Një mjet revolucionar i inteligjencës artificiale, Delphi-2M, po tregon potencial të madh në parashikimin e sëmundjeve me progresion të qartë, si diabeti i tipit 2 dhe infarkti i zemrës.
Ai mund të parashikojë rrezikun e mbi 1.000 sëmundjeve, përfshirë kancerin dhe sëmundjet kardiovaskulare, madje edhe dekada përpara se ato të shfaqen.
Hulumtues nga Laboratori Evropian për Biologji Molekulare (EMBL), Qendra Gjermane për Kërkime mbi Kancerin dhe Universiteti i Kopenhagës shpresojnë që teknologjia të ndihmojë në identifikimin e hershëm të pacientëve me rrezik të lartë, duke mundësuar parandalimin e sëmundjeve.
Delphi-2M është trajnuar mbi miliona kartela mjekësore të anonimizuara dhe analizon historikun shëndetësor dhe zakonet e jetesës, si pirja e duhanit, konsumimi i alkoolit apo mbipesha.
Ai mund të parashikojë shëndetin e individit deri në 20 vite më vonë.
Testimet janë kryer mbi të dhëna nga 400.000 pacientë të projektit UK Biobank dhe 1,9 milionë persona të regjistrit kombëtar danez.
“Ngjarjet mjekësore shpesh ndjekin modele të parashikueshme.
Modeli ynë i mëson ato dhe mund të parashikojë rezultatet shëndetësore të së ardhmes,” shpjegoi Thomas Fitzgerald, bashkautor i studimit të publikuar në revistën Nature.
Ekspertët presin që mjeti të bëhet pjesë e përditshme e punës së mjekëve.
“Ju hyni në ordinancë dhe merrni një pamje të qartë: katër rreziqet më të mëdha dhe dy gjëra që mund të bëni për t’i ulur ato,” tha prof. Ewan Birney, drejtor ekzekutiv i EMBL.
Megjithatë, specialistët paralajmërojnë për kufizimet e tij. “Modeli riprodhon paragjykimet nga të dhënat, përfshirë moshën, përkatësinë etnike dhe rezultatet shëndetësore,” tha prof. Justin Stebbing, onkolog këshilltar.
Prof. Peter Bannister shtoi se sfida kryesore mbetet sigurimi i qasjes së barabartë dhe infrastruktura digjitale për të gjithë, jo vetëm për të pasurit.
Shumë ekspertë besojnë se ky është vetëm fillimi.
Versionet e ardhshme të Delphi-2M mund të integrojnë biomarkerë, imazheri dhe të dhëna gjenetike, duke e shndërruar atë në një mjet të fuqishëm të mjekësisë precize.
Ky zbulim vjen ndërkohë që organizata “One Cancer Voice” paralajmëron se rastet e kancerit do të arrijnë nivele rekord deri në vitin 2040, me një person të diagnostikuar çdo dy minuta dhe rritje të paparë të kancerit të gjirit, prostatës dhe mushkërive.
Tag: parashikojë
-
Delphi-2M: Inteligjenca artificiale që parashikon sëmundjet deri 20 vite më parë
-
Mjeti i ri i inteligjencës artificiale mund të parashikojë rrezikun për më shumë se 1,000 sëmundje
Shkencëtarët kanë zhvilluar një mjet të ri të inteligjencës artificiale që mund të parashikojë rrezikun tuaj personal për më shumë se 1,000 sëmundje dhe të parashikojë ndryshimet në shëndet një dekadë më parë.
Mjeti gjenerues i IA-së u ndërtua me porosi nga ekspertë të Laboratorit Evropian të Biologjisë Molekulare (EMBL), Qendrës Gjermane të Kërkimit të Kancerit dhe Universitetit të Kopenhagenit, duke përdorur koncepte algoritmike të ngjashme me ato të përdorura në modelet e mëdha gjuhësore (LLM).
Është një nga demonstrimet më gjithëpërfshirëse deri më sot, se si IA gjeneruese mund të modelojë përparimin e sëmundjeve njerëzore në shkallë të gjerë dhe është trajnuar mbi të dhëna nga dy sisteme kujdesi shëndetësor krejtësisht të ndara.
Detajet e zbulimit të madh u botuan në revistën Nature.
“Ngjarjet mjekësore shpesh ndjekin modele të parashikueshme”, tha Tomas Fitzgerald, një shkencëtar i stafit në Institutin Evropian të Bioinformatikës (EMBL-EBI) të EMBL-së. “Modeli ynë i inteligjencës artificiale i mëson këto modele, dhe mund të parashikojë rezultatet e ardhshme shëndetësore.”
Mjeti funksionon duke vlerësuar probabilitetin nëse – dhe kur – dikush mund të zhvillojë sëmundje të tilla si kanceri, diabeti, sëmundjet e zemrës, sëmundjet e frymëmarrjes dhe shumë çrregullime të tjera.
I quajtur Delphi-2M, ai kërkon “ngjarje mjekësore” në historinë e një pacienti, siç është kur janë diagnostikuar sëmundjet, së bashku me faktorët e stilit të jetës, siç janë nëse janë ose kanë qenë obezë, kanë pirë duhan ose alkool, plus moshën dhe seksin e tyre.
Mjeti gjithashtu shqyrton të dhënat e anonimizuara të të dhënave të pacientëve, për të parashikuar se çfarë mund të ndodhë gjatë dekadës së ardhshme dhe më tej.
Mjeti u trajnua dhe u testua në të dhëna anonime të pacientëve nga 400,000 njerëz në studimin e Biobank në Mbretërinë e Bashkuar dhe 1.9 milion pacientë në regjistrin kombëtar danez të pacientëve.
Rreziqet shëndetësore shprehen si norma me kalimin e kohës, ngjashëm me parashikimin e një probabiliteti prej 70% për shi në fundjavë.
Ewan Birney, drejtori ekzekutiv i përkohshëm i EMBL, tha se pacientët mund të jenë në gjendje të përfitojnë nga ky mjet brenda pak viteve të ardhshme.
“Hyn në klinikën e mjekut dhe klinicisti është shumë i mësuar me përdorimin e këtyre mjeteve, dhe është në gjendje të thotë: ‘Ja katër rreziqe kryesore që ju presin në të ardhmen dhe ja dy gjëra që mund të bëni për ta ndryshuar vërtet këtë.’”
“Dyshoj se të gjithëve do t’u thuhet të humbasin peshë, dhe nëse pini duhan, do t’ju thuhet të lini duhanin – dhe kjo do të jetë në të dhënat tuaja në mënyrë që këshilla të mos ndryshojë ndjeshëm – por për disa sëmundje mendoj se do të ketë disa gjëra shumë specifike. Kjo është e ardhmja që duam të krijojmë.”
Ai tha se avantazhi i mjetit të ri të inteligjencës artificiale ndaj atyre ekzistues – siç është metoda Qrisk e llogaritjes së rrezikut të një ataku në zemër ose goditjeje në tru gjatë dekadës së ardhshme – ishte se “ne mund t’i trajtojmë të gjitha sëmundjet menjëherë dhe gjatë një periudhe të gjatë kohore. Kjo është gjëja që modelet e sëmundjeve të vetme nuk mund ta bëjnë”.
Ekipi tha: “Delphi-2M parashikon shkallën e më shumë se 1,000 sëmundjeve, të kushtëzuara nga historia e sëmundjeve të kaluara të secilit individ, me saktësi të krahasueshme me atë të modeleve ekzistuese të një sëmundjeje të vetme.”
“Natyra gjeneruese e Delphi-2M mundëson gjithashtu marrjen e mostrave të trajektoreve sintetike të shëndetit në të ardhmen, duke ofruar vlerësime kuptimplote të barrës së mundshme të sëmundjes deri në 20 vjet.”
Prof Moritz Gerstung, kreu i divizionit të Inteligjencës Artificiale në onkologji në Qendrën Gjermane të Kërkimit të Kancerit, tha: “Ky është fillimi i një mënyre të re për të kuptuar shëndetin e njeriut dhe përparimin e sëmundjes.”
“Modelet gjeneruese si tonat një ditë mund të ndihmojnë në personalizimin e kujdesit dhe parashikimin e nevojave të kujdesit shëndetësor në shkallë të gjerë.”/ The Guardian.