Sipas raportit të EEA, ndërmjet viteve 2006 dhe 2018, niveli i detit është rritur me 3.7 milimetra në vit më shumë se dy herë më shpejt se gjatë shekullit të 20-të. Nëse shkarkimet mbeten të larta, deri në vitin 2100 nivelet e detit mund të arrijnë nga 0.63 deri në 1.02 metra.
Figura 1. Ndryshimi i vëzhguar dhe i parashikuar në nivelin mesatar global të detit
Figura 2. Evolucioni historik dhe projeksioni i nivelit relativ të detit në Evropë
Simulimet e EEA-së kanë marrë parasysh edhe skenarin më të keq: një shkrirje të shpejtë të shtresës polare të akullit. Kjo do të çonte në një rritje të niveleve të detit pesë metra deri në vitin 215
1. Vendi ikonik i Malit të Zi më i rrezikuar ndër plazhet më të vlerësuara
Sipas kërkimeve të kompanisë holandeze të zgjidhjeve klimatike Reinders Corporation, vendi më i rrezikuar ndër plazhet më të njohura duket të jetë Sveti Stefan, në Mal të Zi. Ky është një resort ikonik, një ishull i vogël i lidhur me tokën vetëm përmes një rrugice të ngushtë. Deri në fund të këtij shekulli, zona mund të pësojë një humbje të vijës bregdetare prej më shumë se 200 metrash (213.58 m).
Sveti Stefan, Mali i zi
2. Plazhi “tropikal” i Sardenjës përballet me humbje të vijës bregdetare mbi 100 metra
Porto Giunco në Sardenjë, Itali, një nga shtrirjet më të paprekura të rërës në Mesdhe mund të humbasë deri në 107 metra vijë bregdetare. Porto Giunco njihet si “një plazh tropikal në mes të Mesdheut”, me “një shtrat deti të cekët dhe me rërë, ideal për familjet me fëmijë”. Plazhi ndodhet mes dy kepave që shërbejnë si pengesë natyrore ndaj erërave dhe është i rrethuar nga duna të mbuluara me shkurre dëllinje dhe bima e matikës.
Porto Giungo, Sardenjë
3. Grotat e Algarves të rrezikuara nga mbipërdorimi turistik dhe rritja e nivelit të detit
Praia de Benagil në Portugali renditet e treta ndër zonat më të rrezikuara. Kjo zonë, e njohur për shpellat e saj ikonike dhe shumë e populluar me turista, mund të pësojë erozion bregdetar gati 70 metra. Thirrjet për koordinim më të mirë të flukseve turistike kanë çuar në kufizime për turet me anije dhe ndalim të mjeteve ujore që vizitojnë plazhin. Gjithashtu koha e vizitës në shpellë është kufizuar në dy minuta për çdo varkë.
Praia de Benagil, Portugali
4. Værøy e Lofoten: Një parajsë që së shpejti do të humbasë?
Bregdeti i Evropës Veriore përballet gjithashtu me rreziqe të konsiderueshme. Ishulli magjepsës Værøy, shtëpia e një nga komunitetet më të largëta të Norvegjisë, mund të pësojë një reduktim të vijës bregdetare prej 58 metra. Ishulli është gjithashtu një parajsë për turistët, duke ofruar rrugë drejt fshatrave të braktisur dhe strehimeve njerëzore që datojnë deri në 6,000 vjet më parë.
Ishulli magjepsës Værøy, Norvegji
5. Vendfilmimi i “Banshees of Inisherin” në Irlandë mund të zhduket
Keem Bay, një ish-vend peshkimi i peshkaqenëve në Ishullin Achill, i përkufizuar nga Lonely Planet si “një nga plazhet më madhështore dhe të izoluara të Irlandës”, mund të jetë i radhës në listë. Ky zgjatim i vogël me rërë të bardhë rrezikon të humbasë 40 metra deri në vitin 2100. Climate Ireland thotë se ngritja e nivelit të detit “pritet të rritet për të gjitha zonat bregdetare irlandeze”, duke përfshirë “qytetet bregdetare si Cork, Dublin, Galway dhe Limerick”. “Stuhitë dhe valët ekstreme” të vendit mund të kontribuojnë në “zmadhimin” e ndikimit të kërcënimit, sipas agjencisë.
Keem Beach, Ireland
6. Plazhi i rrezikshëm i Islandës mund të bëhet edhe më i rrezikshëm
Është i njohur si një nga destinacionet më të rrezikshme të Islandës, me valë që arrijnë deri në 40 metra. Ky vend me rërë të zezë vullkanike është i gjashti në listë, me një humbje të parashikuar prej mbi 35 metra. Megjithatë, valët nuk janë i vetmi rrezik. “Rreziqe shtesë përfshijnë rëniet e shkëmbinjve dhe rrëshqitjet e shkëmbinjve”, veçanërisht në anën lindore të plazhit.
Plazhi i rrezikshëm i Islandës
7. Côte d’Azur e sofistikuar e Francës bëhet e ndërgjegjshme për cunamet
Njerëzit që kanë kaluar nëpër Rivierën Franceze në vitet e fundit mund të kenë filluar të vënë re praninë e tabelave që paralajmërojnë turistët kundër rrezikut të cunameve. Megjithëse kjo zonë ende nuk është prekur nga ngjarje të tilla ekstreme të motit, rreziku i ngritjes së nivelit të detit është tashmë i pranishëm. Studimi i Reinders parashikon një erozion prej pothuajse 35 metra deri në 2100 në Plage des Marinières, një nga plazhet me qasje falas më të vlerësuara rreth Nicës. Ky zgjatim i bukur dhe i ngushtë prej 700 metrash shtrihet butësisht pranë linjës hekurudhore ikonike që shtrihej përgjatë Côte d’Azur nga kufiri italian në Ventimiglia deri në Cannes.
Côte d’Azur, Francë
8.Plazhi “must-go” Pasjača i Dubrovnikut do të fshihet deri në 2100?
I votuar si plazhi i 39-të më i mirë në botë dy vjet më parë, është një zgjatim rëre të artë i izoluar, i vendosur midis një sfondi shkëmbinjsh dhe një pamje ujërash kristalor. Megjithatë, madhësia e tij relativisht e ngushtë, vendi është vetëm 80 metra i gjatë, ngre rrezikun që plazhi të fshihet plotësisht në 100 vjet, me një humbje të parashikuar të vijës bregdetare prej 31 metrash.
Pasjača i Dubrovnikut
9. Kynance Cove: Çfarë e ardhmeje për perlën e Cornwallit?
Cornwall është një nga rajonet më të ekspozuara të Mbretërisë së Bashkuar ndaj ngritjes së nivelit të detit. Kynance Cove, e famshme për shkëmbinjtë e saj serpentinë dhe rërën e bardhë, renditet e nënta në studimin e Reinders me një erozion potencial prej 30 metrash. Baticën e ulët atje shpesh zbulon një seri gjirësh dhe shpellash të ndërlidhura, me emra viktorianë të lartë si Pishina e Banjës së Zonjave dhe Dhoma e Vizatimit. Zona është gjithashtu një e preferuar lokale për ecje për shkak të një shtegu bregdetar popullor prej mbi 2.5 kilometrash që lidh Kynance dhe Lizard Point.
Gjiri i Miliardërve i Francës i radhës për të zhdukur?
Duke mbyllur top 10-ën, Anse de l’Argent Faux (“Gjiri i Argjendit të Rremë”) i Francës rrezikon të humbasë 28,38 metra. Legjenda thotë se vendi u quajt kështu për shkak të falsifikatorëve të monedhave që operonin atje në shekullin e 18-të. Sot, është gjithashtu i njohur si Baie des Milliardaires (“Gjiri i Miliardërve”), për shkak të rrjedhës së jahteve dhe pranisë së ndërtesave luksoze. Megjithatë, është gjithashtu i aksesueshëm në këmbë përmes një shtegu të ngushtë. Pavarësisht pranisë së konsiderueshme turistike, lokalët thonë se vendi është “ruajtur mrekullisht” dhe mbetet një nga vendet më “të egra” pranë Antibes.
Gjiri i Miliardërve, Francë
A është e pashmangshme ngritja e nivelit të detit?
Përgjigja e shkurtër është “po”, sipas Giorgio Budillon, profesor i Oqeanografisë dhe Fizikës Atmosferike dhe Zëvendës Rektor në Universitetin Parthenope të Napolit. “Duhet të jemi realistë. Nuk mund ta ndalojmë plotësisht ngritjen e nivelit të detit pasi ajo shkaktohet pjesërisht nga ndryshimet e klimës, shkrirja e akullit polarë dhe zgjerimi termik i vetë oqeanit”, tha ai. “Thirrjet paralajmëruese për plazhe në rrezik zhdukjeje nuk janë alarm, por një vështrim i mprehtë i asaj që mund të bëhet shpejt realitet pa veprime vendimtare”, shtoi Budillon.
Si të zbutet dhe të reduktohen rreziqet për komunitetet bregdetare?
Reduktimi i shkarkimeve të gazeve serë, eliminimi progresiv i karburanteve fosile dhe ruajtja e pyjeve tropikale thithësit natyrorë të CO₂ të planetit tonë mund të mos jenë të mjaftueshme, sipas Budillon. “Mbrojtjet e forta, si muret detare dhe mbrojtëset ndaj dallgëve, mund të ndihmojnë në situata kritike por shpesh shkaktojnë efekte anësore duke zhvendosur erozionin më tej përgjatë bregut”, tha ai. “Zgjidhjet e buta janë shumë më të qëndrueshme në afat të gjatë.”
“Për shembull, rifurnizimi i plazheve me rërë të jashtme, mbrojtja e livadheve të bimëve detare dhe restaurimi i kënetave dhe lagunave që veprojnë si tamponë natyrorë kundër përmbytjeve”, shtoi Budillon. “Megjithatë, në disa raste, zhvendosja e njerëzve dhe infrastrukturës nga zonat më të cenueshme do të jetë e pashmangshme”.
Cilat politika duhet të miratojë Europa në të ardhmen?
Planifikimi urban do të ketë nevojë për një qasje të ndryshme, sipas Budillon. “Ndërtimet e mëtejshme në zonat me rrezik të lartë duhet të parandalohen, ndërsa duhet të krijohen zona të reja tampon bregdetare”, tha ai. “Gatishmëria klimatike duhet të jetë gjithashtu pjesë e standardeve të reja urbane dhe ndërtimore, duke përfshirë sistemet e paralajmërimit të hershëm, monitorimin e vazhdueshëm të vijës bregdetare dhe nxitjet për të miratuar zgjidhje të bazuara në natyrë”.
Budillon tha se fondet për të ruajtur zonat bregdetare ekzistojnë tashmë në nivel BE, por “jemi ende larg arritjes së një qasjeje të unifikuar dhe detyruese” për të gjitha vendet. “Shtetet anëtare shpesh nuk koordinohen mes tyre dhe priren të veprojnë vetëm në rast emergjence, ose në mënyrë të jo koherentë”, tha ai. “Duhet të kalojmë nga një mentalitet ‘rregulloje pas’ në një ‘parandaloje përpara’. Fillimi i përshtatjes sot kushton shumë më pak se rindërtimi nesër i asaj që do të kemi humbur”./Klimasot
