Shqipëria vazhdon të renditet ndër vendet më të korruptuara në Ballkan, duke ardhur pas vendeve fqinje si Mali i Zi dhe Serbia. Pavarësisht premtimeve për reforma, qeveria ka dështuar të luftojë korrupsionin në nivele të larta, ndërsa institucionet gjyqësore dhe kontrolluese mbeten të dobëta dhe të politizuara. Kjo situatë jo vetëm që pengon zhvillimin ekonomik dhe integrimin europian, por gjithashtu minon besimin e qytetarëve te shteti dhe i bën ata më vulnerabël ndaj padrejtësive. Shqipëria është një shembull se si korrupsioni i pandëshkuar, i ushqyer nga lidhjet politike dhe mungesa e transparencës, e mban një vend në vendnumëro, prapa fqinjëve të saj rajonalë.
Korrupsioni po pengon përparimin drejt një bote të qëndrueshme
Indeksi i Perceptimit të Korrupsionit 2024 (CPI) tregon se korrupsioni është një problem i rrezikshëm në çdo pjesë të botës, por ndryshime pozitive po ndodhin në shumë vende.
Hulumtimet tregojnë gjithashtu se korrupsioni është një kërcënim i madh për veprimet kundër ndryshimeve klimatike. Ai pengon përparimin në uljen e emetimeve dhe në përshtatjen me pasojat e pashmangshme të ngrohjes globale.
CPI rendit 180 vende dhe territore në mbarë botën sipas niveleve të perceptuara të korrupsionit në sektorin publik. Rezultatet jepen në një shkallë nga 0 (shumë i korruptuar) deri në 100 (shumë i pastër).
Ndërsa 32 vende kanë ulur ndjeshëm nivelet e korrupsionit që nga viti 2012, ende mbetet një punë shumë e madhe për t’u bërë, 148 vende kanë mbetur në vendnumëro ose janë përkeqësuar gjatë së njëjtës periudhë. Mesatarja globale prej 43 është e pandryshuar prej vitesh, ndërkohë që mbi dy të tretat e vendeve marrin më pak se 50 pikë. Miliarda njerëz jetojnë në vende ku korrupsioni shkatërron jetën dhe minon të drejtat e njeriut.
Kriza klimatike, ndikimi i padrejtë dhe paratë e pista
Korrupsioni është i lidhur ngushtë me një nga sfidat më të mëdha që përballet njerëzimi sot: ndryshimet klimatike.
Një numër i madh njerëzish në mbarë botën vuajnë pasoja të rënda nga ngrohja globale, pasi fondet e destinuara për t’i ndihmuar vendet të ulin emetimet e gazeve serrë dhe të mbrojnë popullatat e pambrojtura vidhen ose keqpërdoren. Në të njëjtën kohë, korrupsioni në formën e ndikimit të padrejtë pengon politikat e destinuara për të trajtuar krizën klimatike dhe çon në dëmtime mjedisore.
Mbrojtja e përpjekjeve për zbutjen dhe përshtatjen klimatike nga korrupsioni do t’i bëjë këto aktivitete shpëtimtare më efektive dhe, si rrjedhojë, do të përfitojnë njerëzit në nevojë.
Shumë vende me pikë të larta në CPI kanë burime dhe pushtet për të nxitur veprime klimatike rezistente ndaj korrupsionit në mbarë botën, por në vend të kësaj shpesh u shërbejnë interesave të kompanive të karburanteve fosile. Disa prej këtyre vendeve janë gjithashtu qendra financiare që tërheqin fonde të paligjshme të ardhura nga korrupsioni, shkatërrimi mjedisor dhe krime të tjera. Edhe pse CPI nuk e mat këtë, paratë e pista përbëjnë një problem madhor korrupsioni me pasoja të dëmshme që shtrihen shumë përtej kufijve të këtyre vendeve.
Një kërcënim global në zhvillim
Korrupsioni është një kërcënim global në zhvillim që bën shumë më tepër sesa të minojë zhvillimin, ai është një shkak kyç i rënies së demokracisë, i paqëndrueshmërisë dhe shkeljes së të drejtave të njeriut. Komuniteti ndërkombëtar dhe çdo komb duhet ta bëjë luftën kundër korrupsionit prioritet kryesor dhe afatgjatë. Kjo është thelbësore për të shtyrë mbrapa autoritarizmin dhe për të siguruar një botë paqësore, të lirë dhe të qëndrueshme. Tendencat e rrezikshme të zbuluara në Indeksin e këtij viti nxjerrin në pah nevojën për të kaluar në veprime konkrete tani për të luftuar korrupsionin global.
Çfarë po ndodh në botë?
Ndërsa ka shumë arritje frymëzuese, çdo kontinent ka arsye serioze për shqetësim. Këtë vit, tre rajone kanë pësuar rënie në nivelet e tyre të përgjithshme të korrupsionit dhe vetëm një është përmirësuar.
Mesdheu Lindor dhe Afrika e Veriut shënojnë një pikë rritje në rezultatin mesatar, çka është një arsye për optimizëm, por ky është përmirësimi i parë pas më shumë se një dekade dhe është vetëm një pikë, duke arritur 39 nga 100. Për të bërë përparim të ndjeshëm, ky rajon duhet të përballet me sfidat e mëdha të konfliktit dhe autoritarizmit. Të njëjtët faktorë kombinohen me sisteme të dobëta drejtësie në Europën Lindore dhe Azinë Qendrore, e cila ka mesataren e dytë më të ulët në botë.
Afrika nënsahariane ka rezultatin më të ulët. Presionet e rënda, nga ndryshimet klimatike deri te konfliktet, shpesh pengojnë përparimin në këtë rajon. Megjithatë, ka shpresë, pasi disa vende po tregojnë rrugën përpara me përmirësime të konsiderueshme.
Vlerësimin më të lartë e ka Europa Perëndimore dhe Bashkimi Europian, por edhe atje rezultati ka rënë për të dytin vit me radhë, shumë liderë po i shërbejnë interesave të biznesit në vend të interesit të përbashkët dhe ligjet shpesh nuk zbatohen si duhet.
Përtej Atlantikut, Amerika duhet të zgjidhë urgjentisht pandëshkueshmërinë, të mbrojë hapësirën qytetare dhe të marrë masa për të kufizuar ndikimin e krimit të organizuar dhe elitave në politikë.
