Vetëm disa ditë para përvjetorit të parë të sulmit me bombë në Novi Sad, ku humbën jetën 16 persona, lëvizja studentore dhe ajo popullore kundër korrupsionit ka bërë thirrje për një demonstratë dhe zgjedhje të parakohshme.
Megjithëse Serbia ndodhet në një gjendje të paralizuar politike dhe shoqërore, presidenti Aleksandar Vuçiç refuzon idenë e mbajtjes së zgjedhjeve. Ndërkohë, protestat po shtypen gjithnjë e më ashpër nga policia, duke e bërë të pasigurt rezultatin e mobilizimit të paralajmëruar.
Një marshim simbolik kundër shtypjes dhe korrupsionit në Serbi
Të nisur nga Novi Pazari, në jug të vendit, një grup studentësh vendosën të arrijnë Novi Sadin, në veri, në këmbë. Janë gjithsej 15 veta, në formë të shkëlqyer fizike – dhe duhet të jenë të tillë për të përshkuar 400 kilometra për 16 ditë, një pjesë e madhe e të cilave kalon nëpër rrugë malore me ngritje e zbritje të vazhdueshme.Të rinjtë priten me entuziazëm kudo ku kalojnë. “Kjo mbështetje e bën ecjen tonë më të lehtë,” shpjegon studenti Enes Džogović në fshatin Mionica, ku banorët lokalë u kishin përgatitur një darkë në mesnatë. “Tashmë nuk ndiejmë më dhimbje apo lodhje,” shton ai.
Këto marshime, të nisura që në pranverë si simbol i lëvizjes kundër korrupsionit, janë pritur me entuziazëm popullor, duke dëshmuar për pakënaqësinë ndaj presidentit Aleksandar Vuçiç.Në fillim, ato shoqëroheshin nga policia, por reagimi shtetëror është ashpërsuar që nga vera. Studentët nga Novi Pazari nuk morën më asnjë mbështetje policore; në mes të rrugës, ata madje u arrestuan, ndërsa automjetet që i shoqëronin u kontrolluan. Vetëm ndërhyrja e banorëve të një qyteti fqinj bëri që marshimi të vazhdonte.
Gazetari Zoran Štrika nga Radio 021 në Novi Sad shpjegon:
“Në fillim policia i injoronte protestuesit, por më pas pati dhunë të organizuar nga mbështetës të pushtetit kundër tyre. Kur qytetarët nisën të pyesnin pse nuk mbroheshin nga policia, kjo u bë një pikë kthese. Në janar, autoritetet shpallën se policia do të mbronte qytetarët. Në mars filloi shtypja policore – me dyshime për përdorim të topit zanor – ndërsa përplasjet e hapura datojnë që nga fundi i qershorit.”
“Nevoja për të krijuar ndjenjë urrejtjeje”
Gjatë verës, arrestimet dhe rastet e dhunës policore u shtuan ndjeshëm. Një nga figurat kryesore të lëvizjes studentore, Andrej Tanko, 27 vjeç, u arrestua në gusht pasi gjatë një proteste lagu me pistoletë uji një polic. Ai ndodhet nën arrest shtëpie që prej asaj kohe.
“Më quajtën terrorist në një media lokale, dhe më pas lajmi u përhap në shtypin kombëtar. Në qershor, kur u bë e qartë se vera nuk do të sillte qetësi për qeverinë, ata filluan të quajnë kundërshtarët ‘terroristë’. Mendoj se donin të krijonin një ndjenjë urrejtjeje ndaj nesh tek një pjesë e popullsisë,” thotë Andrej.
Të paktën katër studentë të tjerë ndodhen nën arrest shtëpie, ndërsa disa janë në burg. Qindra persona janë arrestuar dhe shumë të tjerë kanë paguar gjoba.
Sipas Zoran Štrikës, “gjatë dhjetë muajve të parë të protestave, mbi 2,300 persona janë përballur me ligjin – nga ata që morën gjoba për shkelje të vogla, deri te të akuzuarit për vepra penale. Pjesa më e madhe e rasteve është regjistruar pas 28 qershorit, megjithëse numri i protestave ra ndjeshëm pas kësaj date.”
Përpjekjet për të shuar protestat
Qeveria po vepron në të gjitha drejtimet për të shtypur protestat. Punonjësit bashkiakë që mbështesin studentët po largohen nga puna. Ministri i Arsimit ka kërcënuar me ndërprerjen e fondeve dhe ngrohjes për universitetet në grevë. Televizioni kryesor i pavarur po përballet me pengesa në transmetim, ndërsa disa drejtues janë zëvendësuar me njerëz pranë pushtetit.
Në hjimnazin nr. 5 të Beogradit, Ministria e Arsimit ka emëruar një drejtor të përkohshëm për të ndalur protestat në këtë shkollë prestigjioze. Stafi mësimor është ristrukturuar gjerësisht.
Që nga mesi i tetorit, nxënësit e shkollës së mesme kanë rifilluar bllokimin e shkollës. Kërkesat e tyre janë të qarta: rikthimi i mësuesve të pushuar dhe emërimi i një drejtori jopolitik.Nxënësja Mina thotë: “Që nga 1 shtatori, asgjë s’është normale. Pas katër vitesh shkollë, tani kemi 30 mësues të rinj, shumica pa përvojë. Rreth 30 nga mësuesit tanë të mëparshëm u pushuan nga puna. Sipas meje, kjo është ndëshkim, sepse ata na mbështetën gjatë pushtimit të shkollës para pushimeve verore.”
Mbështetje nga populli
Nxënësit kanë mbështetjen e popullsisë lokale, veçanërisht nga “Zbor”, asamble qytetare që organizojnë mbështetjen për protestuesit. Para gjimnazit janë ngritur pika ushqimi dhe pijeve të ngrohta.“Është shumë ftohtë, ndaj përgatis çaj, kafe dhe supë për t’i ngrohur të rinjtë,” thotë një vullnetar. “Do të qëndrojmë gjithë natën, si çdo natë tjetër.”
Brenda ndërtesës lejohen vetëm nxënësit. Ata kanë organizuar dhoma gjumi dhe hapësira për jetesë, me ndihma që vijnë çdo ditë nga qytetarët – bukë, përhapje, pije, fruta, madje edhe ushqime të gatuara.
Prindërit i mbështesin fëmijët e tyre, por asnjë mësues nuk është prezent, nga frika e humbjes së vendit të punës.Një prind, Nemanja Milošević, shprehet i zemëruar:
“Çdo herë që ndonjë mësues kundërshtonte urdhrat e drejtoreshës së përkohshme, pezullohej. Ka pasur shumë presion ndaj fëmijëve dhe përpjekje për të futur politikën në shkollë. Një nga mësuesit e rinj u tha nxënësve se paraardhësi i tij ‘e kishte merituar shkarkimin’ sepse kishte marrë pjesë në protesta.”
Një marshim simbolik i ri
Ndërsa situata mbetet e ngrirë, disa studentë po planifikojnë të marrin pjesë në një demonstratë të madhe në Novi Sad më 1 nëntor, duke marshuar në këmbë nga Beogradi. Pritet që rreth 4,500 studentë dhe nxënës të marrin pjesë në këtë marshim simbolik drejt qytetit verior.
Programi i protestës mbahet në fshehtësi të plotë, ndërsa presidenti Vuçiç pretendon se protestuesit po planifikojnë akte të dhunshme, dhe mediat pro-qeveritare po përhapin teori konspirative për tentativa për “grusht shteti” apo “sulm terrorist”.
Më 22 tetor, Parlamenti Evropian miratoi një rezolutë me gjuhë të ashpër, ku fajësohen autoritetet serbe për shtypjen e protestave dhe dobësimin e demokracisë. Dokumenti mbron të drejtën e studentëve për të protestuar dhe bën thirrje për zgjedhje të lira – një thirrje që deri më tani është injoruar nga presidenti dhe qeveria serbe. /rfi.fr – Syri.net/