Tag: kuantike

  • Jepet çmimi Nobel në fizikë, tre shkencëtarë vlerësohen për zbulimin e tyre në botën kuantike

    Jepet çmimi Nobel në fizikë, tre shkencëtarë vlerësohen për zbulimin e tyre në botën kuantike

    Çmimi Nobel në fizikë për vitin 2025 u është dhënë shkencëtarëve britanikë, francezë dhe amerikanë për punën e tyre në mekanikën kuantike.
    John Clarke, një fizikant britanik me bazë në Universitetin e Kalifornisë në Berkeley, Michel Devoret, një fizikant francez në Universitetin Yale dhe John Martinis, i Universitetit të Kalifornisë Santa Barbara, ndajnë çmimin prej rreth 1milion eurosh të shpallur nga Akademia Mbretërore Suedeze e Shkencave në Stokholm.
    Treshja udhëhoqi një seri eksperimentesh që demonstruan se vetitë e çuditshme të botës kuantike mund të përkthehen në efekte të matshme në jetën e përditshme.

    Kjo përfshinte zhvillimin e një sistemi elektrik superpërçues që mund të depërtonte nga një gjendje fizike në një tjetër, ekuivalenti i një topi që kalon drejt përmes një muri në vend që të kërcejë prapa.
    Ky zbulim i hapi rrugën gjeneratës së ardhshme të teknologjisë kuantike, duke përfshirë kriptografinë kuantike, kompjuterët kuantikë dhe sensorët kuantikë.
    Duke folur në një konferencë për shtyp, Prof. Clarke, i cili kishte mësuar për çmimin vetëm përmes një telefonate, tha: “Për ta thënë thjeshtë, ishte surpriza e jetës sime.”
    /vizionplus.tv

  • Çmimin Nobel për Fizikë e fitojnë tre shkencëtarë të mekanikës kuantike

    Çmimin Nobel për Fizikë e fitojnë tre shkencëtarë të mekanikës kuantike

    Shkencëtarët me seli në Shtetet e Bashkuara, John Clarke, Michel Devoret dhe John Martinis kanë fituar Çmimin Nobel për Fizikë për shkak të “eksperimenteve që zbuluan fizikën kuantike në veprim”, duke hapur rrugë për zhvillimin e gjeneratës së ardhshme të teknologjive digjitale.
    “Jam i befasuar. Sigurisht kurrë nuk më ka shkuar ndër mend se kjo mund të më sillte një Çmim Nobel”, tha Clarke përmes telefonit në konferencën për shtyp të Nobelit të martën.
    “Po flas përmes celularit tim dhe besoj se edhe ju po ashtu dhe një nga arsyet themelore pse funksionon telefoni celular është pikërisht e gjithë kjo punë”, tha ai.
    Sjelljet e mekanikës kuantike janë të studiuara mirë në nivel jashtëzakonisht të vogël – të atomeve dhe grimcave nënatomike – por, shpesh konsiderohen bizare dhe jo të kuptueshme në krahasim me fizikën klasike dhe përmasat më të mëdha të saj.
    Fituesit e Nobelit kanë kryer eksperimente në mesin e viteve 1980 me një qark elektronik të ndërtuar nga superpërçues dhe dëshmuan se mekanika kuantike mund të ndikojë edhe në objekte të përditshme, nën kushte të caktuara.
    “Është e mrekullueshme që mund të festojmë për mënyrën se si mekanika kuantike, edhe pas një shekulli, vazhdon të na ofrojë befasi të reja. Ajo është po ashtu e dobishme pasi mekanika kuantike është themeli i të gjitha teknologjive digjitale”, tha Olle Eriksson, kryetari i Komitetit të Nobelit për Fizikë.
    Teknologjia kuantike është e pranishme kudo, për shembull në transitorët në mikroçipet kompjuterike.
    “Nobeli i këtij viti për Fizikë ka hapur mundësinë për zhvillimin e gjeneratës së ardhshme të teknologjisë kuantike, përfshirë kriptografinë kuantike, kompjuterët kuantikë dhe sensorët kuantikë”, u tha në një deklaratë të Akademisë Mbretërore Suedeze të Shkencave, e cila ndan këtë çmim.
    Clark, i lindur në Britani, është profesor në Univeristetin Berkeley të Kalifornisë.
    Devoret, i lindur në Francë, është profesor në Universitetin Yale dhe të Kalifornisë, ku është profesor edhe Martinis.
    Martinis, shkencëtar amerikan, kishte udhëhequr Laboratorin e Google për Inteligjencë Artificiale Kuantike deri më 2020. Në Google ai kishte qenë pjesë e ekipit të hulumtuesve të cilët më 2019 kishin arritur “supermaci kuantike”, përkatësisht kur një kompjuter që shfrytëzoi vetitë e grimcave nënatomike arriti të zgjidhte një moment shumë më shpejt sesa superkompjuteri më i fuqishëm në botë.
    Devoret, përveç punës në universitet, është shef i shkencëtarëve në departamentin për Inteligjencë Artificiale Kuantike në Google.
    Çmimi Nobel për Fizikë ndahet nga Akademia Mbretërore Suedeze e Shkencave që përfshin edhe një shumë prej 1.2 milion dollarësh amerikan.
    Çmimi Nobel u themelua në bazë të testamentit të Alfred Nobel, i cili u pasurua nga shpikja e dinamitit. Që nga viti 1901, me disa ndërprerje, këto çmime çdo vit nderojnë arritjet në shkencë, letërsi dhe paqe. Më vonë është shtuar edhe Çmimi Nobel për Ekonomi.
    Fituesit e mëparshëm të Çmimit Nobel për Fizikë kanë përfshirë edhe disa nga figurat më me ndikim në shkencë, si Albert Einstein, Pierre dhe Marie Curie, Max Planck dhe Niels Bohr. Ky i fundit ishte një prej pionierëve të teorisë kuantike.
    Ky është çmimi i dytë që u nda gjatë javës, pasi dy shkencëtarë amerikanë dhe një japonez fituan Çmimin Nobel për Mjekësi për zbulimet e tyre lidhur me sistemin imunitar. Çmimi Nobel për Kimi do të ndahet të mërkurën.
    Çmimet për shkencë, letërsi dhe ekonomi iu dorëzohen laureatëve nga mbreti suedez në një ceremoni në Stokholm më 10 dhjetor, në përvjetorin e vdekjes së Alfred Nobelit.
    Çmimi për Paqe, që do të shpallet të premten, ndahet në një ceremoni të veçantë në Oslo.

  • Zbulimet në mekanikën kuantike, çmimin Nobel në Fizikë për vitin 2025 e marrin tre shkencëtarë

    Zbulimet në mekanikën kuantike, çmimin Nobel në Fizikë për vitin 2025 e marrin tre shkencëtarë

    Çmimi Nobel në Fizikë për vitin 2025 iu është dhënë një trioje shkencëtarësh, një britaniku, një francezi dhe një amerikani, për zbulimet e tyre revolucionare në fushën e mekanikës kuantike.

    John Clarke, Michel Devoret dhe John Martinis do të ndajnë çmimin “për zbulimin e tunelizimit kuantik mekanik makroskopik dhe të kuantizimit të energjisë në një qark elektrik,” njoftoi të martën në një ceremoni në Stokholm, Suedi, Komiteti Nobel.
    Komiteti vlerësoi fituesit për faktin se “kanë treguar se vetitë e çuditshme të botës kuantike mund të bëhen konkrete në një sistem aq të madh sa mund të mbahet në dorë.”
    Vitin e kaluar, çmimi iu dha Geoffrey Hinton, shpesh i quajtur “Babai i Inteligjencës Artificiale”, dhe John Hopfield, për zbulimet e tyre themelore në mësimin e makinerive, të cilat hapën rrugën për mënyrën se si përdoret sot inteligjenca artificiale.
    Në vitin 2023, çmimi shkoi për një trio shkencëtarësh evropianë që përdorën lazerët për të kuptuar lëvizjen e shpejtë të elektroneve, të cilat më parë konsideroheshin të pamundura për t’u ndjekur.
    Çmimi shoqërohet me një shumë monetare prej 11 milionë koronash suedeze (rreth 1 milion dollarë).

    Top Channel

  • BlackRock thekson rreziqet që mund ti vinë Bitcoin nga kompjuterët kuantikë

    BlackRock thekson rreziqet që mund ti vinë Bitcoin nga kompjuterët kuantikë

    Një prospekt i sapo rishikuar për Ishares Bitcoin Trust (IBIT) të BlackRock tani përfshin një shënim paralajmërues që thotë se shfaqja e kompjuterëve kuantikë të fuqishëm — dhe zhvillimet e lidhura me ta — mund t’i bëjnë të pafuqishme masat themelore kriptografike që mbrojnë Bitcoin-in.

    Kësaj jave debati rreth kompjuterëve kuantikë dhe Bitcoin u ringjall në sferën kripto ndërsa spekulime hedhin dyshime me aftësinë e rrjetit të Bitcoin për ti mbijetuar thyerjes dhe ekspozimit.
    Diskutimet u përqendruan tek një studim i ri postuar në arvix.org ku detajohet një metodë faktorimi të integer-ëve 2048-bit duke përdorur më pak se 1 milionë kubidë jo-perfektë.

    Për ti shtuar më shumë benzinë zjarrit, BlackRock, menaxheri i ETF-së më të madhe të bitcoin në botë, ndryshoi prospektin e IBIT duke përfshirë shënimin në lidhje me kompjuterët kuantikë.
    Shtesa më e re në prospektin e IBIT përfshin një shënim paralajmërues: “Në të kaluarën, janë zbuluar dhe shfrytëzuar dobësi në kodin burimor të aseteve digjitale, përfshirë dobësi që kanë çaktivizuar disa funksione për përdoruesit, kanë ekspozuar informacionin personal të tyre dhe/ose kanë rezultuar në vjedhjen e aseteve të tyre digjitale.”

    Dokumenti më pas shpjegon më tej, duke paralajmëruar se përparimet në kompjuterikën kuantike mund të komprometojnë themelin kriptografik mbi të cilin mbështetet Bitcoin. /PCWorld Albanian

  • Transmetimi kuantik/ Thyhet rekordi mbi fibrat optike, i pamundur përgjimi i mesazhit

    Transmetimi kuantik/ Thyhet rekordi mbi fibrat optike, i pamundur përgjimi i mesazhit

    Një transmetim kuantik rekord u arrit në Gjermani përmes një kablloje standarde me fibër optike , si ato të përdorura për lidhjet në internet.

    Mesazhi kuantik udhëtoi 250 kilometra, duke shënuar një hap të rëndësishëm drejt komunikimeve të së ardhmes, shumë më të shpejtë dhe më të sigurt se ato të sotme.

    Rezultati i rëndësishëm, i publikuar në revistën Nature, është marrë falë eksperimentit të drejtuar nga italiani Mirko Pittaluga, i cili pas studimeve në Universitetin e Padovës punon në Britaninë e Madhe, në kompaninë Toshiba Europe. Kjo konfirmon se komunikimet kuantike mund të arrihen edhe në kushte reale, pa pasur nevojë për pajisje të specializuara dhe duke përdorur infrastrukturën ekzistuese.” Eksperimenti është shumë interesant dhe rezultati është i rëndësishëm ,” i tha ANSA Fabio Sciarrino, nga Laboratori Quantum në Universitetin Sapienza të Romës. “Kjo është diçka që ishte supozuar gjithmonë në një nivel teorik, por që duhej të demonstrohej në një nivel praktik .”Rrjetet kuantike bazohen në parimin e ngatërrimit, i cili lejon krijimin e lidhjeve midis grimcave që udhëtojnë në rrjet, në këtë rast fotoneve, edhe nëse ndahen nga distanca të mëdha: në këtë mënyrë, nëse një haker përpiqet të shkelë njërën nga dy grimcat, tjetra i nënshtrohet menjëherë një modifikimi, që demaskon përpjekjen për të përgjuar mesazhin. Prandaj, një rrjet kuantik do të mundësonte përmirësime të mëdha në sigurinë dhe shpejtësinë e transmetimit të të dhënave.Deri më tani, komunikimet kuantike kanë ndodhur vetëm në distanca të kufizuara, dhe kjo ndodh sepse ato kërkojnë mjete të tilla si frigoriferë kriogjenikë, të cilët janë të vështirë për t’u zbatuar në infrastrukturat ekzistuese. Për shembull, në demonstrimin e parë në terren të internetit kuantik të së ardhmes, i cili u zhvillua në maj 2024 dhe u drejtua nga Universiteti i Harvardit, transmetimi lidhi dy kompjuterë 50 kilometra larg njëri-tjetrit dhe në dhjetor 2024 studiuesit e udhëhequr nga Universiteti Northwestern në Evanston, arritën të transmetojnë të dhëna mbi një kabllo klasike me fibër optike rreth 30 kilometra të gjatë.Studiuesit e udhëhequr nga Pittaluga, megjithatë, kanë gjetur një mënyrë për të lehtësuar shpërndarjen e informacionit të sigurt në distanca të gjata, duke arritur rastin e parë të njohur të komunikimit kuantik ‘koherent’: koherenca është aftësia e valëve të dritës për të bashkëvepruar në një mënyrë të parashikueshme, duke ruajtur sinkronizimin, si në hapësirë ​​ashtu edhe në kohë.“ Kjo është risia më domethënëse e studimit ”, komenton Sciarrino: “Koherenca kërkon një stabilizim të madh, e cila u zgjidh këtu falë një pune në gjysmë të rrugës midis fizikës dhe inxhinierisë, dhe hapet ndaj skenarëve të ndryshëm: lejon zgjatjen e distancës maksimale të lejuar për komunikimet kuantike, lejon zvogëlimin e performancave të kërkuara, duke i bërë kështu më të aksesueshme, dhe gjithashtu hap drejt përdorimit të protokolleve të reja për rrjetet kuantike – përfundon Sciarrino – duke hapur rrugën për hapat e mëtejshëm”./ ANSA.