Sir Keir Starmer thotë se Mbretëria e Bashkuar do ta njohë Palestinën si shtet nëse Izraeli nuk pranon t’i japë fund “situatës së tmerrshme në Gaza”, por Izraeli thotë se vendimi përbën “një shpërblim për Hamasin dhe dëmton përpjekjet për të arritur një armëpushim”.
Mbretëria e Bashkuar po bën një ndryshim të madh politik për të njohur Palestinën si shtet.
Sir Keir Starmer ka qenë nën presion pasi më shumë se 250 deputetë mbi një e treta e Dhomës së Komunëve – nënshkruan një letër ndërpartiake duke kërkuar që ai të ndërmarrë këtë hap.
Kryeministri fillimisht i kishte rezistuar thirrjeve, duke thënë se njohja duhet të jetë pjesë e një plani më të gjerë paqeje, shkruan Sky News.
Por tani ai e ka ndryshuar qëndrimin e tij, megjithëse me disa kushte.
Kjo vjen gjithashtu pas vendimit të fundit të Francës për të njohur Palestinën si shtet duke u bërë vendi i parë që e bën këtë në G7, një grup që përfaqëson shtatë nga ekonomitë më të mëdha të përparuara në botë.
Ja çfarë duhet të dini rreth rëndësisë së njohjes së një shteti palestinez, kohës së vendimit dhe nëse vendet e tjera ka të ngjarë të ndjekin shembullin e Francës.
Çfarë do të thotë njohja e shtetit palestinez?
Sipas Konventës së Montevideos të vitit 1933, ekzistojnë disa kritere përpara se Palestina të njihet si shtet sovran sipas së drejtës ndërkombëtare.
Procesi kërkon që shteti të ketë:
• një popullsi e përhershme
• një territor i përcaktuar
• një qeveri dhe marrëdhënie ndërkombëtare efektive
• procese zyrtare diplomatike duke përfshirë ambasadat, ambasadorët dhe traktatet
Nga 193 shtetet anëtare të Kombeve të Bashkuara, 147 e kanë njohur tashmë Palestinën si shtet që nga marsi i vitit 2025.
Kjo përfshin Rusinë, Kinën dhe Indinë, si dhe më shumë se një duzinë të tjerash në Evropë, përfshirë Spanjën, Irlandën dhe Norvegjinë, dhe më së fundmi Francën.
Si i pranon OKB-ja shtetet e reja anëtare?
Vendet zakonisht i drejtohen sekretarit të përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, i cili e dërgon atë në Këshillin e Sigurimit për vlerësim fillestar dhe një votim të mundshëm.
Miratimi kërkon të paktën nëntë vota pro dhe asnjë veto nga Mbretëria e Bashkuar, SHBA-ja, Franca, Rusia apo Kina.
Nëse Këshilli e miraton kërkesën, ajo i kalon Asamblesë së Përgjithshme për miratim, ku nevojitet një shumicë prej dy të tretash.
Një shtet nuk mund të anëtarësohet në OKB pa mbështetjen e Këshillit të Sigurimit dhe Asamblesë së Përgjithshme.
Çfarë ndodhi me aplikimin palestinez në vitin 2011?
Këshilli i Sigurimit e shqyrtoi aplikimin për disa javë për të parë nëse ai i plotësonte kushtet për anëtarësim.
Megjithatë, nuk arriti në një qëndrim unanim, kështu që një votim formal nuk u zhvillua kurrë.
Edhe nëse do ta kishte miratuar këtë hap, SHBA-të thanë se po planifikonin të vendosnin veton ndaj aplikimit.
Pse kanë vepruar tani Mbretëria e Bashkuar dhe Franca?
Sir Keir thotë se koha për të njohur Palestinën është tani, pasi kjo do të ketë ndikimin më të lartë, pasi shpresa e një zgjidhjeje me dy shtete: një Izrael “i sigurt” së bashku me një shtet palestinez “të qëndrueshëm” është në rrezik.
Ai thotë se kjo është pjesë e një “plani me tetë pjesë”, të diskutuar tashmë me Francën dhe Gjermaninë, por mohon se përfaqëson një kthesë pas presionit nga deputetët laburistë, duke thënë se në vend të kësaj ajo ka qenë gjithmonë pjesë e planit për të njohur Palestinën.
Pasi iu drejtua një samiti të OKB-së mbi një zgjidhje me dy shtete, Sekretari i Jashtëm i Mbretërisë së Bashkuar, David Lammy, e përshkroi atë që po ndodh në Gaza si “të tmerrshme” dhe bëri thirrje për një armëpushim.
“Ka ardhur koha që pengjet të lirohen dhe ka ardhur koha për të lehtësuar vuajtjet e popullit palestinez, për t’u siguruar atyre ndihmën, pajisjet dhe furnizimet mjekësore që u nevojiten”, shtoi ai.
Emmanuel Macron ka qenë i prirur drejt njohjes së një shteti palestinez për muaj të tërë, si pjesë e një përpjekjeje për të mbajtur gjallë idenë e një zgjidhjeje me dy shtete, pavarësisht presionit nga vendet e tjera për të mos e bërë këtë.
Çfarë është një zgjidhje me dy shtete?
Një zgjidhje me dy shtete do të shihte një shtet të pavarur palestinez të themeluar përkrah shtetit ekzistues të Izraelit, duke u dhënë të dy popujve territorin e tyre.
Palestinezët kërkojnë një shtet të pavarur në Bregun Perëndimor të pushtuar, të aneksuar nga Jerusalemi Lindor dhe Gaza, territore që janë pushtuar nga Izraeli që nga Lufta Gjashtëditore e vitit 1967.
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu dhe pjesa më e madhe e klasës politike të Izraelit kanë qenë prej kohësh kundër shtetësisë palestineze dhe argumentojnë se kjo do të shpërblente militantët pas sulmeve të 7 tetorit të nisura nga Hamasi në vitin 2023.
Një nga pengesat më të mëdha për një zgjidhje me dy shtete do të ishte vendosja se cilat do të ishin kufijtë e një shteti të mundshëm palestinez.
Shumë besojnë se ato duhet të jenë të njëjtat që ekzistonin para vitit 1967, por që atëherë, një numër gjithnjë e në rritje i vendbanimeve izraelite janë krijuar brenda Bregut Perëndimor, me rreth 600,000 izraelitë që jetojnë tani atje dhe në Jerusalemin Lindor të pushtuar.
Si kanë reaguar Izraeli dhe Palestina?
Ndoshta jo çuditërisht, Izraeli e ka dënuar vendimin.
Ministria e jashtme e vendit tha në një postim në X: “Ndryshimi në qëndrimin e Qeverisë Britanike në këtë kohë, pas veprimit francez dhe presioneve të brendshme politike, përbën një shpërblim për Hamasin dhe dëmton përpjekjet për të arritur një armëpushim në Gaza dhe një kuadër për lirimin e pengjeve.”
Kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, e ka dënuar ashpër Francën, duke thënë se njohja e një shteti palestinez tani do të ishte një “pikë nisjeje për të shkatërruar Izraelin jo për të jetuar në paqe pranë tij”.
Ndërkohë, presidenti palestinez Mahmoud Abbas në Jerusalem shprehu “falënderime dhe vlerësim” për udhëheqësin francez.
Po vendet e tjera?
Në përgjigje të vendimit të Francës, qeveria gjermane tha se Berlini ende mbështet një zgjidhje me dy shtete, por nuk do të njohë një shtet palestinez për momentin, duke theksuar në vend të kësaj nevojën për një armëpushim në Gaza, lirimin e pengjeve dhe ndihmë urgjente humanitare.
Kanadaja gjithashtu i bëri presion Izraelit që të kërkojë paqe, me kryeministrin Mark Carney që përsëriti mbështetjen për një zgjidhje me dy shtete, por deri më tani nuk e ka njohur Palestinën si shtet.
Kryeministri i Australisë, Anthony Albanese, e përshkroi situatën në Gaza si një “katastrofë humanitare” dhe tha se vendi i tij është “i përkushtuar për një të ardhme ku si populli izraelit ashtu edhe ai palestinez mund të jetojnë në paqe dhe siguri brenda kufijve të sigurt dhe të njohur ndërkombëtarisht”.
Ministri i Jashtëm i Italisë tha se njohja e një shteti palestinez duhet të njohë edhe Izraelin si shtet.
“Një shtet palestinez që nuk e njeh Izraelin do të thotë se problemi nuk do të zgjidhet”, tha Antonio Tajani në një takim të partisë së tij konservatore Forza Italia në Romë.
Spanja, e cila tashmë njeh shtetësinë palestineze, e mirëpriti njoftimin e zotit Macron. Kryeministri Pedro Sanchez shkroi në një deklaratë në X: “Së bashku, duhet të mbrojmë atë që Netanyahu po përpiqet të shkatërrojë. Zgjidhja me dy shtete është e vetmja zgjidhje.”
Ministria e Jashtme e Arabisë Saudite tha gjithashtu se “e përgëzon këtë vendim historik” dhe u bëri thirrje vendeve të tjera të ndërmarrin “hapa të ngjashëm pozitivë”.
