Kualiteti i perimeve varet, para së gjithash, nga lloji i kultivimit, a bëhet fjalë për organik apo për atë tek i cili përdoren pesticidet, nga kualiteti i tokës, ujitja dhe sasia e diellit.
    Mos harroni që sheqeri dhe produktet e miellit të bardhë janë ushqime që duhet të shmangen, dhe jo perimet e ziera që ende janë të pasura me materie ushqyese.
    Edhe pse zierja shkatërron disa materie ushqyese, në disa raste largon helmet nga bimët, i bën më lehtë të tretshme, intensifikon shijen dhe forcon disponueshmërinë biologjike të nutrientëve. Për shkak të balancimit të ushqimit rregullisht shijoni edhe perimet e paziera.