Lajmidites.com

Tag: monedha

  • Burri në Francë gjen thesarin me ar në kopshtin e tij

    Burri në Francë gjen thesarin me ar në kopshtin e tij

    Një burrë në Francë zbuloi këtë vit një thesar ari në vlerë 800 mijë dollarë, teksa po gërmonte për të ndërtuar një pishinë në kopshtin e tij, njoftuan autoritetet lokale.

    Burri lajmëroi policinë lokale pas zbulimit në muajin maj, dhe autoritetet i lejuan atij ta mbante arin, pasi nuk vinte nga një sit arkeologjik, tha bashkia e qytetit Neuville-sur-Saone, në lindje të vendit.

    Sipas gazetës lokale Le Progres, ai gjeti “pesë lingota ari dhe shumë monedha” të mbështjella në çanta plastike. Policia konfirmoi se ari ishte blerë ligjërisht dhe ishte shkrirë rreth “15 apo 20 vjet më parë” në një rafineri të afërt. Për shkak se lingotat kishin numra unikë të gjurmueshëm, u përcaktua se nuk ishin të vjedhura.

    Sipas kodit civil francez të shekullit XIX, thesar konsiderohet “çdo gjë e fshehur ose e varrosur, për të cilën askush nuk mund të provojnë pronësinë, dhe që zbulohet krejt rastësisht”. Pronësia i përket personit që e gjen atë në tokën e tij, raporton Le Progres.

    Bashkia shtoi se pronari i mëparshëm i kopshtit ka ndërruar jetë, dhe se si arriti ari atje mbetet një mister.

    Çmimi aktual i arit, sipas Hartford Gold, është 4,017.33 dollarë për ons.

    Zbulime të ngjashme janë raportuar edhe në vende të tjera: në 2024, një çift në Kaliforni gjeti monedha të rralla në vlerë 10 milion dollarë, ndërsa në 2023 një burrë në Gjermani gjeti lingota dhe monedha ari të vlerësuara mbi 150,000 dollarë. Në vitin 2022, më shumë se 260 monedha ari të gjetura nga një çift britanik nën dyshemenë e kuzhinës së tyre u shitën në ankand për rreth 1 milion dollarë.

  • Bizneseve po u mbarojnë paratë në SHBA

    Bizneseve po u mbarojnë paratë në SHBA

    Një qindarkë vlen një cent, ose një e qindta e një dollari amerikan.

    Bizneset amerikane po mbeten fjalë për fjalë pa asnjë qindarkë.

    Që kur administrata Trump përfundoi prerjen e monedhave një centëshe në fillim të këtij viti, ato që janë ende në qarkullim po bëhen më të vështira për t’u gjetur. Shumë dyqane tani po i rrumbullakosin shitjet e tyre në para të gatshme në pesë centët më të afërt, duke thënë se nuk ka udhëzime federale se si të veprohet.

    “Kjo llogaritet shumë shpejt,” tha Dylan Jeon, drejtor i lartë i marrëdhënieve qeveritare me Federatën Kombëtare të Tregtisë me Pakicë.

    Në shkurt, Presidenti Donald Trump tha se prodhimi i monedhës ishte i kotë dhe shumë i kushtueshëm dhe në mediat sociale bëri thirrje për “shpërbërjen e buxhetit të kombit tonë të madh, edhe nëse bëhet fjalë për një qindarkë në të njëjtën kohë”.

    Zyra e Monedhave të SHBA-së zyrtarisht ndaloi prodhimin e monedhave me qindarka në maj. Departamenti i Thesarit vlerësoi se mungesat do të fillonin në fillim të vitit 2026, por në fakt ato erdhën shumë më herët. Bankat nuk mund të marrin monedha me qindarka nga qeveria federale, kështu që bizneset nuk mund t’i marrin ato nga bankat.

    “Dëgjuam për herë të parë për këtë çështje në fund të gushtit, në fillim të shtatorit”, tha z. Jeon. “Po ndikon vërtet në çdo biznes që merret me pagesa në para të gatshme.”

    Tani punonjësit e dyqaneve nuk dinë çfarë të bëjnë kur arkat e tyre janë bosh dhe dikujt i duhen monedha të tjera nga një blerje me para në dorë.

    Zgjidhja e përkohshme për shumë njerëz, tha zoti Jeon, është rrumbullakosja e çmimit të shitjes lart ose poshtë në pesë centët më të afërt, në mënyrë që klienti të mund të përdorë një sent, çmimin më të ulët të ofertës në SHBA.

    Por disa qytete, përfshirë Nju Jorkun, kërkojnë që shitësit me pakicë të japin kusurin e saktë dhe të tjerët, nuk lejojnë që pagesat me para në dorë të ndryshojnë nga pagesat me kartë për të njëjtin artikull, tha z. Jeon.

    Për të shmangur paditë dhe ankesat e klientëve, shumë shitës me pakicë kanë zgjedhur të rrumbullakojnë thjesht poshtë.

    “Po flasim për humbje deri në katër centësh për çdo transaksion me para në dorë nëpër dyqane të shumta në të gjithë vendin,” tha ai. “Është e paqëndrueshme.”

    Shumë dyqane tani po i nxisin klientët të paguajnë me kusurin e saktë. Të tjerë po organizojnë promocione për klientët që të sjellin monedha shtesë që kanë në shtëpi.

    Dyqanet e mallrave të vogla janë ndër më të goditurat nga mungesa, tha Jeff Lenard, një zëdhënës i Shoqatës Kombëtare të Dyqaneve të mallrave të vogla.

    Gjigandi i pajisjeve të komoditetit Kwik Trip ka njoftuar se po e rrumbullakos çmimin në nikelin, i cili thotë se do t’i kushtojë deri në 3 milionë dollarë (2.3 milionë paund) këtë vit.

    Monedhat amerikane janë ndërprerë më parë, duke përfshirë monedhat gjysmë centëshe, tre centëshe dhe 20 centëshe që u tërhoqën nga qarkullimi në vitet 1800, tha zoti Lenard. Megjithatë, kanë kaluar shumë vite që kur një monedhë bazë si peni – e cila hyri në qarkullim në vitin 1793 – ka pushuar së prodhuari.

    «Njerëzit nuk e duan qindarkën derisa të mos mund ta marrin mbrapsht me kusur», tha ai.

    Kushton gati katër centë për të bërë një qindarkë.

    Por mbajtja në qarkullim e monedhave të zinkut dhe bakrit do të ndihmojë amerikanët me të ardhura më të ulëta që paguajnë kryesisht me para në dorë, tha Mark Weller, drejtor ekzekutiv i Americans for Common Cents.

    “Këta janë njerëz që nuk kanë qasje në llogaritë rrjedhëse, kartat e kreditit dhe shërbimet bankare”, tha ai. “Ju dëmtoni grupet me të ardhura më të ulëta kur filloni të rrumbullakosni transaksionet.”

    Ai gjithashtu mendon se kursimet e qeverisë nga mosprodhimi i monedhave me pesë qindarka do të kompensohen nga nevoja për më shumë monedha pesëqindëshe, të cilat vlejnë pesë centë, por kushtojnë gati 14 centë për t’u prodhuar.

    Njerëzit që vëzhgojnë botën e monedhave besojnë se duhen udhëzime federale si për bizneset ashtu edhe për blerësit mbi rrumbullakosjen, mënyrën e kryerjes së transaksioneve gjatë mungesës dhe në përgjithësi se çfarë të bëjnë me monedhat.

    “Gjithmonë do të ketë monedha qindarkash, është thjesht një monedhë me përdorim shumë të ulët”, tha z. Jeon. “Njerëzit i harrojnë në xhepa, i humbasin në divan, i kanë në kavanoza. Ato janë monedha që nuk po hyjnë në qarkullim.”/ BBC.

  • Zbukurimet e rrobave të fëmijëve me kopsa, monedha, etj, dhe kuptimi bestyt dhe spiritual

    Zbukurimet e rrobave të fëmijëve me kopsa, monedha, etj, dhe kuptimi bestyt dhe spiritual

    Vendosja e kopsave dhe monedhave në rrobat e fëmijëve ka qenë një praktikë me kuptim bestyt dhe spiritual në traditën popullore shqiptare dhe më gjerë në kulturat e Ballkanit. Këto objekte konsideroheshin si simbole mbrojtjeje nga syri i keq, magjitë dhe energjitë negative.

    Monedhat, shpesh prej argjendi, vendoseshin në veshjet e fëmijëve, jo vetëm për t’i mbrojtur nga syri i keq, por edhe si një dëshirë për mirëqenie dhe pasuri në të ardhmen, sikundër edhe si një lloj statusi scocial. Argjendi besohej se kishte fuqi mbrojtëse kundër forcave të liga. Kopsa mendohej se “mbyllte” ose “lidhte” energjinë e fëmijës, duke e mbrojtur nga ndikimet e këqija. Kopsat metalike, sidomos ato të punuara nga metale të pastra, kishin një funksion të ngjashëm me hajmalitë.

    Këto sende shpesh vendoseshin në vende strategjike, si afër zemrës ose mbi kërthizë, duke u konsideruar pika kyçe për energjinë jetësore. Forma rrethore e kopsave dhe monedhave simbolizonte pafundësinë dhe mbrojtjen, duke krijuar një barrierë ndaj energjive të këqija. Në ditët e para pas lindjes, kur fëmija konsiderohej më i pambrojtur ndaj syrit të keq, këto sende ishin pothuajse të domosdoshme.

    Në raste ceremoniale, si pagëzimet ose festimet për fëmijët e porsalindur, monedhat shpesh dhuroheshin si bekim.

    Këto tradita kishin një bazë bestytnish të lidhura me fuqinë e sendeve materiale për të ndikuar në botën shpirtërore dhe për të ruajtur balancën mes botës fizike dhe asaj metafizike. Edhe sot, në disa zona, këto praktika vazhdojnë si pjesë e kulturës tradicionale, shpesh të përziera me simbole fetare ose moderne.

    Praktika e vendosjes së monedhave, kopsave ose objekteve të tjera simbolike në rrobat ose pranë trupit të fëmijëve është një traditë që haset gjithashtu në shumë kultura në mbarë botën. Këto objekte shpesh lidhen me mbrojtjen nga forcat negative, syrin e keq dhe si simbole të bekimit e begatisë.

    Në kulturën arabe, monedhat ose hajmalitë vendosen në rrobat e fëmijëve për t’i mbrojtur nga “Ayn” (syri i keq). Monedhat shpesh përzihen me simbole fetare, si varëse me sure nga Kurani.

    Në Indi dhe Pakistan, “nazar battu”, një objekt i zi ose një monedhë e varur në rrobat e fëmijëve, përdoret për t’i mbrojtur nga forcat negative.
    Në Kore dhe Kinë, përdoren simbole të pasurisë dhe mbrojtjes në formën e monedhave të lashta kineze, të cilat lidhen me shirit të kuq për t’u varur si hajmali pranë fëmijës. Besohet se monedhat e lashta sjellin fat dhe largojnë shpirtrat e këqij.
    Në Japoni, prindërit shpesh i vendosin “omamori”, hajmali të shenjta të marra nga tempujt, në rrobat e fëmijës për mbrojtje.

    Në kulturat Berbere, monedhat prej argjendi shpesh përdoren në veshjet e fëmijëve për mbrojtje. Këto janë të lidhura me besimet për energjinë e pastër të argjendit.
    Amuletat, si “khamsa” (simboli i dorës), shpesh shoqërohen me monedha dhe vendosen në trup ose rroba për të shmangur syrin e keq.

    Në Greqi, fëmijëve u vendosen monedha argjendi ose të holla të tjera në rrobat e tyre për të larguar syrin e keq dhe për të sjellë fat.
    Në Rusi dhe kulturat sllave, monedhat shpesh përzihen me objekte fetare si kryqe të vogla, të cilat vendosen afër krevatit të fëmijës ose në rroba.
    Në Meksikë dhe disa vende të tjera, përdoren “ojo de venado” (syri i drerit) dhe monedha të lidhura me shirita të kuq, të cilat vendosen në trupin e fëmijës për të shmangur syrin e keq.

    Në Brazil, amuletat që përmbajnë monedha ose simbole mbrojtëse si figura fetare janë të zakonshme.
    Në shumë kultura afrikane, fëmijëve u vendosen gjerdanë ose rripa me monedha ose guaska të vogla, të cilat kanë kuptime magjike dhe simbolike për mbrojtje.
    Për shembull, në kulturën Yoruba (Nigeria), përdoren objekte mbrojtëse që shpesh përfshijnë simbole të pasurisë dhe fatit.

    Elementi i argjendit është i përbashkët në shumë kultura për shkak të lidhjes së tij me pastërtinë dhe fuqitë mbrojtëse. Monedha dhe shirita të kuq simbolizojnë begatinë dhe largimin e energjive të këqija.

    Këto praktika shpesh kombinohen me tradita fetare dhe simbolike të vendeve përkatëse. Kjo dëshmon për një besim universal në fuqinë mbrojtëse të objekteve të thjeshta dhe për lidhjen midis botës materiale dhe asaj shpirtërore.

  • Prezantohet monedha e re 1 dollarëshe, Trump shfaqet me grushtin lart dhe moton: LUFTO, LUFTO, LUFTO!

    Prezantohet monedha e re 1 dollarëshe, Trump shfaqet me grushtin lart dhe moton: LUFTO, LUFTO, LUFTO!

    Departamenti Amerikan i Thesarit po shqyrton mundësinë e prodhimit të një monedhe të re 1-dollarëshe me imazhin e ish-presidentit Donald Trump, për të përkujtuar 250-vjetorin e Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara, që do të festohet vitin e ardhshëm.
    Drafti i dizajnit, i mbikëqyrur nga Thesari i SHBA-ve, Brandon Beach, paraqet profilin e Trump-it në njërën anë të monedhës, ndërsa në anën tjetër ai shfaqet me grushtin e ngritur përpara flamurit amerikan, së bashku me sloganin “LUFTO, LUFTO, LUFTO”, frazë që Trump e ka thënë pas atentatit të dështuar ndaj tij gjatë një tubimi në Pensilvani.
    Brandon Beach publikoi në rrjetin X (ish-Twitter) imazhet e para të projektit, duke shtuar se “pret me padurim të ndajë më shumë së shpejti, sapo të përfundojë mbyllja e qeverisë së shkaktuar nga bllokimet e opozitës”.
    Kjo nismë vjen pasi Kongresi amerikan miratoi në vitin 2020 një ligj, të nënshkruar nga vetë Trump gjatë mandatit të tij të pare, që i jep të drejtë Thesarit të nxjerrë në qarkullim monedha 1-dollarëshe me dizajne simbolike për 250-vjetorin e SHBA-ve.
    Një zëdhënës i Departamentit të Thesarit deklaroi: “Pavarësisht mbylljes së detyruar të qeverisë sonë nga e majta radikale, faktet janë të qarta: nën drejtimin historik të presidentit Donald J. Trump, kombi ynë po hyn në 250-vjetorin më i fortë, më i begatë dhe më i mirë se kurrë më parë. Edhe pse ende nuk është zgjedhur dizajni final i monedhës, kjo skicë e parë përfaqëson mirë shpirtin e qëndrueshëm të vendit dhe demokracisë sonë, edhe përballë sfidave të mëdha.”
    Megjithatë, në Shtetet e Bashkuara është jashtëzakonisht e rrallë që persona të gjallë të paraqiten në monedha. Kongresi ka vendosur kufizime të qarta për përdorimin e portreteve të personave të gjallë, duke ndaluar përfshirjen e tyre në monedha në formën e bustit. Por në këtë rast, portreti i Trump-it në pjesën e pasme të monedhës është i plotë dhe jo bust, duke anashkaluar kështu teknikalitetin ligjor.
    Në historinë amerikane, rasti i vetëm kur një president i gjallë është paraqitur në monedhë është ai i Calvin Coolidge, në vitin 1926.
    Zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt, u tha gazetarëve se nuk ishte në dijeni nëse Trump ishte informuar për projektin, por shtoi: “Jam e sigurt se do të entuziazmohet shumë kur ta marrë vesh.”

  • BEFASUESE/ Eskavatorët gjejnë 1 milion $ në monedha ari përgjatë ‘bregut të thesarit’ në Florida

    BEFASUESE/ Eskavatorët gjejnë 1 milion $ në monedha ari përgjatë ‘bregut të thesarit’ në Florida

    Të fshehura nën ujërat ngjyrë smeraldi të një pjese të Floridës të njohur si “Bregu i Thesarit”, një ekip zhytësish nga një kompani shpëtimi anijesh të mbytura ka zbuluar pikërisht atë që emri i zonës premton – një ngarkesë me thesare spanjolle të humbura prej kohësh, që vlerësohet të ketë vlerën 1 milion dollarë.

    Më shumë se 1,000 monedha argjendi dhe ari, të cilat mendohet të jenë prodhuar në kolonitë spanjolle të Bolivisë, Meksikës dhe Perusë, u zbuluan këtë verë përgjatë bregut lindor të Floridës, njoftoi këtë javë kompania 1715 Fleet – Queens Jewels LLC.

    Nuk është hera e parë që kjo zonë ka sjellë në dritë një thesar të tillë.
    Sipas Shoqatës së Flotës së vitit 1715, shekuj më parë, një flotë anijesh spanjolle të ngarkuara me ar, argjend dhe gurë të çmuar të marrë nga “Bota e Re” ishte nisur për në Spanjë, kur një uragan i fuqishëm më 31 korrik 1715 i mbyti anijet dhe e përhapi thesarin në det.

    Gjatë viteve, në këtë zonë që shtrihet nga Melbourne deri në Fort Pierce, janë zbuluar miliona dollarë në monedha ari nga gjuetarë thesaresh dhe kompani shpëtimi.

    Datat dhe shenjat e prodhimit janë ende të dukshme në disa prej monedhave të sapozbuluara, gjë që ka shumë vlerë për historianët dhe koleksionistët, të cilët shpresojnë të nxjerrin më shumë të dhëna nga thesari i humbur.

    “Ky zbulim nuk ka të bëjë vetëm me thesarin në vetvete, por me historitë që ai rrëfen,” — tha Sal Guttuso, drejtori i operacioneve për kompaninë e shpëtimit.
    “Çdo monedhë është një copëz historie, një lidhje e prekshme me njerëzit që jetuan, punuan dhe udhëtuan gjatë epokës së artë të Perandorisë Spanjolle. Të gjesh 1,000 të tilla në një operacion të vetëm është diçka e rrallë dhe e jashtëzakonshme.”

    Ekipi i Guttusos përdor zhytës të trajnuar, një flotë varkash dhe pajisje për zbulim metalik nënujor, si dhe metoda manuale për të përzier ose thithur rërën në fund të detit, sipas një njoftimi publik për një leje federale.

    Vitin e kaluar, autoritetet e Floridës njoftuan se kishin rikuperuar dhjetëra monedha ari që ishin vjedhur nga thesari nga persona të lidhur me një nënkontraktor të kompanisë 1715 Fleet – Queens Jewels LLC.

    Sipas ligjit të Floridës, çdo “thesar” ose artefakt historik i braktisur në tokat ose ujërat shtetërore i përket shtetit, edhe pse kompanive të shpëtimit u lejohet të kryejnë operacione për rikuperim të kontrolluar. Ligji kërkon që rreth 20% e materialeve arkeologjike të zbuluara të mbahen nga shteti për qëllime kërkimore ose për ekspozita publike.

    Guttuso tha për Associated Press se ekipi i tij harton një inventar të detajuar të të gjitha artefakteve të mbledhura çdo sezon, të cilat shqyrtohen nga shteti. Florida zgjedh deri në 20% të objekteve për t’i mbajtur, përmes një procesi negociimi që miratohet nga një gjykatë federale. Artefaktet e mbetura ndahen në mënyrë të barabartë mes kompanisë së shpëtimit dhe nënkontraktorëve të saj.

    “Duam ta bëjmë siç duhet,” tha Guttuso.
    “Dhe kjo përfundon duke i përfituar njerëzit e Floridës. Sepse përfundojnë në muze,” shtoi ai për thesaret./CNN – Syri.Net

  • Euro forcohet lehtë, fundi i sezonit rrit vlerën e monedhës europiane

    Euro forcohet lehtë, fundi i sezonit rrit vlerën e monedhës europiane

    Monedha europiane i është rikthyer rimëkëmbjes duke arritur nivelin më të lartë të regjistruar në dy muaj. Sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë euro e ka mbyllur javën në kufijtë e 98 lekëve duke fituar gati 1 pikë brenda 10 ditëve .Ky vlerësim i euros vjen në një moment kur efektet sezonale të verës po zbehen, pasi jemi në fund të pikut të sezonit turistik. Gjatë muajve korrik–gusht, në vend u regjistrua hyrje masive e valutës europiane si nga turistët, emigrantët por edhe nga  investimet sidomos në blerjen e pasurive të paluajtshme duke ndikuar direkt në dobësimin e saj përballë lekut në kursin e këmbimit. Kjo konfirmohet edhe nga vlera e lartë e transaksioneve në monedhën europiane të cilat vetëm në korrik arritën vlerën e 556.4 milionë eurove duke regjistruar nivelin më të lartë  përgjatë këtij viti.
    Agjentët e këmbimit valutor parashikojnë se me përfundimin e sezonit turistik  monedha europiane do të fitoj territor përballë lekut duke vijuar që të ketë një forcim por pavarësisht kësaj  nuk parashikohet që të tejkaloj limitin e 100 lekëve. Megjithatë, dobësimi i euros  gjatë 2025-ës ka qenë më i përmbajtur krahasuar me vitet e kaluara. Nivelin më të lartë për këtë vit, euro e ka regjistruar në 30 janar, kur  arriti të këmbehej  me rreth 100 lekë dhe që nga ajo kohë ka humbur 2.85% të vlerës në raport me monedhën tonë. Një forcim të lehtë ka regjistruar edhe monedha amerikane kundrejt lekut gjatë ditëve të fundit .Sipas kursit zyrtar të Bankës së Shqipërisë një dollar po këmbehet me rreth 84 lekë.

  • Euro forcohet lehtë/ Fundi i sezonit rrit vlerën e monedhës europiane

    Euro forcohet lehtë/ Fundi i sezonit rrit vlerën e monedhës europiane

    Monedha europiane i është rikthyer rimëkëmbjes duke arritur nivelin më të lartë të regjistruar në dy muaj.
    Sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë euro e ka mbyllur javën në kufijtë e 98 lekëve duke fituar gati 1 pikë brenda 10 ditëve .Ky vlerësim i euros vjen në një moment kur efektet sezonale të verës po zbehen, pasi jemi në fund të pikut të sezonit turistik. Gjatë muajve korrik–gusht, në vend u regjistrua hyrje masive e valutës europiane si nga turistët, emigrantët por edhe nga investimet sidomos në blerjen e pasurive të paluajtshme duke ndikuar direkt në dobësimin e saj përballë lekut në kursin e këmbimit.
    Kjo konfirmohet edhe nga vlera e lartë e transaksioneve në monedhën europiane të cilat vetëm në korrik arritën vlerën e 556.4 milionë eurove duke regjistruar nivelin më të lartë përgjatë këtij viti
    Agjentët e këmbimit valutor parashikojnë se me përfundimin e sezonit turistik monedha europiane do të fitoj territor përballë lekut duke vijuar që të ketë një forcim por pavarësisht kësaj nuk parashikohet që të tejkaloj limitin e 100 lekëve.
    Megjithatë, dobësimi i euros gjatë 2025-ës ka qenë më i përmbajtur krahasuar me vitet e kaluara.
    Nivelin më të lartë për këtë vit, euro e ka regjistruar në 30 janar, kur arriti të këmbehej me rreth 100 lekë dhe që nga ajo kohë ka humbur 2.85% të vlerës në raport me monedhën tonë.
    Një forcim të lehtë ka regjistruar edhe monedha amerikane kundrejt lekut gjatë ditëve të fundit .Sipas kursit zyrtar të Bankës së Shqipërisë një dollar po këmbehet me rreth 84 lekë.

  • Euro në ‘pikiatë’/ Në javën e parë të gushtit, monedha europiane zbriti në nivelin e 97 lekëve, ja kush ndikoi

    Euro në ‘pikiatë’/ Në javën e parë të gushtit, monedha europiane zbriti në nivelin e 97 lekëve, ja kush ndikoi

    Gjatë javës së parë të gushtit, euro shënoi një rënie poshtë nivelit të 97 lekëve. Sipas kursit zyrtar të Bankës së Shqipërisë, euro u shit të premten me 97,58 lekë kundrejt vlerës 97,76 lekë që u shit në datën 1 gusht. Gjatë javës euro humbi 0,18 lekë. Ndërsa në blerje euro humbi 0,25 lekë. Në datën 1 gusht monedha europiane u ble me 97,09 lekë dhe të premten zbrit në 96,84 lekë.
    Sipas ekspertëve, ky nivel i ulët shpjegohet me ndikimin e turizmit në treg, një fenomen sezonal i përvitshëm pas zhvillimit që ka marrë turizmi vitet e fundit në Shqipëri. Banka e Shqipërisë ka theksuar se një lek më i fortë përballë euros ka ndihmuar në zbutjen e inflacionit.

  • Emetimi i monedhës së parë, nga ajo prej ari e Lidias, tek ajo prej hekuri e Likurgut

    Emetimi i monedhës së parë, nga ajo prej ari e Lidias, tek ajo prej hekuri e Likurgut

    Dy mbretëri në kohë relativisht të afërt njëra me tjetrën, dy qëllime krejt të ndryshme për të emetuar monedha për blerje, e cila zëvendësonte tregtinë nëpërmjet shkëmbimit. Mbretëria e Lidias në Turqinë e sotme dhe ajo e Likurgut në Spartë, Greqi. Le të ballafaqohemi me faktet dhe pretendimet, me zëfilljen e pushtetit të parasë dhe pasurisë.

    Për aq sa njohuritë tona shkojnë nga zbulimet si dhe nga kërkimet intensive që janë bërë nga historianët dhe arkeologët, thuhet se turqit ishin të parët që shpikën një monedhë aktuale që paraqet vlerë reale monetare. Është thënë se shumë tregtarë përpara monedhës së parë të arit do të tregtonin copa ari ose argjendi, duke i marrë peshën e tyre dhe duke e krahasuar atë me vlerën e mallrave që po shisnin.

    Krijimi i një monedhe të tillë i referohet edhe para Anadollit të epokës së hekurit të shekullit të 6-të para Krishtit, të kredituar nga Mbretëria e Lidias, ose ajo që ne sot e quajmë Turqi. Shpikja ishte shumë e nevojshme për të ofruar tregti më të mirë, si dhe për të rritur lehtësinë e kryerjes së tregtisë dhe me Mbretërinë e Lidisë që ishte më e pasura në atë kohë (në aspektin e arit), ata vendosën të bënin një bazë që do të përfaqësonte një monedhë të një sasia të saktë e arit.

    Kjo monedhë përbëhej nga elektrumi, i cili është një përzierje natyrale prej 44% argjendi dhe 56% ari, i cili thuhej se gjendej me bollëk brenda lumenjve lokalë. Monedha e parë e vërtetë e arit, thuhet se është në shekullin e 5-të para Krishtit, megjithatë, bazuar në zbulimet në tempujt e lashtë, duket se edhe nëse këto monedha janë prodhuar në shekullin e 5-të para Krishtit, ato nuk do të përdoreshin në tregti, deri në fillim të shekullit të 6-të, para Krishtit.

    Madje, disa historianë pohojnë se këto monedha ari nuk janë përdorur realisht si monedha në fillim, por në disa raste si objekte rituale apo edhe medalje dhe distinktivë. Edhe nëse çdo monedhë do të kishte të njëjtën vlerë, pesha e tyre do të ndryshonte nga 17 gramë deri në 12 gramë dhe në këtë rast, forma e tyre do të ndryshonte. Siç paraqitet nga monedha e parë e mësipërme, forma nuk do të ishte e një rrethi të saktë, por mjaft e mprehtë.

    Ajo që ishte shumë e rëndësishme me këto monedha ishin shenjat mbi to, luani që sulmon demin është një simbol i mbretërisë pasi Mbretëria e Lidias ishte shumë e fuqishme, veçanërisht gjatë sundimit të mbretit Croesus nga 561 para Krishtit deri në 547 pes. Meqenëse ari ka luajtur gjithmonë një rol jetik në sistemin monetar botëror, pritej që monedhat e ardhshme të përbëheshin nga ari ose metale të tjera të vlefshme.

    Në të njëjtën kohë, është e domosdoshme të kujtojmë se kohët ishin shumë të ndryshme dhe popullsia e botës ishte shumë më e vogël. Jo vetëm kaq, por edhe fakti që përqindja e njerëzve të pasur ishte shumë më e vogël se ajo që po shohim sot, pasi shumica e njerëzve ose do të ishin ushtarë ose fshatarë, që do të thoshte se ata nuk do të shihnin shumë ar në jetën e tyre, veçanërisht fshatarët që, thjesht do të jetonte nga toka.

    Në fillim të shekullit të VII para Krishtit, një monedhë ari do të bëhej mjaft e famshme në mbarë botën, prandaj përdorimi i saj u zbatua nga shumica e kombeve dhe tregtarëve në mbarë botën. Një pakicë e madhe historianësh ende argumentojnë edhe sot e kësaj dite se monedha e parë e arit mund të datojë në një periudhë edhe më të hershme, duke thënë se përdorimi i saj nuk ka qenë popullor, pasi përdorej vetëm në zona më të izoluara që janë fshirë nga kjo tokë.

    Një tjetër kontakt i monedhës si vlerë për të blerë mallra e ndeshim në jetëshkrimet e Plutarkut te “Jetë Paralele” dhe konkretisht tek ligjvënësi i Spartës, Lukurgu. Plutarku parashtron se një nga reformat e këtij ligjvënësi ishte edhe ajo e vendosjes së barazisë mes të varfërve dhe të pasurve. Likurgu i shtoi kushtetutës së Spartës një dispozitë që ndalonte qarkullimin dhe zotërimin e arit, argjendit ose metaleve të tjera të çmuara si një mjet për të kryer tregti, duke i zëvendësuar ato me një monedhë hekuri (të raportuara ndryshe si në formë disku ose shufrash). Të quajtur pelanorë, Plutarku shkroi se monedha e re ishte bërë nga hekuri që ishte shuar në një banjë me uthull, pasi ishte skuqur, duke e bërë kështu atë shumë të brishtë për t’u përdorur në prodhimin e veglave. Paratë e reja të hekurit, përveçse në thelb të padobishme, ishin të mëdha dhe të vështira për t’u transportuar. Ky veprim u pa nga Plutarku si një mënyrë për të izoluar Spartën nga tregtia e jashtme, duke stimuluar zhvillimin e arteve dhe zanateve të saj të brendshme, për të parandaluar ndikimet e huaja dhe dekadencën e tregjeve. Kjo monedhë rënduese gjithashtu e çliroi Spartën nga çdo krim në të cilin qëllimi ishte vjedhja e valutës së fortë.

    Albert Vataj  

  • Pas tempullit egjiptian gjendet një grumbull monedhash ari nga epoka islame

    Pas tempullit egjiptian gjendet një grumbull monedhash ari nga epoka islame

    Arkeologët në Egjipt kanë zbuluar një rezervë monedhash ari dhe argjendi gati 1000-vjeçare pas një tempulli në Esna, një qytet i vendosur përgjatë lumit Nil.

    Thesari i zbuluar nga një ekip studiuesish nga Këshilli i Lartë i Egjiptit për Arkeologjinë, përfshin monedha të prera në pjesë të ndryshme të epokës islame, e cila filloi në vitin 610 pas Krishtit, kur profeti Muhamed mori zbulesën e tij të parë dhe zgjati afërsisht deri në shekullin 13.

    Monedhat e dukshme të gjetura gjatë gërmimeve, të cilat filluan vitin e kaluar, përfshijnë 286 monedha argjendi të mbretërve dhe mbretërive të asaj epoke, si dhe një shumëllojshmëri monedhash ari, një monedhë nga Armenia që u pre gjatë mbretërimit të mbretit Leo II në shekullin 13 dhe monedha bronzi dhe bronzi nga Perandoria Osmane.

    Gjithashtu midis “thesarit të fshehur” u gjetën dirhemë (monedha argjendi të përdorura në disa shtete arabe, duke përfshirë Emiratet e Bashkuara Arabe të sotme) të prera nga një sërë mbretërish dhe sulltanësh.

    Përveç kësaj, studiuesit zbuluan kallëpe dhe peshore që u përdorën gjatë procesit të prerjes.

    Arkeologët nuk janë të sigurt se pse grumbulli i monedhave u braktis në vendin e tempullit dhe shpresojnë se analizat e mëtejshme të ruajtjes do të japin të dhëna për historinë e monedhave, sipas deklaratës së Ministrisë egjiptiane të Turizmit dhe Antikitetit..