“Nuk dua të hyj në histori si komisionerja që solli kuaj trojanë që bëhen aktivë pas pesë, dhjetë ose pesëmbëdhjetë vjetësh”, tha për Financial Times, Komisionerja e Zgjerimit të BE-së, Marta Kos.
Anëtarët e rinj të Bashkimit Evropian mund të vendosen nën një lloj “periudhe prove” për disa vjet dhe madje të përjashtohen nga blloku nëse shkelin standardet demokratike.
Kjo është pjesë e një propozimi të ri nga Komisioni Evropian që synon parandalimin e shfaqjes së “kuajve trojanë” të rinj në BE, duke ndjekur shembullin e Hungarisë.
Pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022 dhe dëshirës për të integruar vendet e mbetura të Ballkanit Perëndimor, Brukseli ka ringjallur procesin e zgjerimit, i cili kishte ngecur për më shumë se një dekadë.
Por, pavarësisht mbështetjes për zgjerimin, disa kryeqytete evropiane kanë frikë se Ukraina, Moldavia ose shtetet e Ballkanit mund të minojnë parimet e sundimit të ligjit, lirisë së medias dhe pavarësisë gjyqësore – dhe madje të afrohen më shumë me Moskën pas anëtarësimit.
Kos shpjegoi se Komisioni po diskuton ide të tilla si “një periudhë tranzicioni, një lloj prove, mekanizma mbrojtës”, megjithëse ato janë ende në fazat e hershme.
Kos pranon se në shumicën e kryeqyteteve evropiane, skepticizmi ndaj anëtarëve të rinj është më i madh nga sa sugjerojnë qëndrimet zyrtare.
Përvoja me kryeministrin hungarez Viktor Orbán – i cili ka dobësuar sanksionet kundër Rusisë, ka bllokuar ndihmën ushtarake për Ukrainën dhe ka gërryer demokracinë në vend – është një nga arsyet kryesore për këtë kujdes.
Komisioni po përgatit propozime për mekanizma më të rreptë për të mbrojtur sundimin e ligjit dhe procedura më efektive për të pezulluar të drejtat ose përfitimet në rastet e shkeljeve.
Në rastin e devijimeve sistematike, një shtet madje mund të përjashtohet nga BE-ja, shpjegoi Kos.
Dokumenti thekson se traktatet e ardhshme të pranimit duhet të përfshijnë “garanci më të forta kundër kthimit prapa nga angazhimet” dhe të kërkojnë që anëtarët e rinj ta bëjnë progresin e tyre “të pakthyeshëm”.
Kjo qasje do të impononte kushte më të rrepta për kandidatët e rinj, përfshirë Ukrainën dhe Moldavinë, të cilat ka të ngjarë të shkaktojnë ankesa për standarde të dyfishta.
Hungaria tashmë ka bllokuar hapjen e “grupeve” të veçanta negociuese me Kievin dhe Kishinau në fusha të tilla si energjia, konkurrenca dhe sundimi i ligjit.
Brukselit po kërkon mënyra për të anashkaluar veton e Hungarisë duke avancuar përgatitjet teknike ndërsa pret vendime politike.
“Nuk keni nevojë që Orbán të bëjë reformat tuaja”, tha Kos.
“Ajo që është më e rëndësishme është t’i kryeni ato në të vërtetë – dhe si Ukraina ashtu edhe Moldavia kanë ende shumë punë për të bërë.”
