Të përmendesh në një përgjim si gazetar dhe për këtë të paraqitesh publikisht si kriminel, është diçka që ndodh vetëm në një regjim diktatorial. Vetëm se, në këtë rast, regjimin nuk po e krijon qeveria, por një pjesë e opozitës. Që prej ditës së djeshme ka nisur një tjetër fushatë e turpshme, episod i radhës i atij që është quajtur “metoda Bollino”, që parashikon linçimin publik të kundërshtarëve. Këtë herë, përveç meje, në shënjestër janë edhe kolegu Mero Baze dhe televizioni Top Channel.
”Syri”, portali dhe televizioni i familjes Berisha, kane filluar publikimin e një dosjeje “ekskluzive”, për origjinën e së cilës nuk duket qe ka asnjë dyshim. Në fakt, kjo dosje është pjesë e dokumentacionit që Prokuroria e Posaçme i ka dorëzuar Gjykatës së Apelit si provë shtesë për të konfirmuar masën e arrestit me burg ndaj Erion Veliajt. Dosja është klasifikuar si “akt sekret” dhe, ndonëse avokatët e Veliajt e kanë lexuar, as ata nuk e kanë marrë në dorëzim. Kështu që, kopja e vetme ekzistuese ndodhet në duart e prokurorëve dhe gjyqtarëve të SPAK-ut (të cilët ende nuk e kanë depozituar vendimin e arsyetuar ku mund të bashkohet pjesa e pergjimeve), por çuditërisht dokumenti ndodhet edhe në duart e disa mediave opozitare. Madje, dje, avokatët e Veliajt kanë reaguar zyrtarisht duke kërkuar nga SPAK ndalimin e botimit të materialit. Nëse bëhet fjalë për një rrjedhje të paligjshme informacioni, natyrisht që SPAK duhet të reagojë dhe të identifikojë fajtorin. Në të kundërt, mbetet si opsion se dosja ka dalë me leje nga ato zyra.
Së bashku me Syri-n, materiali po botohet edhe nga një portal periferik hibrid, i lidhur me opozitën, por i financuar edhe nga ministra dhe ish-ministra socialistë, si dhe nga disa oligarkë të mbështetur nga pushteti. Asnjë gazetar tjetër nuk ka arritur ta sigurojë këtë dosje. Por kjo nuk është dëshmi e ndonjë aftësie profesionale të medias në fjalë, por thjesht shton edhe më shumë dyshimet mbi politizimin e disa përfaqësuesve të “drejtësisë së re”.
Nga dosja, Syri ka publikuar disa përgjime telefonike të Erion Veliajt, i cili, nga kabina e burgut të Durrësit, fliste me bashkëshorten apo me vëllain. Gjatë këtyre bisedave, ndër të tjera, Veliaj u kërkonte familjarëve të kontaktonin me disa media me shpresën se do ta mbështesnin. Mediat e përmendura janë: Top Channel, Klan, Shqiptarja.com, Gazeta Tema, Gazeta Dita, Euronews dhe Report TV, një gjë krejt normale, duke qenë se bëhet fjalë për mediat më të rëndësishme të vendit.
Gjatë përgjimeve përmendet dy herë edhe “Carlo”, pra unë, gazetar dhe botues i Report TV dhe Shqiptarja.com. Një herë përmendem në një bisedë ku thuhet se vëllai i Veliajt duhet të organizojë një “takim” me mua, me Meron dhe Mirën, “me qëllim që postimet në favor të tij të bëhen gjithmonë e më shpesh”, takim që të paktën me mua nuk ka ndodhur kurrë, dhe as ajo kërkesë nuk është bërë ndonjëherë.
Herën e dytë përmendem në lidhje me një intervistë të dhënë nga Veliaj, e cila u transmetua realisht në Report TV, madje duke përdorur për herë të parë inteligjencën artificiale për të strukturuar më mirë përgjigjet e tij të marra me shkrim nga qelia.Ja pjesët e “përgjimeve inkriminuese” që Syri i ka publikuar sikur jane nje skandal:
”Në orën 16:16, shtetasi Erion Veliaj bisedon me bashkëshorten e tij, Ajola Xoxa, të cilës, ndër të tjera, i kërkon që të bisedojë me Karlon dhe ta pyesë nëse i ka marrë përgjigjet e tij për emisionin që do të zhvillohet sot. Ajola Xoxa e informon se nuk e ka numrin e Karlos.” Pra, aq “të lidhur” jemi, sa gruaja e Erion Veliajt nuk ka as numrin tim të telefonit! Por përgjimet vazhdojnë:
“Në orën 16:21, Erion Veliaj bisedon me vëllain e tij, Arbërin, të cilit i kërkon që të pyesë Karlon nëse i ka marrë përgjigjet e tij për emisionin që do të zhvillohet sot në darkë.”
Nga stresi i gjendjes ku ndodhej, Erjon Veliaj, brenda pesë minutave, duket se ka kërkuar si nga gruaja, ashtu edhe nga vëllai, të njëjtën gjë, pra që të verifikojnë nëse përgjigjet që ai kishte dhënë pas pyetjeve të redaksisë kishin mbërritur në televizion. Kaq është “skandali” që ka mjaftuar ta paraqesë dosjen si provë të ndonjë krimi të madh që paskam kryer unë.
Zinxhiri i baltosjes sipas “metodës Bollino” tashmë është i kolauduar: shpifje e re, e botuar nga mediat e Berishës, po përdoret tani nga kamikazët e familjes, si Belind Këlliçi, sikur të ishte provë për shpifjet e tyre të vjetra ndaj meje, për të cilat pikërisht Këlliçi po gjykohet në Gjykatën Penale të Tiranës ku e kam kallezuar. Madje sot, me një deklaratë publike, Këlliçi në emër të Partisë Demokratike jo vetëm që më kërcënon, por ushtron edhe presion ndaj prokurorëve të SPAK-ut, duke i akuzuar pse nuk më kanë inkriminuar ende, pasi Partia Demokratike ka dorëzuar edhe dy kallëzime të rreme ndaj meje. Pra, ata që ushtrojnë presion mbi drejtësinë, akuzojnë të tjerët për presion.
I njëjti ton akuzues është përdorur edhe kundër kolegut Mero Baze dhe kundër Top Channel, ose kolegu Ilir Yzeiri të cilët, ashtu si unë, përmenden në bisedat mes Erion Veliajt dhe dy familjarëve të tij. Kuptimi i atyre përgjimeve është gjithmonë i njëjtë: Erion Veliaj, i izoluar në qeli, ka postuar në Facebook akuzat e tij ndaj prokurorit Ols Dado, i cili sipas tij e ka arrestuar padrejtësisht, dhe kërkon që familjarët të ndërhyjnë tek mediat më të rëndësishme të vendit për të ripublikuar deklaratat e tij, për të organizuar intervista apo për të rikthyer në vëmendje artikuj që e mbrojnë.
Ku është shkelja etike, profesionale apo ligjore që justifikon etiketimet dhe fyerjet publike ndaj gazetarëve, duke pasur parasysh se bëhet fjalë thjesht për intervista apo artikuj, pra lëndë e parë për çdo gazetar në botë?
SPAK, në tekstin shoqërues të përgjimeve të përdorura si provë për të kërkuar në Apel konfirmimin e arrestit me burg ndaj kryetarit të bashkisë së Tiranës, e përshkruan këtë situatë si “një fushatë shtypi” që ka zgjatur 8 ose 10 ditë. Ne nuk dimë nëse gjyqtari i Apelit, në arsyetimin që ende nuk është bërë publik, e ka përdorur vërtet atë përpjekje për propagandë mediatike nga ana e Veliajt si një arsye shtesë për ta mbajtur në burg. Nëse ka ndodhur, do të ishte surprizues, sepse detyra e gjyqtarit nuk është të gjykojë se çfarë thotë një i burgosur në një bisedë telefonike të autorizuar me familjarët (të cilën Veliaj me sa duket e kishte të drejtë ta kryente), por vetëm nëse ai ka kryer ose jo ndonjë vepër penale. Nuk ka ligj në botë që i imponon një të burgosuri se çfarë duhet të thotë në telefonatat e tij të lejuara. Aq më pak, të mund të mohohet e drejta për t’u vetëmbrojtur, pasi vetëm gjatë diktaturës enveriste mbrojtja e të pandehurit ishte e ndaluar. Natyrisht, ai nuk mund të urdhërojë kryerjen e krimeve per shembull, dhe nëse e bën, përgjigjet për to. Por të kërkosh ripublikimin e një statusi që tashmë është i botuar në Facebook, apo të kërkosh nepërmjet shkrimeve publike apo intervistat mbështetje për mbrojtjen tënde në media, nuk përbën vepër penale. Dhe në fakt, edhe vetë SPAK nuk i atribuon Veliajt ndonjë akuzë të re.
Sigurisht që nuk kemi kryer asnjë vepër penale as ne gazetarët të përmendur në pergjime, të cilët, si në Shqipëri ashtu edhe kudo në botë, përdorim postimet në Facebook të politikanëve si materiale për botim apo i ripublikojmë shkrimet e mediave të tjera. As nuk përbën shkelje të ligjit nëse bëjmë intervistat apo shprehim mendime kundër vendimeve të drejtësisë, e aq më pak, ato mendime mund të konsiderohen “presione”. Kjo është pikërisht ajo që nënkuptohet me lirinë e shtypit dhe lirinë e mendimit, e cila në fakt mohohet vetëm në regjimet diktatoriale.
Ajo që e bën komike gjithë këtë fushatë linçimi përmes përdorimit të qëllimshëm të përgjimeve të SPAK-ut, është se protagoniste është një media si Syri, e cila për më shumë se një vit (e jo për 10 ditë siç i faturohet Veliajt) ka sulmuar publikisht gjyqtarë dhe prokurorë, sepse kanë arrestuar Sali Berishën dhe dhëndrrin e tij për aferën e ish-klubit “Partizani”. Nëse Veliaj kërkonte nga mediat kryesore të vendit që të ripublikonin postimet e tij, apo dërgonte përgjigje me shkrim për intervista në distancë, Sali Berisha ka mbajtur mbi 300 mitingje publike nga ballkoni të transmetuara “live” nga thuajse të gjitha televizionet e vendit duke përdorur kamerat dhe pajisjet e Syri tv; ka dhënë intervistat të shumta me video (pa nevojë për inteligjencë artificiale) për Syri-n dhe çdo media tjetër që ia kërkonte, përfshirë edhe televizione të huaja; ka bërë presione dhe kërcënime të përditshme ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve; ka frikësuar dëshmitarët; ndërkohë që një ushtri “analistësh” të paguar nga familja Berisha çdo mbrëmje ka marrë pjesë në debate televizive (duke nisur nga ekranet e Syri-t) për të mbrojtur Sali Berishën dhe për të kriminalizuar SPAK-un. Dhe në fund të kësaj beteje, Berisha ka fituar edhe liria.
Kjo po, ka qenë një fushatë e mirëfilltë për të intimiduar drejtësinë, që përfshinte edhe linçimin publik të atyre pak gazetarëve që kishin guximin të mos bëheshin pjesë e saj (pikërisht të njëjtët gazetarë që sot përfshihen në shpifjet e reja duke përdorur përgjime ndaj Erion Veliajt). Dhe megjithatë, SPAK nuk reagoi asnjëherë, as botoi ndonjë listë me media të përfshira në fushatën mbi njëvjeçare berishane, siç ka bërë tani me Erion Veliajn. Edhe pse në ato përgjime të bëra publike nga SPAK, është e qartë që gazetarët nuk kanë kryer asnjë shkelje, fakti që përmenden me emër (në vend që të mbulohen me “omissis”, siç ndodh zakonisht për persona që nuk janë subjekt i hetimeve) krijon një precedent të rrezikshëm, sepse përbën hapin e parë drejt ndërtimit të “listave të zeza” për median.
Pjesa më e rëndë te kjo histori lidhet pikërisht me rolin që mund të kenë luajtur disa elementë brenda SPAK-ut, institucion që ka marrë një pushtet të jashtëzakonshëm nga Kushtetuta, jo për të vepruar politikisht, jo për të zbatuar standarde të dyfishta, jo për të favorizuar individë, media apo klane të caktuara, por për të vendosur njëherë e mirë Drejtësinë në vend. Por si mund të vendoset Drejtësia duke bashkëpunuar në forma preferenciale me disa media periferike dhe gjysmë-ilegale, që dihet botërisht që paguajnë rroga në zarfe me para të pista dhe mbijetojnë përmes gjobave dhe shpifjeve, është diçka krejtësisht e papranueshme dhe e pakuptueshme. Një institucion kaq i rëndësishëm siç është SPAK-u, për të qëndruar në nivelin e pritshmërive që ka krijuar, duhet të bëjë dallimin mes njerëzve të ndershëm dhe mashtruesve, duhet të tregojë realisht pavarësi nga çdo pushtet dhe, mbi të gjitha, të mbajë kontakte vetëm me shtresat më të larta dhe më të pastra të shoqërisë shqiptare, e jo të zhvillojë takime apo marrëdhënie selektive me përfaqësuesit më të kalbur e më të dyshimtë të botës mediatike. Ne kemi besim maksimal ndaj prokurorit Altin Dumani, por i takon atij të garantojë standardet më të larta dhe barabarta brenda strukturës që drejton.
Rreziku nuk është vetëm të njollosen emrat e gjyqtarëve apo prokurorëve që ulen në atë nivel, por që të dëmtohet në mënyrë të parekuperueshme imazhi dhe besueshmëria e institucion që ata përfaqësojnë, që nuk është një ndërrmarje e tyre private por investimi kolektiv i të gjithëve ne.
POST SCRIPTUM 1 – Por a përbën publikimi i materialeve sekrete hetimore një shkelje ligjore? A do të veprojë tani SPAK-u për të hetuar gazetarët që i kanë publikuar dhe për të sekuestruar celularin, kompjuterin dhe dosjet, siç ka vepruar në raste të tjera të ngjashme, për të identifikuar burimin e rrjedhjes së informacionit?
POST SCRIPTUM 2 – Titulli i deklaratës së Belind Këlliçit, i botuar në faqen zyrtare të Partisë Demokratike, është vërtet surreal: “Këlliçi: SPAK kundër SPAK. Prokurorë të kësaj strukture inkurajojnë leçjanin Karlo Bollino, të godasë kolegët e tyre!” Pra, një presion dhe një përpjekje diversioniste qesharake, sikur tani PD duhet të mbrojë prokurorët e SPAK-ut nga Bollino! Por zoti Këlliçi, rri i qetë: kallëzimi i dytë penal ndaj teje është gati. Shihemi përsëri në gjykatë, vetëm këtë herë mos u fshih si herën e parë./Shqiptarja.com
