Kontrolli i Lartë i Shtetit ka hedhur dritë mbi misteret dhe shkeljet e kontratës së hemodializës, duke publikuar auditime që tregojnë një situatë të frikshme: fonde publike të derdhura për shërbime të pakryera, monitorim i dobët nga autoritetet dhe shkelje të qarta kontraktuale nga koncesionari. Raportet e KLSH zbulojnë se kontrata nuk ka funksionuar si duhet, duke rrezikuar pacientët, duke ngarkuar buxhetin dhe duke favorizuar kompaninë private. Përmes këtyre auditimeve, del qartë se mungesa e disiplinës kontraktuale dhe financiare ka çuar në pasoja reale për qytetarët dhe shëndetësinë publike, duke hapur rrugën për kallëzime penale dhe hetime të mëtejshme.
Dëmi ekonomik dhe shërbime të pakryera
KLSH ka evidentuar se një pjesë e konsiderueshme e fondeve publike të paguara ndaj koncesionarit kanë qenë për shërbime jo realisht të kryera. Në një raport auditimi voluminoz prej 461 faqesh (botuar në vitin 2022), KLSH zbuloi se koncesionet në shëndetësi po “gërryejnë” paratë publike përmes pagesave fiktive. Për koncesionin e hemodializës, u identifikuan 352 milionë lekë pagesa për seanca dialize të pakryera gjatë 2016-2020. Më tej, në Raportin e Performancës për vitin 2023, KLSH shton se janë paguar ~99 milionë lekë (pa TVSH) për raste të pakryera (nën projeksionin vjetor) në këtë koncesion.
Ky institucion e shpreh qartë se pagesat ndaj koncesionarit nuk po kryhen mbi bazën e shërbimit të kryer realisht, por mbi bazën e shërbimit të faturuar, që përfshin edhe likuidimin e rasteve të pakryera. Këto praktika bien ndesh me parimin e ekonomicitetit dhe efektivitetit të shpenzimeve publike. KLSH ka kërkuar rishikim të kushteve kontraktuale për të eliminuar pagesat pa kryer shërbim. Gjithashtu, KLSH ka llogaritur se efekti negativ në buxhet nga këto pagesa të pajustifikuara arrin në miliona euro dhe ka rekomanduar masa për rikuperimin ose ndaljen e dëmit të mëtejshëm.
Mosmonitorimi dhe shkeljet e kontratës nga autoritetet
Një gjetje tjetër serioze e KLSH-së (2023) ishte mospërmbushja nga autoriteti kontraktues e detyrimit për monitorim të koncesionit. KLSH vëren se për afro 7 vjet nuk u krye asnjë auditim teknik e cilësor i shërbimit të dializës nga Ministria dhe Fondi, duke shkelur vetë programin kombëtar dhe detyrimet kontraktuale. Kjo përbën shkelje ligjore nga ana e administratës publike, në kuptimin e moszbatimit të disiplinës buxhetore dhe kontraktuese. KLSH e ka cilësuar këtë mungesë monitorimi si problem urgjent që duhet adresuar menjëherë dhe ka theksuar se cilësia e shërbimit po lihet jashtë vëmendjes, me kosto të mundshme për pacientët. Si reagim, pas vërejtjeve të KLSH, autoritetet kanë ngritur disi përpjekjet për monitorim (duke krijuar grup pune dhe plane vjetore kontrolli), por KLSH nënvizon se këto janë ende të paplota e të vonuara.
Shkelje të kontratës nga koncesionari (investimet)
KLSH në raportet e fundit (2023-2024) ka konstatuar se koncesionari nuk po respekton klauzolat e kontratës për ri-investimin në pajisje. Siç u detajua, megjithëse kontrata e detyron kompaninë të fillojë në vitin e 7-të zëvendësimin e aparaturave, kompania “DiaVita” nuk ka kryer asnjë investim të tillë deri në vitin e 9-të. KLSH e quan këtë shkelje kontrate me pasoja dhe i ka rekomanduar qartësisht Ministrisë së Shëndetësisë dhe Fondit që t’i kërkojnë me forcë koncesionarit zbatimin e kushteve për zëvendësimin e pajisjeve mjekësore në 5 qendrat. Nëse kompania vazhdon të mos investojë, KLSH paralajmëron se shteti do të përballet me qendra të pajisura keq në fund të kontratës (2026), çka mund të cenojë vijimësinë e shërbimit për pacientët pas mbylljes së PPP-së dhe/ose të kërkojë shpenzime të reja nga buxheti për t’i sjellë qendrat në standard.
Rreziku për pacientët akutë
Në auditimin e performancës mbi terapinë renale zëvendësuese (2023), KLSH ekspozoi faktin se kontrata koncesionare pengon trajtimin e pacientëve akutë në qendrat rajonale dhe kjo, siç u shpjegua, detyron transferimin e tyre në QSUT me rrezik të lartë. KLSH e përshkruan këtë si cenim të rëndë të sigurisë së pacientëve dhe rekomandon ndryshime për të eliminuar kufizime të tilla absurde. Kjo gjetje lidhet me nevojën për të rishikuar vetë parametrat e kontratës (p.sh. për të zgjeruar gamën e shërbimeve që duhet të ofrojë koncesionari në urgjencë ose për të përcaktuar procedura emergjente fleksibile).
Dokumentet në SPAK
Bazuar në gjetjet e mësipërme, KLSH ka ndërmarrë edhe hapa ligjorë. Në raportin vjetor 2023 për performancën, KLSH bën të ditur se ka kallëzuar penalisht 10 zyrtarë për vepra si shpërdorim detyre dhe shkelje e barazisë në tendera. Nuk specifikohet publikisht se cilët zyrtarë lidhen me cilin koncesion, por duke qenë se koncesioni i hemodializës ka pasur shkelje serioze, është e mundshme që pjesë e këtyre kallëzimeve të jenë edhe zyrtarë që kanë pasur rol në dhënien apo monitorimin e kësaj kontrate. KLSH po ashtu ka referuar auditimet e veta tek SPAK për të ndihmuar hetimet penale në vijim.KLSH arrin në përfundimin se koncesionet në shëndetësi, përfshirë hemodializën, kanë krijuar efekt negativ ekonomik dhe probleme në shërbim. Ato vijojnë të paguajnë para publike për shërbime të pakryera, kanë mangësi serioze në zbatim dhe mbikëqyrje, dhe kërkohet ndërhyrje e menjëhershme për të korrigjuar kursin ose për t’i dhënë fund praktikave abuzive. Gjetjet e KLSH përbëjnë një bazë të fortë faktesh mbi të cilat janë ngritur edhe kërkesat e opozitës për hetim parlamentar dhe veprim i SPAK, si dhe kanë informuar debatin publik mbi dështimet e këtij koncesioni. (vijon nga dje).
Tag: pakryera
-
Zbulimet e forta të KLSH në koncesionin e hemodializës që përfunduan në SPAK, miliona euro të paguara për shërbime…
-
Çfarë po ndodh me hetimet e SPAK për aferën e “Check-Up” të Vilma Nushit, si u vodhën miliona euro para…
Hetimet e Prokurorisë së Posaçme (SPAK) për aferën e “Check-Up” të biznesmen Vilma Nushit po ecin përpara. Procedimi penal është regjistruar zyrtarisht dhe fokusohet te skema e dyshuar e përvetësimit të fondeve publike, që përfshin edhe zyrtarë të tjerë të lartë. Raportet e Kontrollit të Lartë të Shtetit (KLSH) konfirmojnë se kompania koncesionare e Vilma Nushit përvetësoi rreth 4 milionë euro për shërbime të pakryera dhe përfitoi 2.3 milionë dollarë TVSH të rimbursueshme në mënyrë të padrejtë. Auditimet e FSDKSH-së tregojnë se pagesat për 20,172 analiza të pakryera u bënë gjatë vitit 2022, ndërsa dyshohet se skema ka vijuar që nga viti 2015. SPAK po zhvillon hetime mbi dokumentacionin dhe kallëzimet e bëra më parë, duke u përqendruar në mënyrën si fondet publike u përdorën për përfitim privat. Qëllimi është të identifikohen dhe të përgjigjen para ligjit të gjithë ata që kanë përfituar padrejtësisht nga koncesioni, ndërsa dëmi ekonomik dhe shkeljet e rënda financiare janë të dokumentuara në raportet zyrtare të KLSH-së.
Si nisi skema
Koncesioni i “Check-Up-it”, i nënshkruar në vitin 2015, u prezantua si një reformë shëndetësore për parandalimin e sëmundjeve kronike në popullsinë 40–65 vjeç. Por në praktikë, ky projekt është kthyer në një simbol të shpërdorimit sistemik, ku performanca klinike është zëvendësuar nga performanca financiare e përfituesve privatë. Me një vlerë prej mbi €100 milion, kontrata ka qenë objekt i denoncimeve të shumta, hetimeve nga SPAK dhe kritikave për mungesë transparence, konflikt interesi dhe pagesa për shërbime të pakryera. Koncesioni parashikonte ofrimin e kontrollit mjekësor vjetor falas për qytetarët e moshës 40–65 vjeç, për një periudhë 10-vjeçare (2015–2025). Vlera totale e kontratës kap shifrën e 12 miliardë lekëve (~€100–120 milion). Kompania koncesionare “3P Life Logistic” sh.p.k., në pronësi të Vilma Nushit, u përzgjodh pa konkurrencë reale, me një tender të kritikuar për kritere të dizajnuara për përjashtim. Pagesa nga buxheti bëhet për numrin e check-up-eve të kryera, pa lidhje me rezultatet klinike, ndjekjen mjekësore apo impaktin në shëndetin publik. Nuk parashikohet penalizim për pjesëmarrje të ulët apo për shërbime të pakryera.
Faktet dhe shifrat kryesore
Numri i qytetarëve të targetuar: Rreth 1 milion individë (mosha 40–65 vjeç). Pjesëmarrja reale: Sipas Kontrollit të Lartë të Shtetit (KLSH), pjesëmarrja ka qenë nën 30% në vitet 2016–2018. Pagesa për shërbime të pakryera: Auditimi i KLSH në vitin 2018 evidentoi pagesa për mbi 100,000 check-up-e të pakryera. Dividenti i përfituar nga kompania: Sipas bilanceve të publikuara në QKR, “3P Life Logistic” ka shpërndarë dividentë mbi 1.7 milion euro deri në vitin 2024.
Gjetjet zyrtare të KLSH
Kontrolli i Lartë i Shtetit ka kryer disa auditime mbi koncesionin e Check-Up-it, duke zbuluar shkelje të rënda financiare dhe procedurale: Mospërputhje mes pagesave dhe shërbimeve të kryera: Në vitin 2023 janë planifikuar 475,000 kontrolle, por janë kryer vetëm 467,664. Megjithatë, janë paguar 876 milionë lekë për projeksionin e plotë, pa zbritje për diferencën prej 7,336 kontrolle të pakryera. Pagesa me TVSH në kundërshtim me ligjin: KLSH konstaton se pagesat janë kryer me përfshirjen e TVSH-së, ndonëse shërbimet shëndetësore janë të përjashtuara nga ky tatim sipas ligjit nr. 92/2014 dhe udhëzimit nr. 6, datë 30.01.2015. Mungesë transparence dhe raportimi: Nuk ka sistem të integruar për raportimin e rezultateve klinike, ndjekjen mjekësore apo impaktin në shëndetin publik. Pagesa gjatë pandemisë për shërbime të pezulluara: Gjatë pandemisë COVID-19, kompania koncesionare pezulloi përkohësisht aktivitetin, por vazhdoi të përfitojë pagesa nga buxheti i shtetit. Mungesë studimi fizibiliteti dhe rrezik i lartë fiskal: Kontrata është lidhur pa studim të qartë fizibiliteti, duke lënë hapësirë për rritje të financimeve në periudhat e mëvonshme. Rekomandimet e KLSH: Rishikim i kushteve kontraktuale për të lidhur pagesat me performancën reale. Heqja e TVSH-së nga faturimi i shërbimeve shëndetësore. Vendosja e mekanizmave penalizues për shërbime të pakryera. Publikim i rregullt i të dhënave mbi pjesëmarrjen dhe rezultatet klinike.
Akuzat dhe hetimet
Në vitin 2021, Partia Demokratike dorëzoi kallëzim penal në SPAK ndaj ish-ministrit Beqja, ish-ministres Ogerta Manastirliu dhe Vilma Nushit për “shpërdorim detyre” dhe “korrupsion aktiv dhe pasiv”. SPAK ka regjistruar procedim penal për këtë kontratë, por deri më sot nuk ka publikuar rezultatet e hetimit. Në vitin 2024, Komisioni Hetimor Parlamentar e përfshiu koncesionin e Check-Up-it si objekt hetimi, duke e cilësuar si kontratë të paracaktuar, me mungesë konkurrimi dhe kritere të paqarta.
Konflikti i interesit
Vilma Nushi ka qenë përfituese e disa kontratave publike në sektorin farmaceutik dhe laboratorik, shpesh pa konkurrencë reale. Tenderi i Check-Up-it u zhvillua me kritere të dizajnuara për të favorizuar ofertën e “3P Life Logistic”, duke përjashtuar operatorë të tjerë potencialë. Nuk ka publikim të rregullt të të dhënave mbi numrin e check-up-eve të kryera, rezultatet klinike apo impaktin në shëndetin publik. Mungesa e transparencës dhe kontrollit institucional ka krijuar një terren të favorshëm për abuzim me fondet publike. Si përfundim, koncesioni i Check-Up-it nuk është thjesht një kontratë e dyshimtë është një simptomë e një modeli të kapjes institucionale, ku politikat publike shndërrohen në instrumente për pasurimin e klientëve të pushtetit. Në vend që të diagnostikojë sëmundjet e qytetarëve, ky projekt ekspozon sëmundjen e vetë shtetit: mungesën e transparencës, kontrollit dhe llogaridhënies.