Lajmidites.com

Tag: islamike

  • A mund të jetë ndërhyrja ushtarake në Iran rrugë e suksesshme për ndryshimin e regjimit?

    A mund të jetë ndërhyrja ushtarake në Iran rrugë e suksesshme për ndryshimin e regjimit?

    Çështja nëse synimi i Izraelit në luftën me Iranin ka të bëjë më shumë se thjesht me rrënimin e infrastrukturës bërthamore dhe raketore të Teheranit, pra ndryshimin e regjimit, është bërë tema kryesore e debatit mes analistëve dhe vëzhguesve.
    Derisa udhëheqësit izraelitë nuk e kanë deklaruar haptazi ndryshimin e regjimit si qëllim të tyre, retorika nga kryeministri Benjamin Netanyahu dhe zyrtarë të lartë – e kombinuar me shkallën dhe intensitetin e operacioneve të fundit – nënkupton se përmbysja e republikës islamike mund të jetë synim i nënkuptuar ose aspirues.

    Kritikët paralajmërojnë se një strategji e tillë mbart rreziqe të mëdha: përshkallëzim rajonal, pasoja të paqëllimshme politike dhe mundësia e fuqizimit të elementëve edhe më radikalë brenda udhëheqjes iraniane. Ata argumentojnë se përpjekja për ta rindërtuar me forcë rendin politik të Iranit është një lojë me rrezik të lartë dhe pa garanci për sukses.
    Mbështetësit e një qasjeje më agresive, megjithatë, pohojnë se republika islamike është më e dobët se kurrë.
    Ata nënvizojnë pakënaqësitë e vazhdueshme publike dhe izolimin në rritje ndërkombëtar, duke këmbëngulur se këto kushte përbëjnë mundësi të rrallë për të ndihmuar në rënien e regjimit. Sipas tyre, trysnia e qëndrueshme nga jashtë mund të jetë faktor vendimtar për të sjellë ndryshimin e shumëdëshiruar.
    Se a mund të sjellë ndryshim regjimi në Iran ndërhyrja ushtarake mbetet çështje shumë e diskutueshme – si në qarqet politike ashtu edhe mes vetë iranianëve.
    Në vitet e fundit, vendi ka përjetuar valë të përsëritura protestash mbarëkombëtare, më e theksuara ajo e vitit 2022 pas vdekjes së Mahsa Amini në paraburgim policor.
    Iran – një fotografi e Mahsa Aminit në spital para vdekjes së saj (majtas), dhe babai dhe gjyshja e saj menjëherë pas vdekjes së saj.
    Ajo lëvizje, e cila u bashkua rreth sloganit “Grua, Jetë, Liri”, u përhap me shpejtësi në dhjetëra provinca dhe gjeti mbështetje nga segmente të ndryshme të shoqërisë. Ajo u përball me një shtypje të ashpër: sipas organizatave për të drejtat e njeriut, mbi 550 protestues u vranë dhe më shumë se 20.000 u arrestuan.
    Protestat zbuluan pakënaqësinë e thellë publike dhe treguan brishtësinë e regjimit. Por, ato gjithashtu nënvizuan qëndrueshmërinë – dhe gatishmërinë për përdorim force të pakufizuar – të aparatit të sigurisë së Iranit, duke theksuar sfidat në të cilat has çdo përpjekje për të rrëzuar republikën islamike nga brenda.
    Konfliktet në Lindjen e Mesme
    Në këtë rubrikë mund të gjeni lajme, intervista, analiza, infografika, video dhe përmbajtje tjetër lidhur me konfliktin mes Izraelit dhe Iranit, luftës në Gazë dhe tensioneve të tjera rajonale.
    Disa analistë argumentojnë se trysnia ushtarake nga jashtë mund të krijojë hapësirë për opozitën iraniane.
    Por, edhe përkrahësit e ndryshimit të regjimit, e pranojnë se sulmet ajrore nuk mjaftojnë.
    “Ne flasim shumë për ndryshimin e regjimit, por nuk kemi investuar vërtet në një fushatë për të zgjeruar komunikimin, për të krijuar një fond, për të bërë të gjitha ato gjëra që do t’i jepnin opozitës iraniane hapësirën për të marrë frymë, për t’u organizuar dhe mobilizuar kundër regjimit”, tha Ilan Berman, nënkryetar i Këshillit Amerikan për Politikë të Jashtme dhe anëtar bordi i Radios Evropa e Lirë (REL).
    Duke folur për Radio Farda të REL-it, ai e quajti këtë punë përgatitore “parakusht të domosdoshëm që iranianët të ndihen të sigurt për t’u ngritur në mënyrë të qëndrueshme”.
    Pa përpjekje të tilla, kritikët paralajmërojnë, ndërhyrja ushtarake rrezikon të sjellë efekt të kundërt – duke forcuar linjën e ashpër dhe duke larguar iranianët e zakonshëm.
    Pikëpamje të ndara për ndërhyrjen ushtarake
    Për shumë iranianë, dallimi midis republikës islamike dhe kombit është thelbësor.
    “Kjo nuk është një luftë mes Izraelit dhe Iranit, por mes Izraelit dhe republikës islamike. Iranianët kanë kërkuar ndryshim regjimi prej vitesh dhe në fund, midis Iranit dhe republikës islamike, vetëm njëri do të mbetet”, tha Hamed Sheibani-Rad, anëtar i lartë i Partisë Iran Novin, me seli jashtë vendit.
    “Njerëzit e dinë shumë mirë që kjo mundësi e dhënë nga Izraeli mund të mos u vijë më kurrë”, shtoi ai, duke pasqyruar pikëpamjen e disa njerëzve se trysnia nga jashtë mund të përshpejtojë ndryshimin e shumëpritur.
    Të tjerë, megjithatë, paralajmërojnë se ndërhyrja nga jashtë – sidomos kur sjell viktima civile ose godet infrastrukturë të rëndësishme për jetën e përditshme – mund të dëmtojë legjitimitetin e pakënaqësisë së brendshme.
    “Kritikat ndaj republikës islamike janë çështje e brendshme. Populli i Iranit është i vetëdijshëm dhe nuk ka nevojë për një kujdestar jashtë vendit, sidomos jo dikë si Netanyahu”, tha analisti i mbrojtjes me bazë në SHBA, Hossein Arian, në një intervistë për Radio Farda.
    Ai argumentoi se sulmet izraelite në fund të fundit godasin pasuri që “u përkasin njerëzve iranianë,” duke përshkruar republikën islamike si “asgjë më shumë se një qiramarrës”.
    Derisa legjitimiteti i republikës islamike duket gjithnjë e më i brishtë – i dëshmuar nga pjesëmarrja e ulët në zgjedhje dhe trazirat e vazhdueshme – shumica e vëzhguesve pajtohen se ndryshimi i qëndrueshëm do të duhet të vijë përfundimisht nga brenda.
    Ndërhyrja e jashtme ushtarake mund të ndikojë në ritmin apo natyrën e atij ndryshimi, por se a mund ta nisë atë, mbetet çështje thellësisht e pasigurt.
    Përgatiti: Ekrem Idrizi

  • Kush është Reza Pahlavi? Gjithçka rreth shahëve të Iranit dhe çfarë çoi në rrëzimin e tyre

    Kush është Reza Pahlavi? Gjithçka rreth shahëve të Iranit dhe çfarë çoi në rrëzimin e tyre

    Reza Pahlavi

    IRAN- Reza Pahlavi, djali në mërgim i Shahut të fundit të Iranit, i rrëzuar në Revolucionin Islamik të vitit 1979, përsëriti thirrjen e tij për ndryshim regjimi në Teheran. Edhe pse nuk është në Iran, ai ka përcjellë një mesazh për qytetarët e vendit të tij, duke u shprehur se Republika Islamike po shembet. Pahlavi, në një postim në X, tha se Udhëheqësi Suprem i Iranit, Ajatollah Ali Khamenei, ishte “fshehur nën tokë” dhe kishte humbur kontrollin e vendit, duke e përshkruar momentin si “të pakthyeshëm”.
    “Nevojitet vetëm një kryengritje e përgjithshme për t’i dhënë fund njëherë e përgjithmonë këtij makthi kolektiv. Tani është koha për t’u ngritur. Koha për ta marrë Iranin përsëri. Të gjithë bashkë! Mos u shqetësoni për ditën pas rrëzimit të Republikës Islamike. Irani nuk do të hyjë në një periudhë pasigurie apo lufte civile,”-tha ai.
    Irani — i njohur historikisht si Persia — sundohej nga monarkë të njohur si “shahë”, duke kulmuar në shekullin e 20-të me dinastinë Pahlavi. Këta sundimtarë formësuan infrastrukturën, politikën dhe marrëdhëniet ndërkombëtare të Iranit, derisa mbretërimi i tyre përfundoi me Revolucionin Islamik të vitit 1979. Ndërsa monarkia dikur përcaktonte identitetin kombëtar të Iranit, sot vendi është një republikë teokratike thellësisht në kundërshtim me Perëndimin dhe e bllokuar në një konflikt me Izraelin.
    Mes konfliktit Izrael-Iran, Reza Pahlavi, djali i Mohammad Reza Shah, ka bërë vazhdimisht thirrje për një ndryshim të regjimit në Teheran. Në samitin e Këshillit Izraelito-Amerikan në shtator 2024, ai tha: Ne duhet t’i japim fund këtij regjimi… Iranianët që qëndrojnë në solidaritet me botën e lirë, me izraelitët, janë përgjigjja… jo ky regjim.
    Më herët këtë muaj, Pahlavi e kishte fajësuar Khamenein për “futjen e Iranit në një luftë” me Izraelin dhe e përshkroi qeverinë në Teheran si “të dobët dhe të përçarë”.
    “Irani mund të bjerë. U kam thënë bashkatdhetarëve të mi: Irani është i juaji dhe i juaji për ta rimarrë. Unë jam me ju. Qëndroni të fortë dhe ne do të fitojmë. U kam thënë ushtrisë, policisë dhe forcave të sigurisë: shkëputuni nga regjimi. Nderoni betimin e çdo ushtaraku të nderuar. Bashkohuni me popullin!”
    Dinastia Kaxhar (Qajar), e cila sundoi Iranin nga viti 1794 deri në vitin 1925, u shënua nga paqëndrueshmëri e brendshme, ndërhyrje të huaja dhe humbje graduale territoriale. E themeluar nga Agha Mohammad Khan Kaxhar, dinastia centralizoi pushtetin, por luftoi për të modernizuar vendin. Gjatë gjithë shekullit të 19-të, Irani humbi toka të konsiderueshme në Kaukaz ndaj Rusisë dhe ra nën ndikimin në rritje të Britanisë dhe fuqive të tjera evropiane. Korrupsioni, qeverisja e dobët dhe keqmenaxhimi ekonomik dobësuan kontrollin e monarkisë.
    Në fillim të shekullit të 20-të, kërkesat në rritje për reforma çuan në Revolucionin Kushtetues të vitit 1906, i cili prezantoi një parlament dhe kufizoi autoritetin mbretëror. Goditja përfundimtare erdhi kur Reza Khan, një oficer ushtarak, organizoi një grusht shteti dhe më vonë u kurorëzua si Reza Shah Pahlavi në vitin 1925, duke i dhënë fund zyrtarisht dinastisë “Kaxhare” dhe duke vendosur monarkinë Pahlavi.
    Kush janë Pahlavitë?
    Familja e fundit sunduese e Iranit, Pahlavitë, erdhën në pushtet në vitin 1925 kur Reza Shah Pahlavi, një ish-oficer ushtarak, përmbysi dinastinë Qajar. Reza Shah nisi përpjekje të gjera modernizimi – ndërtimin e rrugëve, shkollave dhe një ushtrie të centralizuar. Por sundimi i tij autoritar dhe afrimi me Gjermaninë naziste sollën abdikimin e tij të detyruar në vitin 1941 nga fuqitë aleate gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ai u pasua nga djali i tij, Mohammad Reza Shah Pahlavi, i cili sundoi nga viti 1941 deri në vitin 1979. I njohur për qëndrimin e tij pro-perëndimor dhe partneritetet e naftës me Shtetet e Bashkuara dhe Britaninë, Shahu i ri prezantoi Revolucionin e Bardhë, i cili përfshinte reforma tokësore dhe të drejtat e grave. Ndërsa nismat e tij morën lëvdata në Perëndim, në vend, kritikët e panë atë si shumë perëndimor dhe agresiv. Për ta, ai ishte një kërcënim për vlerat islame dhe tradicionale.
    Rënia e Pahlavive
    Pakënaqësia në rritje për shkak të represionit politik, pabarazisë ekonomike dhe lidhjeve të ngushta me Perëndimin – veçanërisht SHBA-në – shkaktoi protesta masive në fund të viteve 1970. Policia sekrete e Shahut (SAVAK) kishte shtypur brutalisht disidentët për vite me radhë, duke nxitur pakënaqësi të thellë. Në vitin 1979, pas muajsh trazirash dhe demonstratash publike, Shahu u largua nga Irani. Menjëherë pas kësaj, Ajatollah Khomeini u kthye nga mërgimi dhe themeloi Republikën Islamike.
    Mohammad Reza Shah vdiq në mërgim në Egjipt në vitin 1980. Djali i tij, Reza Pahlavi, që atëherë është bërë një zë kryesor i opozitës që mbështet demokracinë laike, jo monarkinë.
    Cili është statusi aktual i Shahëve?
    Reza Pahlavi tani jeton në SHBA dhe, ndonëse nuk kërkon të rimarrë fronin, luan një rol simbolik mes iranianëve në mërgim. Ai ka bërë thirrje për mbështetje ndërkombëtare për ndryshimin e regjimit përmes tranzicionit paqësor dhe shihet nga disa si një udhëheqës kalimtar nëse Republika Islamike shembet.
    Kush është Reza Pahlavi?
    Reza Pahlavi është princi i kurorës në mërgim i Iranit dhe djali më i madh i Shahut të fundit, Mohammad Reza Pahlavi, i cili u rrëzua gjatë Revolucionit Islamik të vitit 1979. I lindur në vitin 1960, Pahlavi ka jetuar në mërgim kryesisht në Shtetet e Bashkuara, ku e ka pozicionuar veten si një kundërshtar i zëshëm i Republikës Islamike aktuale. Edhe pse nuk ka pushtet formal politik në Iran, ai komandon një numër simbolik ndjekësish midis segmenteve të diasporës iraniane dhe disa iranianëve me mentalitet reformist. Reza Pahlavi mbështet një Iran laik dhe demokratik dhe kohët e fundit ka intensifikuar shtrirjen e tij ndërkombëtare, duke bërë thirrje për mbështetje globale për protestuesit iranianë dhe një tranzicion paqësor nga teokracia aktuale.
    Si ishin marrëdhëniet Iran-Izrael nën sundimin e shahëve?
    Shahët mbajtën lidhje diplomatike zyrtare me Izraelin deri në vitin 1979, në kontrast të fortë me politikën aktuale armiqësore të Republikës Islamike. Kjo marrëdhënie historike shpesh përmendet në diskursin rajonal. Ndërsa Irani dhe Izraeli i afrohen konfliktit të drejtpërdrejtë në vitin 2025, disa iranianë reflektojnë mbi epokën e Shahut si një kohë paqeje relative dhe integrimi global – pavarësisht të metave./ZËRI

  • “Nuk duam të sigurojmë armë bërthamore”, presidenti iranian: Luftën nuk e filluam ne

    “Nuk duam të sigurojmë armë bërthamore”, presidenti iranian: Luftën nuk e filluam ne

    Presidenti iranian, Masoud Pezeshkian tha në një fjalim para parlamentit se vendi i tij nuk kërkon luftë dhe nuk është ai që e filloi atë.

    “Ne nuk jemi agresorët. Sot, më shumë se kurrë, kemi nevojë për unitet dhe kohezion, dhe të gjithë qytetarët iranianë duhet të bashkohen dhe të qëndrojnë të fortë kundër atyre që na sulmojnë. Sot, ne duhet të lëmë mënjanë të gjitha dallimet dhe problemet dhe të qëndrojmë të fortë kundër këtij agresioni kriminal dhe gjenocidal”, tha presidenti iranian.
    “Bazuar në politikat e shpallura nga Udhëheqësi Suprem, nuk ishim ne që u distancuam nga fusha e negociatave dhe dialogut, por ne që filluam negociatat indirekte. Ne po negocionim dhe ne nuk kërkojmë armë bërthamore, kjo është qasja jonë”, tha ai.
    “Ne kemi të drejtë të përfitojmë nga energjia bërthamore dhe kërkimet që i sjellin dobi kësaj shoqërie, dhe askush nuk mund t’ia heqë këtë të drejtë sistemit dhe Republikës Islamike. Ne jemi të vendosur ta realizojmë këtë dhe nuk kemi frikë nga askush. Ata ulen dhe thonë se Irani nuk duhet të sigurojë armë bërthamore, ndërsa ne nuk kemi ndërmend t’i sigurojmë këto ato”, tha presidenti iranian.
    “Amerika përdor forcën dhe në kundërshtim me rregullat ndërkombëtare, lejon Izraelin të pushtojë dhe sulmojë vendin tonë. Ne nuk kërkuam luftë dhe nuk e nisëm luftën. Nuk ishim ne që vramë komandantët dhe shkencëtarët e vendit, por terroristët. Çfarë mëkati ka bërë një shkencëtar që dikush nga ana tjetër e botës të vijë dhe ta shkatërrojë dhe shfarosë familjen e tij dhe atë?”, theksoi Pezeshkian.
    “Ne nuk kërkojmë pushtet, dhunë apo frikë, por kemi shpallur vëllazëri me të gjitha vendet islamike. Izraeli dëshiron të vrasë myslimanët një nga një dhe pastaj t’u imponojë çfarëdo qëllimi të keq që ka. Bazuar në këtë, sot të gjitha vendet islamike duhet të bashkojnë forcat. Dje, Senati pakistanez tha se do të qëndrojë pranë Iranit në përgjigje të politikave të këqija të Izraelit dhe do të jetë me ne në të gjitha pozicionet e nevojshme”, përfundoi presidenti.

    Top Channel

  • Teherani injoron thirrjen e Trump, raketat godasin ambasadën e SHBA në Izrael

    Teherani injoron thirrjen e Trump, raketat godasin ambasadën e SHBA në Izrael

    Raketa iraniane goditën sërish Izraelin në orët e para të së hënës, duke dëmtuar Ambasadën Amerikane, mes thirrjeve për aleatët e Teheranit që të formojnë një Ushtri Islamike për të ushtruar terror kundër Tel Avivit.
    Ambasadori i SHBA-së në Izrael, Mike Huckabee, zbuloi se ambasada pësoi dëme të vogla gjatë sulmit, duke lëshuar një paralajmërim për 700,000 amerikanët në Izrael që të qëndrojnë në gatishmëri, ndërsa ambasada mbetet e mbyllur dhe urdhrat për strehim në vend mbeten në fuqi.
    Më parë, Donald Trump kishte paralajmëruar se Irani do të përjetojë “fuqinë e plotë” të ushtrisë amerikane nëse sulmon SHBA-në gjatë konfliktit me Izraelin, pavarësisht raporteve se ai kishte vënë veton ndaj planeve të Izraelit për të vrarë Udhëheqësin Suprem të Iranit.
    Presidenti amerikan paralajmëroi Teheranin se nëse “sulmohemi në çfarëdo mënyre, forme apo forme nga Irani, forca dhe fuqia e plotë e Forcave të Armatosura të SHBA-së do të bjerë mbi ju në nivele të papara më parë“.
    Irani nuk tregoi shenja tërheqjeje, duke sinjalizuar qëllimin e tij për të përfshirë aleatët në luftën kundër shtetit hebre duke formuar një “Ushtri Islamike” me disa vende të tjera në Lindjen e Mesme.
    Zyrtari i lartë iranian Mohsen Rezaee i tha medias shtetërore iraniane se regjimi dëshiron të bashkohet me “Turqinë, Arabinë Saudite, Pakistanin dhe disa vende të tjera” për të krijuar një “ushtri islamike” gjatë konfliktit të tij të vazhdueshëm kundër Izraelit.
    Ndërkohë, të paktën tre izraelitë u vranë dhe dhjetëra të tjerë u plagosën kur një breshëri raketash iraniane depërtuan përtej sistemeve mbrojtëse shumështresore të Izraelit, duke goditur si Tel Avivin ashtu edhe qytetin portual të Haifës.
    Sulmet hakmarrëse shkatërruan shtëpi dhe ndërtesa banimi, me flakët që shpërthyen në një termocentral pranë portit disa orë pasi Izraeli kishte vrarë tre figura të tjera të larta të sigurisë dhe pati shkatërruar objektin kryesor bërthamor të Iranit në Natanz.

  • Ushtri Islamike kundër Izraelit? Irani kërkon aleancë me Turqinë dhe Pakistanin

    Ushtri Islamike kundër Izraelit? Irani kërkon aleancë me Turqinë dhe Pakistanin

    Një zyrtar i lartë iranian ka bërë thirrje nga Teherani për formimin e një ushtrie islamike për të fituar luftën kundër Izraelit.
    Mohsen Rezaee, anëtar i Këshillit të Vlerësimit të Përshtatshmërisë dhe oficer i lartë ushtarak në Trupat e Gardës Revolucionare Islamike, u bëri thirrje Turqisë, Arabisë Saudite, Pakistanit dhe vendeve të tjera të bashkohen me Iranin në krijimin e kësaj ushtrie, në një kohë kur tensionet dhe sulmet vazhdojnë në rajonin e trazuar të Lindjes së Mesme.
    “Ne duam të formojmë një ushtri islamike me Turqinë, Arabinë Saudite, Pakistanin dhe disa vende të tjera. Aktualisht, disa besojnë se duhet të veprojmë më me energji, por pika e rëndësishme është se lufta duhet të menaxhohet dhe për fat të mirë, kjo luftë po menaxhohet tani”, tha ai për mediat iraniane të dielën.
    Oficeri ushtarak i IRGC deklaroi se “të gjithë po e menaxhojnë këtë betejë me inteligjencë dhe ky menaxhim në fund të fundit duhet të çojë në fitoren vendimtare të kombit iranian”.
    “Pakistani na ka siguruar se nëse Izraeli përdor një bombë bërthamore kundër Iranit, ata do ta sulmojnë Izraelin me një bombë bërthamore”, shtoi ai.
    Më 14 qershor, duke folur në asamblenë kombëtare, ministri i mbrojtjes i Pakistanit, Khaëaja Asif, u bëri thirrje kombeve myslimane të nisin një iniciativë të bashkuar kundër Izraelit.
    “Izraeli ka shënjestruar Iranin, Jemenin dhe Palestinën. Nëse kombet myslimane nuk bashkohen tani, secila do të përballet me të njëjtin fat”, pohoi Asif.
    Ai u bëri thirrje vendeve myslimane që kanë marrëdhënie diplomatike me Izraelin që t’i ndërpresin këto lidhje menjëherë dhe i bëri thirrje Organizatës së Bashkëpunimit Islamik (OIC) të mblidhet dhe të zhvillojë një strategji të përbashkët në përgjigje.
    Të premten, Izraeli kreu një seri sulmesh ajrore të koordinuara në vende të shumta në të gjithë Iranin, duke synuar objektet ushtarake dhe bërthamore. Në përgjigje, Teherani nisi sulme hakmarrëse, duke shkaktuar një valë sulmesh dhe kundërsulmesh të vazhdueshme midis dy palëve.
    Zyrtarët izraelitë raportuan të paktën 13 viktima dhe më shumë se 370 të plagosur nga sulmet me raketa iraniane. Nga ana tjetër, ministria e Shëndetësisë e Iranit tha se të paktën 128 persona janë vrarë dhe gati 900 të plagosur janë regjistruar që kur filluan sulmet izraelite.