Interesat e përgjithshme shëndetësore të qytetarëve vlejnë më shumë sesa interesat tregtare të reklamuesve, ka deklaruar një gjykatë në Holandë, duke mbështetur ndalimin e reklamave të karburanteve fosile në qytetin e Hagës.
Në një vendim të marrë në shtator të vitit të kaluar, Haga u bë qyteti i parë në botë që e përfshiu me ligj ndalimin e reklamave që promovojnë përdorimin e lëndëve djegëse fosile, përfshirë makinat me benzinë, udhëtimet ajrore dhe udhëtimet me anije turistike. Ndalimi ka hyrë në fuqi që nga 1 janari, por Shoqata e Agjencive të Udhëtimit të Holandës (ANVR) dhe kompania e udhëtimeve TUI ngritën padi kundër tij, duke kërkuar shfuqizimin e ligjit.
Më 25 prill, Gjykata e Qarkut në Hagë vendosi në favor të bashkisë, duke bërë që ky të jetë rasti i parë ku një ndalim i tillë i reklamave në nivel bashkie testohet në gjykatë.
“Ky është një moment historik për ndalimin e reklamave të industrisë fosile dhe për shëndetin e njerëzve dhe të planetit,” tha Femke Sleegers nga organizata Reclame Fossielvrij. “Tani bashkitë në të gjithë botën mund të pastrojnë rrugët e tyre nga reklamat që ushqejnë krizën klimatike.”
Ajo shtoi se, “Ashtu siç politikat kundër duhanit janë të paefektshme kur reklamat për duhanin janë kudo, edhe politikat klimatike nuk mund të jenë efektive nëse produktet fosile promovohen në çdo cep të qytetit.”
Gjatë procedurave paraprake gjyqësore, gjykatësi rrëzoi të gjitha kundërshtimet e ANVR dhe TUI, të cilët argumentuan se ndalimi cenon lirinë e shprehjes dhe të ndërmarrjes private, duke vënë në dyshim edhe efektshmërinë e ndalimit në uljen e emetimeve. Megjithatë, gjykata gjeti se arsyet për ndalimin ishin të bazuara mirë dhe se ky ndalim kontribuon në përmirësimin e shëndetit publik dhe në luftimin e ndryshimeve klimatike.
“Interesat e përgjithshme shëndetësore të qytetarëve janë përballur me interesat komerciale të reklamuesve, dhe është e natyrshme që kjo balancë të anojë në disfavor të reklamuesve,” thuhet në vendim.
Sipas gjykatës, bashkia nuk ka asnjë detyrim të mos marrë masa për të përmirësuar shëndetin e qytetarëve të saj vetëm për të mbrojtur interesat financiare të industrisë së udhëtimeve.
Një sondazh i fundit i organizatës Climate Action Against Disinformation tregoi se 71% e qytetarëve holandezë e mbështesin ndalimin e reklamave të lëndëve djegëse fosile si një mënyrë efektive për të luftuar dezinformimin mbi klimën.
Megjithëse ndalimi është në fuqi që nga fillimi i vitit 2025, një marrëveshje kalimtare parashikon që gjobat do të fillojnë të aplikohen vetëm pas datës 1 maj.
Ky vendim tashmë po konsiderohet si precedent për qytetet e tjera në mbarë botën. Zëvendëskryebashkiaku i Hagës, Robert Barker, tha: “Ky vendim tregon se bashkitë nuk janë të pafuqishme, por kanë mjete për të përballuar krizën klimatike.”
“Do të ishte fantastike që shumë më tepër qytete në botë të ndiqnin shembullin e Hagës, duke dhënë secili kontributin e vet për një të ardhme më të mirë dhe të qëndrueshme,” shtoi ai.
Edhe avokati Jonathan White nga organizata ambientaliste ClientEarth theksoi: “Qytetet në mbarë botën do të bënin mirë të ndiqnin shembullin e Hagës dhe të miratonin ligje të ngjashme për të zvogëluar varësinë nga karburantet fosile.”
Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, António Guterres, ka bërë më herët thirrje për një ndalim global të reklamave të industrisë së karburanteve fosile, duke i quajtur kompanitë e naftës dhe gazit “kumbarët e kaosit klimatik”.
Franca u bë vendi i parë që miratoi një ndalim të tillë në vitin 2022, megjithëse me përjashtime që lejojnë ende reklamat për gazin natyror dhe sponsorizimet. Ndërkohë, në Amsterdam ndalimi i reklamave të naftës, gazit dhe qymyrit në hapësirat publike, si transporti urban, është në fuqi që nga viti 2021.
Vitin e kaluar, këshilli bashkiak i Edinburgut vendosi gjithashtu të ndalojë reklamat për “produkte me karbon të lartë” në hapësirat në pronësi të bashkisë, si billboard-et dhe stacionet e autobusëve.
