Lajmidites.com

Tag: mbetjeve

  • Jaupaj: Programi Kombëtar i Parandalimit të Mbetjeve, qasje moderne dhe e harmonizuar me acquis të BE-së

    Jaupaj: Programi Kombëtar i Parandalimit të Mbetjeve, qasje moderne dhe e harmonizuar me acquis të BE-së

    Ministri i Mjedisit, Sofjan Jaupaj thotë se Programi Kombëtar i Parandalimit të Mbetjeve është një nga elementët përmbyllës më të rëndësishëm të Kapitullit 27 të negociatave me BE, që lidhet me mjedisin dhe ndryshimet klimatike, si edhe një shtyllë qendrore e reformës kombëtare për menaxhimin e integruar të mbetjeve.
    Gjatë takimit të zhvilluar në Tiranë mbi menaxhimin modern të mbetjeve, ku ishin të pranishëm përfaqësues të institucioneve vendore, partnerëve ndërkombëtarë dhe organizatave mjedisore, Jaupaj theksoi se ky program vjen si rezultat i bashkëpunimit të ngushtë me Bashkimin Europian dhe GIZ Albania, duke i ofruar vendit një qasje tërësisht moderne dhe të harmonizuar me acquis të BE-së dhe me parimet e ekonomisë qarkulluese.

    Sipas ministrit, programi i ri fokusohet në gjashtë drejtime strategjike: Forcimin e kuadrit ligjor dhe rritjen e përgjegjësisë së prodhuesit; Nxitjen e prodhimit dhe konsumit të qëndrueshëm; Zgjerimin e ripërdorimit, riparimit dhe reduktimit të mbetjeve; Parandalimin e mbetjeve organike; Reduktimin e mbetjeve plastike dhe paketimit; Masa konkrete për menaxhimin e mbetjeve të ndërtimit.

    Ministri nënvizoi se përmes këtij programi Shqipëria hedh një hap të rëndësishëm drejt standardeve europiane të mbrojtjes së mjedisit, duke reduktuar volumin e mbetjeve dhe duke çuar përpara objektivat e ekonomisë qarkulluese. Sipas tij, zbatimi i programit do të shoqërohet me investime, trajnime dhe modele të reja operacionale në terren, duke garantuar një qasje të qëndrueshme dhe afatgjatë për menaxhimin e mbetjeve në të gjithë vendin.

  • Ministri Jaupaj: Buxheti 2026, hap vendimtar për modernizimin mjedisor dhe standardet europiane

    Ministri Jaupaj: Buxheti 2026, hap vendimtar për modernizimin mjedisor dhe standardet europiane

    Ministri i Mjedisit, Sofjan Jaupaj thotë se buxheti i vitit 2026 shënon një hap të rëndësishëm në modernizimin e politikave mjedisore, në forcimin e institucioneve dhe në mbrojtjen e pasurive natyrore që vendi ynë ka fatin t’i ketë të veçanta në Europë. Sipas ministrit, buxheti i vitit të ardhshëm rritet me 9,2% krahasuar me 2025, duke arritur në 3,2 miliardë lekë, ndërsa fondet e shtuara shkojnë për investime konkrete që prekin ajrin, ujin, mbetjet dhe biodiversitetin.
    Për të në vitin 2026 do të investohet në blerjen e stacioneve të reja të monitorimit të ajrit dhe për sa i takon ujërave, parashikohen investime për zgjerimin e monitorimit të lumenjve dhe ujërave nëntokësore, për laboratorë dhe pajisje të specializuara, si dhe për harmonizimin me metodologjinë europiane të analizës. Buxheti mbështet përmirësimin e sistemit kombëtar të mbledhjes së të dhënave për basenet Mat, Ishëm dhe Erzen, investime që, sipas ministrit, janë të lidhura drejtpërdrejt me Kapitullin 27 të negociatave dhe përbëjnë parakusht për integrimin europian.

    Duke u ndalur te mbrojtja e natyrës, ministri u shpreh se projektet kombëtare për zonat e mbrojtura, si Ulëza në veri dhe Vjosa në jug, po përparojnë me ritme të qëndrueshme. Buxheti i 2026-s financon 460 milionë lekë për investimet në ekoparkun e Ulzës, një projekt që ai e cilësoi i rëndësishëm “për turizmin e qëndrueshëm, edukimin dhe ekonominë lokale”. Në këtë kuadër, ai nënvizoi edhe qendrën multifunksionale të Vjosës, një investim prej 690 milionë lekësh. “Programi për muzealizimin e kësaj qendre nis në 2026-ën, pasi Vjosa në të vërtetë nuk është vetëm një lumë, është një identitet kombëtar dhe një markë ndërkombëtare”, deklaroi ministri.

    Sa i takon sektorit të pyjeve, ministri theksoi se investimet do të fokusohen te njerëzit po aq sa tek infrastruktura. Sipas tij, me rritjen prej 75 milionë lekësh për kapacitetet humane të Agjencisë Kombëtare të Pyjeve dhe stafit të Agjencisë Kombëtare të Ekonomisë së Mbetjeve, synohet forcimi i kontrollit, menaxhimit dhe mbrojtjes së territorit. “Me këtë buxhet garantohet mbrojtja më efektive e pyjeve, kontrolli rigoroz i prerjeve të paligjshme dhe menaxhimi më profesional i zonave të mbrojtura”, tha ai.

    Në lidhje me menaxhimin e mbetjeve, që sipas tij mbetet sfida më e madhe territoriale, parashikohet një shtim fondi prej 1 miliard lekësh për 42 bashki, për të adresuar kërkesat e njësive të qeverisjes vendore dhe për të forcuar kapacitetet planifikuese. Ministri theksoi se ky është hapi i parë drejt ndërtimit të një sistemi të qëndrueshëm për menaxhimin e mbetjeve, në përputhje me ligjin e ri dhe praktikat europiane. Shqipëria, sipas ministrit, tashmë është pjesë e programeve më të rëndësishme europiane për menaxhimin e mbetjeve.
    Investimet e huaja përbëjnë një shtyllë kyçe të reformës në këtë sektor, si financimi me KfW prej 50 milionë eurosh për infrastrukturën e zonave të mbetjeve në Dibër, Durrës, Korçë, Berat dhe Vlorë, si dhe grantet për mbylljen e venddepozitimeve jo të kontrolluara dhe ngritjen e qendrave të riciklimit. Po ashtu, shtoi ai, janë siguruar 40 milionë euro nga BE, ku 20 milionë euro janë grante për infrastrukturën në zonat e Kukësit dhe Gjirokastrës dhe 15 milionë euro vijnë në bashkëpunim me qeverinë gjermane për modernizimin dhe menaxhimin e mbetjeve. Sipas ministrit, impakti i këtyre investimeve është i drejtpërdrejtë. “Harmonizim me standardet e BE-së, rritje e kapaciteteve të bashkive, reduktim i ndotjes, kalim drejt ekonomisë qarkulluese dhe mbyllje e venddepozitimeve të pakontrolluara”, deklaroi ministri. Sipas tij, ky është një buxhet i një Shqipërie që nuk fshihet pas problemeve, por i zgjidh ato.

  • “Rrugën e Ahmetajt do kesh edhe ti, s’e ke të gjatë”- Jorida Tabaku përplaset me ministrin e Financave

    “Rrugën e Ahmetajt do kesh edhe ti, s’e ke të gjatë”- Jorida Tabaku përplaset me ministrin e Financave

    Deputetja e  Partisë Demokratike Jorida Tabaku ka debatuar me ministrin e Financave Petrit Malaj. Qjo ka kritikuar qeverinë se po paguan ende miliona lekë për inceneratorët, ndërsa ministrit i tha se do të ketë të njëjtin fat si Arben Ahmetaj. 
    Deputetja Tabaku ironizoi Malajn duke u shprehur “kur të mësosh të lexosh Buxhetin e Shtetit, sepse ndoshta nuk e ke kuptuar, do e shohësh se ku janë inceneratorët, ku është edhe kosto për menaxhimin e mbetjeve”, ndërsa ai replikoi duke thënë: “e keni përpara listën se ku kanë vajtur 1 miliardë lekë që lidhen me menaxhimin e mbetjeve urbane. Janë 1 miliardë leke që shpërndahen në mbi 41 bashki për menaxhimin e mbajtjeve urbane.” 
    Tabaku nga ana tjetër i përmendi Malajt paraardhësin e tij, Arben Ahmetaj i cili ndodhet në arrati, duke i thënë se dhe ai përdorte të njëjtën gjuhë, por përfundoi përpara drejtësisë. 
    “Je i ri në detyrë, je i 12-ti ministër që kalon aty se ke të gjatë. Shumë kanë ikur, do ikësh edhe ti. Por, duhet të kuptosh se sot çështja e inceneratorëve e cila është duke e hetuar dhe unë shpresoj shumë të çoj përpara drejtësisë të gjithë ato që janë përfshirë duke nisur nga kryeministri. Po i shkakton buxhetit të shtetit një kosto e cila vetëm për Tiranën shkon 339 milionë euro.  Ashtu thoshte dhe Arben Ahmetaj, zero thoshte dhe e sheh ku është. Rrugën e atij do kesh”, tha Tabaku. 
    Ajo theksoi se çdo ministër financash duhej të ishte shqetësuar dhe jo të vinte dhe të qeshteme varfërinë e shqiptarëve. 
    “E kuptoj vështirësinë që ka sot qeveria për të sjellë një buxhet për qytetarët, por të dilni dhe të mashtroni këtu me paqen fiskale, me shlyerjen e borxheve që e bënin për klientët e qeverisë dhe të thoni që është për qytetarët shqiptarë, kjo është komplet jo paaftësi, po është korrupsion“, tha ajo. 
    Petrit Malaj: Në respekt edhe të qytetarëve shqiptarë, për sa i përket çështje së rritjes ekonomike, kjo jo e thënë nga qeveria shqiptar, por e thënë vetëm pak ditë më parë nga FMN-ja, që ekonomia e Shqipërisë po ka rritjen më të lartë në krahasim më të gjithë vendet e Evropës. Për sa i përket çështjes se inceneratorëvë, e nderuara deputetja Tabaku, besoj e keni përpara listën se ku kanë vajtur 1 miliardë lekë që lidhen me menaxhimin e mbetjeve urbane. 
    Janë 1 miliardë leke që shpërndahen në mbi 41 bashki për menaxhimin e mbajtjeve urbane. Se si arrini ju të lidhni inceneratorët me paratë që shkojnë për menaxhimin mbetjeve urbane, vetëm ti mund ta bësh këtë. Se çfarë lidhje ka Malësia e Madhe me inceneratorin, vetëm ju mund ta bëni. Sa i përket të ardhurave të shqiptarëve, në vitin 2013, të ardhurat për frymë të shqiptarëve ishin të paktën 30% në nivelin mesatar të të ardhurave për frymë në Ballkanin Perëndimor. 
    Sot që flasim, në 2025, të ardhurat për frymë të shqiptarëve janë mbi 20% të mesatares së të ardhurave për frymë në Ballkanin Perëndimor. Janë shifra që nuk i thotë qeveria, por i publikon Banka Botërore, FMN-ja, raporte të cilat ju i referoheni herë pas herë, kështu që edhe këtë informacion do duhet ta pasuroni drejt siç thuhet në ato institucione ndërkombëtare. 
    Jorida Tabaku: Së pari, zoti Ministër, me “Ti” drejtojuni atyre që të kanë fut në punë, jo më mua. Për juve jam zonja Tabaku. Së dyti, kur të mësosh të lexosh Buxhetin e Shtetit, sepse ndoshta nuk e ke kuptuar, do e shohësh se ku janë inceneratorët, ku është edhe kosto për menaxhimin e mbetjeve. Je i ri në detyrë, je i 12-ti ministër që kalon aty se ke të gjatë. Shumë kanë ikur, do ikësh edhe ti. 
    Por, duhet të kuptosh se sot çështja e inceneratorëve e cila është duke e hetuar dhe unë shpresoj shumë të çoj përpara drejtësisë të gjithë ato që janë përfshirë duke nisur nga kryeministri. Po i shkakton buxhetit të shtetit një kosto e cila vetëm për Tiranën shkon 339 milionë euro. 
    Ashtu thoshte dhe Arben Ahmetaj, zero thoshte dhe e sheh ku është. Rrugën e atij do kesh. Së dyti, për sa i përket çmimeve po njëkohësisht sa i përket çmimeve dhe kostove të jetesës, 20% e çmimeve të BE kanë qenë çmime në 2012, sot janë 92% e çmimeve të BE. 40% janë sot shpenzime për ushqime, 55% e familjeve shqiptare nuk mbyllin dot muajin, këto janë të dhënat tuaja, ju pëlqen apo jo. 
    Çdo ministër financash duhet të ishte shqetësuar për këto të dhëna dhe jo të vinte dhe të qeshte këtu me varfërinë e shqiptarëve. E kuptoj vështirësinë që ka sot qeveria për të sjellë një buxhet për qytetarët, por të dilni dhe të mashtroni këtu me paqen fiskale, me shlyerjen e borxheve që e bënin për klientët e qeverisë dhe të thoni që është për qytetarët shqiptarë, kjo është komplet jo paaftësi, po është korrupsion. 
    Petrit Malaj: E nderuar zonja Tabaku, unë jam profesionit në fushën e financës dhe kam mbi 20 vite punë. Ju, konkretisht nuk e di se çfarë profesioni keni. Kështu që, për sa i përket pjesës së lexuarit të buxhetit apo se si janë të listuar zërat e buxhetit, të siguroj që e kam njohurinë shumë më të thellë se sa e keni ju. 
    Duket se deri në këtë pikë, ke folur vetëm politikisht, nëse do i kthehemi shifrave do të kuptosh që ky është buxheti i cili siguron mirëqenie sociale, siguron rritje ekonomike, konsolidim fiskal, ke ulje të borxhit dhe kjo vjen pa rritur taksat. Kështu që, besoj buxhet më të mirë dhe ju nuk keni parë në eksperiencën tuaj. 
     

  • Debati ndizet në Kuvend/ “S’e ke të gjatë”, Tabaku sulmon Malajn: Rrugën e Ahmetajt do kesh edhe ti

    Debati ndizet në Kuvend/ “S’e ke të gjatë”, Tabaku sulmon Malajn: Rrugën e Ahmetajt do kesh edhe ti

    Teksa në Kuvend diskutohej projektbuxheti për vitin 2026, deputetja e Partisë Demokratike Jorida Tabaku ka debatuar me ministrin e Financave Petrit Malaj, ku ajo ka kritikuar qeverinë se po paguan ende miliona lekë për inceneratorët, ndërsa ministrit i tha se do të ketë të njëjtin fat si Arben Ahmetaj.
    Deputetja Tabaku ironizoi Malajn duke u shprehur “kur të mësosh të lexosh Buxhetin e Shtetit, sepse ndoshta nuk e ke kuptuar, do e shohësh se ku janë inceneratorët, ku është edhe kosto për menaxhimin e mbetjeve”, ndërsa ai replikoi duke thënë: “e keni përpara listën se ku kanë vajtur 1 miliardë lekë që lidhen me menaxhimin e mbetjeve urbane. Janë 1 miliardë leke që shpërndahen në mbi 41 bashki për menaxhimin e mbajtjeve urbane.”
    Tabaku nga ana tjetër i përmendi Malajt paraardhësin e tij, Arben Ahmetaj i cili ndodhet në arrati, duke i thënë se dhe ai përdorte të njëjtën gjuhë, por përfundoi përpara drejtësisë.
    “Je i ri në detyrë, je i 12-ti ministër që kalon aty se ke të gjatë. Shumë kanë ikur, do ikësh edhe ti. Por, duhet të kuptosh se sot çështja e inceneratorëve e cila është duke e hetuar dhe unë shpresoj shumë të çoj përpara drejtësisë të gjithë ato që janë përfshirë duke nisur nga kryeministri. Po i shkakton buxhetit të shtetit një kosto e cila vetëm për Tiranën shkon 339 milionë euro. Ashtu thoshte dhe Arben Ahmetaj, zero thoshte dhe e sheh ku është. Rrugën e atij do kesh”, tha Tabaku.
    Ajo theksoi se çdo ministër financash duhej të ishte shqetësuar dhe jo të vinte dhe të qeshteme varfërinë e shqiptarëve.
    “E kuptoj vështirësinë që ka sot qeveria për të sjellë një buxhet për qytetarët, por të dilni dhe të mashtroni këtu me paqen fiskale, me shlyerjen e borxheve që e bënin për klientët e qeverisë dhe të thoni që është për qytetarët shqiptarë, kjo është komplet jo paaftësi, po është korrupsion“, tha ajo.
    REPLIKAT
    Petrit Malaj: Në respekt edhe të qytetarëve shqiptarë, për sa i përket çështje së rritjes ekonomike, kjo jo e thënë nga qeveria shqiptar, por e thënë vetëm pak ditë më parë nga FMN-ja, që ekonomia e Shqipërisë po ka rritjen më të lartë në krahasim më të gjithë vendet e Evropës. Për sa i përket çështjes se inceneratorëvë, e nderuara deputetja Tabaku, besoj e keni përpara listën se ku kanë vajtur 1 miliardë lekë që lidhen me menaxhimin e mbetjeve urbane.
    Janë 1 miliardë leke që shpërndahen në mbi 41 bashki për menaxhimin e mbajtjeve urbane. Se si arrini ju të lidhni inceneratorët me paratë që shkojnë për menaxhimin mbetjeve urbane, vetëm ti mund ta bësh këtë. Se çfarë lidhje ka Malësia e Madhe me inceneratorin, vetëm ju mund ta bëni. Sa i përket të ardhurave të shqiptarëve, në vitin 2013, të ardhurat për frymë të shqiptarëve ishin të paktën 30% në nivelin mesatar të të ardhurave për frymë në Ballkanin Perëndimor.
    Sot që flasim, në 2025, të ardhurat për frymë të shqiptarëve janë mbi 20% të mesatares së të ardhurave për frymë në Ballkanin Perëndimor. Janë shifra që nuk i thotë qeveria, por i publikon Banka Botërore, FMN-ja, raporte të cilat ju i referoheni herë pas herë, kështu që edhe këtë informacion do duhet ta pasuroni drejt siç thuhet në ato institucione ndërkombëtare.
    Jorida Tabaku: Së pari, zoti Ministër, me “Ti” drejtojuni atyre që të kanë fut në punë, jo më mua. Për juve jam zonja Tabaku. Së dyti, kur të mësosh të lexosh Buxhetin e Shtetit, sepse ndoshta nuk e ke kuptuar, do e shohësh se ku janë inceneratorët, ku është edhe kosto për menaxhimin e mbetjeve. Je i ri në detyrë, je i 12-ti ministër që kalon aty se ke të gjatë. Shumë kanë ikur, do ikësh edhe ti.
    Por, duhet të kuptosh se sot çështja e inceneratorëve e cila është duke e hetuar dhe unë shpresoj shumë të çoj përpara drejtësisë të gjithë ato që janë përfshirë duke nisur nga kryeministri. Po i shkakton buxhetit të shtetit një kosto e cila vetëm për Tiranën shkon 339 milionë euro.
    Ashtu thoshte dhe Arben Ahmetaj, zero thoshte dhe e sheh ku është. Rrugën e atij do kesh. Së dyti, për sa i përket çmimeve po njëkohësisht sa i përket çmimeve dhe kostove të jetesës, 20% e çmimeve të BE kanë qenë çmime në 2012, sot janë 92% e çmimeve të BE. 40% janë sot shpenzime për ushqime, 55% e familjeve shqiptare nuk mbyllin dot muajin, këto janë të dhënat tuaja, ju pëlqen apo jo.
    Çdo ministër financash duhet të ishte shqetësuar për këto të dhëna dhe jo të vinte dhe të qeshte këtu me varfërinë e shqiptarëve. E kuptoj vështirësinë që ka sot qeveria për të sjellë një buxhet për qytetarët, por të dilni dhe të mashtroni këtu me paqen fiskale, me shlyerjen e borxheve që e bënin për klientët e qeverisë dhe të thoni që është për qytetarët shqiptarë, kjo është komplet jo paaftësi, po është korrupsion.
    Petrit Malaj: E nderuar zonja Tabaku, unë jam profesionit në fushën e financës dhe kam mbi 20 vite punë. Ju, konkretisht nuk e di se çfarë profesioni keni. Kështu që, për sa i përket pjesës së lexuarit të buxhetit apo se si janë të listuar zërat e buxhetit, të siguroj që e kam njohurinë shumë më të thellë se sa e keni ju.
    Duket se deri në këtë pikë, ke folur vetëm politikisht, nëse do i kthehemi shifrave do të kuptosh që ky është buxheti i cili siguron mirëqenie sociale, siguron rritje ekonomike, konsolidim fiskal, ke ulje të borxhit dhe kjo vjen pa rritur taksat. Kështu që, besoj buxhet më të mirë dhe ju nuk keni parë në eksperiencën tuaj.

  • Anës lumenjve: Ndotje masive nga landfillet klandestine të mbetjeve

    Anës lumenjve: Ndotje masive nga landfillet klandestine të mbetjeve

    Nga jugu në veri, shtretërit e lumenjve janë mbushur me venddepozitime ilegale të mbetjeve urbane, duke shkaktuar dëme mjedisore dhe shëndetësore, ndërkohë që institucionet përgjegjëse bëjnë një sy qorr.

    Tonelata mbetjesh bashkohen me ndotjen rreth inceneratorit të Elbasanit, ndërsa në rrjedhën e Shkumbinit mbërrijnë plehra të tjera nga venddepozitimet anës përroit Papër. Më tej, në Peqin, grumbuj mbetjesh dhe inertesh derdhen direkt në lumë.

    Dikur me ujë të kristaltë, lumi i Shkumbinit është sot një nga më të ndoturit në vend.

    “I gjithë lumi Shkumbin është një hotspot i madh, sepse venddepozitimet buzë Shkumbinit nuk u rehabilituan asnjëherë. Nuk e di nëse bashkitë janë duke i derdhur mbetjet në landfillin e Elbasanit” thotë Ornela Çuçi, eksperte e mjedisit.

    Por Shkumbini nuk është i vetmi. Nga jugu në veri, në shtretërit e lumenjve derdhen prej vitesh pirgje me plehra në venddepozitime të paligjshme, duke i ndotur ujërat me grumbuj plastike, qese që valëviten në pemët përreth dhe inerte që ngrihen si kodra dhe rrëshqasin në ujë.

    Në lumin Devoll që kalon pranë Gramshit, mbetje urbane dhe inerte gjenden në shtratin e lumit, duke pritur stinën e rreshjeve që t’i zhvendosë prej aty drejt liqenit të Banjës. Në Obot të Shkodrës në veri të vendit, përrenjtë që zbresin drejt lumit Buna sjellin mbetje të vendbanimeve përreth, njësoj si në brigjet e lumenjve Fan dhe Gjadër, ku gjenden vendgrumbullime të paligjshme mbetjesh që përfundojnë në detin Adriatik.

    Ekspertët e mjedisit fajësojnë sistemin jofunksional të menaxhimit të mbetjeve urbane në Shqipëri, sikurse institucionet përgjegjëse dhe vetë qytetarët.

    Sipas Denisa Kasës, aktiviste mjedisore, një pjesë e madhe e komuniteteve lokale nuk janë ende të ndërgjegjësuar për dëmet mjedisore.

    “Ne si pjesë e shoqërisë civile, vazhdimisht kemi organizuar pastrime përgjatë lumenjve, por edhe aktivitete për t’u njohur me lumenjtë. Duhet të kemi parasysh se një pjesë e madhe e komuniteteve dhe njerëzve nuk janë të ndërgjegjshëm për vijimësinë e një lumi nga fillimi deri në fund dhe çfarë ndodh përgjatë tij,” tha Kasa.

    Edhe Aleko Miho, profesor në Departamentin e Biologjisë në Fakultetin e Shkencave të Natyrës e vendos theksin te nevoja për ndërgjegjësim.

    “Pjesa qytetare është e rëndësishme, kështu që të gjithë së bashku duhet të luftojmë për ndërgjegjësimin si shoqëri. Shoqëria ka nevojë shumë të ndërgjegjësohet për këtë gjë, shkolla ka të bëjë shumë për edukimin mjedisor,” tha ai.

    Mes dhjetra venddepozitimeve klandestine, ka edhe nga ato që janë të certifikuara dhe përdoren nga pushteti vendor në kundërshtim me parashikimet ligjore. Landfille të tilla janë veçanërisht problematike për lumin e Vjosës.

    “Në Vjosë kemi disa vendgrumbullime që janë shumë afër lumit. Kemi të Këlcyrës, të Tepelenës, pra gjatë gjithë Vjosës kemi disa vendgrumbullime mbetjesh. Sa më afër lumit, kuptohet që ndotja është shumë direkte në lumë,” thotë Besjana Guri, drejtuese e qendrës mjedisore “Lumi”.

    Edhe profesori Aleko Miho është i shqetësuar për ndotjen e lumit Vjosa, i shpallur Park Kombëtar nga qeveria shqiptare.

    “Përgjatë Vjosës ka disa shkarkime që vijnë nga zonat e banuara, që janë shkarkime të lëngëta që i shihni dhe nuk i shihni. Ne shpesh shohim ato që janë të dukshme, një landfill apo shpërndarje gjatë lumit apo në deltën e tij të mbetjeve plastike. Por ndotja është e shpërndarë, ka në lumë, ka në të gjithë pellgun e saj,” tha Miho.

    Efektet e ndotjes së lumenjve nga mbetjet i kanë kapërcyer kufinjtë e Shqipërisë. Prej vitesh, Mali i Zi dhe Kroacia ankohen për mbetjet e plastikës, të cilat zhvendosen në hapësirën e tyre përmes rrymave detare.

    “Fatmirësisht në Shqipëri, rrymat bregdetare nuk na i lënë të gjitha mbetjet që ne depozitojmë në detin Adriatik, por i marrin rrymat bregdetare dhe i çojnë në Kroaci ose në fund të brigjeve të Malit të Zi. Kësisoj, duke e hequr nga momenti jonë, ne i marrim mbetjet dhe i fshehim poshtë tapetit si gjithmonë,” thotë Ornela Çuçi. “Në këtë rast, tapeti ynë i poshtëm qenka Kroacia, dhe ata ankohen,” shtoi ajo.

    Profesori Aleko Miho thotë se mbetjet e plastikës në lumenjtë e Shqipërisë shkaktojnë probleme të shumta mjedisore dhe shëndetësore,  ndaj ai bën thirrje që këtë dëm ta paguajnë ndotësit.

    “Një plastikë në ujë ka gjithë kohën të shpërbëhet dhe të lëshojë mikroplastika, pjesa më e madhe e të cilave janë kancerogjene,” shpjegon Miho.

    “Ndotësi duhet të paguajë. Edhe qytetari që ndot duhet të paguajë, edhe ai që shkarkon plehra në buzë të lumit pa pyetur duhet të paguajë, edhe bashkia që nuk kujdeset për mbledhjen e plehrave ka pjesën e vet të përgjegjësisë,” shton më tej ai.

    Pas dështimit të investimeve prej dhjetramilionë eurosh në trajtimin e mbetjeve urbane, qeveria ka përgatitur së fundmi një tjetër ligj dhe strategji. Por ekspertët e mjedisit janë mosbesues për aplikimin e tyre në praktikë.

    “Kjo çështja e strategjive ka filluar të bëhet komike. Strategjia e parë që u bë në 2011 u pa që ishte implementuar shumë pak. Me ndihmën e GIZ u bë strategjia tjetër. Tashmë është bërë nevoja për një strategji pas 5 vitesh sërish, çka do të thotë që ne jemi të paaftë edhe të planifikojmë çfarë duhet të bëjmë, dhe kjo kryesisht për shkak të mosmenaxhimit të qartë të veprave madhore në këtë vend,” përfundoi Çuçi./Reporter.al

  • ‘Institucionet bëjnë një sy qorr’- BIRN: Anës lumenjve, ndotje masive nga landfillet klandestine të mbetjeve

    ‘Institucionet bëjnë një sy qorr’- BIRN: Anës lumenjve, ndotje masive nga landfillet klandestine të mbetjeve

    Nga jugu në veri, shtretërit e lumenjve janë mbushur me venddepozitime ilegale të mbetjeve urbane, duke shkaktuar dëme mjedisore dhe shëndetësore, ndërkohë që institucionet përgjegjëse bëjnë një sy qorr.

    Tonelata mbetjesh bashkohen me ndotjen rreth inceneratorit të Elbasanit, ndërsa në rrjedhën e Shkumbinit mbërrijnë plehra të tjera nga venddepozitimet anës përroit Papër.

    Më tej, në Peqin, grumbuj mbetjesh dhe inertesh derdhen direkt në lumë.

    Dikur me ujë të kristaltë, lumi i Shkumbinit është sot një nga më të ndoturit në vend.

    “I gjithë lumi Shkumbin është një hotspot i madh, sepse venddepozitimet buzë Shkumbinit nuk u rehabilituan asnjëherë. Nuk e di nëse bashkitë janë duke i derdhur mbetjet në landfillin e Elbasanit” thotë Ornela Çuçi, eksperte e mjedisit.

    Por Shkumbini nuk është i vetmi. Nga jugu në veri, në shtretërit e lumenjve derdhen prej vitesh pirgje me plehra në venddepozitime të paligjshme, duke i ndotur ujërat me grumbuj plastike, qese që valëviten në pemët përreth dhe inerte që ngrihen si kodra dhe rrëshqasin në ujë.

    Në lumin Devoll që kalon pranë Gramshit, mbetje urbane dhe inerte gjenden në shtratin e lumit, duke pritur stinën e rreshjeve që t’i zhvendosë prej aty drejt liqenit të Banjës. Në Obot të Shkodrës në veri të vendit, përrenjtë që zbresin drejt lumit Buna sjellin mbetje të vendbanimeve përreth, njësoj si në brigjet e lumenjve Fan dhe Gjadër, ku gjenden vendgrumbullime të paligjshme mbetjesh që përfundojnë në detin Adriatik.

    Ekspertët e mjedisit fajësojnë sistemin jofunksional të menaxhimit të mbetjeve urbane në Shqipëri, sikurse institucionet përgjegjëse dhe vetë qytetarët.

    Sipas Denisa Kasës, aktiviste mjedisore, një pjesë e madhe e komuniteteve lokale nuk janë ende të ndërgjegjësuar për dëmet mjedisore.

    “Ne si pjesë e shoqërisë civile, vazhdimisht kemi organizuar pastrime përgjatë lumenjve, por edhe aktivitete për t’u njohur me lumenjtë. Duhet të kemi parasysh se një pjesë e madhe e komuniteteve dhe njerëzve nuk janë të ndërgjegjshëm për vijimësinë e një lumi nga fillimi deri në fund dhe çfarë ndodh përgjatë tij,” tha Kasa.

    Edhe Aleko Miho, profesor në Departamentin e Biologjisë në Fakultetin e Shkencave të Natyrës e vendos theksin te nevoja për ndërgjegjësim.

    “Pjesa qytetare është e rëndësishme, kështu që të gjithë së bashku duhet të luftojmë për ndërgjegjësimin si shoqëri. Shoqëria ka nevojë shumë të ndërgjegjësohet për këtë gjë, shkolla ka të bëjë shumë për edukimin mjedisor,” tha ai.

    Mes dhjetra venddepozitimeve klandestine, ka edhe nga ato që janë të certifikuara dhe përdoren nga pushteti vendor në kundërshtim me parashikimet ligjore. Landfille të tilla janë veçanërisht problematike për lumin e Vjosës.

    “Në Vjosë kemi disa vendgrumbullime që janë shumë afër lumit. Kemi të Këlcyrës, të Tepelenës, pra gjatë gjithë Vjosës kemi disa vendgrumbullime mbetjesh. Sa më afër lumit, kuptohet që ndotja është shumë direkte në lumë,” thotë Besjana Guri, drejtuese e qendrës mjedisore “Lumi”.

    Edhe profesori Aleko Miho është i shqetësuar për ndotjen e lumit Vjosa, i shpallur Park Kombëtar nga qeveria shqiptare.

    “Përgjatë Vjosës ka disa shkarkime që vijnë nga zonat e banuara, që janë shkarkime të lëngëta që i shihni dhe nuk i shihni. Ne shpesh shohim ato që janë të dukshme, një landfill apo shpërndarje gjatë lumit apo në deltën e tij të mbetjeve plastike. Por ndotja është e shpërndarë, ka në lumë, ka në të gjithë pellgun e saj,” tha Miho.

    Efektet e ndotjes së lumenjve nga mbetjet i kanë kapërcyer kufinjtë e Shqipërisë. Prej vitesh, Mali i Zi dhe Kroacia ankohen për mbetjet e plastikës, të cilat zhvendosen në hapësirën e tyre përmes rrymave detare.

    “Fatmirësisht në Shqipëri, rrymat bregdetare nuk na i lënë të gjitha mbetjet që ne depozitojmë në detin Adriatik, por i marrin rrymat bregdetare dhe i çojnë në Kroaci ose në fund të brigjeve të Malit të Zi. Kësisoj, duke e hequr nga momenti jonë, ne i marrim mbetjet dhe i fshehim poshtë tapetit si gjithmonë,” thotë Ornela Çuçi. “Në këtë rast, tapeti ynë i poshtëm qenka Kroacia, dhe ata ankohen,” shtoi ajo.

    Profesori Aleko Miho thotë se mbetjet e plastikës në lumenjtë e Shqipërisë shkaktojnë probleme të shumta mjedisore dhe shëndetësore,  ndaj ai bën thirrje që këtë dëm ta paguajnë ndotësit.

    “Një plastikë në ujë ka gjithë kohën të shpërbëhet dhe të lëshojë mikroplastika, pjesa më e madhe e të cilave janë kancerogjene,” shpjegon Miho.

    “Ndotësi duhet të paguajë. Edhe qytetari që ndot duhet të paguajë, edhe ai që shkarkon plehra në buzë të lumit pa pyetur duhet të paguajë, edhe bashkia që nuk kujdeset për mbledhjen e plehrave ka pjesën e vet të përgjegjësisë,” shton më tej ai.

    Pas dështimit të investimeve prej dhjetramilionë eurosh në trajtimin e mbetjeve urbane, qeveria ka përgatitur së fundmi një tjetër ligj dhe strategji. Por ekspertët e mjedisit janë mosbesues për aplikimin e tyre në praktikë.

    “Kjo çështja e strategjive ka filluar të bëhet komike. Strategjia e parë që u bë në 2011 u pa që ishte implementuar shumë pak. Me ndihmën e GIZ u bë strategjia tjetër. Tashmë është bërë nevoja për një strategji pas 5 vitesh sërish, çka do të thotë që ne jemi të paaftë edhe të planifikojmë çfarë duhet të bëjmë, dhe kjo kryesisht për shkak të mosmenaxhimit të qartë të veprave madhore në këtë vend,” përfundoi Çuçi./BIRN

  • 47.5 milionë euro për inceneratorë “fantazmë”, mbetjet e Elbasanit dhe Fierit do zhvendosen në Shkodër

    47.5 milionë euro për inceneratorë “fantazmë”, mbetjet e Elbasanit dhe Fierit do zhvendosen në Shkodër

    Në projektbuxhetin e vitit 2026, Qeveria ka parashikuar një fond prej 1 miliard lekësh që do t’u shpërndahet bashkive në shkallë vendi për menaxhimin e mbetjeve urbane, përmes një transferte të pakushtëzuar sektoriale.
    Kjo është hera e parë që financimi për këtë qëllim specifik formalizohet si pjesë e mekanizmave fiskalë që mbështesin pushtetin vendor, duke synuar përmirësimin e sistemit të grumbullimit, transportit dhe trajtimit të mbetjeve në të gjitha zonat e menaxhimit.
    Gjithçka ndodh pasi vendi ka vuajtur me menaxhimin e mbetjeve, edhe pse për to janë shpenzuar miliona euro si ato që shkuan për inceneratorët që nuk u ndërtuan asnjëherë.
    Fonde të dedikuara sipas zonave të menaxhimit të mbetjeve 
    Sipas Aneksit 8 të projektbuxhetit 2026, ndarja e fondeve është bërë në bazë të sasisë vjetore të mbetjeve që prodhojnë njësitë vendore; dhe kostove shtesë të transportit drejt pikave fundore të grumbullimit dhe përpunimit.
    Kjo ndarje mbështet implementimin e zonave të menaxhimit të mbetjeve të përcaktuara nga Ministria e Mjedisit, ku disa bashki duhet t’i transportojnë mbetjet në qendra rajonale për trajtim.
    Konkretisht: Bashkitë Malësi e Madhe, Shkodër, Vau i Dejës, Pukë, Fushë Arrëz, Lezhë dhe Kurbin do të financohen për transportin e mbetjeve drejt zonës së menaxhimit Shkodër.
    Bashkitë Krujë, Durrës, Vorë, Kamëz, Shijak dhe Kavajë do të kontribuojnë në zonën e menaxhimit Tiranë.
    Bashkitë Librazhd, Elbasan, Rrogozhinë, Peqin, Cërrik, Belsh, Prrenjas dhe Gramsh do të drejtojnë mbetjet drejt zonës Shkodër.
    Po ashtu, bashkitë e Fierit, Lushnjës, Roskovecit, Patosit, Divjakës dhe Mallakastrës do t’i dërgojnë mbetjet në zonën e menaxhimit në Shkodër.
    Në këto dy raste nuk dihet nëse kemi të bëjmë me ndonjë lapsus, apo qeveria ka “groposur” zyrtarisht inceneratorët që nuk u ndërtuan kurrë, duke transferuar mbetjet e këtyre bashkive në Shkodër.

    Gjithashtu bashkitë Himarë, Sarandë, Gjirokastër, Tepelenë, Memaliaj, Këlcyrë, Përmet, Libohovë dhe Dropull, do të financohen për transportin e mbetjeve urbane në zonën e menaxhimit të mbetjeve Gjirokastër.
    Bashkitë Pogradec, Korçë, Kolonjë, Maliq, Devoll dhe Pustec, financohen për transportin e mbetjeve urbane në zonën e menaxhimit të mbetjeve Korçë.
    Nga pagesat për inceneratorët te menaxhimi rajonal
    Ky ndryshim tregon një ndryshim qasjeje të qeverisë, pas disa viteve ku buxheti i shtetit mbulonte pagesa të konsiderueshme për kontratat e inceneratorëve të Fierit dhe Elbasanit, të cilët megjithatë nuk u përfunduan dhe nuk hynë kurrë në funksion. Në mungesë të tyre, projektbuxheti 2026 parashikon që mbetjet e bashkive përkatëse të transportohen në qendra alternative rajonale.
    Në të njëjtën kohë, ndarja e re sipas zonave të menaxhimit tregon riformatimin e strategjisë kombëtare për trajtimin e mbetjeve urbane, që synon shmangien e modeleve të dështuara dhe orientimin drejt zgjidhjeve funksionale rajonale.
    Sipas të dhënave zyrtare nga Ministria e Financave, të analizuara nga ekofin.al, për periudhën nga viti 2019-2022 buxheti i shtetit ka paguar 2.9 miliardë lekë për inceneratorin inekzistent të Fierit dhe 1.85 miliardë lekë nga viti 2018-2021 për inceneratorin inekzistent të Elbasanit. Praktikisht 4.75 miliardë lekë nga buxheti janë paguar ndër vite për dy vepra që sot nuk ekzistojnë. /ekofin.al

     

  • Investigimi/ Kriza e mbetjeve në Elbasan, zjarr, plehra dhe korrupsion

    Investigimi/ Kriza e mbetjeve në Elbasan, zjarr, plehra dhe korrupsion

    Fusha e mbetjeve pranë inceneratorit të fikur u përfshi nga flakët për të disatën herë mesditën e 1 Korrikut të 2025.

    Mijëra banorë të zonës jetuan për më shumë se një javë nën panik, ndërsa flakët përparonin me shpejtësi.
     
    Pavarësisht ndërhyrjes, institucionet nuk kishin asnjë plan të qartë për mbrojtjen e qytetarëve. As Inspektoriati i Mjedisit, as Drejtoria Rajonale, dhe as Agjencia Kombëtare e Mjedisit nuk publikuan raport mbi ndotjen.
    Vetëm një javë pas zjarrit, Ministri i Mbrojtjes, Pirro Vengu, deklaroi se matjet treguan nivel të lartë dioksidi karboni vetëm brenda landfillit dhe jo në zonat e banuara. 
    Por matjet e pavarura të organizatës COPLAN treguan se nivelet e NO₂, CO₂, metanit, komponimeve organike të paqëndrueshme (VOCs) dhe grimcave PM2.5/PM10 ishin shumëfish mbi normat e BE-së, duke rrezikuar sidomos personat me sëmundje kronike respiratore.
    Vetëm pak javë para zjarrit, më 26 maj 2025, Këshilli Bashkiak i Elbasanit rriti tarifën për depozitimin e mbetjeve nga 2,500 lekë në 2,600 lekë/ton. Kryebashkiaku Gledian Llatja argumentoi se rritja lidhej me kostot e landfillimit, por jo me inceneratorin, i cili “është në remont dhe nuk funksionon.”
    Ekspertët paralajmërojnë se këto vendime financiare nuk kanë ndikim në sigurinë e qytetarëve. Përveç ndotjes së ajrit, flakët kërcënojnë edhe tokën, ujërat nëntokësorë dhe zinxhirin ushqimor.
    Padi për shëndetin dhe ajrin
    Fatmira Sejrani dhe avokati i saj, Gentian Sejrani
    Një ditë e zakonshme korriku u shndërrua në makth për 63-vjeçaren Fatmira Sejrani. E diagnostikuar me astmë bronkiale në formën e rëndë, për të cilën merr edhe pension invaliditeti nga Bashkia e Elbasanit, Fatmira përjetoi vështirësi të jashtëzakonshme për të marrë frymë kur fusha e mbetjeve pranë inceneratorit të qytetit u përfshi nga flakët dhe një re e dendur tymi toksik mbuloi lagjen ku ajo jeton.
    Fatmira Sejrani, banore e zonës pranë inceneratorit
    “Ato ditë kur u dogjën mbetjet urbane në Bashkinë e Elbasanit, unë u bëra shumë keq. E përdorja pompën 6 herë në ditë, sepse nuk mbushesha me frymë. Por nga përdorimi i shpeshtë i pompës më ngrihej tensioni deri në 20” – rrëfen 63-vjeçarja.
    Fatmira iu drejtua Gjykatës së Elbasanit, ku në aktpadinë e saj për rëndimin e gjendjes shëndetësore shihte si shkaktar Bashkinë e Elbasanit, që nuk kishte marrë asnjë masë për sigurimin e mbetjeve, por edhe kompaninë që menaxhon landfillin dhe inceneratorin, “Eco-Elb”.
    Katër muaj nga depozitimi i padisë, gjykata e Elbasanit shpalli moskompetencë dhe e referoi çështjen pranë gjykatës së shkallës së parë administrative në Tiranë.
    Avokati Gentian Sejrani pohon se kjo është padia e parë civile në rang vendi, kur një qytetar kërkon të drejtën nga pasojat e dëmeve mjedisore.
    “Deri më sot nuk ka pasur një padi për të vendosur para përgjegjësisë institucionet që ndotin ambientin dhe, në rastin konkret, kompaninë Eco-Elb apo edhe Bashkinë e Elbasanit. Bashkë me Fatmirën iu drejtua gjykatës me qëllimin që të krijohet edhe një precedent,” – pohon avokati Sejrani.
    Fatmira nuk është e vetme banore e zonës që përballet me sëmundje respiratore si pasojë e niveleve të larta të ndotjes të shkaktuara nga zjarret e shpeshta në landfillin e Elbasanit.
    Rruzhdie Fraholli, banore e zonës pranë inceneratorit
    Rruzhdie Fraholli, thotë se toka dhe ajri janë helmuar dhe jetesa është bërë e pamundur:
    “Kam ardhur nga fshatrat e Korçës në Elbasan për një jetë më të mirë, por këtu gjetëm ajër të ndotur. Edhe toka nuk prodhon më asgjë, pasi është helmuar nga tymi pranë inceneratorit. Mbi të gjitha kemi frikë për jetën tonë, sepse ajri është i ndotur, por edhe ushqimet,” – pohon e shqetësuar gruaja.
    Inspektoriati i Mjedisit, Drejtoria Rajonale dhe Agjencia Kombëtare e Mjedisit ende nuk kanë publikuar një raport mbi ndotjen e shkaktuar nga djegja për rreth një javë e malit me mbeturina në landfillin e Elbasanit.
    Vetëm një javë pas zjarrit, Ministri i Mbrojtjes, Pirro Vengu, deklaroi se matjet treguan nivel të lartë dioksidi karboni vetëm brenda landfillit dhe jo në zonat e banuara.
    Por matjet e pavarura të organizatës COPLAN treguan nivele alarmante të gazrave të dëmshëm dhe grimcave të imëta, shumëfish mbi normat e BE-së.

    “U konstatua nivele alarmante të NO₂, CO₂, metanit, komponimeve organike të paqëndrueshme (VOCs) dhe grimcave PM2.5/PM10, me pasoja të rënda për shëndetin, veçanërisht për personat me sëmundje kronike respiratore,” sugjerojnë gjetjet e kësaj organizate.
    Credits: shteg.org – Ahmet Mehmeti, ekspert mjedisor
    Sipas ekspertëve, zjarret pranë vendgrumbullimeve të mbetjeve urbane janë të rrezikshme, sepse ndotin njëherësh ajrin, mjedisin dhe ujërat nëntokësorë. Ahmet Mehmeti thekson se niveli i ndotjes në këto zona është shumëfish mbi nivelet e lejuara.
    “Ka metale të rënda, si kromi, nikeli, bakri, plumbi, kadmiumi, që përfundojnë te njeriu dhe kafshët. Të gjitha këto kalojnë te trupi i njeriut dhe pasojat janë të rënda. Sëmundjet që vijnë nga ndotja janë kryesisht kanceroze, por edhe gjenetike,” thekson ambientalisti, sipas të cilit gjysëm milioni banorë preket nga ndotja e mjedisit.
    Toka dhe uji i ndotur rrezikojnë zinxhirin ushqimor. Produktet bujqësore refuzohen nga tregjet ndërkombëtare, turizmi kulturor dëmtohet, dhe Elbasani sot është “hotspot” për ndotje.
    Pavarësisht paralajmërimeve të vazhdueshme, ankesat e banorëve për ndotjen e ajrit dhe rreziqet nga landfilli dhe inceneratori kanë rënë në vesh të shurdhët për vite me radhë.
    “I kemi bërë disa herë thirrje Kryeministrit dhe Bashkisë, por deri tani asgjë nuk është bërë,” thotë Rruzhdie Fraholli, banore e Katundit të Ri.
    Deri në publikimin e këtij shkrimi, “shteg.org” nuk mori asnjë përgjigje nga institucionet lokale dhe vendore. Vetëm pas zjarrit masiv të 1 korrikut 2025, Prokuroria e Elbasanit regjistroi procedimin penal për “Shpërdorim detyre” dhe “Ndotje të mjedisit”. Hetimet nuk nisën për shkak të ankesave të qytetarëve, por vetëm pas incidentit që rrezikoi mijëra jetë.
    Zjarr, plehra dhe para
    Kryeministri Edi Rama gjatë inaugurimit të inceneratorit të Elbasanit
    Duket se episodet e zjarreve në landfill janë bërë rutinë. Prokuroria e Elbasanit ka hapur disa hetime pas ngjarjeve të vitit 2023, 2024 dhe 2025. Fillimisht, hetimi u regjistrua për veprat penale “shkatërrim prone me zjarr” dhe “ndotje të ajrit”, neni 201 dhe 248. Më pas u zgjerua për të përfshirë akuza për “shpërdorim detyre” dhe “korrupsion pasiv”.
    Kur grupi hetimor vizitoi kompaninë publike “Eco-Elb” më 6 mars 2025 për të verifikuar një zjarr të ndodhur në nëntor 2024, mungesa e energjisë elektrike pengoi kontrollin e inceneratorit, duke e bërë të pamundur provimin e funksionimit të tij.
    Hetimi i 1 korrikut 2025 u regjistrua si procedim pa autor dhe u bashkua me procedimin e nëntorit 2024. Policia e Elbasanit konfirmoi se nga “verifikimi i kryer lidhur me zjarrin e 01.07.2025 rezulton të jetë regjistruar procedimi penal për veprat penale të parashikuara nga nenet 201 dhe 248 të Kodit Penal”- dhe ky procedim ndodhet në fazë hetimi.
    Tre javë pas zjarrit, më 21 korrik, policia dhe prokuroria kontrolluan 14 banesa të personave të lidhur me inceneratorin dhe eprimet u ndërmorën në kuadër të procedimit penal nr. 1417, i vitit 2024, i cili fillimisht u regjistrua për zjarrvënie.
    Megjithatë, pavarësisht volumit të dosjes dhe kontrolleve, nuk kishte asnjë emër konkret të vendosur para përgjegjësisë.
    “Për shkak të momentit procedurial në të cilin ndodhet hetimi, nuk mund të japim informacion të mëtejshëm,” deklaroi për “shteg.org” Prokuroria e Elbasanit, ndërsa Policia konfirmoi se çështja është referuar për hetim pa dhënë detaje për konkluzionet paraprake.
    Mes banesave të kontrolluara rezulton të jetë edhe ajo e administratorit të kompanisë publike të landfillit Elbasan, “Eco-Elb”, Leli Kaja, si dhe drejtorëve juridikë dhe të financave nga të 8-të bashkitë, të cilët dyshohet se kanë pasur rol aktiv në marrëdhëniet institucionale dhe financiare me kompaninë që menaxhon mbetjet urbane.
    Më 26 maj 2025, vetëm pak javë para zjarrit, Këshilli Bashkiak i Elbasanit rriti tarifën për depozitimin e mbetjeve nga 2,500 lekë në 2,600 lekë/ton. Kryebashkiaku Gledian Llatja argumentoi se rritja lidhej me kostot e landfillimit, por jo me inceneratorin, i cili “është në remont dhe nuk funksionon.”
    Prej vitit 2021, zona e trajtimit të mbetjeve në Elbasan menaxhohet nga kompania publike Eco-Elb, e cila e mori atë në administrim përmes një kontrate qiraje nga Agjencia e Administrimit të Pasurive të Sekuestruara dhe Konfiskuara. Por kompania publike nuk mundi të vendosë në punë inceneratorin, ndërsa mali i plehrave në venddepozitimin pranë tij sa vjen e rritet.
    Një dekadë dështimi

    Në mars të vitit 2015, pranë ish-kombinatit metalurgjik në Elbasan filluan punimet për inceneratorin e parë të Shqipërisë, një impiant që synonte të përpunonte mbetjet urbane dhe të prodhonte energji elektrike nga procesi i djegies së tyre.
    Qeveria e prezantoi projektin si një zgjidhje për mbledhjen dhe grumbullimin e mbetjeve, të cilat për dekada kishin mbushur qytetin dhe përbënin rrezik për mjedisin, duke i kthyer ato në një burim energjie të gjelbër me kapacitet të planifikuar prej 17,250 MWh në vit. Projekti kushtoi 26 milionë euro dhe konsiderohej themeli i një transformimi të madh mjedisor në Shqipëri.
    Më 18 prill 2017, inceneratori u inaugurua me pompozitet, në prani të kryeministrit dhe zyrtarëve të lartë, duke u prezantuar si një hap drejt standardeve europiane.
    Inceneratori i Elbasanit është i vetmi impiant i përfunduar nga tre kontratat e kushtueshme të partneritetit publik-privat të qeverisë shqiptare, të hetuara për korrupsion dhe pastrim parash nga Prokuroria e Posaçme (SPAK). Zyrtarë të lartë, përfshirë ish-ministrin e Mjedisit, janë gjetur fajtorë për abuzime me këto kontrata.
    Qeveria premtonte se mbetjet që më parë digjeshin hapur dhe helmonin qytetin do të shfrytëzoheshin për prodhim energjie, duke ulur ndotjen dhe duke sjellë përfitime ekonomike dhe mjedisore.
    Kryeministri Rama e cilësoi një “tumor 20-vjeçar” problematikën e mbetjeve urbane për qytetin, por që me këtë projekt vendoset një model i ri në trajtimin e tyre në mbarë vendin.
    “Unë jam shumë krenar që ky tumor i madh i një kanceri, që prej 20 e ca vitesh stërmundon organizmin e gjithë zonës së Elbasanit dhe u kthye në një problem madhor, jetik, për të gjithë banorët e zonës për shkak të një ndotjeje katastrofike të gjeneruar nga fusha e tmerrshme e plehrave, është sot në fazën e një operacioni rrënjësor shërues, me një teknologji që futet për herë të parë në Shqipëri,” do të deklaronte kryeministri Rama në mars të 2015.
    Sot, 10 vite më vonë, në Elbasan është po e njëjta emergjencë mjedisore. Mjetet e rënda vijojnë të transportojnë tonelata mbetjesh drejt landfillit. Me sy të lirë dallohet se zjarri i datës 1 korrik e ka ulur përkohësisht volumin e pirgut të mbetjeve, por është e pashmangshme që ai “mal” të mos rritet sërish dhe askush nuk jep garanci se nuk do të ndodhë një tjetër zjarr. /Marrë nga shteg.org

  • Kriza e mbetjeve në Elbasan, zjarr, plehra dhe korrupsion

    Kriza e mbetjeve në Elbasan, zjarr, plehra dhe korrupsion

    Nga Entela Mema – Shteg 

    Fusha e mbetjeve pranë inceneratorit të fikur u përfshi nga flakët për të disatën herë mesditën e 1 Korrikut të 2025.

    Mijëra banorë të zonës jetuan për më shumë se një javë nën panik, ndërsa flakët përparonin me shpejtësi.

    Pavarësisht ndërhyrjes, institucionet nuk kishin asnjë plan të qartë për mbrojtjen e qytetarëve. As Inspektoriati i Mjedisit, as Drejtoria Rajonale, dhe as Agjencia Kombëtare e Mjedisit nuk publikuan raport mbi ndotjen. Vetëm një javë pas zjarrit, Ministri i Mbrojtjes, Pirro Vengu, deklaroi se matjet treguan nivel të lartë dioksidi karboni vetëm brenda landfillit dhe jo në zonat e banuara.

    Por matjet e pavarura të organizatës COPLAN treguan se nivelet e NO₂, CO₂, metanit, komponimeve organike të paqëndrueshme (VOCs) dhe grimcave PM2.5/PM10 ishin shumëfish mbi normat e BE-së, duke rrezikuar sidomos personat me sëmundje kronike respiratore.

    Vetëm pak javë para zjarrit, më 26 maj 2025, Këshilli Bashkiak i Elbasanit rriti tarifën për depozitimin e mbetjeve nga 2,500 lekë në 2,600 lekë/ton. Kryebashkiaku Gledian Llatja argumentoi se rritja lidhej me kostot e landfillimit, por jo me inceneratorin, i cili “është në remont dhe nuk funksionon.”

    Ekspertët paralajmërojnë se këto vendime financiare nuk kanë ndikim në sigurinë e qytetarëve. Përveç ndotjes së ajrit, flakët kërcënojnë edhe tokën, ujërat nëntokësorë dhe zinxhirin ushqimor.

    Padi për shëndetin dhe ajrin

    Një ditë e zakonshme korriku u shndërrua në makth për 63-vjeçaren Fatmira Sejrani. E diagnostikuar me astmë bronkiale në formën e rëndë, për të cilën merr edhe pension invaliditeti nga Bashkia e Elbasanit, Fatmira përjetoi vështirësi të jashtëzakonshme për të marrë frymë kur fusha e mbetjeve pranë inceneratorit të qytetit u përfshi nga flakët dhe një re e dendur tymi toksik mbuloi lagjen ku ajo jeton.

    “Ato ditë kur u dogjën mbetjet urbane në Bashkinë e Elbasanit, unë u bëra shumë keq. E përdorja pompën 6 herë në ditë, sepse nuk mbushesha me frymë. Por nga përdorimi i shpeshtë i pompës më ngrihej tensioni deri në 20” – rrëfen 63-vjeçarja.

    Fatmira iu drejtua Gjykatës së Elbasanit, ku në aktpadinë e saj për rëndimin e gjendjes shëndetësore shihte si shkaktar Bashkinë e Elbasanit, që nuk kishte marrë asnjë masë për sigurimin e mbetjeve, por edhe kompaninë që menaxhon landfillin dhe inceneratorin, “Eco-Elb”.

    Katër muaj nga depozitimi i padisë, gjykata e Elbasanit shpalli moskompetencë dhe e referoi çështjen pranë gjykatës së shkallës së parë administrative në Tiranë.

    Avokati Gentian Sejrani pohon se kjo është padia e parë civile në rang vendi, kur një qytetar kërkon të drejtën nga pasojat e dëmeve mjedisore.

    “Deri më sot nuk ka pasur një padi për të vendosur para përgjegjësisë institucionet që ndotin ambientin dhe, në rastin konkret, kompaninë Eco-Elb apo edhe Bashkinë e Elbasanit. Bashkë me Fatmirën iu drejtua gjykatës me qëllimin që të krijohet edhe një precedent,” – pohon avokati Sejrani.

    Fatmira nuk është e vetme banore e zonës që përballet me sëmundje respiratore si pasojë e niveleve të larta të ndotjes të shkaktuara nga zjarret e shpeshta në landfillin e Elbasanit.

    Rruzhdie Fraholli, thotë se toka dhe ajri janë helmuar dhe jetesa është bërë e pamundur:

    “Kam ardhur nga fshatrat e Korçës në Elbasan për një jetë më të mirë, por këtu gjetëm ajër të ndotur. Edhe toka nuk prodhon më asgjë, pasi është helmuar nga tymi pranë inceneratorit. Mbi të gjitha kemi frikë për jetën tonë, sepse ajri është i ndotur, por edhe ushqimet,” – pohon e shqetësuar gruaja.

    Inspektoriati i Mjedisit, Drejtoria Rajonale dhe Agjencia Kombëtare e Mjedisit ende nuk kanë publikuar një raport mbi ndotjen e shkaktuar nga djegja për rreth një javë e malit me mbeturina në landfillin e Elbasanit. 

    Vetëm një javë pas zjarrit, Ministri i Mbrojtjes, Pirro Vengu, deklaroi se matjet treguan nivel të lartë dioksidi karboni vetëm brenda landfillit dhe jo në zonat e banuara.

    Por matjet e pavarura të organizatës COPLAN treguan nivele alarmante të gazrave të dëmshëm dhe grimcave të imëta, shumëfish mbi normat e BE-së.

    “U konstatua nivele alarmante të NO₂, CO₂, metanit, komponimeve organike të paqëndrueshme (VOCs) dhe grimcave PM2.5/PM10, me pasoja të rënda për shëndetin, veçanërisht për personat me sëmundje kronike respiratore,” sugjerojnë gjetjet e kësaj organizate.

    Sipas ekspertëve, zjarret pranë vendgrumbullimeve të mbetjeve urbane janë të rrezikshme, sepse ndotin njëherësh ajrin, mjedisin dhe ujërat nëntokësorë. Ahmet Mehmeti thekson se niveli i ndotjes në këto zona është shumëfish mbi nivelet e lejuara.

    “Ka metale të rënda, si kromi, nikeli, bakri, plumbi, kadmiumi, që përfundojnë te njeriu dhe kafshët. Të gjitha këto kalojnë te trupi i njeriut dhe pasojat janë të rënda. Sëmundjet që vijnë nga ndotja janë kryesisht kanceroze, por edhe gjenetike,” thekson ambientalisti, sipas të cilit gjysëm milioni banorë preket nga ndotja e mjedisit.

    Toka dhe uji i ndotur rrezikojnë zinxhirin ushqimor. Produktet bujqësore refuzohen nga tregjet ndërkombëtare, turizmi kulturor dëmtohet, dhe Elbasani sot është “hotspot” për ndotje. 

    Pavarësisht paralajmërimeve të vazhdueshme, ankesat e banorëve për ndotjen e ajrit dhe rreziqet nga landfilli dhe inceneratori kanë rënë në vesh të shurdhët për vite me radhë.

    “I kemi bërë disa herë thirrje Kryeministrit dhe Bashkisë, por deri tani asgjë nuk është bërë,” thotë Rruzhdie Fraholli, banore e Katundit të Ri.

    Deri në publikimin e këtij shkrimi, “shteg.org” nuk mori asnjë përgjigje nga institucionet lokale dhe vendore. Vetëm pas zjarrit masiv të 1 korrikut 2025, Prokuroria e Elbasanit regjistroi procedimin penal për “Shpërdorim detyre” dhe “Ndotje të mjedisit”. Hetimet nuk nisën për shkak të ankesave të qytetarëve, por vetëm pas incidentit që rrezikoi mijëra jetë.

    Zjarr, plehra dhe para

    Duket se episodet e zjarreve në landfill janë bërë rutinë. Prokuroria e Elbasanit ka hapur disa hetime pas ngjarjeve të vitit 2023, 2024 dhe 2025. Fillimisht, hetimi u regjistrua për veprat penale “shkatërrim prone me zjarr” dhe “ndotje të ajrit”, neni 201 dhe 248. Më pas u zgjerua për të përfshirë akuza për “shpërdorim detyre” dhe “korrupsion pasiv”.

    Kur grupi hetimor vizitoi kompaninë publike “Eco-Elb” më 6 mars 2025 për të verifikuar një zjarr të ndodhur në nëntor 2024, mungesa e energjisë elektrike pengoi kontrollin e inceneratorit, duke e bërë të pamundur provimin e funksionimit të tij.

    Hetimi i 1 korrikut 2025 u regjistrua si procedim pa autor dhe u bashkua me procedimin e nëntorit 2024. Policia e Elbasanit konfirmoi se nga “verifikimi i kryer lidhur me zjarrin e 01.07.2025 rezulton të jetë regjistruar procedimi penal për veprat penale të parashikuara nga nenet 201 dhe 248 të Kodit Penal”- dhe ky procedim ndodhet në fazë hetimi.

    Tre javë pas zjarrit, më 21 korrik, policia dhe prokuroria kontrolluan 14 banesa të personave të lidhur me inceneratorin dhe eprimet u ndërmorën në kuadër të procedimit penal nr. 1417, i vitit 2024, i cili fillimisht u regjistrua për zjarrvënie.

     Megjithatë, pavarësisht volumit të dosjes dhe kontrolleve, nuk kishte asnjë emër konkret të vendosur para përgjegjësisë.

    “Për shkak të momentit procedurial në të cilin ndodhet hetimi, nuk mund të japim informacion të mëtejshëm,” deklaroi për “shteg.org” Prokuroria e Elbasanit, ndërsa Policia konfirmoi se çështja është referuar për hetim pa dhënë detaje për konkluzionet paraprake.

    Mes banesave të kontrolluara rezulton të jetë edhe ajo e administratorit të kompanisë publike të landfillit Elbasan, “Eco-Elb”, Leli Kaja, si dhe drejtorëve juridikë dhe të financave nga të 8-të bashkitë, të cilët dyshohet se kanë pasur rol aktiv në marrëdhëniet institucionale dhe financiare me kompaninë që menaxhon mbetjet urbane.

    Më 26 maj 2025, vetëm pak javë para zjarrit, Këshilli Bashkiak i Elbasanit rriti tarifën për depozitimin e mbetjeve nga 2,500 lekë në 2,600 lekë/ton. Kryebashkiaku Gledian Llatja argumentoi se rritja lidhej me kostot e landfillimit, por jo me inceneratorin, i cili “është në remont dhe nuk funksionon.”

    Prej vitit 2021, zona e trajtimit të mbetjeve në Elbasan menaxhohet nga kompania publike Eco-Elb, e cila e mori atë në administrim përmes një kontrate qiraje nga Agjencia e Administrimit të Pasurive të Sekuestruara dhe Konfiskuara. Por kompania publike nuk mundi të vendosë në punë inceneratorin, ndërsa mali i plehrave në venddepozitimin pranë tij sa vjen e rritet.

    Në mars të vitit 2015, pranë ish-kombinatit metalurgjik në Elbasan filluan punimet për inceneratorin e parë të Shqipërisë, një impiant që synonte të përpunonte mbetjet urbane dhe të prodhonte energji elektrike nga procesi i djegies së tyre.

    Qeveria e prezantoi projektin si një zgjidhje për mbledhjen dhe grumbullimin e mbetjeve, të cilat për dekada kishin mbushur qytetin dhe përbënin rrezik për mjedisin, duke i kthyer ato në një burim energjie të gjelbër me kapacitet të planifikuar prej 17,250 MWh në vit. Projekti kushtoi 26 milionë euro dhe konsiderohej themeli i një transformimi të madh mjedisor në Shqipëri.

    Më 18 prill 2017, inceneratori u inaugurua me pompozitet, në prani të kryeministrit dhe zyrtarëve të lartë, duke u prezantuar si një hap drejt standardeve europiane.

    Inceneratori i Elbasanit është i vetmi impiant i përfunduar nga tre kontratat e kushtueshme të partneritetit publik-privat të qeverisë shqiptare, të hetuara për korrupsion dhe pastrim parash nga Prokuroria e Posaçme (SPAK). Zyrtarë të lartë, përfshirë ish-ministrin e Mjedisit, janë gjetur fajtorë për abuzime me këto kontrata.

    Qeveria premtonte se mbetjet që më parë digjeshin hapur dhe helmonin qytetin do të shfrytëzoheshin për prodhim energjie, duke ulur ndotjen dhe duke sjellë përfitime ekonomike dhe mjedisore.

    Kryeministri Rama e cilësoi një “tumor 20-vjeçar” problematikën e mbetjeve urbane për qytetin, por që me këtë projekt vendoset një model i ri në trajtimin e tyre në mbarë vendin.

    “Unë jam shumë krenar që ky tumor i madh i një kanceri, që prej 20 e ca vitesh stërmundon organizmin e gjithë zonës së Elbasanit dhe u kthye në një problem madhor, jetik, për të gjithë banorët e zonës për shkak të një ndotjeje katastrofike të gjeneruar nga fusha e tmerrshme e plehrave, është sot në fazën e një operacioni rrënjësor shërues, me një teknologji që futet për herë të parë në Shqipëri,” do të deklaronte kryeministri Rama në mars të 2015.

    Sot, 10 vite më vonë, në Elbasan është po e njëjta emergjencë mjedisore. Mjetet e rënda vijojnë të transportojnë tonelata mbetjesh drejt landfillit. Me sy të lirë dallohet se zjarri i datës 1 korrik e ka ulur përkohësisht volumin e pirgut të mbetjeve, por është e pashmangshme që ai “mal” të mos rritet sërish dhe askush nuk jep garanci se nuk do të ndodhë një tjetër zjarr.

    Shënim: “Ky publikim, është mundësuar me mbështetjen financiare të AMSHC-së. Përmbajtja e tij është përgjegjësi e autorit, opinioni i shprehur në të nuk është domosdoshmërisht opinion i AMSHC-së”. /Shteg.org/ 

  • Zjarr, plehra dhe korrupsion/ Kriza e mbetjeve në Elbasan dhe inceneratori i fikur

    Zjarr, plehra dhe korrupsion/ Kriza e mbetjeve në Elbasan dhe inceneratori i fikur

    Fusha e mbetjeve pranë inceneratorit të fikur u përfshi nga flakët për të disatën herë mesditën e 1 Korrikut të 2025.
    Mijëra banorë të zonës jetuan për më shumë se një javë nën panik, ndërsa flakët përparonin me shpejtësi.
    Pavarësisht ndërhyrjes, institucionet nuk kishin asnjë plan të qartë për mbrojtjen e qytetarëve. As Inspektoriati i Mjedisit, as Drejtoria Rajonale, dhe as Agjencia Kombëtare e Mjedisit nuk publikuan raport mbi ndotjen. Vetëm një javë pas zjarrit, Ministri i Mbrojtjes, Pirro Vengu, deklaroi se matjet treguan nivel të lartë dioksidi karboni vetëm brenda landfillit dhe jo në zonat e banuara.
    Por matjet e pavarura të organizatës COPLAN treguan se nivelet e NO₂, CO₂, metanit, komponimeve organike të paqëndrueshme (VOCs) dhe grimcave PM2.5/PM10 ishin shumëfish mbi normat e BE-së, duke rrezikuar sidomos personat me sëmundje kronike respiratore.
    Vetëm pak javë para zjarrit, më 26 maj 2025, Këshilli Bashkiak i Elbasanit rriti tarifën për depozitimin e mbetjeve nga 2,500 lekë në 2,600 lekë/ton. Kryebashkiaku Gledian Llatja argumentoi se rritja lidhej me kostot e landfillimit, por jo me inceneratorin, i cili “është në remont dhe nuk funksionon.”
    Ekspertët paralajmërojnë se këto vendime financiare nuk kanë ndikim në sigurinë e qytetarëve. Përveç ndotjes së ajrit, flakët kërcënojnë edhe tokën, ujërat nëntokësorë dhe zinxhirin ushqimor.
    Padi për shëndetin dhe ajrin
    Fatmira Sejrani, banore e zonës pranë inceneratorit
    Një ditë e zakonshme korriku u shndërrua në makth për 63-vjeçaren Fatmira Sejrani. E diagnostikuar me astmë bronkiale në formën e rëndë, për të cilën merr edhe pension invaliditeti nga Bashkia e Elbasanit, Fatmira përjetoi vështirësi të jashtëzakonshme për të marrë frymë kur fusha e mbetjeve pranë inceneratorit të qytetit u përfshi nga flakët dhe një re e dendur tymi toksik mbuloi lagjen ku ajo jeton.
    “Ato ditë kur u dogjën mbetjet urbane në Bashkinë e Elbasanit, unë u bëra shumë keq. E përdorja pompën 6 herë në ditë, sepse nuk mbushesha me frymë. Por nga përdorimi i shpeshtë i pompës më ngrihej tensioni deri në 20” – rrëfen 63-vjeçarja.
    Fatmira iu drejtua Gjykatës së Elbasanit, ku në aktpadinë e saj për rëndimin e gjendjes shëndetësore shihte si shkaktar Bashkinë e Elbasanit, që nuk kishte marrë asnjë masë për sigurimin e mbetjeve, por edhe kompaninë që menaxhon landfillin dhe inceneratorin, “Eco-Elb”.
    Katër muaj nga depozitimi i padisë, gjykata e Elbasanit shpalli moskompetencë dhe e referoi çështjen pranë gjykatës së shkallës së parë administrative në Tiranë.
    Avokati Gentian Sejrani pohon se kjo është padia e parë civile në rang vendi, kur një qytetar kërkon të drejtën nga pasojat e dëmeve mjedisore.
    “Deri më sot nuk ka pasur një padi për të vendosur para përgjegjësisë institucionet që ndotin ambientin dhe, në rastin konkret, kompaninë Eco-Elb apo edhe Bashkinë e Elbasanit. Bashkë me Fatmirën iu drejtua gjykatës me qëllimin që të krijohet edhe një precedent,” – pohon avokati Sejrani.
    Fatmira nuk është e vetme banore e zonës që përballet me sëmundje respiratore si pasojë e niveleve të larta të ndotjes të shkaktuara nga zjarret e shpeshta në landfillin e Elbasanit.
    Rruzhdie Fraholli, banore e zonës pranë inceneratorit
    Rruzhdie Fraholli, thotë se toka dhe ajri janë helmuar dhe jetesa është bërë e pamundur:
    “Kam ardhur nga fshatrat e Korçës në Elbasan për një jetë më të mirë, por këtu gjetëm ajër të ndotur. Edhe toka nuk prodhon më asgjë, pasi është helmuar nga tymi pranë inceneratorit. Mbi të gjitha kemi frikë për jetën tonë, sepse ajri është i ndotur, por edhe ushqimet,” – pohon e shqetësuar gruaja.
    Inspektoriati i Mjedisit, Drejtoria Rajonale dhe Agjencia Kombëtare e Mjedisit ende nuk kanë publikuar një raport mbi ndotjen e shkaktuar nga djegja për rreth një javë e malit me mbeturina në landfillin e Elbasanit.
    Vetëm një javë pas zjarrit, Ministri i Mbrojtjes, Pirro Vengu, deklaroi se matjet treguan nivel të lartë dioksidi karboni vetëm brenda landfillit dhe jo në zonat e banuara.
    Por matjet e pavarura të organizatës COPLAN treguan nivele alarmante të gazrave të dëmshëm dhe grimcave të imëta, shumëfish mbi normat e BE-së.
    “U konstatua nivele alarmante të NO₂, CO₂, metanit, komponimeve organike të paqëndrueshme (VOCs) dhe grimcave PM2.5/PM10, me pasoja të rënda për shëndetin, veçanërisht për personat me sëmundje kronike respiratore,” sugjerojnë gjetjet e kësaj organizate.

    Credits: shteg.org – Ahmet Mehmeti, ekspert mjedisor
    Sipas ekspertëve, zjarret pranë vendgrumbullimeve të mbetjeve urbane janë të rrezikshme, sepse ndotin njëherësh ajrin, mjedisin dhe ujërat nëntokësorë. Ahmet Mehmeti thekson se niveli i ndotjes në këto zona është shumëfish mbi nivelet e lejuara.
    “Ka metale të rënda, si kromi, nikeli, bakri, plumbi, kadmiumi, që përfundojnë te njeriu dhe kafshët. Të gjitha këto kalojnë te trupi i njeriut dhe pasojat janë të rënda. Sëmundjet që vijnë nga ndotja janë kryesisht kanceroze, por edhe gjenetike,” thekson ambientalisti, sipas të cilit gjysëm milioni banorë preket nga ndotja e mjedisit.
    Toka dhe uji i ndotur rrezikojnë zinxhirin ushqimor. Produktet bujqësore refuzohen nga tregjet ndërkombëtare, turizmi kulturor dëmtohet, dhe Elbasani sot është “hotspot” për ndotje.
    Pavarësisht paralajmërimeve të vazhdueshme, ankesat e banorëve për ndotjen e ajrit dhe rreziqet nga landfilli dhe inceneratori kanë rënë në vesh të shurdhët për vite me radhë.
    “I kemi bërë disa herë thirrje Kryeministrit dhe Bashkisë, por deri tani asgjë nuk është bërë,” thotë Rruzhdie Fraholli, banore e Katundit të Ri.
    Deri në publikimin e këtij shkrimi, “shteg.org” nuk mori asnjë përgjigje nga institucionet lokale dhe vendore. Vetëm pas zjarrit masiv të 1 korrikut 2025, Prokuroria e Elbasanit regjistroi procedimin penal për “Shpërdorim detyre” dhe “Ndotje të mjedisit”. Hetimet nuk nisën për shkak të ankesave të qytetarëve, por vetëm pas incidentit që rrezikoi mijëra jetë.
    Zjarr, plehra dhe para
    Credits: Faqja Facebook e Kryeministrit – Kryeministri Edi Rama gjatë inaugurimit të inceneratorit të Elbasanit
    Duket se episodet e zjarreve në landfill janë bërë rutinë. Prokuroria e Elbasanit ka hapur disa hetime pas ngjarjeve të vitit 2023, 2024 dhe 2025. Fillimisht, hetimi u regjistrua për veprat penale “shkatërrim prone me zjarr” dhe “ndotje të ajrit”, neni 201 dhe 248. Më pas u zgjerua për të përfshirë akuza për “shpërdorim detyre” dhe “korrupsion pasiv”.
    Kur grupi hetimor vizitoi kompaninë publike “Eco-Elb” më 6 mars 2025 për të verifikuar një zjarr të ndodhur në nëntor 2024, mungesa e energjisë elektrike pengoi kontrollin e inceneratorit, duke e bërë të pamundur provimin e funksionimit të tij.
    Hetimi i 1 korrikut 2025 u regjistrua si procedim pa autor dhe u bashkua me procedimin e nëntorit 2024. Policia e Elbasanit konfirmoi se nga “verifikimi i kryer lidhur me zjarrin e 01.07.2025 rezulton të jetë regjistruar procedimi penal për veprat penale të parashikuara nga nenet 201 dhe 248 të Kodit Penal”- dhe ky procedim ndodhet në fazë hetimi.
    Tre javë pas zjarrit, më 21 korrik, policia dhe prokuroria kontrolluan 14 banesa të personave të lidhur me inceneratorin dhe eprimet u ndërmorën në kuadër të procedimit penal nr. 1417, i vitit 2024, i cili fillimisht u regjistrua për zjarrvënie.
    Megjithatë, pavarësisht volumit të dosjes dhe kontrolleve, nuk kishte asnjë emër konkret të vendosur para përgjegjësisë.
    “Për shkak të momentit procedurial në të cilin ndodhet hetimi, nuk mund të japim informacion të mëtejshëm,” deklaroi për “shteg.org” Prokuroria e Elbasanit, ndërsa Policia konfirmoi se çështja është referuar për hetim pa dhënë detaje për konkluzionet paraprake.
    Mes banesave të kontrolluara rezulton të jetë edhe ajo e administratorit të kompanisë publike të landfillit Elbasan, “Eco-Elb”, Leli Kaja, si dhe drejtorëve juridikë dhe të financave nga të 8-të bashkitë, të cilët dyshohet se kanë pasur rol aktiv në marrëdhëniet institucionale dhe financiare me kompaninë që menaxhon mbetjet urbane.
    Më 26 maj 2025, vetëm pak javë para zjarrit, Këshilli Bashkiak i Elbasanit rriti tarifën për depozitimin e mbetjeve nga 2,500 lekë në 2,600 lekë/ton. Kryebashkiaku Gledian Llatja argumentoi se rritja lidhej me kostot e landfillimit, por jo me inceneratorin, i cili “është në remont dhe nuk funksionon.”
    Prej vitit 2021, zona e trajtimit të mbetjeve në Elbasan menaxhohet nga kompania publike Eco-Elb, e cila e mori atë në administrim përmes një kontrate qiraje nga Agjencia e Administrimit të Pasurive të Sekuestruara dhe Konfiskuara. Por kompania publike nuk mundi të vendosë në punë inceneratorin, ndërsa mali i plehrave në venddepozitimin pranë tij sa vjen e rritet.
    Credits: shteg.org – Një dekadë dështimi
    Në mars të vitit 2015, pranë ish-kombinatit metalurgjik në Elbasan filluan punimet për inceneratorin e parë të Shqipërisë, një impiant që synonte të përpunonte mbetjet urbane dhe të prodhonte energji elektrike nga procesi i djegies së tyre.
    Qeveria e prezantoi projektin si një zgjidhje për mbledhjen dhe grumbullimin e mbetjeve, të cilat për dekada kishin mbushur qytetin dhe përbënin rrezik për mjedisin, duke i kthyer ato në një burim energjie të gjelbër me kapacitet të planifikuar prej 17,250 MWh në vit. Projekti kushtoi 26 milionë euro dhe konsiderohej themeli i një transformimi të madh mjedisor në Shqipëri.
    Më 18 prill 2017, inceneratori u inaugurua me pompozitet, në prani të kryeministrit dhe zyrtarëve të lartë, duke u prezantuar si një hap drejt standardeve europiane.
    Inceneratori i Elbasanit është i vetmi impiant i përfunduar nga tre kontratat e kushtueshme të partneritetit publik-privat të qeverisë shqiptare, të hetuara për korrupsion dhe pastrim parash nga Prokuroria e Posaçme (SPAK). Zyrtarë të lartë, përfshirë ish-ministrin e Mjedisit, janë gjetur fajtorë për abuzime me këto kontrata.
    Qeveria premtonte se mbetjet që më parë digjeshin hapur dhe helmonin qytetin do të shfrytëzoheshin për prodhim energjie, duke ulur ndotjen dhe duke sjellë përfitime ekonomike dhe mjedisore.
    Kryeministri Rama e cilësoi një “tumor 20-vjeçar” problematikën e mbetjeve urbane për qytetin, por që me këtë projekt vendoset një model i ri në trajtimin e tyre në mbarë vendin.
    “Unë jam shumë krenar që ky tumor i madh i një kanceri, që prej 20 e ca vitesh stërmundon organizmin e gjithë zonës së Elbasanit dhe u kthye në një problem madhor, jetik, për të gjithë banorët e zonës për shkak të një ndotjeje katastrofike të gjeneruar nga fusha e tmerrshme e plehrave, është sot në fazën e një operacioni rrënjësor shërues, me një teknologji që futet për herë të parë në Shqipëri,” do të deklaronte kryeministri Rama në mars të 2015.
    Sot, 10 vite më vonë, në Elbasan është po e njëjta emergjencë mjedisore. Mjetet e rënda vijojnë të transportojnë tonelata mbetjesh drejt landfillit. Me sy të lirë dallohet se zjarri i datës 1 korrik e ka ulur përkohësisht volumin e pirgut të mbetjeve, por është e pashmangshme që ai “mal” të mos rritet sërish dhe askush nuk jep garanci se nuk do të ndodhë një tjetër zjarr.
    /Entela Mema – Shteg.org