Figura e Esad Mekulit qëndron si një nga shtyllat themelore të letërsisë shqipe në Kosovë. Me veprën e tij poetike dhe angazhimin intelektual, ai jo vetëm që la gjurmë të thella në zhvillimin e poezisë moderne, por u bë edhe zëri i një kohe të rëndë, ku fjala kishte peshën e rezistencës dhe përkushtimit.
I lindur në Plavë më 1916, Mekuli i përkiste brezit të atyre krijuesve që nuk ndanë kurrë letërsinë nga përgjegjësia qytetare. Poezia e tij buron nga dhembja kolektive, nga dashuria për tokën, për njeriun e thjeshtë dhe për idealin e lirisë. Vepra e tij e parë, “Për ty” (1955), shënoi një kthesë në letrat shqipe të Kosovës, duke vendosur themelet e një poezie të ndjerë, të drejtpërdrejtë dhe me vetëdije të thellë kombëtare, transmeton KultPlus.
Krahas krijimtarisë letrare, Esad Mekuli dha një kontribut të jashtëzakonshëm në jetën kulturore dhe institucionale të vendit. Ai ishte themelues i revistës “Jeta e Re” dhe kryetari i parë i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, duke ndikuar drejtpërdrejt në organizimin dhe zhvillimin e jetës letrare kosovare në dekada të vështira.
Veprimtaria e tij përkthimore është po ashtu e rëndësishme, ai solli në gjuhën shqipe poetë të mëdhenj si Pushkini, Majakovski dhe Esenini, duke e pasuruar fondin kulturor kombëtar dhe duke hapur dritare të reja për lexuesin shqiptar.
Më 6 gusht 1993, Esad Mekuli u nda nga jeta, por vepra dhe ndikimi i tij nuk u zbehën kurrë. Në këtë përvjetor, kujtohet një krijues që me fjalën e tij i dha kuptim një kohe, që përmes poezisë i dha zë atyre që nuk mund të flisnin, dhe që sot mbetet frymëzim për brezat e rinj.
Esad Mekuli nuk ishte thjesht një poet, ai ishte një vetëdije e gjallë kulturore, një simbol i dinjitetit dhe i qëndresës shpirtërore shqiptare./KultPlus.com
