Lajmidites.com

Tag: lidhet

  • Rrëmuja në shtëpi mund të zbulojë më shumë sesa duket: Psikologët shpjegojnë çfarë fshihet pas çorganizimit

    Rrëmuja në shtëpi mund të zbulojë më shumë sesa duket: Psikologët shpjegojnë çfarë fshihet pas çorganizimit

    Nëse kuzhina është e mbushur me enë të palara, banjoja ka papastërti të mbledhura dhe mbeturinat nuk janë hedhur prej ditësh, kjo tregon se pastrimi nuk është përparësi. Psikologët theksojnë se çrregullimi në shtëpi nuk lidhet vetëm me zakonet, por shpesh pasqyron gjendjen emocionale dhe mendore të një personi.

    Sipas Analizës Transaksionale, mjedisi ku jetojmë është një pasqyrim i gjendjes sonë të brendshme. Studimet e Shoqatës Amerikane të Psikologjisë tregojnë se rrëmuja rrit stresin dhe nivelet e kortizolit, duke sinjalizuar vështirësi në menaxhimin e emocioneve dhe motivimit.

    Kur shtëpia duket e rregullt vetëm në sipërfaqe, ndërsa rrëmuja fshihet në dollapë, qilarë apo sirtarë, kjo shpesh lidhet me dëshirën për të ruajtur një imazh të mirë përballë të tjerëve. Studiuesit e lidhin këtë sjellje me perfeksionizmin dhe frikën nga gjykimi.

    Mosriparimi i sendeve të prishura tregon një prirje për të shtyrë detyrimet dhe për të shmangur zgjidhjen e problemeve të përditshme. Sipas psikologëve, ky është një stil pasiv përballimi, ku personi shpreson se gjërat do të rregullohen vetë.

    Një tavolinë e çrregullt mund të jetë shenjë impulsiviteti, por mund të tregojë edhe kreativitet të lartë. Studimet e Universitetit të Minesotës tregojnë se personat që punojnë në një ambient kaotik shpesh arrijnë rezultate më të mira në teste të kreativitetit, për sa kohë që ata janë në gjendje të orientohen në atë çrregullim.

    Shporta e rrobave të palara dhe koshi i plehrave që mbushen vazhdimisht lidhen me zvarritjen kronike. Psikologët shpjegojnë se kjo shpesh ndodh për shkak të ankthit, vetëvlerësimit të ulët ose vështirësive në përqendrim.

    Një hyrje banese pa mobilje, pa dekorime dhe pa sende personale tregon mungesë lidhjeje emocionale me shtëpinë. Ekspertët e Klinikës së Klivlendit thonë se kjo lidhet me vetmi, pasiguri dhe vështirësi për të krijuar ndjenjë përkatësie në hapësirën ku jeton.

    Kuzhina është ndër vendet e para ku vërehet rënia e energjisë dhe motivimit. Sipas Institutit Kombëtar të Shëndetit Mendor, papastërtia dhe moskujdesi i përgjithshëm në kuzhinë janë shenja të hershme të depresionit, sepse personi humbet forcën për të kryer edhe detyra të thjeshta të përditshme.

    E njëjta gjë ndodh edhe me banjon. Kjo dhomë zakonisht mbahet e pastër edhe nga persona më pak të rregullt. Kur lihet pas dore dhe mbledh papastërti, kjo shpesh tregon lodhje mendore, stres afatgjatë ose shenja të sindromës së “burnout”.

    Rrëmuja ekstreme dhe grumbullimi i tepërt i sendeve janë shenja të një çrregullimi të njohur psikologjik, i përfshirë në DSM-5. Personi ka vështirësi serioze të heqë sendet, edhe kur ato nuk kanë vlerë, dhe përjeton ankth të fortë kur tenton t’i largojë.

    Edhe ana e kundërt, rendi i tepruar dhe ndjeshmëria e ekzagjeruar ndaj çdo rrëmuje të vogël, mund të tregojnë çrregullim obsesiv-kompulsiv. Kjo sjellje lidhet me nevojën për kontroll total dhe me menaxhimin e ankthit të brendshëm.

    Studimet e Universitetit të Kalifornisë tregojnë se rrëmuja ndikon drejtpërdrejt në nivelet e stresit. Pastrimi dhe organizimi i hapësirës nuk kanë vetëm efekt estetik, por shërbejnë si një ndërhyrje psikologjike që ul ankthin, rrit produktivitetin dhe forcon ndjenjën e kontrollit mbi jetën.

  • “Krimet mjedisore janë ulur”, Rama: Askush s’ia ka gjetur ilaçin zjarreve, do të rrisim financimin

    “Krimet mjedisore janë ulur”, Rama: Askush s’ia ka gjetur ilaçin zjarreve, do të rrisim financimin

    Kryeministri Edi Rama ditën e sotme ishte i pranishëm në aktivitetin “Për ty natyrë”.
    Një pikëtakim për prioritetet e mjedisit, biodiversitetit dhe pyjeve, të cilat duhet të hyjnë në një fazë të re përmes modelit unik të administrimit dhe zhvillimit të qëndrueshëm.
    Edi Rama tha se është një moment i mirë për të bërë një bilanc duke kthyer kokën pas, ndërkohë që jemi të fokusuar te njëri nga aspektet më të vështira të procesit të negociatave, që është aspekti i mjedisit. Mënyra se si shihen dhe trajtohen zonat e mbrojtura është një pjesë strategjike e gjithë këtij kompleksi që lidhet me natyrën.

    Shefi i qeverisë tha se duke kthyer kokën pas ka shumë arsye për të qenë krenar për ku jemi sot.
    Rama: Një dekadë më parë, na u desh të bëjmë dy ndërhyrje radikale për të siguruar marrjen e një kthese të domosdoshme në kushtet kur qoftë prerja e paligjshme e pyjeve qoftë gjuetia e paligjshme ishin bërë plagë reale që zgjeroheshin mbri trupin e natyrës së Shqiëpirë.
    Sot, tha Rama, mund të shikojmë me krenari rezultatet e moratoriumeve që para disa vitesh krijuan debat dhe u panë me dyshim.
    Rama: Zonat e mbrojtura dhe në tërësi territoret e natyrës në Shqipëri ishin nën agresionin e vazhdueshëm të ndërtimeve të paligjshme, ishin nën agresionin e vazhdueshëm të ndotjeve dhe më vjen shumë mirë që bilanci flet për një ulje të konsiderueshme të krimeve mjedisore. Ajo çka përbën një pikë të dosmosdoshme për të siguruar një ecuri të suksesshme në këtë proces që lidhet me negociatat për anëtarësim, por që pikërisht se lidhet me negociatat, si të gjitha aspekjtet e tera lidhet me të nesërmen tonë, është një menazhim shumë më i mirë dhe shumë më i sigurt i pyjeve. Jemi angazhuar në një proces reformimi të modelit të menaxhimit të pyjeve dhe të natyrës në tërësi. Një reformim i cili do të duhet të fillojë nga një ristrukturim i Agjencisë Kombëtare të zonave të Mbrojtura dhe i Agjencisë Kombëtare të Pyejeve duke i bërë bashkë dhe duke krijuar një sinergji mes të dyjave, për të pasur një Agjenci.
    Kryeministri u ndal edhe te sfida e përvitshme, ajo e zjarreve.
    Rama: Nevoja që të ndërhyjmë me shumë më tepër kurajo në aspektin e reformës dhe shumë më tepër angazhim në aspketin e vëmendjes sa i përket pyejeve është çdo vit e më e madhe. Nevoja për të rritur kapacitetet tona për pyllëzim është çdo vit e më e madhe. Deri tani askush nuk i ka gjetur ndonjë ilaç zjarreve që kur vijnë bëjnë dëme kolosale. Për këtë arsye po angazhojmë edhe burime të reja financiare për të futur edhe teknologjinë, duke rritur kapacitetet mbjellëse përmes pyllëzimeve me dron që sjellin saktësi, sjellin efiçencë. Janë të buxhetuara për vitin që po vjen dhe duke ndërtruar një bazë vitin që vjen do të rrisim edhe financimet, do të rrisim edhe intensitetin e këtyre pyllëzimeve në vitet e mëtejshme.

  • Kjo është koha kur ne rritemi, sipas shkencës

    Kjo është koha kur ne rritemi, sipas shkencës

    Për vite me radhë kemi dëgjuar se truri “pjeket” në moshën 25 vjeç, sepse atëherë zhvillohet plotësisht korteksi prefrontal, pjesa që lidhet me vendimmarrjen dhe kontrollin e impulseve. Ide perfekte për t’u justifikuar: “jam 23, normal që s’i kam gjetur akoma përgjigjet e jetës”. Vetëm se rezulton të ketë qenë më shumë mit se fakt.

    Një studim i ri i Universitetit të Cambridge, i publikuar në Nature Communications, ka analizuar skanera truri të rreth 4 000 personave nga mosha 0 deri në 90 vjeç dhe sugjeron diçka tjetër: truri qëndron në fazë “adoleshente” deri në fillim të të tridhjetave. Sipas tyre, mesatarisht, struktura e trurit hyn në “modalitetin adult” rreth moshës 32 vjeç. Me fjalë të tjera, nga pikëpamja e arkitekturës së trurit, nuk jemi plotësisht “të rritur” në 25, por disa vite më vonë.

    Studiuesit identifikojnë pesë faza të mëdha të zhvillimit të “kabllove” nervore, të ndara nga katër momente kthese. Truri i fëmijërisë zgjat nga lindja deri rreth moshës 9 vjeç, kur nis faza adoleshente. Kjo fazë, sipas të dhënave, vazhdon deri rreth të 32-tave. Më pas fillon periudha e gjatë “adult”, që zgjat mbi tre dekada, deri te një tjetër kthesë rreth moshës 66 vjeç, që lidhet me “plakjen e hershme” të trurit. Faza e “plakjes së vonë” fillon rreth të 80-tave.

    “Ky është studimi i parë që identifikon qartë fazat kryesore të ‘instalimit elektrik’ të trurit në gjithë jetën tonë”, shpjegon neuroshkencëtarja Alexa Mousley. Sipas saj, këto periudha na ndihmojnë të kuptojmë më mirë jo vetëm se çfarë dimë të bëjmë më mirë në moshat e ndryshme, por edhe kur jemi më të brishtë ndaj stresit, ndryshimeve apo sëmundjeve që prekin trurin.

    Kjo nuk do të thotë se 32 vjeç papritur bëhemi më inteligjentë, më të mençur apo më racionalë. Shkencëtarët flasin më shumë për një stabilizim të arkitekturës së trurit: ndryshimet strukturore nuk janë më kaq të mëdha dhe ritmi i “rindërtimit” ngadalësohet për rreth 30 vitet e ardhshme. Kjo lidhet edhe me atë që studime të tjera e quajnë “pllajë” të inteligjencës dhe të personalitetit.

    Përkthyer në jetë të përditshme, do të thotë që me moshën bëhemi më pak fleksibël dhe më shumë të fiksuar në mënyrën si mendojmë. Ndoshta kjo shpjegon pse është kaq e vështirë t’u ndryshosh mendje prindërve dhe gjyshërve, sado argumente të sillni në tavolinë. Deri diku, është çështje strukturash neurale, jo vetëm kokëfortësie.

  • Lefter Maliqi në SPAK, dorëzon kallëzim penal për kryebashkiakun e njohur

    Lefter Maliqi në SPAK, dorëzon kallëzim penal për kryebashkiakun e njohur

    Lefter Maliqi ka depozituar një kallëzim ndaj kryebashkiakut të Kuçovës Kreshnik Hajdari këtë të mërkurë, duke e akuzuar për shkelje në një tender me vlerë rreth 1 milion euro për rikonstruksionin e një shkolle në qytet.
    Sipas tij, investimi është i pajustifikuar, pasi numri i nxënësve që frekuentojnë shkollën është shumë i ulët.
    Ai pretendon se tenderi është fituar nga një subjekt që lidhet familjarisht me një ish-deputet, çka sipas tij tregon ndikime politike në proces. Maliqi thotë se prej më shumë se dy vitesh e gjysmë po ndjek procedurat në institucionet e drejtësisë për disa kallëzime të tjera që ka bërë më parë, duke përfshirë edhe një dosje që lidhet me një projekt prej 4 milionë eurosh dhe një segment rruge të ndërtuar gjatë fushatës pa procedurat e duhura të tenderimit, sipas pretendimeve të tij.

  • Shtatzënë para apo pas të 30-ve, ja si ndikon kjo zgjedhje në gjendjen ekonomike të një gruaje

    Shtatzënë para apo pas të 30-ve, ja si ndikon kjo zgjedhje në gjendjen ekonomike të një gruaje

    Fëmijët “kushtojnë”, kanë kosto dhe kjo nuk lidhet vetëm me nevojën e blerjes së ushqimeve, panolinëve apo pagesat e kopshtit dhe çerdhes, por, kur bie fjala për gratë, këto të fundit më shumë se burrat kushtëzojnë ndjeshëm aktivitetin e tyre në punë.
    Më parë kemi folur për këtë çështje duke e lidhur atë me faktorë fiziologjikë, por në një shoqëri moderne, jo pak të rëndësishëm janë edhe faktorë të tjerë me karakter utilitar dhe ekonomik.
    Në këtë këndvështrim, cila do të ishte atëherë mosha më e këshillueshme dhe e përshtatshme për te sjellë në jetë fëmijë?

    Kësaj pyetjeje i përgjigjet një studim i vitit 2016, mbështetur në analizën  e të dhënave të mbledhura nga viti 1995 deri në vitin 2009 nga gra që jetojnë në Danimarkë, një shtet me ekonomi dhe mirëqenie të lartë.
    Sipas këtyre te dhënave, humbja financiare në dy vitet pas lindjes së fëmijëve është më e vogël tek gratë që kanë lindur pas moshës 31- vjeçare, krahasuar me ato që kane lindur përpara kësaj moshe.
    Ndërkohë në një periudhë më të gjatë, gratë që kanë lindur mes moshës 31 dhe 34-vjeçare, arrijnë të fitojnë më shumë në terma financiare, se sa ato gra që nuk kanë sjellë ende fëmijë në jetë. Shpjegimi lidhet me faktin se gratë me moshë mbi 30 vjeç, në rrugëtimin e tyre kanë përfituar më shumë aftësi dhe dije, duke u bërë kështu më të vështira për t’u zëvendësuar nga punëdhënësit.
    Nga ana tjetër, duke pasur më shumë mundësi ekonomike, ato mund t’ia lejojnë vetes të marrin edhe babysitter për fëmijët e tyre dhe të ruajnë ndërkohë vendin e tyre te punës. Gjithsesi, nuk duhet pritur shumë.
    Dhe kjo lidhet në radhë të parë me shëndetin e fëmijëve. Por të dhënat e studimit te mësipërm tregojnë se kjo nuk është e përshtatshme edhe ekonomikisht.
    Gratë që kanë lindur pas moshës 34 vjeçare, arrijnë të fitojnë vetëm 2% më shumë se gratë pa fëmijë, ndërkohë qe ato mes 31 dhe 34 vjeç fitonin 13% më shumë.

  • Ajri i ndotur lidhet me rrezik më të lartë për sëmundjen e Parkinsonit

    Ajri i ndotur lidhet me rrezik më të lartë për sëmundjen e Parkinsonit

    Një tretës industrial i zakonshëm, i quajtur trikloroetilen (TCE), që ende ndot ajrin dhe tokën në SHBA, mund të rrisë rrezikun për zhvillimin e sëmundjes së Parkinsonit. Studimi i botuar më 1 tetor 2025 në revistën Neurology tregon se ekspozimi afatgjatë ndaj këtij kimikati lidhet me një rritje të vogël, por të matshme të rrezikut.

    TCE është përdorur për pastrimin e metaleve dhe proceset e larjes kimike. Edhe pse disa përdorime janë ndaluar, ai vazhdon të gjendet në industri dhe ndot ajrin, ujin dhe tokën në shumë rajone. Sipas autorëve, studimi nuk provon se TCE-ja shkakton drejtpërdrejt Parkinsonin, por forcon provat se ndotësit mjedisorë mund të ndikojnë në shëndetin e trurit.

    Ekipi kërkimor, i udhëhequr nga Brittany Krzyzanowski, PhD, nga Barrow Neurological Institute në Phoenix, analizoi të dhënat e Medicare për më shumë se 1.1 milion amerikanë mbi 67 vjeç. Nga ta, 221,789 ishin të diagnostikuar rishtas me Parkinson mes viteve 2016–2018. Çdo rast u krahasua me pesë persona të tjerë pa sëmundjen, me karakteristika të ngjashme demografike.

    Duke përdorur të dhënat e Agjencisë Amerikane të Mbrojtjes së Mjedisit dhe vendbanimet e pjesëmarrësve sipas zonës ZIP+4, studiuesit matën nivelet e ekspozimit ndaj TCE në ajër. Personat që jetonin në zonat me ndotjen më të lartë (0.14–8.66 μg/m³) kishin rreth 10% rrezik më të madh për Parkinson sesa ata në zonat me nivelet më të ulëta (0.005–0.01 μg/m³), edhe pasi u morën parasysh faktorë si mosha, duhanpirja dhe ndotja e përgjithshme e ajrit.

    Harta e studimit tregoi disa “zona të nxehta” me ndotje të lartë, veçanërisht në rajonin industrial të “Rust Belt”-it. Afërsia me impiantet e mëdha ndotëse lidhej me rrezik më të lartë, që rritej sa më afër që jetonin njerëzit.

    Krzyzanowski theksoi se edhe pse rreziku individual është i vogël, numri i madh i njerëzve të ekspozuar e bën ndikimin e mundshëm në shëndetin publik shumë të rëndësishëm. Ajo kërkoi rregullore më të forta dhe monitorim më të kujdesshëm të ndotësve industrialë. / Scitech Daily – Syri.net

  • Meshkujt shtojnë peshë kryesisht në bark, shkaku i fshehtë që ndryshon trupin e tyre

    Meshkujt shtojnë peshë kryesisht në bark, shkaku i fshehtë që ndryshon trupin e tyre

    Meshkujt kanë një prirje natyrale për të grumbulluar yndyrë në pjesën e barkut, dhe arsyeja lidhet me hormonin testosteron. Ky hormon ndikon në shpërndarjen e yndyrës, duke bërë që ajo të mblidhet rreth organeve të brendshme në zonën abdominale.

    Me kalimin e moshës, nivelet e testosteronit ulen dhe metabolizmi ngadalësohet, duke favorizuar shtimin e dhjamit në bark. Stresi është një faktor tjetër i madh: hormoni i tij, kortizoli, nxit depozitimin e yndyrës abdominale.

    Ekspertët theksojnë se kjo lloj yndyre, e njohur si yndyrë viscerale, është shumë më e rrezikshme për shëndetin krahasuar me yndyrën nën lëkurë, pasi lidhet ngushtë me diabetin tip 2, hipertensionin dhe sëmundjet e zemrës.

    Për të ulur rrezikun, rekomandohen një dietë e balancuar, aktivitet fizik i rregullt dhe reduktimi i konsumit të alkoolit dhe ushqimeve të përpunuara, të cilat ndikojnë drejtpërdrejt në shtimin e dhjamit në bark.

  • Një lloj i ri diabeti i zbuluar, çfarë është karakteristike për të?

    Një lloj i ri diabeti i zbuluar, çfarë është karakteristike për të?

    Federata Ndërkombëtare e Diabetit ka njohur zyrtarisht diabetin e tipit 5, një formë e veçantë e diabetit që lidhet me kequshqyerjen gjatë jetës së hershme. Sipas raportimeve të Nova.rs, kjo formë e re e diabetit është më e zakonshme në vendet më të varfra dhe prek rreth 20–25 milionë njerëz në mbarë botën.

    Personat me diabet të tipit 5 zakonisht janë nën peshë dhe kanë mungesë insulinë, por kjo nuk shkaktohet nga sistemi imunitar. Mjekët shpjegojnë se shkaku lidhet me zhvillimin e mangët të pankreasit gjatë fëmijërisë për shkak të mungesës së ushqimit të duhur.

    Studimet te brejtësit kanë treguar se një dietë e varfër në proteina gjatë shtatzënisë ose adoleshencës mund të çojë në zhvillim të dobët të pankreasit, duke ulur rezervat e qelizave që prodhojnë insulinë.

    Ekspertët theksojnë se njohja e diabetit të tipit 5 do të ndihmojë në përmirësimin e diagnostikimit dhe trajtimit, veçanërisht në vendet me të ardhura të ulëta, ku kequshqyerja është më e përhapur. Klasifikimi i ri është një hap drejt një kuptimi më të mirë të sëmundjes dhe kujdesit global.

     

  • Kopshtaria – terapia natyrale që qetëson mendjen dhe forcon trupin

    Kopshtaria – terapia natyrale që qetëson mendjen dhe forcon trupin

    Shkenca zbulon se një mikrob i tokës mund të përmirësojë humorin, të ulë nivelin e stresit dhe madje të forcojë imunitetin

    Kopshtaria nuk është vetëm një hobi relaksues, por një aktivitet që lidhet drejtpërdrejt me shëndetin e përgjithshëm. Studime të ndryshme kanë treguar se kalimi i kohës në kopsht ndihmon në uljen e depresionit, përmirëson cilësinë e gjumit dhe rrit ndjenjën e kënaqësisë së përditshme. Përveç kësaj, lëvizjet fizike të thjeshta gjatë kopshtarisë përmirësojnë qarkullimin, ndërsa kontakti me natyrën qetëson sistemin nervor.

    Pra, kopshtaria nuk është thjesht kujdes për bimët: është një mënyrë e natyrshme dhe e provuar shkencërisht për të mbajtur trupin dhe mendjen të shëndetshme. Edhe vetëm disa minuta në ditë duke prekur tokën dhe duke shijuar gjelbërimin mund të bëjnë diferencën në shëndetin dhe mirëqenien tuaj afatgjatë.

    Bakteri i tokës që sjell gëzim

    Një nga sekretet e këtij ndikimi pozitiv lidhet me një bakter të padëmshëm që gjendet natyrshëm në tokë: Mycobacterium vaccae. Studime të publikuara në revistën Neuroscience treguan se kontakti me këtë mikrob stimulon prodhimin e serotoninës, hormonit që lidhet me ndjenjën e lumturisë dhe relaksimit. Efekti i tij krahasohet me një “antidepresiv natyral”, pa pasur nevojë për ilaçe.

    Ky bakteri hyn në trup kur ne e thithim përmes ajrit apo përmes kontaktit të lëkurës me tokën. Pasi kalon në gjak, ai ndikon në ekuilibrin neurokimik, duke ulur simptomat e ankthit dhe depresionit.

    Përfitimet përtej gjendjes shpirtërore

    Shkencëtarët vërejnë se ndikimi i M. vaccae nuk kufizohet vetëm te gjendja emocionale. Ai ndihmon gjithashtu në:

    ▪ Përmirësimin e kujtesës dhe përqendrimit – testet laboratorike kanë treguar se ky bakter rrit aftësitë njohëse.

    ▪ Uljen e inflamacionit – veçanërisht tek sëmundje si artriti reumatoid dhe sëmundja e Crohn-it, ku përgjigja e sistemit imunitar shpesh është e tepruar.

    ▪ Forcimin e imunitetit – Johns Hopkins Medicine thekson se mikrobët e dobishëm të mjedisit ndihmojnë në rregullimin e mekanizmave mbrojtës të organizmit.

    Efekt që zgjat me javë

    Ekspertët theksojnë se ndikimi antidepresiv i këtij bakteri mund të zgjasë deri në tri javë. Për këtë arsye, ekspozimi i rregullt ndaj natyrës dhe aktivitetet në kopsht përbëjnë një formë të qëndrueshme terapie natyrore.

    Mbështetje për pacientët kronikë

    Edhe tek pacientët me sëmundje të rënda, si kanceri, është vërtetuar se kontakti me natyrën dhe kopshtaria rrisin ndjeshëm cilësinë e jetës. Në studimet klinike, të anketuarit raportuan humor më të mirë, më pak stres dhe përballim më të lehtë të trajtimeve mjekësore. 

  • Çfarë tregon madhësia e qafës për shëndetin tuaj

    Çfarë tregon madhësia e qafës për shëndetin tuaj

    Mjekët zakonisht përdorin indeksin e masës trupore (BMI) dhe raportin bel-kofshë për të vlerësuar rreziqet shëndetësore. Por gjithnjë e më shumë vëmendja po kthehet te një tregues më pak i zakonshëm: perimetri i qafës.

    Një qafë e trashë mund të duket si shenjë force, por studimet tregojnë se ajo lidhet me rreziqe serioze. BMI shpesh nuk jep pasqyrë të plotë: një kulturist mund të ketë BMI të lartë pa qenë obez. Pikërisht këtu, matja e qafës jep informacion shtesë.

    Kërkimet zbulojnë se njerëzit me qafë më të gjerë në raport me madhësinë e trupit kanë rrezik më të lartë për sëmundje të rënda. Shpjegimi qëndron tek shpërndarja e dhjamit: yndyra në pjesën e sipërme të trupit lëshon acide yndyrore në gjak, duke ndikuar në kolesterol, nivelin e sheqerit dhe ritmin e zemrës. Në këtë mënyrë, perimetri i qafës është një tregues i yndyrës viskerale, ajo më e rrezikshmja që rrethon organet.

    Statistikat janë shqetësuese. Personat me qafë të trashë shfaqin përqindje më të larta të hipertensionit, fibrilacionit atrial dhe dështimit të zemrës. Fibrilacioni atrial është veçanërisht problematik, pasi shkakton rrahje të çrregullta që mund të çojnë në mpiksje gjaku, goditje në tru dhe më vonë në dështim të zemrës. Po ashtu, madhësia e qafës lidhet me sëmundjen koronare të zemrës, ku arteriet ngushtohen dhe kufizojnë rrjedhjen e gjakut të pasur me oksigjen.

    Por rreziku nuk ndalet tek zemra. Një qafë e trashë lidhet edhe me diabetin tipi 2 dhe diabetin gestacional. Këto gjendje shkaktojnë komplikacione afatgjata serioze, nga humbja e shikimit deri te amputimet. Gjithashtu, është dokumentuar lidhja me çrregullimet e gjumit, veçanërisht me apnean obstruktive të gjumit. Në këtë sëmundje, frymëmarrja ndërpritet gjatë natës, duke shkaktuar lodhje ekstreme ditore dhe duke e rritur rrezikun e aksidenteve, por edhe duke vënë stres të madh mbi sistemin kardiovaskular.

    Pra, cila madhësi konsiderohet e rrezikshme? Për burrat, mbi 43 cm; për gratë, mbi 35.5 cm. Edhe individët me BMI normal janë të ekspozuar. Për çdo centimetër shtesë mbi këto pragje, rriten normat e vdekshmërisë dhe të shtrimeve në spital.

    Megjithatë, kjo nuk duhet të shkaktojë panik. Perimetri i qafës është vetëm një element i tablosë së shëndetit, por një element i rëndësishëm. Lajmi i mirë është se mund të ndikohet nga stili i jetesës: ushtrimet aerobike dhe forca reduktojnë dhjamin, gjumi cilësor ndihmon metabolizmin, dhe dieta e balancuar mban peshën nën kontroll.

    Matja e qafës merr vetëm pak sekonda me një metër, por mund të japë informacion të vlefshëm që metrikat tradicionale shpesh nuk e kapin. Në një kohë kur kërkojmë mënyra më të mira për të parandaluar sëmundjet, ndonjëherë përgjigjja është para syve tanë, në qafën tonë. / The Conversation – Syri.net