Lajmidites.com

Tag: opera

  • Operat për Skënderbeun dhe karakteri “patriotik” ballkanas: Si shikohet dhe si trajtohet historia shqiptare?

    Operat për Skënderbeun dhe karakteri “patriotik” ballkanas: Si shikohet dhe si trajtohet historia shqiptare?

    Daut Dauti

    Në Perëndim, veprat e historianëve të Ballkanit konsiderohen se nuk janë kredibile. Punimet e tyre hasen rrallë në botimet serioze akademike. E, kur është fjala për botimet kredibile evropiane të veprave të historisë, më së keqi qëndrojnë autorët shqiptarë. Kjo është arsyeja që veprat kryesore të historisë së shqiptarëve ende shkruhen nga të huajt…

    Me 22 qershor 1718, në Firence u shfaq premiera e operës me tri akte, e titulluar “Scanderbeg”. Opera ishte kompozuar nga kompozitori i famshëm Antonio Vivaldi, i cili më shumë është i njohur për veprën e tij madhështore “Katër stinët”. Opera “Scanderbeg” ishte përgatitur enkas për rihapjen e sallës së operës “Teatro della Pergola”, e cila ishte ngjarje e madhe për kulturën e këtij qyteti të asaj kohe dhe të një pjese të vendit që më vonë do të quhej Itali.

    “Scanderbeg” zgjoi interesim të madh, por u hoq shpejt nga repertori dhe nuk u shfaq më deri në vitin 2012 kur u dha në Tiranë. Duke e paraqitur suksesin e Skënderbeut në mbrojtjen e Krujës, opera përshkohej nga ndjenjat antiosmane. Në listën e roleve të operës, Skënderbeu paraqite si mbret i Shqipërisë, por publikut i lihet të kuptohet se ai ishte edhe grek. Shto faktin që Vivaldi ishte edhe prift, operës nuk i mungonte as prezenca e karakterit religjioz. Kështu e donte koha atëherë.

    Ata pak veta që janë marrë me efektin muzikor të kësaj teme, heqjen e operës nga repertori dhe më vonë rënien e saj në harresë, e quajnë “të befasishme”. Në fakt, ky moment ose veprim nuk ka qenë befasi aspak nëse këtë çështje e shikojmë nga prizmi politik ose shoqëror. Përgjigjen e kësaj “befasie” duhet kërkuar në Marrëveshjen e Pozharevcit të vitit 1718.

    Opera në fjalë qe kompozuar nën frymën e rrethanave aktuale të atëhershme, që karakterizoheshin nga luftërat, të shtatat me radhë, që u zhvilluan ndërmjet Venedikut dhe Perandorisë Osmane gjatë viteve 1714-1718. Venediku e humbi luftën, por suksesi i Monarkisë së Habsburgëve e shpëtoi Republikën venedikase nga katastrofa. Marrëveshja në Pozharevc u nënshkrua me 21 qershor (1718), një ditë para premierës së operës. Sikur marrëveshja të ishte nënshkruar në kushtet e sotme, që karakterizohet nga shpejtësia e depërtimit të informatave, ka pasur shumë gjasa që opera të mos e përjetojë as premierën. Pas marrëveshjes, Vjena dhe Venediku nuk dëshironin që t’i rrezikonin marrëdhëniet tanimë paqësore me osmanët për shkak të një opere. Me fjalë tjera, sundimtarët venedikasë dhe austriakë konsideruan se opera nuk ishte politikisht korrekte dhe nuk lejuan vazhdimin e shfaqjes. Ky akt flet shumë.

    Pas 17 viteve (1735), në Paris u shfaq edhe një operë tjetër e kompozuar bashkërisht nga François Francoeur dhe François Rebel që përsëri kishte të bëjë me Skënderbeun. Por, opera në këtë rast, edhe pse kishte të bëjë me personazhin e njëjtë (Skënderbeun), kishte një karakter dhe domethënie tjetër. Megjithatë, sulltani paraqitej si sundues që posedonte elemente të një sundimtari “barbar”, por ndaj Perandorisë Osmane shfaqej një dozë simpatie. Siç ka vërejtur Larry Wolf, historian dhe studiues i efekteve të artit evropian ndaj osmanëve, Skënderbeu në këtë operë paraqitet si prijës i shqiptarëve, por tema kësaj radhe ishte dashuria e jo lufta. Pra, skena nuk është fushëbeteja, por është haremi perandorak. Në këtë operë Skënderbeu nuk është vetëm hero, siç ishte te Vivaldi, por është edhe një lloj dashnori në kërkim të lavdisë luftarake të fisnikëve, siç dëshmojnë këto vargje të operës të cilat i këndon aktori në rolin e Skënderbeut:

    Këto janë dy trajtime të ndryshme ndaj Skënderbeut, por edhe ndaj shqiptarëve dhe Perandorisë Osmane. Ndryshimet që i ofrojnë këto dy opera si shembuj, vërehen nga fakti që e dikton interesi dhe rreziku që e ndjenin Vjena, Venediku dhe Parisi në relacion me Perandorinë Osmane. Vjena dhe Venediku janë më afër osmanëve. Prandaj, pamja e Skënderbeut ka tjetër formë dhe përmban tjetër kuptim. Franca është më larg osmanëve dhe në kohën e operës së Skënderbeut, të shfaqur në Paris, osmanët shiheshin si aleatë kundër Rusisë, e cila në atë kohë po forcohej. Forcimin e Rusisë nuk e dëshironte Franca dhe Anglia, për shkak se kjo e rrezikonte ekuilibrin e vendosur politik, ushtarak dhe tregtar, që paraqitej me tendencë të ndryshimit të gjeostrategjisë. Një aleancë që po ngjizej në këtë kohë, pas disa dekadave, do t’i dërgonte ushtritë e Francës dhe Anglisë në ndihmë të osmanëve kundër Rusisë.

    Sidoqoftë, në të dyja rastet Skënderbeu paraqet edhe Shqipërinë. Në rastin e parë Skënderbeu është mbret i cili e mbron vendin e tij – Shqipërinë. Rasti i dytë dëshmon se disa nga fuqitë evropiane, Anglia dhe Franca në këtë rast, por më vonë të gjitha, Shqipërinë e shohin si njësi territoriale brenda Perandorisë Osmane me tendencë të shkëputjes. Pikëpamja dytë e ilustron pozitën që këto shtete kishin adoptuar dhe vazhduan ta zbatonin në lidhje me tokat shqiptare deri në themelimin e shtetit shqiptar. Këto shtete do ta përdornin personalitetin e Skënderbeut dhe do ta përkrahnin çështjen shqiptare për aq sa diktonte nevoja e shtrirjes së interesit të tyre në Ballkan. Por, fakti që duhet theksuar është se këto shtete nuk do t’i sakrifikonin e, madje, as nuk do të tentonin t’i rrezikonin interesat e tyre që i kishin me Perandorinë Osmane për shkak të Shqipërisë, siç tregon edhe shembulli i ndërprerjes së shfaqjes së operës së Vivaldit për Skënderbeun.

    Megjithatë, në historiografinë e Perëndimit, çështja shqiptare, krahasuar me çështjet nacionale të kombeve tjera në Ballkan, shënon mungesë esenciale të trajtimit. Madje, thënia e Edward Gibonit se Shqipëria është vend që “shihet nga Italia, por është më pak i njohur se brendia e Amerikës” qëndron edhe sot, përkundër rritjes së interesimit të historianëve perëndimorë për këtë vend.

    Mungesa e interesimit të historianëve vjen si rezultat i mungesës së interesimit që kanë pasur shtetet e tyre për shqiptarët dhe Shqipërinë. Edhe në rastet kur hasim në trajtimin që historianët i bëjnë Shqipërisë, shohim mjaft të meta serioze. Deri vonë historianët perëndimorë e kanë konsideruar historinë mesjetare dhe atë të re të Shqipërisë si të parëndësishme. Pra, edhe roli i shqiptarëve në ngjarjet që datojnë, sidomos nga periudha e sundimit osman, është cilësuar si i parëndësishëm.

    Një “vlerësim” i tillë, pra i parëndësishëm, është bërë kryesisht për dy arsye: arsyeja e parë flet për faktin se këta historianë nuk kanë njohuri të gjuhës shqipe dhe të osmanishtes si dy gjëra esenciale që e mundësojnë hulumtimin dhe trajtimin adekuat, ndërsa arsyeja e dytë është fakti se që nga shekulli XIX historianët e shteteve fqinje të shqiptarëve vazhdimisht ua kanë imponuar historianëve perëndimorë pikëpamjen e tyre. Viteve të fundit është shtuar prezantimi i historisë shqiptare në botimet e literaturës anglofone. Me këtë është duke u ndriçuar dhe duke u bërë e rëndësishme historia shqiptare, por ende nuk është prezente ashtu siç janë historitë e popujve ose shteteve të tjera ballkanike.

    Pikëpamja e historianëve ballkanikë, në një masë të madhe përshkohet nga karakteri patriotik, sikur e shumicës së historianëve shqiptarëve. Shumica e historianëve ballkanikë dhe joshqiptarë i kanë ikur faktit që dëshmon për rolin esencial që kanë luajtur shqiptarët ose Shqipëria në Ballkan gjatë gjashtë shekujve të fundit. Këta historianë e kanë bërë një gjë të tillë me qëllim që t’u dalin në ndihmë politikave nacionaliste të shteteve të tyre, që kanë pasur tendenca territoriale ndaj tokave shqiptare. Duket se çështjet nacionale në Ballkan nuk janë zgjidhur përfundimisht dhe me siguri kjo është arsyeja që historianët ballkanikë ende garojnë mes vete, duke e angazhuar retorikën, por edhe “metodën” patriotike të shpjegimit ose ndriçimit të ngjarjeve dhe figurave kombëtare.

    Prandaj, kjo është arsyeja që në Perëndim veprat e historianëve të Ballkanit edhe më tutje konsiderohen se nuk janë mjaft kredibile dhe punimet e tyre hasen tejet rrallë në botimet serioze akademike. Kur është fjala për botimet kredibile evropiane të veprave të historisë, më së keqi qëndrojnë autorët shqiptarë. Kjo është arsyeja që veprat kryesore të historisë së shqiptarëve ende shkruhen dhe plasohen në botë nga historianë të huaj, autoritetin e të cilëve nuk e kontestojnë as historianët shqiptarë.

  • Edicioni i pestë i RLIOF kulmon me Gala Mbrëmjen Rame Lahaj & Friends, nën përcjelljen e Orkestrës Simfonike të RTSH-së

    Edicioni i pestë i RLIOF kulmon me Gala Mbrëmjen Rame Lahaj & Friends, nën përcjelljen e Orkestrës Simfonike të RTSH-së

    Vjollca Duraku

    Nën qiell të hapur, publiku i Prishtinës mbrëmë pati rastin të përjetoj çaste të paharrueshme në mbrëmjen GALA të festivalit Rame Lahaj International Opera Festival, përmes zërit kristal të solistëve Nino Machaidze, Drio Russo dhe nikoqirit Ramë Lahaj. Ky koncert i cili shënoi përmbylljen e edicionit të pestë të festivalit RLIOF erdh në bashkëpunim me Orkestrën e Radio Televizionit Shqiptar, nën drejtimin e dirigjentit Roberto Rizzi Brignoli.

    “Ëndrra pa kufi, Opera pa Mure” ka qenë motoja e këtij edicioni, që vjen si thirrje për të ndjekur ëndrrat dhe për t’i tejkaluar sfidat. Brenda 10 ditësh sheshet e Prishtinës u shndërruan në teatro operistikë, ku adhuruesit e muzikës klasike patën mundësi të shijojnë madhështinë e veprave më të njohura vendore dhe botërore nga artistë të shquar të skenave prestigjioze.

    Mbrëmja e shumëpritur GALA filloi me interpretimin e “Overture”-I vespri siciliani të Giuseppe Verdit nga Orkestra Simfonike e RTSH, e cila përmes tingujve të veçantë të ftonte në përgatitje dhe përqendrim për pjesën ku solistët do të shkriheshin së bashku me shpirtin e tyre, duke jehuar në çdo cep si notë e tingull. Gjatë kësaj kohe, të gjithë ata që ende nuk kishin zënë ulëset e tyre, iu dha mundësia që të rehatoheshin përfundimisht, dhe të shijonin koncertin plotë mrekulli.

    Skenës së improvizuar me shkëlqim fishekzjarrësh iu shtua ndriçimi kur instrumenistëve iu bashkangjit edhe sopranoja Nino Machaidze me veprën “Odieu! Que do bioux”- Faust nga Charles Gounod. Kjo vepër nxirrte në pah zërin e kumbues të solistes që përhapej si dritë në tërë hapësirën e sheshit “Skënderbeu”, ku të ulur gjendeshin mijëra shikues. Timbri i saj i ngrohtë të ftonte në një përjetim të ndjerë duke prekur thellë shpirtin njerëzor.

    Dinamika e koncertit ndryshoi kur në skenë u shfaq bass-i Dario Russo me veprën “Madamina, il catalogo e questo”- Don Giovani nga më i zëshmi kompozitor i muzikës klasike Wolfgang Amadeus Mozart. Me një zë që peshonte rëndë, si metal i çmuar, tokëzonte atë prani hyjnore të një kompozimi brilant të realizuar shekuj më parë. Një kontroll i kujdesshëm i teknikës vokale, i mundësonte atij një interpretim të jashtëzakonshëm edhe përkundër ngritjeve dhe uljeve të tonit që shpërndahej lehtësisht brenda hapësirës së përcaktuar për një koncert të tillë.

    Ndërkaq emocioni i nikoqirit të mbrëmjes, Ramë Lahaj, me veprën “Questa o quella” i dha natës një ëmbëlsi që pushtoi skenën në tërësi. Të kënduarit e tij plotë jetë, u jepte jetë ëndërrave të shumë artistëve të rinj që me sy plotë ëndje ndiqnin performancën e tenorit që e ka jetuar ëndërrën e tij në skena të ndryshme botërore. “Besame mucho” erdh si një himn me elegancë të theksuar që prekte lehtësisht zemrat e publikut.

    Veprat “Shiu i verës”, “O moj bukuroshe”, “Po më shkon si zog n’hava” dhanë një shkarkim energjik gëzimi dhe nostaligje për këto perla të cilat ndër vite kanë qenë pjesë e pandashme e shpirtit të popullit. Kënga e preferuar e tenorit Lahaj, “Bishtalecat palë-palë”, e cila vazhdon të jehojë gjithandej nga shkel këmba e solistit shënoi kulmin e edicionit të pestë të RLIOF, edicion ky që u nderua nga një emision i pullave postare për tenorin Lahaj- si një nga zërat më të dalluar të operës moderne ndërkombëtare.

    Ramë Lahaj tha se ndihet i privilegjuar për këtë moment sipas tij të veçantë, duke theksuar se  përpjekjet e tij ndër vite kanë qenë të përqendruara në promovimin e imazhit të Kosovës përmes muzikës.

    “Ndjej privilegj, janë këto momente që realisht më frymëzojnë, më inspirojnë, më japin përgjegjësi për të bërë atë që kam provuar të bëj viteve fundit, duke menduar që po kontribuoj të promovojë imazhin e Kosovës duke sjellë këngën shqipe nëpër katër kontinente e globin në botë pesë vjetët e fundit. Është moment inspirimi sepse unë sapo kam ardhur nga sezoni i fundit operistik…”, ka thënë Lahaj.

    Pjesë e koncertit ishte edhe vepra “Moj e bukura more” e interpretuar me mallëngjim nga arbëreshja 83- vjeçare Angela Dell Aquila, dhe publiku i cili ishte thellësish i prekur nga kjo performancë. Kurse “Për ty atdhe” që u soll nga Dario Russo ishte një moment tejet i veçantë po ashtu. Vepra “Lippen Schweigen”- Die lusige Witwe nga Franz Lehar dha një skenë jashtëzakonisht të bukur romace të luajtur mrekullisht nga Ramë Lahaj dhe sopranoja Nino Machaidze.

    Veprat tjera që u interpretuan në këtë mbrëmje plotë magji ishin: “Mesicku na nebi hlubokem”- Rusalka- Antonin Dvorak, “La calunnia  e un venticello”- ll barbiere di Siviglia- Giochino Rossini, “Recondita amonia”-Tosca- Giamo Puccini, “Pleurez! Pleurez mes yeux!- Le Cid- Jules Massenet, “Di due figli… Abbietta zingara”- ll Trovatore- Guiseppe Verdi, “Quanto amore ed io spietata”- L’elisir d’amore- Gaetano Dinozetti, “Fandango”- Dona Francisquita”- Amadeo Vives, “Les filles de Cadix”- Leo Delibes.

    Pjesë e mbrëmjes ishte edhe ish-kapiteni i kombëtares shqiptare të futbollit Lorik Cana, i cili ka shpalosur një material promovues për Dokumentarët e realizuar për Arbëreshët.

    “Këtë vit, duke qenë përvjetori i pestë doja të bashkoheshim me Ramën në një projekt që po e bëj me fondacionin Lorik Cana. Është fjala për botën arbëreshe. Bota në mes të dy arbërive: Arbërisë Italiane dhe Arbërisë Shqiptare. Pas të gjithë këtyre Dokumentarëve që janë bërë në Tiranë, Milano, Cyrih, New York e pyeta Ramën nëse do të kem mundësi që të sjell një shije arbëreshe në këtë mbrëmje madhështore. Me shumë kënaqësi pranoi. Dokumentarët do të dalin tani. Kanë bërë një rrugëtim të jashtëzakonshëm”, ka thënë Cana.

    Pas koncertit plot ndjesi të bukura, solistja Nino Machaidze në një prononcim për media ka thënë se interpretimi në mbrëmjen Gala të RLIOF ka qenë një përvojë e mrekullueshme.

    “Absolutisht është e mahnitshme energjia që ndjemë që nga minuta e parë që mbërritëm këtu, për të qenë pjesë e provave dhe gjithçkaje në të gjithë ekipin e këtij Festivali. Ata janë të gjithë kaq të mrekullueshëm dhe e bëjnë këtë punë me shumë dashuri. Dhe rezultati është ky, sepse kur bën diçka me dashuri dhe me zemër rezulton në diçka në një nivel të lartë. Ishte një energji e mrekullueshme, dhe një kënaqësi e madhe të këndoja këtu”, ka thënë sopranoja, duke e theksuar edhe miqësinë me tenorin Lahaj dhe rendësin që ka ky aspekt për të dhuruar një koncert fantastik.

    “Para së gjithash ne jemi miq dhe, siç e dini, kur miqësia ekziston, ndodhin gjithmonë gjëra magjike. Ishte e mrekullueshme për mua të performoja herën e parë së bashku në këtë skenë”, ka thënë ajo.

    Ndërkaq, solisti Dario Russo i cili para një viti kishte realizuar një master class në Kosovë, tha se gjatë tërë procesit për realizimin e këtij koncerti është ndier “si në shtëpi”.

    “Dhe u ndjeva vërtet si në shtëpi dhe ndjeva një energji të jashtëzakonshme që nuk di si ta shpjegoj me fjalë, por është diçka që e percepton në nivelin e lëkurës dhe është diçka që më emocionoi vërtet dhe më pëlqen shumë. Kjo përvojë e përjetuar në Prishtinë është diçka që nuk ka çmim”, ka thënë Russo.

    Dirigjenti Roberto Rizzi Brignoli tha se ndihej shumë i lumur që kishte arritur të realizonte këtë eksperiencë të veçantë para publikut në sheshin e Prishtinës.

    “Koncerti ishte shumë, shumë emocionues, plot dashuri, me të vërtetë plot emocione kur e shikon këtë, ky është një shesh plot me njerëz, është një moment vërtet i mrekullueshëm. Reagimi i publikut ishte shumë i bukur, shumë i fuqishëm dhe shumë i rëndësishëm për ne. Unë jam shumë i lumtur sepse orkestra e RTSH-së ishte e mrekullueshme dhe programi ishte shumë interesant sepse ne i ndryshuam këngët nga opera në opereta. Ne bëmë gjithçka për këtë koncert”, ka përfunduar dirigjenti Brignoli.

    Me Gala Mbrëmjen Rame Lahaj & Friends ka përfunduar edhe edicioni i pestë i festivalit Rame Lahaj Internationa Opera Festival, i cili këtë vit është realizuar me moton “Ëndrra pa kufi, Opera pa Mure” nga data 23 korrik deri më 2 gusht 2025./ KultPlus.com

  • Posta e Kosovës prezanton pullën postare me emrin e Rame Lahaj

    Posta e Kosovës prezanton pullën postare me emrin e Rame Lahaj

    Posta e Kosovës, emetoi emisionin e ri të pullave postare në nderim të tenorit të shquar shqiptar, Rame Lahaj – një nga zërat më të dalluar të operës moderne ndërkombëtare.

    I lindur në Istog, Rame Lahaj ka ngjitur me dinjitet dhe talent skenat më prestigjioze të botës, duke përfaqësuar me krenari kulturën shqiptare në qendra të tilla si ‘Royal Opera House” në Londër, “Teatro Real” në Madrid, “Opera de Paris” dhe shumë të tjera. Zëri i tij është bërë simbol i klasit, shpirtit dhe përkushtimit artistik.

    Përveç karrierës së jashtëzakonshme ndërkombëtare, Lahaj është i njohur edhe për kontributin e tij në jetën kulturore të vendit, përmes themelimit të Rame Lahaj International Opera Festival, duke sjellë artin operistik më afër publikut kosovar, por edhe duke përkrahur brezat e rinj të artistëve.

    Kjo pullë përjetëson figurën e një artisti që me zërin e tij ka tejkaluar kufijtë, duke u bërë ambasador i kulturës sonë në mbarë botën.

    Emisioni i pullës postare është realizuar në bashkëpunim me Fondacionin Rame Lahaj. Pulla postare nga ky emision mbart në motiv fotografinë e realizuar nga Z. Fahredin Spahija, ndërkaq bashkë me Zarfin e Ditës së Parë do të jenë në qarkullim postar deri në konsumim të plotë./KultPlus.com

  • “Rame Lahaj & Friends”: Një Natë Gala për të kuruar shpirtin në zemër të Prishtinës

    “Rame Lahaj & Friends”: Një Natë Gala për të kuruar shpirtin në zemër të Prishtinës

    Edicioni i pestë i Festivalit Ndërkombëtar të Operës “Rame Lahaj International Opera Festival” (RLIOF) po mbyllet me një natë gala madhështore, sot, më 2 gusht, në sheshin qendror të Prishtinës. “Rame Lahaj & Friends”, një mbrëmje muzikore e konceptuar si kulmi i gjithë festivalit, sjell një përjetim unik nën qiellin e hapur, ku muzika operistike takohet me emocionin kolektiv të një publiku të etur për art të vërtetë.

    Krah tenorit Rame Lahaj, do të ngjiten në skenë sopranoja e famshme gjeorgjiane Nino Machaidze, një yll i skenave si La Scala dhe Metropolitan Opera, si dhe bas-baritoni italian Dario Russo, i njohur për mjeshtërinë e tij në interpretimin e repertorit klasik italian. Nën drejtimin e dirigjentit të shquar Roberto Rizzi Brignoli dhe të shoqëruar nga Orkestra e Operës së Kosovës, nata gala premton një repertor të fuqishëm, emocional dhe frymëzues.

    Kjo mbrëmje e veçantë mban të gjallë moton e festivalit: “Ëndrra pa kufi, Opera pa mure” – një mesazh për përbashkim përmes artit, ku zëri bëhet urë mbi dallime, ndarje dhe paragjykime, si dhe kjo natë gala jo vetëm e demokratizon përvojën operistike, por edhe e shndërron qytetin në një teatër të hapur për të gjithë, ku opera nuk është privilegj, por pasuri e përbashkët.

    Kjo natë përmbyllëse nuk është vetëm një koncert, është një deklaratë kulturore. Është dëshmi e mundësisë që Kosova jo vetëm të konsumojë artin botëror, por edhe ta krijojë atë, ta eksportojë dhe ta kthejë në identitet të vetin. Prandaj, “Rame Lahaj & Friends” është shumë më tepër se një natë e bukur operistike, është një akt krenarie, një gjest mirënjohjeje dhe një ftesë e hapur për të ëndërruar pa kufi.

    Në një kohë kur arti shpesh sfidohet nga realitetet e ditës, RLIOF dhe nata e tij gala mbeten dëshmi se kultura është forca më e butë, dhe më e fuqishme, që kemi për t’u bashkuar si shoqëri. Në këtë frymë, Prishtina më 2 gusht nuk do të jetë vetëm kryeqyteti i Kosovës, por për një natë, kryeqyteti i operës./KultPlus.com

  • Festivali Ndërkombëtar i Operës Rame Lahaj drejt finales madhështore në Prishtinë

    Festivali Ndërkombëtar i Operës Rame Lahaj drejt finales madhështore në Prishtinë

    Pas një jave të mbushur me muzikë të mrekullueshme, emocione të thella dhe përvoja kulturore unike, Rame Lahaj International Opera Festival (RLIOF) po i afrohet finales së tij madhështore me koncertin “Rame Lahaj & Friends”, që do të mbahet nesër më 2 gusht, në Sheshin Skënderbeu, nga ora 20:30.

    Në konferencën përmbyllëse për shtyp të mbajtur sot, u prezantuan sukseset e edicionit jubilar, i cili tashmë është kthyer në një ngjarje të rëndësishme për skenën artistike në Kosovë. Të pranishëm në konferencë ishin figura të njohura si tenori Rame Lahaj, kryetari i Prishtinës Përparim Rama, sopranoja me famë botërore Nino Machaidze, basi Dario Russo, dirigjenti italian Roberto Rizzi Brignoli, si dhe Blerta Ristani, drejtoreshë artistike e Orkestrës Simfonike të RTSH. Në mesin e të ftuarve ishin gjithashtu Lorik Cana dhe Besmir Vokopola, transmeton KultPlus.

    Gjatë këtij edicioni, RLIOF udhëtoi në tri qytete me koncertin “Nexhmije Pagarusha”, solli masterclass-in unik të Ramón Vargas me artistë të rinj, zhvilloi programin edukativ për fëmijë “Educating the Audience of the Future” dhe dhuroi dy netë të jashtëzakonshme operistike: “Opera Night” me Marigona Qerkezin dhe “Ensemble Evening” me Anita Rachvelishvili.

    Finalja e nesërme do të jetë kulmi i këtij rrugëtimi artistik, një gala ndërkombëtare ku opera do të shndërrojë zemrën e Prishtinës në një skenë botërore./KultPlus.com

  • ’New Generation’, zërat e rinj të operës shpalosin punën me maestron Ramón Vargas

    ’New Generation’, zërat e rinj të operës shpalosin punën me maestron Ramón Vargas

    Flonja Haxhaj

    Në kuadër ‘Rame Lahaj International Opera Festival’, mbrëmë, në ambientet e Fakultetit të Arteve në Prishtinë, u zhvillua një mbrëmje e veçantë koncertale me pjesëmarrjen e të rinjve premtues në fushën e këndimit operistik në koncertin ‘New Generation’. Duke nisur nga ora 19:30, zëri i pasionit, përkushtimit dhe talentit u shpalos me elegancë përpara publikut, shkruan KultPlus.

    Ky koncert prezantonte punën e masterclassit të  veçantë të ofruar nga një prej yjeve të operës botërore, mjeshtri Ramon Vargas, i cili përmes përvojës së tij u dha të rinjve një mundësi të rrallë për të kultivuar më tej potencialin e tyre artistik.

    Një punë një javore kulmoi me performancën e pjesëmarrësve të kësaj masterklase, një gjeneratë e re, por me pjekurinë dhe ambicien për të lënë gjurmë në skenat ndërkombëtare të operës. Programi, i kuruar me kujdes dhe elegancë, solli një mozaik të pasur operash klasike nga repertori ndërkombëtar.

    Fromba Krasniqi hapi mbrëmjen me interpretimin plot ndjeshmëri të “O mio babbino caro” nga opera Gianni Schicchi e G. Puccinit. Më pas, Elvira Mazhiqi solli gjallërinë dhe finesën e “Una voce poco fa” nga II Barbiere di Siviglia e Rossinit. Markela Jakaj preku emocionet e thella me “Depuis hier je cherche en vain mon maître” nga Roméo et Juliette e C. Gounod.

    Pas saj, Fiona Llapashtica u shfaq me elegancën lirike të “Ach, ich fühl’s” nga Die Zauberflöte të  Mozart. Valeria Beliman emocionoi publikun me interpretimin e ndjerë të “Eccomi in lieta vesta… Oh, quante volte” nga opera I Capuleti e i Montecchi .

    Sory Kim dhe Laura Avila bashkuan zërat në duetin delikat “Sull’aria” nga Le Nozze di Figaro e Ë.A. Mozart. Luis Hernandez Luque impresionoi me notat e larta dhe virtuozitetin e tij në “Ah! Mes amis… Pour mon âme” nga La Fille du Régiment e Donizettit.

    Laura Avila riktheu atmosferën me karakterin dramatik të “Heia, heia, in den Bergen ist mein Heimatland” të Kálmán. Më pas Sory Kim shkëlqeu me “È strano… Ah, fors’è lui… Sempre libera” nga La Traviata e G. Verdit.

    E pas tyre, Georgia Artemis mbushi sallën me solemnitetin e “Casta Diva” nga opera  Norma e  Bellinit.

    Përmbyllja madhështore i takoi duetit të Luis Hernandez-Luque dhe Valeria Beliman, të cilët sollën “Caro elisir sei mio… Esulti pur la barbara” nga L’elisir d’amore e G. Donizettit, një interpretim i cili mbushi zemrat me dritën e shpresës dhe të së ardhmes së muzikës klasike.

    Kjo mbrëmje, përveç se solli emocionin e kryeveprave të repertorit operistik, dëshmoi përpara publikut edhe potencialin e rrallë të gjeneratës së kësaj muzike në botë.

    Pas këtij koncerti që ishte rezultat i punës së tij me gjeneratën e re, tenori Ramon Vargas, u shpreh për Kultlus se ndjehet i lumtur që ishte pjesë e RLIOF dhe se ky festival  është një mundësi e mirë për të ndryshuar jetën kulturore në Kosovë.

    “Ishte një eksperiencë e mrekullueshme, jam i lumtur që mora pjesë. Shprsoj që ky festival të rritet akoma më shumë përgjatë viteve. Mendoj se kjo ide për të ndihmuar gjeneratat e reja është shumë e rëndësishme dhe mendoj që ëpërmjet këtij festivali mund të bëhet një ndryshim i mirë për jetën kulturore në Kosovë dhe për këtë jam shumë i lumtur. Mendoj që kjo gjeneratë ka një potencial të rrallë dhe informacionet që kanë marrë në këtë kohë kaq të shkurtë është shumë e rëndësishme dhe se do t’u ndihmojë më tutje dhe do të jetë një përparësi e madhe për ta”, u shpreh Vargas.

    Pasi performoi pjesën nga ‘Berberi i Seviljes’ të Rossinit, për KultPlus foli Elvira Mazhiqi, e cila shpjegoi eksperiencën e saj në këtë masterclass, si dhe përvojën e saj me festivalin RLIOF.

    “Kjo është hera ime e dytë që vij në këtë masterclass në kuadër të këtij festivali. Këtë herë ka qenë një nga më të mrekullueshmet ndonjëherë. Përjetuam një eksperiencë shumë të bukur me maestron, kemi mësuar gjëra të reja që do të na ndihmojnë gjatë gjithë karrierës tonë”, tha Mazhiqi, duke falënderuar më tutje festivalin dhe organizatorët që ia mundësuan të jenë pjesë e kësaj eksperience.

    Pjesë për të dytën herë në këtë festival mori edhe sopranoja Fiona Llapashtica. Ajo e përshkruan këtë pjesëmarrje si një eksperiencë të veçantë dhe që ka mësuar shumë nga maestro.

    “Unë kam qenë pjesëmarrëse e masterclassit edhe vitin e kaluar në kuadër të Rame Lahaj International Opera Festival, edhe kësaj here ka qenë një eksperiencë shumë e veçantë. Maestro Vargas është një artist që ka shumë eksperiencë dhe e ka mënyrën që të na japë edhe neve eksperiencën e tij, pjesë nga arritjet e tij, ishte vërtet një përvojë e veçantë. Veprën që interpretova e dua shumë sepse bëhet fjalë për dashurinë dhe sjell ndjenja melankolie”. theksoi Llapastica për KultPlus.

    Pas disa performancave në duet dhe solo, për KultPlus foli sopranoja Sory Kim, e cila përveç se foli për punën me maestro Vargas, u shpreh e mahnitur edhe nga mirëpritja që iu bë në Prishtinë.

    “Nuk kam qenë asnjëherë në Prishtinë më parë, kisha pak shqetësime për situatën, mirëpo Prishtina për mua është një qytet i mrekullueshëm dhe një nga qytetet më romantike që kam qenë ndonjëherë. Është një kënaqësi e veçantë të punoj me Ramon Vargas, është një legjendë por me këmbë në tokë në të njëjtën kohë, na ka mësuar shumë gjëra, isha e impresionuar nga gjithë puna dhe jam shumë e lumtur që isha pjesë e saj”, tha Kim.

    Po ashtu, për herë të parë në Prishtinë dhe në kuadër të këtij festivali interpretoi edhe tenori Luis Hernandes – Luque. Pas koncertit ai tha për KultPlus se është i lumtur që punoi me mjeshtrin e zërit Ramon Vargas, dhe vlerësoi  lart po ashtu edhe festivalin dhe koncertin që prezantuan.

    “Jam shumë i lumtur që isha pjesë e këtij festivali dhe i këtij masterclassi, sepse kisha mundësinë që të punoj sërish me maestro Vargas, i cili është një prej tenorëve më të rëndësishëm të shekullit, ai është një legjendë, jam shumë e fat sepse kisha mundësinë që të punoj me të në Vjenë. Tani,kisha mundësinë që të punoj me të për një javë  në këtë festival të mrekullueshëm, në këtë qytet të bukur, ishte një eksperiencë e jashtëzakonshme për mua”, u shpreh Hernandes – Luque, duke shtuar se koncerti i sotëm me gjithë vështirësitë dhe teknikën e kërkuar, ishte më shumë një mbrëmje argëtimi e kënaqësie.

    Ndërkaq, ju kujtojmë se festivai ‘Rame Lahaj International Opera Festival’, këtë vit shënoi edicionin e tij të pestë. Me moton ‘Ëndrra pa kufi, opera pa mure’, RLIOF përmbyllet me datë 2 gusht me mbrëmjen gala ‘Rame Lahaj & Friends’./KultPlus.com

  • Rikthim i magjishëm i Marigona Qerkezit, nga skenat botërore në qiellin e hapur të Prishtinës

    Rikthim i magjishëm i Marigona Qerkezit, nga skenat botërore në qiellin e hapur të Prishtinës

    Flonja Haxhaj

    Mbrëmjen e kaluar, arti operistik mori jetë në zemër të Prishtinës, aty ku tingulli u bashkua emocionin dhe e shndërroi hapësirën përballë Bibliotekës Kombëtare të Kosovës në një skenë të magjisë muzikore. ‘Opera Night’, e zhvilluar në kuadër të Rame Lahaj International Opera Festival, solli para publikut kosovar sopranon shqiptare me famë botërore, Marigona Qerkezin, shkruan KultPlus.

    Ky rikthim kishte një simbolikë të veçantë. Pas një karriere që ka marrë hov në skena prestigjioze të Evropës, Qerkezi u kthye në vendlindje jo vetëm si një artiste e suksesshme, por si një zë që i përket këtij publiku dhe që flet në gjuhën e shpirtit të saj. Emocionet e saj në skenë u reflektuan qartë edhe në përzgjedhjen e repertorit – një udhëtim muzikor përmes epokave, stileve dhe kulturave të ndryshme, që ndërthuri elegancën franceze, pasionin italian, ndjeshmërinë shqiptare dhe frymën amerikane të shekullit XX.

    Mbrëmja u hap me një nga veprat më prekëse të repertorit lirik, ‘Après un rêve’ të Gabriel Fauré. Më tej, Qerkezi solli një nga ariet më të dashura të repertorit operistik, “O mio babbino caro” nga Giacomo Puccini, e cila u interpretua me ndjeshmëri të thellë. Në vijim, u zhyt nën emocionet që u transmetuan përmes ‘Casta Diva’ nga opera Norma, e që u vu në jetë përmes zërit të Qerkezit, shoqëruar nga pianistja, Jess Rucinski.

    Pas kësaj, vëmendja u pozicionua tek pianistja Rucinski, e cila interpretoi me finesë veprën “Lied ohne Worte” të Felix Mendelssohn, duke krijuar një atmosferë melankolie përmes tingujve të pastër të pianos.

    Marigona Qerkezi u rikthye më pas me një tjetër perlë të Puccinit, “In quelle trine morbide”, pasuar nga aria e fuqishme “Vissi d’arte” nga Tosca – një interpretim që ndërthurte shpirt, kontroll teknik dhe forcë dramatike, për të vazhduar më pas me veprën e fuqishme ‘Merce, dilette amiche’ të Verdit.

    Pianistja Rucinski sërish erdhi me një interpretim solo teksa solli në piano veprën impresioniste “Sonatine, II. Animé” të Maurice Ravel.

    Pjesa e dytë e mbrëmjes mori një ton më të ngrohtë dhe modern, me interpretimin e këngës “Summertime” të George Gershëin – një përzierje e klasikes me jazz-in, që nxori në pah fleksibilitetin vokal dhe interpretativ të Qerkezit.

    Ndërkaq, me veprën “Sinfonia” të kompozitorit shqiptar Aulon Naçi, Marigona Qerkezi solli në skenë edhe frymën e trashëgimisë kulturore shqiptare, duke emocionuar publikun me një ndjeshmëri të veçantë.

    Pas kësaj, ajo interpretoi këngët “Non ti scordar di me” e Ernesto Curtis dhe “I Feel Pretty” nga West Side Story të Leonard Bernstein.  Në pjesën finale të koncertit, Qerkezi interpretoi “Klänge der Heimat” të Johann Strauss II, një vals që u përcoll me mjeshtëri dhe finesë të jashtëzakonshme. 

    E momenti kulminant dhe më emocionues i mbrëmjes erdhi tek vepra e fundit, teksa Qerkezi solli perlën e muzikës shqiptare ‘Margjelo’ të Prenk Jakovës. Interpretuar me një mjeshtëri të rrallë, kjo performancë u përmbyll me ovacione të zjarrta nga publiku.

    Si surprizë e veçantë e mbrëmjes, në skenë u ngjit tenori dhe themeluesi i festivalit, Rame Lahaj, i cili bashkë me Marigona Qerkezin solli një duet nga opera Tosca e Puccinit. Ky moment i përbashkët, përveçse një dhuratë për publikun, ishte një dëshmi e vërtetë se opera në Kosovë po jeton përmes emrave që jo vetëm përfaqësojnë vendin me dinjitet në botë, por edhe i rikthehen atij me dashuri dhe përkushtim.

    Pas kësaj paraqitje dinjitoze që erdhi si një rikthim për të në Kosovë, Marigona Qerkezi tha për KultPlus se ndjehet shumë e lumtu që ishte pjesë e këtij koncerti, dhe çdo ndjenjë që ka arritur në çdo paraqitje në teatro prestigjioze, iu shtua në këtë mbrëmje teksa performoi përpara publikut të saj.

    “Ishte një mbrëmje shumë e bukur dhe shumë e veçantë që me siguri do të mbetet shumë gjatë në zemrën time, një rikthim për publikun tim të dashur, një paraqitje e parë për pesë-vjetorin e këtij festivali madhështor ‘Rame Lahaj International Opera Festival’, po besoj që publiku e ka shijuar shumë po aq sa e kam shijuar edhe unë. Unë erdha nga performancat e mia në Royal Opera House në Londër prej rolit të Leonorës, kjo magjia e punës dhe e asaj që kam zgjedhur ta bëj gjatë gjithë jetës që dashurinë e publikut e mbaj gjithmonë me vete dhe e kam të freskët atë të publikut londinez, ajo mu shumfishua, mu shtua dhe mu thellua edhe më shumë me publikun tim i cili është gjithmonë i veçantë dhe ajo dashuria mbizotëron dhe vullneti për të performuar para publikut tim”, theksoi Qerkezi.

    Tutje ajo foli edhe për programin  duke theksuar se ka dashur të interpretojë vepra të periudhave të ndryshme, por duke mos lënë anash as krijimtarinë shqiptare.

    “Ka qenë një program mjaft i pasur, me kompozitorë të ndryshëm nga periudha të ndryshme stilistike dhe përveç veprave të cilat i kam interpretuar si të plota në skenë, disa prej tyre dhe të tjera do t’i interpretoj edhe në të ardhmen. Kam zgjedhur edhe vepra të kompozitorëve tanë, interpretova veprën e kompozitorit tonë Aulon Naçi, një simfoni që e kam interpretuar për vite e vite në vende të ndryshme. Gjithashtu, përmbylljen e koncertin e kam bërë me një perlë shqiptare siç është ‘Margjelo’”, tha Qerkezi, duke shtuar mes tjerash që ndjehet e lumtur edhe për prezantimin e saj në formë të surprizës, bashkë me tenorin e mirënjohur, Rame Lahaj.

    Ndërkaq, për KultPlus foli edhe pianistja Jess Rucinski, e cila përveç se e shoqëroi në piano soprano Qerkezi, dhuroi edhe momente të veçanta teksa performoi dy vepra solo.

    “Ishte shumë bukur. Më pëlqeu kjo hapësirë midis qytetit. Ishte kënaqësi të shihja se sa shumë njerëz erdhën dhe se sa shumë e vlerësojnë Marigonën. Për mua, edhe pse nuk kam qenë kurrë në Kosovë dhe kisha vetëm lidhje indirekte me Festivalin, ndihem shumë e mirëseardhur me njerëzit me të cilët kam punuar dhe jam takuar”, tha Jess Rucinski.

    Ju kujtojmë se Rame Lahaj International Opera Festival, vazhdon rugëtimin e tij duke sjellë performance të muzikës operistike nën interpretimin e muzikantëve vendor dhe të huaj, ku do të kurorëzohet më datë 2 gusht ku do të mbahet koncerti ‘Rame Lahaj & Friends’./KultPlus.com

  • Në korrikun e 1718 shfaqej premierë në Firence opera “Skënderbeu” e Vivaldit

    Në korrikun e 1718 shfaqej premierë në Firence opera “Skënderbeu” e Vivaldit

    302 vjet më parë, pikërisht në korrik të vitit 1718 u shfaq për herë të parë në Firence opera “Skënderbeu” e kompozitorit italian Antonio Vivaldi.Diku, në fillim të viteve 1700, kompozitori i njohur Antonio Vivaldi shkroi një opera për Skënderbeun. Ishte një vepër me një histori të koklavitur. Ajo nuk qëndroi gjatë në skenë, e prej atëherë e deri në ditët tona ka mbërritur e cunguar. Një pjesë e saj ka humbur dhe, tashmë kanë mbetur vetëm katër arie dhe dy recitative (rreth 60 faqe të ruajtura).Kjo pjesë e veprës  u bë e njohur për publikun shqiptar në dhjetor 2003,  kur u vu në skenë në një koncert krishtlindjesh nga Kori Femëror dhe Orkestra e Harqeve e Akademisë së Arteve në Tiranë, drejtuar nga mjeshtri Milto Vako, krahas operas “Skëndërbeu” të Prenk Jakovës.Prej atëherë kjo vepër nuk u përmend më dhe as është risjellë më në skenë. Ky vit që përkon me 550-vjetorin e vdekjes së Skënderbeut mund të jetë një rast i mirë për ta risjellë në skenë veprën por edhe historinë e saj të veccantë.Si lindi opera “Scanderbeg”Vepra e Vivaldit u shfaq për herë të parë më 22 qershor të vitit 1718, me rastin e hapjes së Teatrit të Firences “Teatro di via della Pergola”. Ky institucion i rëndësishëm, i cili vepronte që prej vitit 1657 me emrin “Teatro dell Academia degli Immobili”, ishte i njohur si institucion i hapur për inovacione, më së tepërmi për ato që vinin nga Venediku, që ishte vatra e krijimtarisë operistike italiane nga fillimi i shekullit XVII. Në një studim të hollësishëm (vitet ´80) rreth kësaj vepre, muzikologu i njohur kroat Ennio Stipçeviç, ka dhënë gjithë atmosferën në kohën e krijimit të kësaj vepre, bashkëpunimin për ngritjen e saj në këmbë, pse u nuk u vu më në skenë, pas një sezoni të vetëm që u shfaq, etj., (shumë të dhëna të këtij studimi i kemi përfshirë në këtë shkrim).Shfaqja e operës së Vivaldit u realizua pas pauzës në periudhën prej 1712 deri më 1718, kur u emërtua Teatri i Firences. Nisur nga kronikat e kohës mësohen shumë të dhëna, që janë të rëndësishme për ndriçimin e problematikës  rreth operas “Scanderbeg”. Nga ditari në dorëshkrim i F.Settimanit (dorëshkrimi ruhet në arkivin shtetëror të Firences, mësohet se libretist i operës së Vivaldit ishte Antonio Salvi, emri i të cilit nuk gjendet në libretin e shtypur. Por Salvin e përmendin edhe autorë të tjerë si Pandolfini, Alacci, etj. Po nga këto kronika mësohet se kjo operë është vënë në teatër rreth 18 herë rresht dhe në krye të çdo tri ditëve. Por kjo vepër mbeti në repertorin e këtij teatri vetëm një vit. Më pas ajo nuk u vu më në skenë.Ruhen vetëm disa fragmente nga operaPartiturat e operës nuk janë ruajtur plotësisht dhe sot ruhet në Bibliotekën Kombëtare në Torino. Autografi i Vivaldit gjendet në vëllmin e dytë të koleksionit të përmëndur, i cili përbëhet prej gjashtë kapitujve plotësisht të ruajtur të muzikës.Janë katër arie dhe dy recitative. Përveç aries së parë të gjithë fragmentet janë nga akti i dytë i operas. Ndërsa nga akti i tretë nuk është ruajtur asgjë. Në literaturën italiane të shumë viteve me radhë përmendet edhe e dhëna se partitura origjinale e operës “Scanderbeg” gjendet diku në Jugosllavi, madje e plotë, por kjo tezë nuk u vërtetua nga kërkuesit e vendosur rreth fatit të kësaj opere.Një nga veprat më të bukura të Vivaldit“Scanderbeg” ishte një nga veprat më të bukura të Vivaldit. Studiuesit e konsiderojnë dëm të madh që opera “Scanderbeg” është ruajtur vetëm në fragmente, sepse për nga bukuria e muzikës, që është shkruar në këto 60 faqe të ruajtura, është e sigurt se kjo operë hynte në radhën e realizimeve  më të mira operistike të kompozitorit. Nuk dihet pothuaj asgjë për rrethanat në të cilat është shfaqur opera “Scanderbeg”, madje, nuk dihet as cilat instrumente janë përdorur në shfaqje.Por nga fragmentet e ruajtura dihet vetëm kaq, se janë përdorur: dy trompa, 2 oboa, violina  e parë dhe violina e dytë, viola, violonat dhe basso continuo. Ndoshta kanë marrë pjesë në ekzekutim edhe disa instrumente të tjerë. P.sh. flautët ose brirët. Fragmentet e ruajtura muzikore janë cilësuar si shumë investive sa u takon melodive, kurse freskia e tyre, ndoshta do të jehojë edhe te publiku i sotëm.Pse “Scanderbeg” u hoq nga repertori?Mos ndoshta publiku, ose punëdhënësit që e ngritën në këmbë këtë opera, ishin të pakënaqur nga diçka. Prandaj operan, pas një suksesi që zgjati një periudhë të shkurtër, e hoqën nga repertori? Ky është vetëm një supozim, sepse shumë fakte të tjera flasin ndryshe. Ennio Stipçeviç shënon se opera “Scanderbeg” ishte opera e parë me të cilën Vivaldi iu prezantua publikut të huaj. Deri më atëherë ai ishte paraqitur vetëm para publikut të tij në Venedik. Është e sigurt se punëdhënësit ndoshta kanë qenë të kënaqur me muzikën e Vivaldit si dhe me bashkëpunimin e tij me libretistin, sepse ata edhe tri herë të tjera, pas operas “Scanderbeg”, bashkëpunuan në të njëjtin teatër.E veç kësaj, punëdhënësit kishin një pasqyrë të mëparshme të veprimtarisë së Vivaldit si kompozitor, pasi këtë opera e kishin porositur pikërisht tek ai. Në të vërtetë opera “Scanderbeg” u dha pikërisht me rastin e rihapjes së teatrit. Sidoqoftë, libreti i kësaj opere nuk u mor nga asnjë kompozitor tjetër, gjithashtu as Vivaldi nuk iu kthye më këtij libreti, sepse nuk e ekzekutoi kurrë më. Por shkaku më i rëndësishëm, i suksesit të operas “Scanderbeg” vetëm në një sezon duhet kërkuar te situata politike e asaj kohe. Venediku luftoi shekuj të tërë kundër turqve dhe gjithmonë kishte besim te mbrojtësit e kristianizmit të Ballkanit. Si kundërshpërblim, Vendiku, ndonjëherë u dërgonte edhe ndihmë në njerëz ose të holla. Ndonjëherë edhe thonin ndonjë fjalë lavdërimi, por në rastet më të shpeshta vetëm këndonin.Pas betejave të shumta me fitore, në Venedik, por dhe shtetet e tjera të vogla italiane, u bë interesante figura e Skënderbeut. Por tregimi për princin shqiptar, ashtu sikurse bëhej aktual në shumë momente të krizës dhe frikës  së Evropës para ekspasionit otoman, po aq shpejt bëhej jo interesant kur kalonte rreziku.Ky duhet të ketë qenë shkaku kryesor pse opera “Scanderbeg” u shfaq vetëm në një sezon. Kujtimi i trimit shqiptar në disa momente mund të ishte edhe i padëshirueshëm, sepse aludonte në rrezikun turk. Ndoshta kjo ishte edhe arsyeja pse Vivaldi nuk iu rikthye më kësaj vepre, sikurse nuk iu kthye asnjë kompozitor tjetër. shqiptarja.com

  • Rame Lahaj International Opera Festival: Marigona Qerkezi sonte ndriçon Prishtinën me “Opera Night”

    Rame Lahaj International Opera Festival: Marigona Qerkezi sonte ndriçon Prishtinën me “Opera Night”

    Sot, më 28 korrik, Prishtina do të bëhet skena e një mbrëmje magjike operistike. Në kuadër të Festivalit Ndërkombëtar të Operës Rame Lahaj, sopranoja e njohur Marigona Qerkezi do të ngjitet në skenën e hapur pranë Bibliotekës Kombëtare, duke sjellë një performance të jashtëzakonshme, e cila do të mbledhë adhuruesit e muzikës klasike dhe operës nga gjithë rajoni.Mbrëmja e titulluar “Opera Night”, e cila do të nisë në orën 20:30, do të ofrojë një repertor të pasur muzikor, duke sjellë arie nga kompozitorët më të mëdhenj të operës, si Giuseppe Verdi, Giacomo Puccini, dhe Leonard Bernstein. Ky repertor do të udhëtojë përmes epokave dhe ndjenjave, duke përfshirë dramatizmin dhe pasionin e operës klasike, por edhe energjinë dhe freskinë e kompozitorëve modernë,transmeton KultPlusMarigona Qerkezi, një nga zërat më të njohur të Kosovës, ka një karrierë ndërkombëtare të suksesshme dhe ka performuar në disa nga skenat më prestigjioze të botës. Pasionin dhe përvojën e saj, ajo do ta sjellë sot për publikun e Prishtinës, duke interpretuar disa prej arieve më të njohura të operës, që kanë lënë gjurmë të thella në historinë e muzikës.Ky koncert është një mundësi e shkëlqyer për dashamirësit e muzikës klasike dhe operës, pasi hyrja është falas, një dhuratë për ata që duan të përjetojnë një natë të paharrueshme në një nga ambientet më të veçanta të qytetit të Prishtinës./KultPlus.com

  • Nikolin Gurakuqi: Në vënien e veprave në skenë kam dashur të sjell shkolla të reja teatri, këndvështrime jotradicionale

    Nikolin Gurakuqi: Në vënien e veprave në skenë kam dashur të sjell shkolla të reja teatri, këndvështrime jotradicionale

    “Tosca”, “Madama Butterfly”, “Aida”, “Falstaf” janë vetëm disa nga veprat operistike, që ka sjellë në skenë regjisori Nikolin Gurakuqi, një prej figurave më të rëndësishme të operës shqiptare që në 25 korrik festoi 70-vjetorin e tij. Ai ka realizuar mbi 80 produksione operistike në Teatrin Kombëtar të Operës dhe Baletit, Universitetin e Arteve, qytete të ndryshme të Shqipërisë dhe jashtë saj, që janë mirëpritur nga publiku. Nikolin Gurakuqi “Mjeshtër i Madh” rrugëtimin artistik e nisi dekada më parë në Teatrin Kombëtar të Operës dhe Baletit, por që sipas tij nuk ka qenë i lehtë. Në intervistën për gazetën “SOT” regjisori Nikolin Gurakuqi vjen me një rrëfim për rrugëtimin e tij artistik që nisi më 1979 në TKOB në fillim si korist për të vijuar më pas si regjisor. Ai thotë se si regjisor në veprat operistike gjithnjë ka dashur të sjellë të reja, shkolla të reja teatri, shkolla të reja interpretimi dhe këndvështrime jotradicionale. Si pedagog pranë Universitetit të Arteve dhe mentor i dhjetëra artistëve të rinj, këshilla e tij për artistët e rinj lirikë është që nuk mjafton vetëm zëri, por duhet dhe që të studiojnë shumë me personazhin e të njohin mirë partiturën.
    -Në 25 korrik ju festuat 70-vjetorin tuaj. Por prej më shumë se katër dekadash keni kontribuar me pasion dhe përkushtim në zhvillimin e artit skenik shqiptar. Çfarë mund të na thoni rreth rrugëtimit tuaj artistik, që nisi dekada më parë?
    Rrugëtimin tim artistik në Teatrin Kombëtar të Operës dhe Baletit e kam nisur herët, që kur isha 22 vjeç u emërova në Opera sapo mbarova shkollën. Institucion, që edhe në atë kohë ishte institucioni kryesor i kulturës kombëtare në fushën e muzikës, e teatrit muzikor siç vazhdon të jetë edhe sot. Sigurisht që rrugëtimi nuk ishte i lehtë, por falë natyrës sime këmbëngulëse, falë dhe pedagogëve që më mbështesnin edhe talentit personal, sepse do dilje në skenë dhe do performoja përpara publikut, kështu që shkallët i ngjita dalëngadalë, por të sigurta dhe sot jam Nikolin Gurakuqi 70 vjeçar. Me mbi 80 opera të vëna në skenë, me dy tituj, me karrierë kombëtare dhe ndërkombëtare, pedagog, regjisor, këngëtar, skenograf, autor librash studimor dhe poetike letrare.
    -Rrugëtimi juaj artistik nisi në vitin 1979 në TKOB si korist, më pas si solist ku realizuat një sërë rolesh. Pas një specializimi në Francë në 1992-1993 ju i përkushtoheni regjisë, duke sjellë në skenë vepra. Si i kujtoni sot fillimet tuaja?
    Unë e kam thënë dhe më parë që kur jam paraqitur në Akademinë e Arteve jam paraqitur për regji, jo për kanto. Kam dashur që në fillim atje. Por në konkurrimin tim të parë nuk fitova dhe u mërzita, por duke qenë që regjisorin e kisha në shtëpi, babai im regjisor Luigj Gurakuqi më tha mos u mërzit do bëjmë bashkë mësim. Kështu që atë e superova shumë shpejt pas 3-4 vitesh studim me babain dhe duke bërë asistenca me regjisorin Pirro Mani, bëra dhe specializim në Francë, duke vijuar më pas aktivitetin.
    -Keni realizuar mbi 80 produksione operistike në TKOB, Universitetin e Arteve, qytete të ndryshme të Shqipërisë dhe jashtë saj Itali, Greqi, Kosovë. Ku kanë qenë për ju momente të veçanta në punën tuaj?
    Jeta artistike ka shumë të papritura gjatë vënies së shfaqjes në skenë. Këto të papritura e shoqërojnë artistin gjatë gjithë jetës së tij artistike në skenë dhe jashtë saj. Ka pasur dhe nga këto episode, që sigurisht janë tejkaluar. Një i tillë ka qenë e vënies në skenë të operës “Aida”, ku publiku po hynte në sallë dhe ne akoma nuk kishim mbaruar ndriçimin e shfaqjes ose të them nëpër turne në Itali, Greqi, nëpër skena verore jashtë shtetit dhe publiku hynte në amfiteatrot jashtë dhe ne na gjente akoma duke bërë prova në skenë. Elemente të tjerë pastaj gëzimi dhe triumfi ka plot.
    -Në vijim të aktivitetit tuaj “Goca e Kaçanikut” është vepra e fundit operistike, që keni vënë në skenë. Një vepër që u shfaq në Kosovë dhe më pas në Shqipëri. Por “Goca e Kaçanikut” e shkruar nga Rauf Dhomi u shfaq premierë nga trupa e Teatrit të Operës dhe Baletit në Tiranë në korrik të vitit 1979, ku ju keni qenë korist. Dekada më pas jeni regjisori që e sollët këtë vepër në skenë. Çfarë mund të thoni më shumë për punën tuaj me këtë vepër shqiptare?
    Unë me t’u emëruar në Opera në vitin 1978, në 1979 më thanë do të marrësh pjesë si korist në operën “Goca e Kaçanikut”. Po i thashë dhe mora pjesë. Po ama veprën e njihja përmendësh dhe nuk e pata të vështirë ta vija tani si regjisor në skenë, sepse e njihja. “Goca Kaçanikut” që trajton edhe temën e luftës për liri të shqiptarëve në Kosovë në skenë e solla, duke e lidhur edhe me aktualitetin e sotëm në Kosovë. Në shkurt 2024 u shfaq në Prishtinë në Kosovë, më pas në 19 nëntor Gjakovë dhe në vijim po në nëntor në TKOB në Tiranë.
    -Veprat shqiptare sa ka rëndësi në jetën artistike, çfarë i përcjellin publikut me tematikat që trajtojnë?
    Pa diskutim që kanë rëndësi të madhe, sepse jemi shqiptarë, kemi shtetin tonë, teatrot tona, kemi kulturën tonë. Ne kemi kompozitorët tanë, këngëtarët tanë, autorët tanë, regjisorët tanë, instrumentistët tanë. Populli shqiptar këtë teatër ka dhe shumë mirë që e ka. Ne një vend kaq i vogël kemi prodhuar vepra operistike. Italia është shtet i madh, kurse ne kaq sa jemi shumë vepra kemi vënë. Gjithnjë unë kam qenë mbështetës i teatrit kombëtar, kështu ka qenë edhe im atë. Unë sigurisht kam qenë edhe për repertorin e huaj dhe kam vënë shumë vepra në skenë, italiane, franceze, gjermane, etj, por kjo nuk do të thotë që ne të mohojmë veprat shqiptare. Unë i kam vënë me shumë kënaqësi në skenë veprat shqiptare, madje i kam vënë me optikën që të jenë sa me kreative të duken sa më bukur në skenë, që të jenë konkurruese me veprat e huaja. Ky ka qenë këndvështrimi im dhe mirë kam bërë, sepse teatri ynë muzikor siç po e tregon koha është dinjitoz.
    -Ju keni realizuar mbi 80 produksione operistike, si regjisor çfarë keni synuar në punën tuaj, ajo që ka qenë prioritet për ju?
    Unë gjithnjë kam qenë novator, gjithnjë kam dashur të sjell të reja, shkolla të reja teatri, shkolla të reja interpretimi, këndvështrime jotradicionale, por këndvështrime simboliste, metaforiste, këndvështrime kinematografike. Gjithë shfaqjet e mia të fundit janë me këndvështrime kinematografike. Sigurisht duke u bazuar mbi përparimet e teatrit muzikor botëror. Atë eksperiencë e kam implementuar në Shqipëri.
    -Si pedagog pranë Universitetit të Arteve, mentor i dhjetra artistëve të rinj. Një këshillë sot për artistët e rinj në muzikën lirike?
    Këngëtarët e rinj duhet të studiojnë shumë lëndët profesionale që janë teknika vokale, duhet të studiojnë shumë solfezh, të studiojnë shumë mjeshtri aktori, diksion dhe lëvizje skenike, sepse nuk mjafton vetëm zërin, si dhe duhet të studiojnë shumë me personazhin, të njohin mirë partiturën, veprën dhe marrëdhëniet midis personazheve, kjo është shumë e rëndësishme.
    -Cili do të jetë projekti i radhës artistik?
    Besoj që për sezonin e ardhshëm do të bëjmë një projekt po shqiptar. Një projekt shqiptar, që drejtori në TKOB e ka planifikuar, por vetëm muajin se kur ende jo.
    Intervistoi: Juljana Vrapi
    Rrugëtimi artistik
    Nikolin Gurakuqi prej më shumë se katër dekadash ka kontribuar me pasion dhe përkushtim në zhvillimin e artit skenik shqiptar. Rrugëtimi i tij artistik nisi në vitin 1979 në skenën e Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit, fillimisht si korist, e më pas si solist ku realizoi një sërë rolesh të ndryshme, ku mund të përmendim, Gjergj Arianiti nga opera “Skenderbeu”; Mateo, opera “Paja”; Komandanti, opera “Borana”; Deloja, opera “Nëna e trimave”; Il Marchese, opera “La Traviata”; etj. Ka interpretuar role edhe jashtë vendi si: në Francë e Itali. Pas një specializimi në Francë në vitet ’92-’93, Nikolin Gurakuqi iu përkushtua me sukses regjisë, duke sjellë në skenat shqiptare dhe ndërkombëtare një frymë të re interpretimi, një vizion bashkëkohor dhe një ndjeshmëri të thellë dramatike. Ai ka realizuar mbi 80 produksione operistike në TKOB, Universitetin e Arteve, qytete të ndryshme të Shqipërisë dhe jashtë saj Itali, Greqi, Kosovë. Disa nga veprat më të njohura që mbajnë firmën e tij regjisoriale janë: “Tosca”, “Il signor Bruschino”, “Carmen”, “Aida”, “Falstaff”, “Il trittico”, “Manon Lescaut”, “Otello”, “Rigoletto”, “Një ballo me maska”, “Goca e Kaçanikut”, e shumë të tjera. Përveç regjisë, Gurakuqi është gjithashtu autor i shumë skenografive, artikujve dhe librave që analizojnë regjinë dhe interpretimin në opera. Nikolin Gurakuqi më 25 korrik festoi 70-vjetorin e lindjes. Për kontributin e tij në artin shqiptar, Nikolin Gurakuqi është nderuar me: Urdhrin “Naim Frashëri i Artë”; titullin “Mjeshtër i Madh”.