Presidenti amerikan Donald Trump ka mbërritur sot në Malajzi për një javë të ngjeshur takimesh me liderët aziatikë, përfshirë vizitën në Japoni dhe Korenë e Jugut, vizita e tij e parë në rajon që nga rikthimi në detyrë në janar.
Në mbërritje në kryeqytetin Kuala Lumpur, prioriteti i parë i Trump ishte mbikëqyrja e nënshkrimit të një marrëveshjeje paqeje midis liderëve të Kamboxhias dhe Tajlandës, duke u bazuar mbi një armëpushim të nënshkruar disa muaj më parë pas një përplasje të përgjakshme.
Bastet janë veçanërisht të larta për takimin e tij me liderin kinez Xi Jinping javën e ardhshme. Në krye të axhendës do të jetë tregtia – një fushë ku tensionet midis dy ekonomive më të mëdha të botës janë rritur përsëri. Bisedimet mes Sekretarit amerikan të Thesarit, Scott Bessent, dhe homologëve kinezë “kanë përgatitur terrenin për takimin e liderëve,” tha Bessent për gazetarët të dielën.
Në Kuala Lumpur, sot nis samiti i Shoqatës së Kombeve të Azisë Juglindore (ASEAN). Pastaj Trump do të vizitojë Japoninë dhe në fund Korenë e Jugut, ku Shtëpia e Bardhë thotë se ai do të takohet me presidentin kinez Xi-n.
Para se të mbërrinte në Azi, Trump shpalli rritje të tarifave ndaj Kanadasë.
Pyetjet kryesore që shtrohen janë:
Cilat janë fitoret që Trump dhe liderët e tjerë shpresojnë të arrijnë?
Cilat janë rreziqet dhe sfidat që mund të hasin gjatë këtyre takimeve?
Gazetarët e BBC-së shpjegojnë çfarë duhet të dini për javën që po vjen.
Për Trumpin, çelësi është Kina
Nënshkrimi i marrëveshjeve të reja tregtare që u ofrojnë mundësi bizneseve amerikane, ndërkohë që mbajnë të ardhurat nga tarifat që hyjnë në Thesarin e SHBA-ve, pritet të jetë një nga qëllimet kryesore të udhëtimit aziatik të Trumpit.
Megjithëse në “vallëzimin” e tregtisë globale ka shumë lojtarë, suksesi apo dështimi i Trumpit varet kryesisht nga Kina. Takimi i planifikuar midis tij dhe liderit kinez Xi Jinping, në prag të samitit të APEC-ut – i pari që nga viti 2019 – mund të përcaktojë drejtimin e marrëdhënieve SHBA–Kinë për pjesën tjetër të mandatit të dytë të Trumpit.
Siç ka pranuar edhe vetë ai, tarifat e ashpra ndaj importeve kineze nuk janë të qëndrueshme. Dhe megjithëse nuk e ka thënë hapur, një luftë ekonomike e përshkallëzuar me partnerin më të madh tregtar të Amerikës do të kishte pasoja shkatërruese – për SHBA-në, për Kinën dhe për pjesën tjetër të botës.
Rëniet e mëdha në tregjet kryesore të aksioneve amerikane sa herë që SHBA dhe Kina duken në ngërç e nënvizojnë këtë realitet.
Kur të kthehet në Amerikë javën e ardhshme, Trump do të jetë i kënaqur nëse arrin të finalizojë një marrëveshje me Korenë e Jugut dhe të sigurojë investime të reja japoneze në prodhimin amerikan.
Por prioriteti i tij kryesor do të jetë të bindë Xi-në të rifillojë blerjet e eksporteve bujqësore amerikane, të zbusë kufizimet e fundit për qasjen e huaj në materialet kineze të elementeve të rralla, t’u japë kompanive amerikane më shumë hyrje në tregun kinez dhe të shmangë një luftë të plotë tregtare.
Për Trumpin, siç thotë shprehja, “kjo është i gjithë loja.”
Loja afatgjatë e Xi-së
Kur lideri kinez Xi Jinping të takohet me Trumpin më 30 tetor në Korenë e Jugut, ai dëshiron të jetë negociatori më i ashpër.
Kjo është arsyeja pse ai po shfrytëzon dominimin e Kinës mbi elementet e rralla – mineralet pa të cilat nuk mund të prodhosh gjysmëpërçues, sisteme armësh, makina apo edhe telefona inteligjentë. Është një dobësi e SHBA-së, dhe Kina po e shfrytëzon atë – njësoj siç po dëmton fermerët amerikanë dhe bazën rurale të votuesve të Trumpit duke mos blerë më sojën e tyre.
Xi ka mësuar gjithashtu nga “Trump 1.0”, dhe këtë herë, Pekini duket se është i gatshëm të përballojë dhimbjen e tarifave. Një arsye është se SHBA, e cila dikur merrte një të pestën e eksporteve kineze, nuk është më një treg aq jetik për Kinën.
Megjithatë, Xi duhet të ruajë një ekuilibër mes një lufte ekonomike me SHBA-në dhe përballjes me sfidat e brendshme. Dhe Uashingtoni është i vetëdijshëm për problemet e Xi-së: papunësinë e lartë të të rinjve, krizën në tregun e pasurive të paluajtshme, borxhin në rritje të qeverive lokale dhe një popullsi që nuk dëshiron të shpenzojë.
Analistët besojnë se Kina mund të ofrojë një marrëveshje nëse Trump pranon të rifillojë eksportet e çipave të avancuar të inteligjencës artificiale (AI) ose të tërhiqet pjesërisht nga mbështetja ushtarake për Tajvanin.
Por rruga drejt një marrëveshjeje të tillë nuk do të jetë e lehtë. Një ndryshim i madh midis dy liderëve është se shpesh duket sikur Trump është i gatshëm të hedhë zarët dhe të rrezikojë, ndërsa Xi po luan një lojë shumë më afatgjatë.
Pyetja që shtrohet është: a mund të presë Trumpi aq gjatë?
Pasi Trump të largohet, liderët e tjerë do të mund të kthehen në punën e zakonshme – diplomacinë e qetë dhe graduale që nxit ngadalë procesin e integrimit mes tyre.
Në rendin e ditës është edhe konflikti në Mianmar, i cili nuk ka tërhequr vëmendjen e Trumpit, por që ka përndjekur çdo takim të ASEAN-it që prej grushtit të dhunshëm të shtetit në vitin 2021.
Nënshkrim në letër, ju lutem
Qendrat prodhuese të Azisë – që përbëjnë një pjesë të madhe të prodhimit global – po kërkojnë lehtësim nga tarifat e Trumpit.
Disa vende kanë arritur marrëveshje, të tjerat janë ende në bisedime – por asnjëra nuk ka nënshkruar ende një marrëveshje përfundimtare.
Prandaj, një nënshkrim real në letër, ose të paktën bisedime premtuese, do të ishin një zhvillim shumë i mirëpritur.
Marrëdhëniet SHBA–Kinë dhe pasojat për rajonin
Takimi midis Trump dhe Xi sinjalizon një përparim, por të dy liderët kanë shumë çështje për të diskutuar dhe zgjidhur: nga tarifat dhe kontrolli i eksporteve, deri te rrënjët e rivalitetit midis dy ekonomive më të mëdha të botës, që garojnë për avantazh në AI dhe teknologjitë e avancuara.
Çdo lehtësim i këtyre tensioneve do të sjellë lehtësim për vendet e tjera të rajonit, të cilat kanë mbetur në mes. Azia Juglindore mund të jetë më e “ngujuara”, pasi është e thellë në zinxhirët e furnizimit amerikan për elektronikë, por njëkohësisht shumë e varur nga kërkesa kineze.
Eksportet drejt SHBA-së janë dyfishuar gjatë një dekade, por tarifat prej 10% deri në 40% do të godisnin prodhuesit në Vietnam, Indonezi, Singapor dhe Tajlandë.
Kjo mund të ndikojë edhe tek prodhuese amerikane të çipave, si Micron Technology, e cila operon fabrika në Malajzi. Vendi eksportoi vitin e kaluar rreth 10 miliardë dollarë semikondaktorë në SHBA, që përbën rreth një të pestën e totalit të importeve amerikane të çipave.
Ekonomitë e pasura si Japoni dhe Koreja e Jugut përballen me një dilemë tjetër.
Megjithëse janë aleatë të ngushtë të SHBA-së, ato po përjetojnë një periudhë të paparashikueshme, dhe do të duan të sigurojnë kushte të qarta për tarifat dhe investimet. Ndërkohë prodhuesit e automjeteve në të dy vendet, të cilët e shohin SHBA-në si një treg kyç, tashmë po përballen me vështirësi për të menaxhuar kaosin.
Një test për kryeministren e re të Japonisë
Trump ka përshkruar kryeministren e re të Japonisë, Sanae Takaichi, si një grua me “forcë dhe mençuri” të madhe.
Këtë javë, aftësia e saj për të ndërtuar një marrëdhënie të qëndrueshme dhe funksionale me Trump do të jetë një test i hershëm i udhëheqjes së saj – dhe i vendit të Japonisë në një rend botëror në ndryshim.
Në fjalimin e saj të parë në parlament, ajo premtoi të rrisë buxhetin e mbrojtjes së Japonisë, duke sinjalizuar dëshirën për të marrë një pjesë më të madhe të barrës së sigurisë së përbashkët me Uashingtonin.
Trump ka folur më parë për këtë dhe pritet të ushtrojë presion mbi Tokion që të kontribuojë më shumë në stacionimin e trupave amerikane – Japonia është mikpritëse e numrit më të madh të forcave amerikane jashtë vendit, rreth 53,000 ushtarë.
Të dy palët gjithashtu duan të finalizojnë një marrëveshje tarifash të negociuar nga paraardhësi i saj.
Kjo marrëveshje është veçanërisht e dobishme për gjigantët japonezë të automobilave – Toyota, Honda dhe Nissan – pasi ul tarifat amerikane për importin e makinave japoneze nga 27.5% në 15%, duke i bërë ato më konkurruese ndaj rivalëve kinezë.
Duke ruajtur Ryosei Akazaëa si negociator kryesor të tarifave, Takaichi po vë bast mbi vazhdimësinë.
Si kundërvlerë, Japonia ka premtuar të investojë 550 miliardë dollarë në SHBA për të forcuar zinxhirët e furnizimit në farmaceutikë dhe gjysmëpërçues.
Trump ka thënë gjithashtu se Japonia do të rrisë blerjet e produkteve bujqësore amerikane, përfshirë orizin, një lëvizje e mirëpritur në Uashington, por shqetësuese për fermerët japonezë.
Lidhjet e Takaichi me ish-kryeministrin e ndjerë Shinzo Abe, i cili kishte një raport të ngushtë me Trump, mund të punojnë gjithashtu në favorin e saj.
Diskutimi i tarifave
Për presidentin korean jugor Lee Jae Myung, çështja më urgjente janë tarifat e Trump.
Por kjo u zbeh pak nga spekulimet e shumta se Trump mund të vizitonte kufirin për të takuar liderin korean verior Kim Jong Un.
Në gusht, Lee kaloi shumicën e kohës në Zyrën Ovale duke lavdëruar Trump si një “ruajtës I paqes”. Trump u përgjigj me entuziazëm ndaj perspektivës për tu ulur me Kim, të cilin nuk e ka takuar që nga viti 2019. Kim tha muajin e kaluar se ende e kujton Trump “me përzemërsi”.
Analistët besojnë se Kim shpreson të legjitimojë programin e tij bërthamor përmes një samiti tjetër me presidentin amerikan. Nuk ka tregues se një takim është në përgatitje.
Sidoqoftë, Lee ka një marrëveshje tregtare për të negociuar. Bisedimet për uljen e tarifave amerikane mbi eksportet koreano-jugore nga 25% në 15% janë pezulluar, pavarësisht vizitave të shumta të zyrtarëve të Seulit në Uashington. Problemi kryesor është insistimi i Trump që Seuli të investojë 350 miliardë dollarë menjëherë në SHBA – rreth një e pesta e ekonomisë së Koresë së Jugut; një investim kaq i madh mund të shkaktojë krizë financiare, shqetësohet Seuli.
Megjithatë, ditët e fundit zyrtarët koreanë kanë shprehur shpresë, duke folur për përparim të prekshëm. Ata shpresojnë për një marrëveshje të nënshkruar deri në përfundimin e samitit mes Trump dhe Lee të mërkurën. /BBC – Syri.net/