Ditët e fundit, lumenj boje janë derdhur mbi ndarjen e supozuar brenda lëvizjes konservatore në Shtetet e Bashkuara. Ne kemi parë gjithashtu polemika të ngjashme brenda BE-së, përfshirë mosmarrëveshjet e shfaqura nga rreshtimi i ri i partive rreth ECR dhe Patriots. E Majta gëzohet me përçarjet në të Djathtën, por jo aq sa gëzohet vetë e Djathta me përçarjet e saj.
E Majta postmoderne i ktheu shpinën botës dhe realitetit kur e shpalli socialdemokracinë të paefektshme dhe përqafoi “woke”-izmin dhe politikat e identitetit si të vetmen spirancë shpëtimi. Asgjë s’i ka penguar që brenda pak më shumë se një shekulli të kalojë nga komunizmi te konsensusi reformist demokratik, pastaj te qendra e majtë, më vonë te ambientalizmi, e në fund të vërë bast mbi një luftë kulturore të ekstremit të majtë, e cila përfundimisht plasi si një flluskë. Lëvizshmëria e së Majtës nuk bazohet në një evolucion logjik nga traditat e saj ideologjike, por në rrënjët totalitare të socializmit, të cilat i lejojnë të manipulojë ndjekësit sipas doktrinave të diktuara vetëm nga maja e piramidës së pushtetit: partia dhe mediat e saj të lidhura. E vetmja gjë në të cilën e Majta ka qenë e pagabueshme ndër shekuj është efektiviteti pragmatist i dogmatizmit.
Nga ana tjetër, konservatorizmi, siç shkruante Russell Kirk, “nuk është një trup dogmash i fiksuar dhe i pandryshueshëm, dhe konservatorët trashëgojnë nga Burke aftësinë për t’i riparaqitur bindjet e tyre në funksion të kohës.” Tradita, siç theksoi Kevin Roberts i Heritage Foundation gjatë vizitës së tij të fundit në Spanjë, nuk ka konsistuar kurrë në adhurimin e hirit, por në përcjelljen e flakës, për të përdorur fjalët e një aforizmi të lashtë me autorësi të pasigurt, por me një traditë proverbiale të provuar mes konservatorëve. As Burke, as Kirk, as Scruton, as Buckley nuk dëshironin një dogmë ideologjike konservatore, ndoshta sepse të gjithë tashmë kishin një besim, ndoshta sepse e shihnin historinë si një vazhdimësi, jo si një zinxhir seksionesh të ndara ngurtësisht.
Prandaj, duhet të alarmohemi sot vetëm nga ekzistenca e aktivistëve konservatorë të zhgënjyer nga përçarja brenda radhëve të tyre. E Djathta nuk i shmanget debatit intelektual; ajo nuk turpërohet nga idetë e veta, dhe për këtë arsye është e gatshme t’i përballë ato, qoftë me anëtarët e vet, qoftë me kundërshtarët. Që nga filozofët e hershëm greko-romakë e dimë se përplasja e ideve mund të pasurojë mençurinë përfundimtare.
Një shembull klasik: tensioni në çështjet ekonomike midis konservatorizmit antilibertar dhe konservatorizmit libertar ka ekzistuar dhe do të ekzistojë gjithmonë. Disa nga qeveritë më të rëndësishme në histori kanë dalë pikërisht nga kjo kontradiktë e dukshme, e cila në fakt nuk është kontradiktë, sepse respekti për dinjitetin individual të çdo njeriu është i përbashkët, ashtu si ideja e sovranitetit kombëtar dhe rëndësia e vlerave tradicionale. Që nga Greqia dhe Roma, këto vlera kanë formuar themelin kulturor të Perëndimit gjatë shekujve të tij më të begatë.
Dallimet bëhen më të vështira vetëm në ekstreme: një konservator tradicional e ka pothuajse të pamundur të pajtohet me apatinë morale të disa ultralibertarëve, ndërsa këta të fundit rrallë arrijnë të pranojnë politikat tarifore të proteksionizmit kombëtar. E vërteta është se shumica e konservatorëve janë të bashkuar nga një fije shumë më e rëndësishme se të gjitha këto, një fije më e qëndrueshme se ajo që lidh edhe progresistët më fanatikë e më të bashkuar në botë. Arsyeja është se fija që i bashkon konservatorët është ndërtuese, e lëvizur mes fesë, historisë, traditës, lirisë dhe prosperitetit, ndërsa ngjitësi që mban bashkë të Majtën postmoderne, nëse ekziston, është vetëm llaç pakënaqësie, urrejtjeje, censurimi dhe politikash identitare që synojnë përfitime sa më të mëdha me kosto sa më të ulët.
Kjo shpjegon gjithashtu pse, përgjatë historisë, së të Majtës ka qenë shumë më e vështirë të krijojë një ide kombëtare, një unitet sovran të qytetarëve, pa iu drejtuar totalitarizmit. Sovjetikët, ashtu si kinezët sot, nuk mund të zgjedhin patriotizmin, sepse ai është një ndjenjë e detyruar, e filtruar më tej përmes një dashurie paraprake për partinë e vetme, një dashuri edhe më e detyruar. Udhëheqësit më të guximshëm konservatorë, megjithatë, duke iu drejtuar gjithmonë unitetit dhe jo përçarjes, kanë arritur lidhjet më të forta të vëllazërisë mes qytetarëve dhe dashurinë më fisnike për ndjenjën kombëtare, thjesht duke i mësuar ata me historinë, traditën, krenarinë për arritjet e tyre kulturore dhe rëndësinë e unitetit për të luajtur një rol të fortë në botën e globalizuar.
Në disa aspekte, BE-ja pas-kushtetuese e socialdemokratëve u përpoq të bëhej një shtet, një lloj atdheu artificial, që duhej pranuar nga të gjithë qytetarët, dhe dështoi në këtë përpjekje sepse përdori në mënyrë të fshehtë të njëjtat taktika totalitare si regjimet më të dëmshme të ekstremit të majtë. Këto përfshinin parimin se ajo që ka rëndësi është komuniteti, jo individi; se prona private është në shërbim të projektit europian; se shteti mund të ndërhyjë në jetën private të çdo qytetari europian nëse e bën këtë gjoja në dobi të shumicës; dhe se trashëgimia kulturore e së kaluarës është e parëndësishme sepse entiteti i ri sovran, BE-ja, nuk ka ende një të kaluar të madhe për të cilën të mburret në mënyrë të bashkuar. BE-ja është vetëm një shembull më shumë i mënyrës sesi e Majta, edhe kur arrin shumicën në zgjedhje, është e paaftë të krijojë lidhje të forta mes qytetarëve pa i detyruar ata përmes frikës nga përjashtimi ose ndjekja. Kjo shpjegon gjithashtu fiksimin e saj me rregullimin e çdo gjëje.
Një arsye tjetër pse e djathta e përballon më mirë përçarjen e brendshme është se, në përgjithësi, ndryshe nga e majta, ajo nuk i urren armiqtë e saj. Themeli i krishterë i konservatorizmit të zakonshëm mëson që në origjinë barazinë e të gjithë individëve, falë lidhjes së tyre të përbashkët me të njëjtin Perëndi dhe dinjitetin e lindur të çdo njeriu, diçka që është dëshmuar në shumë momente të rëndësishme të historisë, si origjina e të drejtave të njeriut apo shfuqizimi i skllavërisë gjatë pushtimit të Amerikës. Në fakt, nëse kërkoni një imazh ilustrues: e majta është Zohran Mamdani duke i nxjerrë gishtin e mesit një skulpture të Kristofer Kolombit, ndërsa e djathta është Charlie Kirk që përfshihet në debate miqësore e ballë për ballë me ata që kanë pikëpamje të kundërta me sistemin e tij të vlerave.
Së fundi, aspekti thjesht partiak ose elektoral është një çështje më vete. Sigurisht që, me afrimin e zgjedhjeve, uniteti është i dëshirueshëm për të djathtën, por vetëm brenda një projekti që nuk tradhton parimet konservatore dhe që është mjaftueshëm përfshirës ndaj perspektivave të ndryshme brenda së djathtës. Megjithatë, nëse nuk ndodh kështu, nëse ka një lidership hapur armiqësor ndaj ideve të djathta, siç është parë shpesh në tensionet mes PP-së dhe VOX-it në Spanjë, atëherë konservatori i vërtetë, përballë një sfide elektorale, do të mbështesë gjithmonë opsionin moral dhe jo atë partiak. Kjo është diçka që pjesa dërrmuese e Partisë Popullore Europiane vështirë se do ta kuptojë ndonjëherë kur përballet me grupe që i ka etiketuar padrejtësisht si “ekstremistë të djathtë”.
Në fund të fundit, përçarjet brenda së djathtës janë një virtyt i natyrshëm i busullës morale të konservatorit. Nuk ka asgjë problematike në këtë. Nga Chesterton te William F. Buckley Jr., e vetmja gjë që do ta trembte me të vërtetë një konservator do të ishte të binte dakord në gjithçka me të gjithë kolegët e tij. Në fund të fundit, siç tha vetë themeluesi i National Review kur u pyet mbi rëndësinë e të qenit konservator: “Konservatorizmi synon të mbajë në funksion besnikëritë e komunitetit ndaj të vërtetave të perceptuara dhe gjithashtu ndaj atyre të vërtetave që, sipas gjykimit të tyre, kanë fituar njohje universale.” Brenda këtij përkufizimi mund të bashkëjetojnë miliona nuanca. / European Conservative – Syri.net
