Në shikim të parë, kanceri, diabeti, mbipesha dhe sëmundjet kardiovaskulare duken si probleme ekskluzivisht njerëzore, por studimet e reja tregojnë se kafshët në të gjithë botën po zhvillojnë gjithnjë e më shumë të njëjtat sëmundje kronike.
Kafshët shtëpiake , shtëpiake dhe të egra, përballen me probleme shëndetësore që dikur konsideroheshin karakteristike vetëm për njerëzit. Ekspertët nga Universiteti Bujqësor i Athinës propozojnë një model unik që lidh shfaqjen e sëmundjeve kronike në specie të ndryshme, duke treguar se këto sëmundje nuk njohin kufij të specieve, habitateve ose rajoneve gjeografike, shkruan RTS .
Qentë dhe macet po vuajnë gjithnjë e më shumë nga pesha e tepërt trupore, dhe ekspertët vlerësojnë se midis gjysma dhe më shumë se gjysma e kafshëve kanë probleme me obezitetin.
Mbipesha tek kafshët shtëpiake rrit drejtpërdrejt rrezikun e diabetit, sëmundjeve të zemrës dhe problemeve të kyçeve. Ngjashëm me njerëzit, mungesa e aktivitetit fizik, ushqyerja e pamjaftueshme dhe stresi çojnë në zhvillimin e përshpejtuar të sëmundjeve kronike. Kafshët shtëpiake shpesh janë një pasqyrë e stilit të jetës së pronarëve të tyre, kështu që një ndryshim në rutinë, dietë ose stilin e jetës ndikon drejtpërdrejt në shëndetin e tyre.
Kafshët shtëpiake dhe problemet e fermës
Në fermat e mëdha, kafshët janë të ndjeshme ndaj sëmundjeve që rrallë shiheshin më parë. Për shembull, derrat në sistemet e bujqësisë masive zhvillojnë osteoartrit, probleme kardiovaskulare dhe çrregullime metabolike.
Mbarështimi i bazuar në përzgjedhjen për prodhim maksimal të mishit, qumështit ose vezëve shpesh injoron predispozitat shëndetësore të kafshëve, gjë që çon në një rrezik në rritje të sëmundjeve. Sot, mbarështuesit dhe ekspertët veterinarë theksojnë gjithnjë e më shumë nevojën për monitorim parandalues të shëndetit, sepse sëmundja në popullata të mëdha ka pasoja serioze ekonomike dhe ekologjike.
Jeta e egër dhe ndikimi i aktivitetit njerëzor
Kafshët e egra gjithashtu tregojnë një rritje të sëmundjeve kronike, veçanërisht në zonat e ndotura dhe të urbanizuara. Lumenjtë dhe liqenet me kimikate industriale janë bërë zona ku balenat beluga, peshqit dhe zogjtë përjetojnë shkallë të lartë të sëmundjeve të mëlçisë, veshkave dhe zemrës.
Ndryshimi i klimës dhe degradimi i habitatit rrisin më tej stresin tek kafshët e egra, dobësojnë imunitetin dhe i bëjnë ato më të ndjeshme ndaj sëmundjeve kronike. Kjo tregon një lidhje të drejtpërdrejtë midis aktiviteteve njerëzore dhe shëndetit të kafshëve, dhe indirekt edhe shëndetit të njeriut.
Gjenetika, rrethanat e jetës dhe ekologjia
Rritja e sëmundjeve kronike te kafshët është rezultat i një kombinimi të predispozitave gjenetike, stilit të jetesës dhe ndikimeve mjedisore. Disa raca qensh dhe macesh të përzgjedhura për arsye estetike ose prodhimi kanë një rrezik më të lartë për diabet, sëmundje të zemrës dhe probleme me kyçet.
Ushqyerja e dobët, mungesa e lëvizjes dhe stresi e përkeqësojnë më tej gjendjen, ndërsa ndryshimet klimatike, ndotja dhe shkatërrimi i habitateve natyrore i bëjnë kafshët e egra më të ndjeshme ndaj sëmundjeve. Globalisht, vlerësohet se 60 deri në 70 përqind e sëmundjeve që prekin njerëzit lidhen me kafshët ose ndryshimet në ekosisteme, gjë që tregon qartë ndërlidhjen e shëndetit të të gjitha gjallesave.
Pse është e rëndësishme kjo për njerëzit?
Nëse ndotja, ndryshimet klimatike dhe kushtet e këqija të jetesës ndikojnë te kafshët, efektet mund të kthehen indirekt te njerëzit përmes ushqimit, ujit dhe çrregullimeve të ekosistemit të kontaminuar. Mjekësia veterinare, ekologjia dhe shëndeti publik nuk mund të funksionojnë më ndaras.
Qasja “Një Shëndet”, e cila lidh shëndetin e njeriut, shëndetin e kafshëve dhe ekosistemet, po bëhet thelbësore në monitorimin dhe parandalimin e sëmundjeve kronike. Ushqyerja e duhur, aktiviteti fizik dhe kushtet cilësore të jetesës për kafshët shtëpiake, mbikëqyrja parandaluese në mbarështimin e kafshëve dhe mbrojtja e habitateve natyrore për kafshët e egra janë hapa të nevojshëm për të ruajtur shëndetin e të gjithë ekosistemit.
Ndërlidhja e të gjitha gjallesave
Këto studime tregojnë se nuk mund t’i shohim më kafshët si entitete të izoluara. Njerëzit i formësojnë ekosistemet përmes zakoneve, aktiviteteve industriale dhe politikave të tyre dhe kështu ndikojnë drejtpërdrejt në shëndetin e të gjitha qenieve përreth tyre.
Një mace e sëmurë, një lopë apo një lumë i ndotur me peshq të sëmurë nuk janë vetëm problemet e këtyre kafshëve. Ato janë simptoma të një krize globale shëndetësore që lidh njerëzit, kafshët dhe planetin.
Ndryshimi i zakoneve, rregullimi më i mirë, ruajtja e habitateve natyrore dhe sjellja e përgjegjshme ndaj kafshëve dhe natyrës janë hapa kyç drejt një të ardhmeje më të shëndetshme.