Në moshën 36-vjeçare, Natasha Wray sapo kishte përfunduar një trajtim të mundimshëm dy-vjeçar për kancerin, kur mjekët e paralajmëruan për një kërcënim tjetër që i kanosej – një rrezik në rritje të kancerit ovarian.
Ajo u përball me një dilemë që i ndryshoi jetën – t’i nënshtrohej një ndërhyrjeje kirurgjikale për të hequr vezoret dhe tubat fallopiane, duke eliminuar rrezikun e kancerit ovarian, ose të ruante pjellorinë e saj dhe mundësinë për të pasur një fëmijë.
“Isha 36 vjeçe në atë kohë dhe thashë absolutisht jo… Gjithashtu nuk doja të kaloja nëpër një menopauzë kirurgjikale në mesin e të tridhjetave”, thotë ajo.
“Doja shumë të bëhesha nënë, kështu që patjetër doja të ruaja çdo pjellori që kisha.”
Ndryshe nga kanceri i gjirit, nuk ka ekuivalent të mamografisë për kancerin ovarian, dhe për gratë me rrezik të lartë gjenetik, siç janë ato që mbajnë mutacione BRCA1 ose BRCA2, kirurgjia parandaluese mbetet mënyra më efektive e provuar për të zvogëluar rrezikun, megjithëse i lë gratë jopjellore.
Wray-t iu dha mundësia të hynte në një test pilot, të kryer nga Spitali i Kolegjit Universitar të Londrës.
Analiza e gjakut quhet ROCA, që do të thotë “algoritmi i rrezikut të kancerit ovarian”, dhe u lejon mjekëve të kontrollojnë proteinat dhe substancat e tjera që shkaktojnë kancer, si dhe ndryshimet në gjenet e lidhura me kancerin.
Për gra si Wray, testi ofroi siguri dhe kohë thelbësore për të krijuar një familje, përpara se të merrnin në konsideratë ndërhyrjen kirurgjikale.
Falë testit ROCA, Wray arriti ta vononte operacionin mjaftueshëm për të sjellë në jetë djalin e saj.
“Padyshim që po merrja mjaftueshëm siguri nga ai test për t’u ndjerë e sigurt”, tha Wray.
Pasi lindi, testi i saj tregoi se ajo kishte një rrezik të shtuar.
“Mendoj se djali im ishte rreth tre vjeç, po bëheshim gati të shkonim me pushime dhe duke menduar, në rregull, sa kohë do ta lë mënjanë?”
Gratë në rrezik këshillohen të bëjnë testin çdo katër muaj për të monitoruar çdo ndryshim.
Mjekët që drejtuan provën thonë se shqyrtimi u ofron “hapësirë frymëmarrjeje”, atyre që nuk janë ende gati për operacion.
“Është projektuar në të vërtetë si një opsion për kufizimin e dëmit për gratë që nuk janë ende gati për t’iu nënshtruar ndërhyrjes kirurgjikale, për shkak të efekteve potencialisht shkatërruese që mund të ketë ndërhyrja kirurgjikale tek ato”, tha Adam Rosenthal, një gjinekolog konsulent në UCLH.
“Nuk duhet të shihet si një alternativë ndaj operacionit, sepse ata duhet t’u hiqen tubat dhe vezoret në një moment të caktuar.”
Për disa gra, testi i ndihmon të marrin vendime.
“Është tepër individuale. Disa gra do ta bëjnë testimin për disa muaj; ato mund të kenë një rezultat paksa anormal që në fakt nuk është kancer, por i tmerron ato, dhe kjo është arsyeja që ato të shkojnë dhe të bëjnë operacionin”, tha Rosenthal.
“Të tjerat do të vazhdojnë me testimin sepse thjesht nuk mund ta përballojnë ndërhyrjen kirurgjikale, derisa të kenë kaluar nëpër një menopauzë natyrale. Pra, shihni të gjitha ekstremet dhe gjithçka midis tyre”, shtoi ai.
Tani, pas një prove të suksesshme, testi po u vihet në dispozicion grave me rrezik të lartë për kancer ovarian në Mbretërinë e Bashkuar përmes Shërbimit Shëndetësor Kombëtar (NHS), por më parë ishte i disponueshëm vetëm privatisht.
Mijëra gra në Mbretërinë e Bashkuar që kanë gjene të veçanta që i vënë ato në një rrezik të lartë për kancer ovarial, kanë qasje në test.
Evropa regjistroi shkallët më të larta të incidencës dhe vdekshmërisë nga kanceri ovarian në mbarë botën në vitin 2020, sipas Agjencisë Ndërkombëtare për Kërkime mbi Kancerin të Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH). Në të njëjtin vit, u raportuan afërsisht 68,000 raste të reja, sipas Komisionit Evropian./ Euronews.
