Europa rrezikohet nga 9 sëmundje tropikale, ndërsa ka një zgjerim të hartës. Bëhet fjalë për sëmundje që shkaktohen nga insekte të infektuara që kanë arritur në Evropë nga vende si Afrika, Azia dhe Amerika Qendrore dhe Jugore.
Vitin e kaluar, Evropa pa një rritje të ndjeshme të sëmundjeve të transmetuara nga mushkonjat, me një dyfishim të disa llojeve.
Sipas një raporti të publikuar nga The Sun, në vitin 2024, virusi i Nilit Perëndimor infektoi 1,436 persona në 212 rajone në 19 vende.
Gjurmët e këtij insekti , që mund t’i lërë viktimat e tij të paralizuara, u zbuluan deri në veri të Britanisë për herë të parë në vitin 2023.
Në vitin 2025, Franca ka raportuar tashmë gjashtë shpërthime të chikungunya-s që kanë filluar që në maj dhe qershor.
Në përgjigje, shefat e shëndetësisë të BE-së po i paralajmërojnë ata që shkojnë në kontinent të marrin ‘masa personale’ kur vizitojnë vendet e infektuara.
Ata gjithashtu kanë rritur gjurmimin e sëmundjeve dhe tani publikojnë një raport javor që tregon se si vendet po i menaxhojnë shpërthimet, në mënyrë që të gjithë të qëndrojnë të informuar dhe të përgatitur.
Sipas ECDC-së, tre lloje të ndryshme mushkonjash të infektuara, tre lloje rriqrash të prirura ndaj infeksioneve dhe një specie mize janë ‘të vendosura’ në disa vende evropiane.
Profesor Francois Balloux i Institutit të Gjenetikës në Kolegjin Universitar të Londrës paralajmëron se ka të ngjarë të shohim më shumë nga këto infeksione në pjesë të Evropës, ndërsa klima bëhet “më e përshtatshme”.
“Shumë nga këto lloje insektesh preferojnë mot të ngrohtë dhe të lagësht”, thotë ai.
Më poshtë The Sun publikon nëntë sëmundje të ndryshme që mund të merrni nga insektet që banojnë në Evropë…
1. Virusi Chikungunya
Përhapet nga mushkonjat Aedes
Vendet ku është vendosur virusi : Italia, Franca, Spanja, Portugalia, Greqia, Qiproja, Kroacia, Serbia, Mali i Zi, Bosnja dhe Hercegovina, Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Rumania, Bullgaria, Turqia dhe Madeira (Portugali).
Chikungunya është një virus që përhapet nga dy mushkonja të ndryshme pushtuese të racës Aedes: Aedes dhe Albopictus.
Emri i sëmundjes do të thotë “të shtrembërohesh” në gjuhën afrikane Kimakonde, pasi shkakton dhimbje të forta muskujsh dhe kyçesh .
Simptoma të tjera përfshijnë ethe të papritura, dhimbje koke, lodhje, skuqje, të përziera dhe sy të skuqur.
Shumica e viktimave do të shërohen brenda pak javësh, por në disa raste, dhimbja e kyçeve mund të vazhdojë për javë, muaj ose edhe më gjatë.
Zakonisht gjendet në zona tropikale si Amerika Qendrore dhe Jugore, Azia dhe Afrika, por mushkonja ka gjetur rrugën e saj edhe në pjesët e ngrohta të Evropës.
Shumica e rasteve në Evropë kanë ardhur nga njerëz që udhëtojnë nga vende ku sëmundja është endemike.
2. Ethet hemorragjike të Krimesë dhe Kongos
Përhapet nga Rriqra Hyalomma
Vendet ku është vendosur virusi: Spanja, Bullgaria dhe Greqia. Ethet hemorragjike të Krimesë-Kongos janë një virus që përhapet nga rriqrat dhe mund të shkaktojë gjakderdhje të rëndë dhe temperaturë të lartë. Nuk është shumë e zakonshme, por është shfaqur në Evropë .
Nëse dikush infektohet, mund të fillojë të vuajë nga simptoma të ngjashme me gripin përpara se kjo të përparojë në gjakderdhje të rëndë nga sytë dhe dëmtim të organeve.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), kjo sëmundje vret deri në 40 përqind të njerëzve të infektuar .
3. Virusi i dengutit
Përhapet nga mushkonjat pushtuese Aedes
Vendet ku është vendosur virusi: Italia, Franca, Spanja, Portugalia, Greqia, Qiproja, Kroacia, Serbia, Mali i Zi, Bosnja dhe Hercegovina, Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Rumania, Bullgaria, Turqia dhe Madeira (Portugali). Denguja – e quajtur edhe ‘ethe e thyerjes së kockave’ për shkak të dhimbjeve të forta të muskujve dhe kyçeve që mund të shkaktojë, po bëhet gjithnjë e më e zakonshme në Evropë.
Përhapet nga mushkonjat pushtuese Aedes, konkretisht lloji aegypti – i njohur edhe si mushkonja tigër.
Gjatë dy viteve të fundit, një numër rekord rastesh të dengues u zbuluan në disa vende në të gjithë kontinentin, përfshirë Francën, Italinë dhe Spanjën. Simptomat më të zakonshme janë ethe të forta, dhimbje koke dhe dhimbje trupi.
Rreth një në 10 prej të infektuarve do të zhvillojnë dengue të rëndë , e cila mund të rezultojë në shok, gjakderdhje të brendshme dhe madje edhe vdekje.
4. Leishmanioza
Përhapet nga mizat e rërës flebotomine
Vendet ku është vendosur virusi: Spanja, Italia, Greqia dhe Portugalia. Leishmanioza është një sëmundje që mund ta merrni nga pickimi i një mize rëre të infektuar. Është e zakonshme në pyjet e shiut, shkretëtirat dhe zonat urbane të Amerikave, Azisë, Afrikës – dhe në dekadat e fundit, të Evropës.
Megjithatë, një studim i kryer nga ECDC zbuloi se raportimi i rasteve nuk është i detyrueshëm në shumë vende evropiane.
Kjo do të thotë se është e vështirë të krijohet një pamje e vërtetë se në sa vende janë të vendosura mizat që mbartin sëmundje.
Mund të shkaktojë plagë në lëkurë që mund të zhvillohen në ulçera të dhimbshme. Forma më serioze e sëmundjes prek organet e brendshme si mëlçia dhe shpretka, duke shkaktuar ethe, humbje peshe dhe anemi.
Nëse nuk trajtohet në kohë, mund të shkaktojë vdekje.
5. Sëmundja e Lyme-it
Përhapet nga rriqra e drerit evropian (Ixodes ricinus)
Vendet ku është vendosur virusi: Mbretëria e Bashkuar, Irlanda, Franca, Gjermania, Holanda, Belgjika, Luksemburgu, Zvicra, Austria, Italia, Spanja, Portugalia, Greqia, Qiproja, Turqia, Polonia, Republika Çeke, Sllovakia, Hungaria, Rumania, Bullgaria, Serbia, Kroacia, Sllovenia, Bosnja dhe Hercegovina, Mali i Zi, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut. Një pickim nga rriqra të vegjël, që zakonisht gjenden në zona me bar, mund të rezultojë në sëmundjen Lyme dobësuese. Ky është një infeksion bakterial që u transmetohet njerëzve nga rriqrat e infektuara – zakonisht rriqrat e drerit evropian. Simptomat e sëmundjes Lyme përfshijnë një skuqje rrethore ose ovale rreth zonës së kafshimit, si dhe lodhje dhe simptoma të ngjashme me gripin. Në shumicën e rasteve, sëmundja Lyme mund të trajtohet në mënyrë efektive me një kurë antibiotikësh.
6. Malaria
Përhapet nga mushkonjat Anopheles. Vendet ku është vendosur virusi: Spanja, Portugalia, Italia, Greqia, Qiproja. Malaria është një infeksion i shkaktuar nga një parazit i vogël që përhapet në gjak, i cili transmetohet nga pickimet e mushkonjave femra të infektuara Anopheles. Njihet si sëmundja më vdekjeprurëse e përhapur nga mushkonjat në planet. Shumica e rasteve që dëgjoni janë nga njerëz që e kanë marrë atë gjatë udhëtimit në vende ku malaria është më e zakonshme, si Afrika ose pjesë të Azisë. Anofelet janë të pranishme në pjesë të caktuara të Evropës, por aktualisht nuk e bartin më sëmundjen.
Në fakt , Evropa u shpall e lirë nga malaria nga OBSH-ja në vitin 2015, por tani kërcënimi i saj po afrohet përsëri. Sëmundja është vërejtur në Evropën Jugore dhe rastet mjekësore të pushuesve të prekur që vijnë në Britani janë në nivelin e tyre më të lartë në më shumë se 20 vjet, me 2,106 raste në vitin 2023.
7. Encefaliti i lindur nga rriqrat
Përhapet nga rriqra e drerit evropian (Ixodes ricinus) dhe rriqra e siberisë (Ixodes persulcatus). Vendet ku është vendosur insekti rriqra e drerit evropian: Mbretëria e Bashkuar, Irlanda, Franca, Gjermania, Holanda, Belgjika, Luksemburgu, Zvicra, Austria, Italia, Spanja, Portugalia, Greqia, Qiproja, Turqia, Polonia, Republika Çeke, Sllovakia, Hungaria, Rumania, Bullgaria, Serbia, Kroacia, Sllovenia, Bosnja dhe Hercegovina, Mali i Zi, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut.
Rriqra siberiane: Estonia, Letonia, Lituania, Finlanda, Suedia (pjesët veriore).
Encefaliti i përhapur nga rriqrat është një virus që mund ta bartin si dreri evropian ashtu edhe rriqra siberiane, dhe është diçka për të cilën duhet të keni kujdes në pjesë të caktuara të Evropës. Shumica e njerëzve që infektohen me virusin nuk do të kenë ose do të kenë vetëm simptoma të lehta të ngjashme me gripin. Megjithatë, virusi mund të përparojë duke prekur trurin dhe sistemin nervor qendror dhe ndonjëherë mund të jetë fatal. Krijesat bartëse të sëmundjeve, të cilat gjenden kryesisht në zona me bar të gjatë ose pyjore, tradicionalisht gjendeshin vetëm në Evropën Qendrore dhe Lindore. Në ditët e sotme, virusi raportohet edhe në zona të Evropës Veriore që më parë nuk mendoheshin të ishin të infektuara, përfshirë Mbretërinë e Bashkuar.
8. Virusi i Nilit Perëndimor
Përhapet nga mushkonjat Culex
Vendet ku është vendosur virusi: Spanja, Portugalia, Franca, Italia, Greqia, Qiproja, Bullgaria, Rumania, Serbia, Kroacia, Hungaria dhe Turqia.
Virusi i Nilit Perëndimor transmetohet te njerëzit përmes mushkonjave Culex që ushqehen me zogj të infektuar, të cilët janë rezervuarë natyrorë të sëmundjes. Në mënyrë tipike, infeksioni gjendet në Afrikë, Lindjen e Mesme dhe pjesë të Azisë. Disa dekada më parë, sëmundja u përhap në Evropë – por vetëm kohët e fundit kemi parë një rritje të rasteve.
Afërsisht një në pesë persona do të zhvillojë simptoma, duke përfshirë dhimbje koke, dhimbje të kyçeve dhe skuqje. Dhe një përqind do të zhvillojë sëmundje të rënda, duke përfshirë dy gjendje të ënjtjes së trurit të quajtura encefalit ose meningjit, të dyja mund të jenë fatale.
Ilustrim i simptomave të ngjashme me gripin e virusit të Nilit Perëndimor: ethe, nyje limfatike të fryra, dhimbje koke, diarre, dhimbje trupi dhe kyçesh, të vjella dhe skuqje.
9. Virusi Zika
Përhapet nga mushkonjat pushtuese Aedes. Vendet ku është vendosur virusi: Italia, Franca, Spanja, Portugalia, Greqia, Qiproja, Kroacia, Serbia, Mali i Zi, Bosnja dhe Hercegovina, Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Rumania, Bullgaria, Turqia dhe Madeira (Portugali).
Zika është përgjithësisht një virus i lehtë, që shkakton ethe, skuqje ose dhimbje koke, megjithëse shumica e njerëzve të infektuar nuk do të zhvillojnë kurrë simptoma.
