Lajmidites.com

Tag: natyrore

  • Vendi i “mallkuar” goditet nga fatkeqësia e radhës natyrore, uragani Melissa i merr jetën 25 personave në Haiti

    Vendi i “mallkuar” goditet nga fatkeqësia e radhës natyrore, uragani Melissa i merr jetën 25 personave në Haiti

    Një tjetër fatkeqësi natyrore ka goditur Haiti-n, ku përmbytjet e shkaktuara nga Uragani Melissa kanë lënë të paktën 25 të vdekur në qytetin bregdetar të Petit-Goâve, sipas autoriteteve lokale.

    Dhjetëra shtëpi janë shembur kur lumi La Digue ka dalë nga shtrati, duke bllokuar banorët nën rrënoja dhe duke shkaktuar një krizë emergjente në qytet.
    “Situata është katastrofike. Ka ende njerëz të bllokuar dhe ndihma është minimale,” tha kryetari i Petit-Goâve, Jean Bertrand Subrème, duke theksuar mungesën e forcave të mjaftueshme për të ndihmuar të prekurit. Vetëm një zyrtar i Agjencisë së Mbrojtjes Civile ishte në zonë ndërsa banorët përpiqeshin të evakuoheshin përmes ujërave të larta.
    Haiti, një nga vendet më të prekshme nga fatkeqësitë natyrore në botë, është përballur vazhdimisht me uragane, tërmete dhe përmbytje që kanë shkatërruar infrastrukturën dhe kanë lënë mijëra njerëz të pastrehë. Uragani Melissa kaloi fillimisht mbi Kubën dhe Xhamajkën si stuhi kategori 5, por efektet e tij shkatërruese u ndjenë edhe në Haiti, ku shtëpitë e dobëta dhe rrugët e paasfaltuara u shndërruan në pellgje uji dhe baltë.
    Ndërkohë, qeveria dhe organizatat ndërkombëtare po përpiqen të dërgojnë ndihma emergjente, ndërsa banorët përballen me një situatë të tmerrshme humanitare, duke theksuar edhe një herë sa i cenueshëm është ky vend ndaj katastrofave natyrore.
    Banorët e Petit-Goâve dhe zonave përreth kërkojnë ndihmë për të shpëtuar njerëzit e bllokuar dhe për të siguruar strehim për të mbijetuarit, ndërsa autoritetet paralajmërojnë se situata mund të përkeqësohet në ditët në vijim.
    Haiti mbetet një vend i goditur përherë nga fatkeqësitë, duke e bërë çdo uragan ose përmbytje një sfidë të madhe për popullsinë dhe qeverinë lokale.

    Top Channel

  • Qeveria sjell ligj të ri për mbrojtjen e banesave nga fatkeqësitë natyrore

    Qeveria sjell ligj të ri për mbrojtjen e banesave nga fatkeqësitë natyrore

    Në fund të këtij viti, qeveria pritet të paraqesë për diskutim publik projektligjin për sigurimin e detyrueshëm të banesave nga tërmetet dhe fatkeqësitë natyrore. Lajmi u bë i ditur gjatë raportimit të Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare (AMF) në komisionet parlamentare.
    Kryetarja e AMF theksoi se pronarët e banesave do të përfitojnë dëmshpërblim në rast dëmesh, kundrejt një pagese simbolike. Sipas saj, projektligji është në fazën përfundimtare të hartimit dhe do të publikohet brenda këtij viti për konsultim me publikun dhe grupet e interesit.
    Kjo nismë vjen si pasojë e tërmetit tragjik të 26 nëntorit 2019, i cili shkaktoi 51 viktima dhe mijëra banesa të shkatërruara apo të dëmtuara rëndë.
    Gjatë raportimit u bë e ditur gjithashtu se qeveria po përgatit një projektligj të posaçëm për rregullimin e tregut të kriptovalutave, i cili aktualisht vepron në mënyrë të paformalizuar. Opozita ka ngritur shqetësimin se ky treg po përdoret për pastrim parash, ndaj rregullimi me ligj shihet si domosdoshmëri.
    Projektligji për kriptovalutat pritet të dorëzohet gjithashtu brenda pak muajve, si pjesë e përpjekjeve për forcimin e transparencës financiare dhe mbrojtjen e konsumatorëve.
    Një tjetër çështje që u diskutua ishte edhe sigurimi vullnetar për pension, përmes fondeve private, krahas atij të detyrueshëm shtetëror. AMF tha se po punohet për nxitjen e ndërgjegjësimit publik dhe krijimin e kushteve më të favorshme për pjesëmarrje në këto skema alternative pensioni.

  • Shpopullimi i Shqipërisë, 70% e bashkive me shtesë natyrore negative

    Shpopullimi i Shqipërisë, 70% e bashkive me shtesë natyrore negative

    43 bashki, nga 61 që janë në total kishin shtesë natyrore negative në vitin 2023, pasi në secilën prej tyre kishin vdekur më shumë persona se sa kishin lindur, raportoi INSTAT.
    Numri i bashkive në këtë grup është zgjeruar më tej në vitin 2024 për shkak të rënies së lindjeve në shkallë kombëtare, por ende nuk ka të dhëna të detajuara.
    Më së shumti bashkitë në Jug të vendit kanë shtesë natyrore negative për shkak së plakja e popullsisë po prodhon më shumë mortalitet.
    Sipas të dhënave të INSTAT, Korça shënon rënien më të thellë, me -394 banorë, ndjekur nga Vlora -182, Shkodra -152 dhe Kuçova -146. Arsyet lidhen me plakjen e popullsisë, emigracionin e lartë dhe uljen e lindshmërisë, veçanërisht në qendrat urbane të jugut dhe veriut të vendit që dikur kishin baza të forta të industrisë.
    Rënie të vazhdueshme regjistruan edhe bashkitë si Fieri -128, Lushnja -124, Maliqi -101, Pogradeci -85 dhe e Gjirokastra -74, që dikur ishin zona me dendësi popullsie.
    Në anën tjetër disa bashki të vogla si Klosi (+4), Divjaka (+9), Saranda (+22) apo Bulqiza (+47) treguan stabilitet ose rritje të lehtë, duke reflektuar ndikimin e turizmit dhe normave tradicionale.
    Në anën tjetër, Tirana qëndron në krye me një shtesë natyrore pozitive prej 2,880 banorësh në vitin 2023, duke qenë e vetmja bashki me rritje të madhe demografike.
    Kjo tregon përqendrimin e lindjeve dhe migrimin e brendshëm drejt kryeqytetit, që mbetet epiqendra e ekonomisë, arsimit dhe punësimit në vend.
    Pas saj renditen Kamza me shtesë natyrore +640, Durrësi +386, Kruja +231 dhe Kukësi +221, që shënojnë rritje të moderuar edhe për shkak të ruajtjes së traditës për familje të mëdha.
    Shtesa natyrore e popullsisë në Shqipëri mbetet thellësisht negative në shumicën e territorit. Rritja e Tiranës dhe disa bashkive përreth saj po ndodh paralelisht me shpopullimin e pjesës tjetër të vendit, duke sinjalizuar një përqendrim gjithnjë e më të madh të burimeve njerëzore dhe ekonomike në pak qendra urbane.
    Në 10 bashki në 7 prej tyre popullsia po tkurret për shkak të plakjes dhe lindshmërisë së ulët. Shkaku kryesor është emigracioni i të rinjve, që largon grup-moshat riprodhuese nga zonat rurale dhe qytetet e vogla.
    Nga ana tjetër plakja e popullsisë rrit numrin e vdekjeve dhe ul lindjet. Kushtet ekonomike dhe mungesa e shërbimeve, që nxisin çiftet të kenë më pak fëmijë ose të zhvendosen drejt Tiranës e disa qyteteve të mëdha.
    Në afat të gjatë, ky proces sjell pasoja serioze, si mbylljen e shkollave, mungesë të fuqisë punëtore, rënie të konsumit lokal dhe vështirësi për të ofruar shërbime publike./ Monitor

  • Shqipëria po boshatiset! 43 bashki me më shumë vdekje se lindje, vetëm Tirana në rritje

    Shqipëria po boshatiset! 43 bashki me më shumë vdekje se lindje, vetëm Tirana në rritje

    43 bashki, nga 61 që janë në total kishin shtesë natyrore negative në vitin 2023, pasi në secilën prej tyre kishin vdekur më shumë persona se sa kishin lindur, raportoi INSTAT.
    Numri i bashkive në këtë grup është zgjeruar më tej në vitin 2024 për shkak të rënies së lindjeve në shkallë kombëtare, por ende nuk ka të dhëna të detajuara.
    Më së shumti bashkitë në Jug të vendit kanë shtesë natyrore negative për shkak së plakja e popullsisë po prodhon më shumë mortalitet.
    Sipas të dhënave të INSTAT, Korça shënon rënien më të thellë, me -394 banorë, ndjekur nga Vlora -182, Shkodra -152 dhe Kuçova -146. Arsyet lidhen me plakjen e popullsisë, emigracionin e lartë dhe uljen e lindshmërisë, veçanërisht në qendrat urbane të jugut dhe veriut të vendit që dikur kishin baza të forta të industrisë.
    Rënie të vazhdueshme regjistruan edhe bashkitë si Fieri -128, Lushnja -124, Maliqi -101, Pogradeci -85 dhe e Gjirokastra -74, që dikur ishin zona me dendësi popullsie.
    Në anën tjetër disa bashki të vogla si Klosi (+4), Divjaka (+9), Saranda (+22) apo Bulqiza (+47) treguan stabilitet ose rritje të lehtë, duke reflektuar ndikimin e turizmit dhe normave tradicionale.
    Në anën tjetër, Tirana qëndron në krye me një shtesë natyrore pozitive prej 2,880 banorësh në vitin 2023, duke qenë e vetmja bashki me rritje të madhe demografike.
    Kjo tregon përqendrimin e lindjeve dhe migrimin e brendshëm drejt kryeqytetit, që mbetet epiqendra e ekonomisë, arsimit dhe punësimit në vend.
    Pas saj renditen Kamza me shtesë natyrore +640, Durrësi +386, Kruja +231 dhe Kukësi +221, që shënojnë rritje të moderuar edhe për shkak të ruajtjes së traditës për familje të mëdha.
    Shtesa natyrore e popullsisë në Shqipëri mbetet thellësisht negative në shumicën e territorit. Rritja e Tiranës dhe disa bashkive përreth saj po ndodh paralelisht me shpopullimin e pjesës tjetër të vendit, duke sinjalizuar një përqendrim gjithnjë e më të madh të burimeve njerëzore dhe ekonomike në pak qendra urbane.
    Në 10 bashki në 7 prej tyre popullsia po tkurret për shkak të plakjes dhe lindshmërisë së ulët. Shkaku kryesor është emigracioni i të rinjve, që largon grup-moshat riprodhuese nga zonat rurale dhe qytetet e vogla.
    Nga ana tjetër plakja e popullsisë rrit numrin e vdekjeve dhe ul lindjet. Kushtet ekonomike dhe mungesa e shërbimeve, që nxisin çiftet të kenë më pak fëmijë ose të zhvendosen drejt Tiranës e disa qyteteve të mëdha.
    Në afat të gjatë, ky proces sjell pasoja serioze, si mbylljen e shkollave, mungesë të fuqisë punëtore, rënie të konsumit lokal dhe vështirësi për të ofruar shërbime publike./Monitor

  • INSTAT – Më shumë vdekje se lindje, 70% e bashkive me shtesë natyrore negative, mes tyre edhe Shkodra

    INSTAT – Më shumë vdekje se lindje, 70% e bashkive me shtesë natyrore negative, mes tyre edhe Shkodra

    43 bashki, nga 61 që janë në total kishin shtesë natyrore negative në vitin 2023, pasi në secilën prej tyre kishin vdekur më shumë persona se sa kishin lindur, raportoi INSTAT.
    Numri i bashkive në këtë grup është zgjeruar më tej në vitin 2024 për shkak të rënies së lindjeve në shkallë kombëtare, por ende nuk ka të dhëna të detajuara.
    Më së shumti bashkitë në Jug të vendit kanë shtesë natyrore negative për shkak së plakja e popullsisë po prodhon më shumë mortalitet.
    Sipas të dhënave të INSTAT, Korça shënon rënien më të thellë, me -394 banorë, ndjekur nga Vlora -182, Shkodra -152 dhe Kuçova -146. Arsyet lidhen me plakjen e popullsisë, emigracionin e lartë dhe uljen e lindshmërisë, veçanërisht në qendrat urbane të jugut dhe veriut të vendit që dikur kishin baza të forta të industrisë.
    Rënie të vazhdueshme regjistruan edhe bashkitë si Fieri -128, Lushnja -124, Maliqi -101, Pogradeci -85 dhe e Gjirokastra -74, që dikur ishin zona me dendësi popullsie.
    Në anën tjetër disa bashki të vogla si Klosi (+4), Divjaka (+9), Saranda (+22) apo Bulqiza (+47) treguan stabilitet ose rritje të lehtë, duke reflektuar ndikimin e turizmit dhe normave tradicionale.
    Në anën tjetër, Tirana qëndron në krye me një shtesë natyrore pozitive prej 2,880 banorësh në vitin 2023, duke qenë e vetmja bashki me rritje të madhe demografike.
    Kjo tregon përqendrimin e lindjeve dhe migrimin e brendshëm drejt kryeqytetit, që mbetet epiqendra e ekonomisë, arsimit dhe punësimit në vend.
    Pas saj renditen Kamza me shtesë natyrore +640, Durrësi +386, Kruja +231 dhe Kukësi +221, që shënojnë rritje të moderuar edhe për shkak të ruajtjes së traditës për familje të mëdha.
    Shtesa natyrore e popullsisë në Shqipëri mbetet thellësisht negative në shumicën e territorit. Rritja e Tiranës dhe disa bashkive përreth saj po ndodh paralelisht me shpopullimin e pjesës tjetër të vendit, duke sinjalizuar një përqendrim gjithnjë e më të madh të burimeve njerëzore dhe ekonomike në pak qendra urbane.
    Në 10 bashki në 7 prej tyre popullsia po tkurret për shkak të plakjes dhe lindshmërisë së ulët. Shkaku kryesor është emigracioni i të rinjve, që largon grup-moshat riprodhuese nga zonat rurale dhe qytetet e vogla.
    Nga ana tjetër plakja e popullsisë rrit numrin e vdekjeve dhe ul lindjet. Kushtet ekonomike dhe mungesa e shërbimeve, që nxisin çiftet të kenë më pak fëmijë ose të zhvendosen drejt Tiranës e disa qyteteve të mëdha.
    Në afat të gjatë, ky proces sjell pasoja serioze, si mbylljen e shkollave, mungesë të fuqisë punëtore, rënie të konsumit lokal dhe vështirësi për të ofruar shërbime publike. /Monitor/

    Shënim: Disa imazhe gjenden nga interneti, që konsiderohen të jenë në domenin publik. Nëse dikush pretendon pronësinë, ne do të citojmë autorin, ose, sipas kërkesës, do të heqim menjëherë imazhin! Bashkohu me kanalin e SHKODRAWEB në Whatsapp, mjafton të klikoni Kontaktoni për lajmet më të fundit direkt në celularin tënd.
    Ju mirëpresim!

  • 70% e bashkive me shtesë natyrore negative! Ku paraqitet gjendje më e problematike?

    70% e bashkive me shtesë natyrore negative! Ku paraqitet gjendje më e problematike?

    foto ilustruese

    TIRANË- 43 bashki, nga 61 që janë në total kishin shtesë natyrore negative në vitin 2023, pasi në secilën prej tyre kishin vdekur më shumë persona se sa kishin lindur, raportoi INSTAT.
    Numri i bashkive në këtë grup është zgjeruar më tej në vitin 2024 për shkak të rënies së lindjeve në shkallë kombëtare, por ende nuk ka të dhëna të detajuara.
    Më së shumti bashkitë në Jug të vendit kanë shtesë natyrore negative për shkak së plakja e popullsisë po prodhon më shumë mortalitet.
    Sipas të dhënave të INSTAT, Korça shënon rënien më të thellë, me -394 banorë, ndjekur nga Vlora -182, Shkodra -152 dhe Kuçova -146. Arsyet lidhen me plakjen e popullsisë, emigracionin e lartë dhe uljen e lindshmërisë, veçanërisht në qendrat urbane të jugut dhe veriut të vendit që dikur kishin baza të forta të industrisë.
    Rënie të vazhdueshme regjistruan edhe bashkitë si Fieri -128, Lushnja -124, Maliqi -101, Pogradeci -85 dhe e Gjirokastra -74, që dikur ishin zona me dendësi popullsie.
    Në anën tjetër disa bashki të vogla si Klosi (+4), Divjaka (+9), Saranda (+22) apo Bulqiza (+47) treguan stabilitet ose rritje të lehtë, duke reflektuar ndikimin e turizmit dhe normave tradicionale.
    Në anën tjetër, Tirana qëndron në krye me një shtesë natyrore pozitive prej 2,880 banorësh në vitin 2023, duke qenë e vetmja bashki me rritje të madhe demografike.
    Kjo tregon përqendrimin e lindjeve dhe migrimin e brendshëm drejt kryeqytetit, që mbetet epiqendra e ekonomisë, arsimit dhe punësimit në vend.
    Pas saj renditen Kamza me shtesë natyrore +640, Durrësi +386, Kruja +231 dhe Kukësi +221, që shënojnë rritje të moderuar edhe për shkak të ruajtjes së traditës për familje të mëdha.
    Shtesa natyrore e popullsisë në Shqipëri mbetet thellësisht negative në shumicën e territorit. Rritja e Tiranës dhe disa bashkive përreth saj po ndodh paralelisht me shpopullimin e pjesës tjetër të vendit, duke sinjalizuar një përqendrim gjithnjë e më të madh të burimeve njerëzore dhe ekonomike në pak qendra urbane.
    Në 10 bashki në 7 prej tyre popullsia po tkurret për shkak të plakjes dhe lindshmërisë së ulët. Shkaku kryesor është emigracioni i të rinjve, që largon grup-moshat riprodhuese nga zonat rurale dhe qytetet e vogla.
    Nga ana tjetër plakja e popullsisë rrit numrin e vdekjeve dhe ul lindjet. Kushtet ekonomike dhe mungesa e shërbimeve, që nxisin çiftet të kenë më pak fëmijë ose të zhvendosen drejt Tiranës e disa qyteteve të mëdha.
    Në afat të gjatë, ky proces sjell pasoja serioze, si mbylljen e shkollave, mungesë të fuqisë punëtore, rënie të konsumit lokal dhe vështirësi për të ofruar shërbime publike./Monitor

  • Raporti i INSTAT: 70% e bashkive me shtesë natyrore negative, ja si renditen

    Raporti i INSTAT: 70% e bashkive me shtesë natyrore negative, ja si renditen

    43 bashki, nga 61 që janë në total kishin shtesë natyrore negative në vitin 2023, pasi në secilën prej tyre kishin vdekur më shumë persona se sa kishin lindur, raportoi INSTAT.

    Numri i bashkive në këtë grup është zgjeruar më tej në vitin 2024 për shkak të rënies së lindjeve në shkallë kombëtare, por ende nuk ka të dhëna të detajuara.

    Më së shumti bashkitë në Jug të vendit kanë shtesë natyrore negative për shkak së plakja e popullsisë po prodhon më shumë mortalitet.

    Sipas të dhënave të INSTAT, Korça shënon rënien më të thellë, me -394 banorë, ndjekur nga Vlora -182, Shkodra -152 dhe Kuçova -146. Arsyet lidhen me plakjen e popullsisë, emigracionin e lartë dhe uljen e lindshmërisë, veçanërisht në qendrat urbane të jugut dhe veriut të vendit që dikur kishin baza të forta të industrisë.

    Rënie të vazhdueshme regjistruan edhe bashkitë si Fieri -128, Lushnja -124, Maliqi -101, Pogradeci -85 dhe e Gjirokastra -74, që dikur ishin zona me dendësi popullsie.

    Në anën tjetër disa bashki të vogla si Klosi (+4), Divjaka (+9), Saranda (+22) apo Bulqiza (+47) treguan stabilitet ose rritje të lehtë, duke reflektuar ndikimin e turizmit dhe normave tradicionale.

    Në anën tjetër, Tirana qëndron në krye me një shtesë natyrore pozitive prej 2,880 banorësh në vitin 2023, duke qenë e vetmja bashki me rritje të madhe demografike.

    Kjo tregon përqendrimin e lindjeve dhe migrimin e brendshëm drejt kryeqytetit, që mbetet epiqendra e ekonomisë, arsimit dhe punësimit në vend.

    Pas saj renditen Kamza me shtesë natyrore +640, Durrësi +386, Kruja +231 dhe Kukësi +221, që shënojnë rritje të moderuar edhe për shkak të ruajtjes së traditës për familje të mëdha.

    Shtesa natyrore e popullsisë në Shqipëri mbetet thellësisht negative në shumicën e territorit. Rritja e Tiranës dhe disa bashkive përreth saj po ndodh paralelisht me shpopullimin e pjesës tjetër të vendit, duke sinjalizuar një përqendrim gjithnjë e më të madh të burimeve njerëzore dhe ekonomike në pak qendra urbane.

    Në 10 bashki në 7 prej tyre popullsia po tkurret për shkak të plakjes dhe lindshmërisë së ulët. Shkaku kryesor është emigracioni i të rinjve, që largon grup-moshat riprodhuese nga zonat rurale dhe qytetet e vogla.

    Nga ana tjetër plakja e popullsisë rrit numrin e vdekjeve dhe ul lindjet. Kushtet ekonomike dhe mungesa e shërbimeve, që nxisin çiftet të kenë më pak fëmijë ose të zhvendosen drejt Tiranës e disa qyteteve të mëdha.

    Në afat të gjatë, ky proces sjell pasoja serioze, si mbylljen e shkollave, mungesë të fuqisë punëtore, rënie të konsumit lokal dhe vështirësi për të ofruar shërbime publike./ Monitor

  • 70% e bashkive me shtesë natyrore negative

    70% e bashkive me shtesë natyrore negative

    43 bashki, nga 61 që janë në total kishin shtesë natyrore negative në vitin 2023, pasi në secilën prej tyre kishin vdekur më shumë persona se sa kishin lindur, raportoi INSTAT.Numri i bashkive në këtë grup është zgjeruar më tej në vitin 2024 për shkak të rënies së lindjeve në shkallë kombëtare, por ende nuk ka të dhëna të detajuara.Më së shumti bashkitë në Jug të vendit kanë shtesë natyrore negative për shkak së plakja e popullsisë po prodhon më shumë mortalitet.Sipas të dhënave të INSTAT, Korça shënon rënien më të thellë, me -394 banorë, ndjekur nga Vlora -182, Shkodra -152 dhe Kuçova -146. Arsyet lidhen me plakjen e popullsisë, emigracionin e lartë dhe uljen e lindshmërisë, veçanërisht në qendrat urbane të jugut dhe veriut të vendit që dikur kishin baza të forta të industrisë.Rënie të vazhdueshme regjistruan edhe bashkitë si Fieri -128, Lushnja -124, Maliqi -101, Pogradeci -85 dhe e Gjirokastra -74, që dikur ishin zona me dendësi popullsie.Në anën tjetër disa bashki të vogla si Klosi (+4), Divjaka (+9), Saranda (+22) apo Bulqiza (+47) treguan stabilitet ose rritje të lehtë, duke reflektuar ndikimin e turizmit dhe normave tradicionale.Në anën tjetër, Tirana qëndron në krye me një shtesë natyrore pozitive prej 2,880 banorësh në vitin 2023, duke qenë e vetmja bashki me rritje të madhe demografike.Kjo tregon përqendrimin e lindjeve dhe migrimin e brendshëm drejt kryeqytetit, që mbetet epiqendra e ekonomisë, arsimit dhe punësimit në vend.Pas saj renditen Kamza me shtesë natyrore +640, Durrësi +386, Kruja +231 dhe Kukësi +221, që shënojnë rritje të moderuar edhe për shkak të ruajtjes së traditës për familje të mëdha.Shtesa natyrore e popullsisë në Shqipëri mbetet thellësisht negative në shumicën e territorit. Rritja e Tiranës dhe disa bashkive përreth saj po ndodh paralelisht me shpopullimin e pjesës tjetër të vendit, duke sinjalizuar një përqendrim gjithnjë e më të madh të burimeve njerëzore dhe ekonomike në pak qendra urbane.Në 10 bashki në 7 prej tyre popullsia po tkurret për shkak të plakjes dhe lindshmërisë së ulët. Shkaku kryesor është emigracioni i të rinjve, që largon grup-moshat riprodhuese nga zonat rurale dhe qytetet e vogla.Nga ana tjetër plakja e popullsisë rrit numrin e vdekjeve dhe ul lindjet. Kushtet ekonomike dhe mungesa e shërbimeve, që nxisin çiftet të kenë më pak fëmijë ose të zhvendosen drejt Tiranës e disa qyteteve të mëdha.Në afat të gjatë, ky proces sjell pasoja serioze, si mbylljen e shkollave, mungesë të fuqisë punëtore, rënie të konsumit lokal dhe vështirësi për të ofruar shërbime publike./ B.HoxhaKy është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.

  • Pishinat natyrore më të bukura në botë

    Pishinat natyrore më të bukura në botë

    Nga liqenet e fshehura nën malet e akullta deri te ujëvarat tropikale, ky artikul tregon ku ndodhen pishinat natyrore më të pabesueshme natyrore në planet, ku çdo zhytje është përjetim në vetvete.“Noti i egër”, siç po quhet trendi i viteve të fundit, po kthehet në mënyrën më të bukur për të bashkuar trupin dhe mendjen me natyrën.Në jug të Francës, Parku Kombëtar i Calanques, mes Marsejës dhe Cassis, shpërblen çdo vizitor me ujëra blu mes shkëmbinjsh të bardhë.Port Pin dhe En Vau ofrojnë një parajsë të qetë, që në mëngjes duket si e paprekur nga bota. Po aq unik është edhe Plazhi i Kuq në Santorini, ku ngjyra e hekurit të oksiduar krijon një kontrast mahnitës me ujin e kaltër të Egjeut.Në Afrikë, një përvojë që nuk krahasohet me asgjë tjetër është Pishina e Djallit në Ujëvarat Viktoria, Zambia.ZambiaNë anën tjetër të globit, Liqeni Qiellor në kufirin mes Kinës dhe Koresë së Veriut ngrihet 2,000 metra mbi nivelin e detit. Edhe pse i ftohtë, peizazhi është magjepsës.Crystal River në Florida është i vetmi vend në botë ku mund të notosh pranë manateve, krijesa të qeta dhe kureshtare që e bëjnë çdo zhytje të paharrueshme.FloridaMë afër majave, Dalebrook Tidal Pool në Afrikën e Jugut ndodhet mes St James dhe Kalk Bay. Ndërsa në Japoni, Lumi Akigawa ofron arratisjen perfekte nga zhurma e Tokios, me ura druri, BBQ dhe ujë kristal.Islanda, me bukuritë e saj mistike, fsheh Seljavallalaug, pishinën më të vjetër të vendit, ndërtuar në 1923, mes maleve të gjelbra dhe mjegullës që nuk zhduket kurrë.IslandëNë Lindjen e Mesme, gropa Bimmah në Oman, sipas legjendës, është krijuar nga një meteor. Uji i saj i kaltër kristal ndodhet vetëm 130 kilometra nga Muskat dhe është një nga mrekullitë më të bukura  të Gadishullit Arabik.OmanNë Europë, ura romake Pont du Gard në Francë shërben jo vetëm si monument historik, por edhe si vend për një zhytje verore mes historisë dhe artit antik.Ballkani nuk mbetet pas: Ujëvara e Kravicës në Bosnjë e Hercegovinë është kthyer në një nga vendet më të dashura të rajonit, me ujë të pastër, natyrë të gjelbër dhe rrjedhje që dëgjohet nga larg.Bosnjë e HercegovinëPo ashtu, në Meksikë, cenotet X’keken dhe Samula pranë Valladolidit janë mrekulli nën tokë, me stalaktite që varen mbi ujëra të kthjellëta.Në Kanada, pishina Kitsilano në Vancouver ofron pamje madhështore drejt maleve, ndërsa në ishullin Fraser në Australi, liqenet e brendshme zëvendësojnë detin plot peshkaqenë, duke e kthyer ishullin më të madh me rërë në botë në një parajsë të vërtetë për të notuar.15 pishinat natyrore më të bukura në botë:Parku Kombëtar i Calanques, FrancëPlazhi i Kuq (Red Beach), GreqiPishina e Djallit (Devil’s Pool), Ujëvarat Viktoria, ZambiLiqeni Qiellor (Heaven Lake), KinëCrystal River, SHBADalebrook Tidal Pool, Afrikë e JugutLumi Akigawa, JaponiSeljavallalaug, IslandëPylli i reve Monteverde, Kosta RikaGropa Bimmah (Bimmah Sinkhole), OmanUra Pont du Gard, FrancëUjëvara Kravica, Bosnjë dhe HercegovinëCenotet X’keken, MeksikëPishina Kitsilano, KanadaIshulli Fraser, Australi/ Time Out, Shqip.alKy është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.

  • Rishikimi i tatimit mbi vlerën e shtuar për ekonomitë në zhvillim

    Rishikimi i tatimit mbi vlerën e shtuar për ekonomitë në zhvillim

    Nga Rabah Arezki, Grégoire Rota-Graziosi dhe Rick van der PloegTatimi mbi vlerën e shtuar (TVSH) është një nga risitë më të përhapura tatimore të 70 viteve të fundit. Për herë të parë u testua në fillim të viteve 1950 në Bregun e Fildishtë, atëherë një koloni franceze, dhe më pas u zbatua gradualisht në të gjithë Francën që nga viti 1954, deri në miratimin e plotë në vitin 1966. Që prej atëherë, ai është përqafuar nga 175 vende, me përjashtim të dukshëm të Shteteve të Bashkuara. Në shumë ekonomi të zhvilluara dhe në zhvillim, ai është burimi kryesor i të ardhurave nga taksat, duke tejkaluar si tatimin mbi fitimin e korporatave, ashtu edhe tatimin mbi të ardhurat personale.Aftësia globale tërheqëse e TVSH-së qëndron në karakteristikat e saj thelbësore. Si taksë mbi konsumin final të familjeve, ajo u siguron qeverive një bazë të qëndrueshme të ardhurash. Mekanizmi debit-kredit, i zbatuar përgjatë gjithë zinxhirit të vlerës, parandalon ngarkesën kumulative të tatimeve që dikur ishte e zakonshme me taksat mbi qarkullimin apo shitjet. Ky mekanizëm jo vetëm garanton neutralitetin, por edhe forcon përputhshmërinë: përmes verifikimit të ndërsjellë të transaksioneve mes furnitorëve dhe klientëve, TVSH-ja siguron një burim më të besueshëm të ardhurash, madje edhe në rastet e falimentimit të bizneseve apo mashtrimit.Përhapja e TVSH-së ka qenë ngushtësisht e lidhur me liberalizimin tregtar, pasi vendet në zhvillim ulën tarifat doganore dhe u integruan në ekonominë globale. Me rënien e të ardhurave nga tarifat, TVSH-ja, e bazuar në konsumin vendas dhe e mbledhur në kufi, ofroi një zëvendësues të fuqishëm që kompensoi, madje në disa raste edhe tejkaloi, të ardhurat e humbura nga doganat.Por pas dekadash përdorimi të gjerë, TVSH-ja ka nevojë për një rivlerësim. Siç tregon një studim I fundit, rezultatet e saj kanë qenë të përziera. Në ekonomitë e zhvilluara, ajo ka qenë efektive në rritjen e të ardhurave nga tatimet, mbështetjen e industrializimit dhe nxitjen e diversifikimit ekonomik. Ndërsa në vendet në zhvillim të pasura me burime natyrore, përkundrazi, ajo nuk ka dhënë rezultatet e pritshme: nuk ka arritur të kompensojë të ardhurat e humbura nga tarifat doganore dhe ka lënë qeveritë me mungesa të ndjeshme fiskale.Meqë vendet donatore po shkurtojnë buxhetet e ndihmës së huaj, nevoja për të mobilizuar burime të brendshme, kryesisht përmes taksimit, është bërë gjithnjë e më urgjente. Kjo u theksua në Konferencën e Tretë Ndërkombëtare për Financimin e Zhvillimit në Addis Ababa në vitin 2015 dhe në Konferencën e Katërt në Sevilje, në korrik. Të dyja takimet theksuan rëndësinë e të ardhurave të brendshme si element kyç për arritjen e qëllimeve të Axhendës së Kombeve të Bashkuara për Zhvillimin e Qëndrueshëm 2030.Përtej ndikimit në të ardhurat nga taksat, TVSH-ja ka pasur pasoja strukturore të paqëllimta për vendet në zhvillim të pasura me burime natyrore. Sipas konceptimit të saj, TVSH-ja zbatohet vetëm mbi konsumin vendas, ndërsa eksportet përjashtohen. Sipas parimit të destinacionit, eksportuesit kanë të drejtë të marrin rimbursim të plotë për TVSH-në e paguar për pajisje dhe mallra ndërmjetëse.E kombinuar me uljen e tarifave doganore, kjo strukturë ka ulur koston e nxjerrjes së burimeve natyrore dhe ka thelluar varësinë e këtyre vendeve nga eksportet e papërpunuara të lëndëve të para si nafta dhe mineralet, në vend që të nxiste zhvillimin e industrive përpunuese që do të shtonin vlerë. Rezultati ka qenë “kurthi i burimeve natyrore”: një cikël ku varësia nga eksportet pengon zhvillimin e industrive të tjera dhe mban ekonominë të varur.Gjetjet e studimit theksojnë një çështje themelore: sistemet tatimore nuk mund të importohen thjesht si modele të gatshme nga një ekonomi në tjetrën. Për këtë arsye, TVSH-ja ka kaluar nëpër shumë përshtatje që prej krijimit të saj në fillim të viteve 1950, për t’iu përgjigjur konteksteve të ndryshme kombëtare.Kina ofron një shembull domethënës. Kur vendi prezantoi një TVSH me normë 17% në vitin 1994, fillimisht zbatonte rreptësisht parimin e destinacionit, duke u dhënë eksportuesve rimbursim të plotë për TVSH-në e paguar për lëndët e para dhe pajisjet. Vetëm dy vjet më vonë, qeveria kineze filloi të kufizojë rimbursimet e TVSH-së për disa eksporte, për shkak të presioneve të mëdha buxhetore.Me kalimin e kohës, ajo që nisi si një masë emergjente u shndërrua në një instrument të qartë të politikës industriale kineze, i përdorur herë për të nxitur eksportet e herë për të rritur të ardhurat nga taksat, në varësi të rrethanave ekonomike. Në dhjetor 2024, për shembull, Kina ndaloi rimbursimet e TVSH-së për eksportuesit e bakrit dhe aluminit. Ndërsa kjo rriti koston e dërgimit të këtyre lëndëve të para jashtë vendit, krijoi gjithashtu nxitje të fuqishme për t’i përpunuar ato brenda vendit, duke i mundësuar Kinës të kapë më shumë vlerë brenda zinxhirit të saj të furnizimit.Përvoja e Kinës ofron një model të dobishëm për vendet e pasura me burime natyrore që synojnë të përshtatin TVSH-në për të përmbushur objektivat fiskale dhe zhvillimore. Ajo tregon se, me strategji dhe zbatim të kujdesshëm, këto taksa mund të riformulohen për të nxitur industrializimin, për të inkurajuar diversifikimin dhe për të siguruar stabilitet ekonomik afatgjatë.Për ekonomitë në zhvillim, shumë prej të cilave po përballen sot me kufizime të forta buxhetore dhe nevojën për të krijuar vende pune produktive dhe me pagesë të mirë për popullata në rritje, mësimi është i qartë: për të thyer ciklin e varësisë që i mban pas, ato duhet të reformojnë TVSH-në.* Rabah Arezki, ish-nënkryetar i Bankës Afrikane të Zhvillimit, është drejtor kërkimesh në Qendrën Kombëtare Franceze për Kërkime Shkencore dhe studiues i lartë në Shkollën Kennedy të Harvardit.Grégoire Rota-Graziosi është profesor ekonomie në Universitetin Clermont-Auvergne.Rick van der Ploeg është profesor ekonomie në Universitetin e Oksfordit dhe profesor i ekonomisë mjedisore në Universitetin e Amsterdamit./ Project Syndicate  Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.