Ulja e normave të interesit nga bankat qendrore po sjell kthime më të ulëta nga shumica e produkteve të kursimit dhe investimit financiar Mozaiku i alternativave të investimit duket se po bëhet më i ndërlikuar. Që prej vitit të kaluar, bankat qendrore iu kthyen uljes së normave të interesit. Normat më të ulëta të interesit ndikojnë në uljen e kthimeve nga investimi në depozita apo instrumente financiare të borxhit.Yield-et dhe normat e interesit nga produktet e investimit ose kursimit financiar kanë ndjekur një tendencë rënëse vitin e kaluar dhe pjesën e parë të këtij viti.Përveç lëvizjeve të Bankës Qendrore, ulja e normave të interesit në tregun financiar është ndikuar edhe nga gjendja likuide e tregut financiar, e rritur më tej nga hyrja e investitorëve jorezidentë në tregun e titujve qeveritarë.Nga ana tjetër, kërkesa e qeverisë për financime në tregun e brendshëm financiar ka ardhur në rënie.Duke shtuar edhe uljen e primeve të rrezikut, nga rënia e borxhit publik dhe përmirësimi i vlerësimit të borxhit sovran, kjo situatë ka bërë që në përgjithësi, përfitimet nga investimi në instrumentet klasike financiare që ofron tregu shqiptar të jenë në rënie, si në Lek, ashtu edhe në Euro.Rënia e interesave po favorizon përkohësisht përmirësimin e kthimeve kryesisht nga fondet e investimit, që i vlerësojnë asetet e tyre me vlerën e drejtë të tregut. Në këtë periudhë, fondet e investimit në Lek po ofrojnë norma kthimi të kënaqshme.Megjithatë, duke pasur parasysh se ato në përgjithësi i investojnë asetet në bono dhe obligacione qeveritare, në periudha më të gjata, kthimet e fondeve përafrojnë kthimin mesatar nga portofoli i titujve ku kanë investuar.Në periudhat kur normat e interesit janë më të ulëta, në përgjithësi tregjet e aksioneve kanë tendencë të fitojnë kuotë.Megjithatë, në muajt e fundit, as tregjet e aksioneve nuk kanë kaluar kohë shumë të mira, të ndikuara nga pasiguria e lartë që ka krijuar politika agresive e administratës Trump lidhur me tarifat tregtare.Një instrument që po përdoret gjithnjë e më shumë janë obligacionet me ofertë private. Këto instrumente ofrojnë kthime më të larta krahasuar me depozitat, sidomos në monedhën Euro, por në përgjithësi edhe në krahasim me titujt qeveritarë që kanë maturitet të njëjtë.Megjithatë, një ulje e nivelit të përgjithshëm të normave të interesit reflektohet edhe në yield-et e këtyre instrumenteve.Ana tjetër e medaljes është se obligacionet e shoqërive tregtare, në shumicën e rasteve, klasifikohen si borxh i varur, instrument që ka një shkallë të lartë rreziku, në skenarin e falimentimit të shoqërisë që i ka emetuar.Gjithashtu, me një përjashtim të vetëm, obligacionet e shoqërive tregtare vazhdojnë të emetohen me ofertë private, ndaj vështirë se mund të konsiderohen një alternativë e mirëfilltë investimi për publikun e gjerë.Përveç një primi më të lartë rreziku, obligacionet e shoqërive tregtare në shumicën dërrmuese janë të emetuara me ofertë private. Kjo i bën ato instrumente edhe më pak likuide dhe të vështira për t’u tregtuar para maturimit.Sidoqoftë, mjedisi ekonomik botëror ngelet mjaft i pasigurt dhe ka çështje madhore që mund të sjellin ndikime në ekonomi dhe në skenarët e lidhur me ecurinë e normave të interesit, duke filluar nga tensionet e mëdha gjeopolitike dhe tarifat tregtare që po aplikohen mes SHBA dhe shteteve të tjera.Investimi në pasuri të paluajtshme, me rritjen e shpejtë të çmimeve në vitet e fundit, duket se shtron më shumë dilema. Ndërkohë që tregu ngelet dinamik, veçanërisht në zonat bregdetare, në Tiranë duket se ka një frenim të rritjes së çmimeve.Tendenca drejt stabilizimit të numrit të turistëve duket se në perspektivë e bën të pritshëm një zbehje të kërkesës së lidhur me ta, sidomos në tregun e qirave ditore në Tiranë dhe bregdet.Nga ana tjetër, tregu i pronave, sidomos ai i rishitjes së tyre, po kalon një lloj ngërçi të lidhur me rivlerësimin e pasurive të paluajtshme.Pritshmëritë për rivlerësim kanë bërë që shumë shitës potencialë të qëndrojnë në pozita pritëse, derisa të nisë rivlerësimi, në mënyrë që të paguajnë një tatim më të ulët mbi të ardhurat.Agjentët e pronave shprehen se kjo situatë e ka frenuar ndjeshëm tregun e pronave dhe një situatë e tillë besohet se do të vijojë deri në procesin e rivlerësimit, që sipas projektligjit të fundit, parashikohet të fillojë në vitin 2026.Rregullat e reja të vendosura nga Banka e Shqipërisë për kufizimin e kreditimit priten të ndikojnë në masën më të madhe pikërisht segmentin e pronave që blihen për qëllime investimi.Në teori, këto masa do ta ulin kërkesën dhe trysninë për rritje të mëtejshme të çmimeve. Depozitat mbeten dominueseDepozitat vazhdojnë të jenë produkti gjerësisht dominues në strukturën e mbajtjes ose investimit të kursimeve të shqiptarëve. Të dhënat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se në fund të vitit arritën në rreth 1.68 trilionë lekë.Kjo shumë përbën afërsisht 88% të investimeve financiare të shqiptarëve. Depozitat u rritën me afërsisht 4.9% gjatë vitit të kaluar, por ndërkohë duhet konsideruar edhe vijimësia e efektit negativ të kursit të këmbimit mbi depozitat në valutë të huaj, kryesisht në Euro.Në fund të vitit 2024, Euro këmbehej me 98.15 lekë, në rënie me 5.5% krahasuar me një vit më parë.Shumica dërrmuese e investitorëve të vegjël shqiptarë vazhdojnë t’iu besojnë produkteve financiare më të sigurta. Depozitat bankare janë të siguruara me ligj deri në shumën e 2.5 milionë lekëve dhe deri në këtë shumë, vendosja e parave në bankë është një investim me rrezik 0.Produkti i dytë më i preferuar janë bonot dhe obligacionet e qeverisë shqiptare, që përbëjnë rreth 8% të investimeve financiare të individëve, për një shumë totale prej afërsisht 153 miliardë lekësh.Vitin e kaluar, vlera e investimit të individëve në bono dhe obligacione shënoi rritje modeste me vetëm 2% (rreth 3 miliardë lekë). Rënia e yield-eve ka dhënë ndikim të shpejtë në uljen e interesit të individëve për të investuar në këto instrumente.Vijojnë kuotat në fondet e investimit, me rreth 55.4 miliardë lekë, ose 3% të totalit. Investimet në këto fonde vitin e kaluar u rritën me 21.7%.Pas goditjes që pësuan në vitin 2022, për shkak të rritjes së shpejtë të normave të interesit, fondet e investimit janë në një cikël rimëkëmbjeje. Ulja e normave të interesit në tregun primar ndikon pozitivisht kthimet nga fondet e investimit duke ndikuar në rritjen e investimeve në kuotat e tyre.Një tjetër instrument financiar që vazhdon të shënojë rritje janë obligacionet e shoqërive tregtare.Në fund të 2024, vlera totale e obligacioneve të emetuara dhe të pashlyera nga ndërmarrjet shqiptare arriti në 29 miliardë lekë, në rritje me 39% krahasuar me një vit më parë. Ato përbëjnë rreth 1.5% të portofolit të vlerësuar të investimeve të individëve.Statistikat nuk e detajojnë portofolin sipas llojit të investitorit, por megjithatë vlerësohet se në shumicën dërrmuese bëhet fjalë për investime të individëve.Së fundmi, investimet në fondet private të pensionit në fund të 2024 vlerësoheshin në 12.9 miliardë lekë, ose rreth 0.7% e totalit të kursimeve/investimeve të individëve të mbajtura në instrumente financiare.Vitin e kaluar, vlera neto e aseteve të fondeve u rrit me 17% krahasuar me një vit më parë.Në shifrat e raportuara prej vitit 2024 këtë vit nga AMF, përfshihen edhe treguesit e fondeve të mbyllura të pensionit, të ngritura nga punëdhënësit për punonjësit e kompanive të tyre. Burimi: Banka e Shqipërisë, AMF Interesat e depozitave, tendenca në rënieUlja e normave të interesit nga Banka Qendrore duket se ka filluar të përcillet edhe te normat e interesit të depozitave në Lek. Që prej verës së kaluar, tendenca e normave të interesit të depozitave në monedhën vendase duket të jetë në rënie.Sipas statistikave më të fundit të Bankës së Shqipërisë, norma mesatare e interesit të depozitave të reja në Lek për muajin maj ishte 1.57%, nga 2.09% që kishte qenë një vit më parë.Megjithatë, rënia e normës së interesit për depozitat e reja ende nuk ka sjellë ulje të normës mesatare të interesit për depozitat gjendje, që është në nivele të përafërta me vitin e kaluar.Norma mesatare e interesit për depozitat me afat në Lek të individëve në maj arriti në 2.42%, nga 2.36% që kishte qenë në të njëjtën periudhë të një viti më parë.Normat e interesit për depozitat në monedhën Euro mbeten më të ulëta dhe në nivele të përafërta me një vit më parë. Për muajin maj, norma mesatare e interesit për depozitat e reja në Euro ishte 1.16%, nga 1.12% që ishte një vit më parë.Edhe Banka Qendrore Europiane (BQE) prej më shumë se një viti ka nisur uljen e normave të interesit. Kjo ulje është reflektuar edhe në treguesit benchmark të tregjeve për monedhën europiane, kryesisht të Euriborit.Megjithatë, edhe në periudhën kur normat e BQE-së ishin më të larta, normat e interesit të depozitave në tregun shqiptar shënuan rritje mjaft modeste.Në rastin e Euros, konkurrenca e produkteve të tjera financiare është më e dobët, sepse individët nuk kanë shumë alternativa investimi financiar me rrezik të ulët, siç ndodh me Lekun.Gjithashtu, ndërmjetësimi në Euro për bankat ka kosto më të lartë, sepse Banka e Shqipërisë aplikon normë remunerimi zero për rezervat e detyrueshme në valutë, përveçse kërkon edhe nivele më të larta të këtyre rezervave.Por, megjithatë, brenda sektorit bankar ka një konkurrencë në rritje për depozitat e publikut. Konkurrenca ka tendencën të bëhet më e theksuar gjatë muajve të verës, kur prurjet e depozitave janë më të mëdha, për shkak të sezonit turistik.Kjo kërkesë vjen sidomos prej bankave që në vitet e fundit po rriten me ritme më të shpejta dhe që kanë nevojë për të shtuar fondet që mbështesin rritjen e huadhënies.Edhe në këtë periudhë, disa prej bankave kanë dalë me oferta depozitash që në nivelet e tyre maksimale janë ndjeshëm më të larta se ato mesatare të raportuara nga Banka e Shqipërisë.Në këtë kuptim, për depozita, tregu ofron edhe kthime më të larta se ato që tregojnë shifrat mesatare zyrtare.Për sa u takon normave maksimale të interesit të ofruara nga tregu për depozitat, mbështetur në normat e raportuara nga bankat tregtare në Bankën e Shqipërisë, depozitat 5-vjeçare në Lek kanë norma interesi që arrijnë deri në 4.4%, ndërsa ato në Euro, deri në 2.2%. Burimi: Banka e Shqipërisë Rënia e yield-eve, tkurren më tej investimet e reja në bonoInvestimet e individëve në titujt e qeverisë shqiptare pësuan rënie për të dytin vit radhazi në 2024.Të dhënat e Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare (AMF) tregojnë se për vitin e kaluar, blerjet e individëve në tregun primar të bonove dhe obligacioneve ranë në 28.5 miliardë lekë, në rënie me 23.9% krahasuar me vitin 2023.Rënie u shënua edhe në numrin e transaksioneve, që zbriti në 9654, me rënie vjetore prej 29.3%.Sipas llojit të instrumenteve financiare, peshën kryesore vazhdon ta mbajë investimi në bono thesari.Shifrat e AMF-së tregojnë se vlera e blerjeve të bonove në tregun primar zbriti në 22.7 miliardë lekë, me rënie vjetore prej 23.2%. Ndërkohë, investimi në obligacione u tkurr në 5.8 miliardë lekë, 26.3% më pak krahasuar me vitin 2023.Të dhënat e mësipërme u referohen transaksioneve të kryera nëpërmjet ndërmjetësve financiarë të licencuar nga AMF, kryesisht bankave tregtare. Megjithatë, investimi në bono thesari mund të kryhet edhe nëpërmjet sporteleve të posaçme të Bankës së Shqipërisë.Sipas të dhënave më të fundit të Ministrisë së Financave, në fund të 3-mujorit 2025 vlerësohej se individët zotëronin rreth 19.8% të totalit të borxhit të brendshëm publik.Rënia e investimit të individëve në bono dhe obligacione vlerësohet të ketë ardhur kryesisht si rezultat i rënies së ndjeshme të yield-eve.Ulja e normës bazë të interesit nga Banka e Shqipërisë, gjendja likuide e tregut financiar dhe ulja e perceptimit të rrezikut sollën një rënie të yield-eve për të gjitha instrumentet e borxhit të qeverisë shqiptare gjatë vitit 2024.Në Shqipëri veprojnë aktualisht dhjetë shoqëri komisionere që mundësojnë investimin në titujt e qeverisë shqiptare, prej të cilave nëntë janë banka tregtare.Yield-et e obligacioneve të qeverisë shqiptare gjatë vitit 2024 dhe pjesës së parë të vitit 2025 kanë ndjekur një tendencë në rënie, të ndikuara nga likuiditeti i lartë në treg dhe një kërkesë më e ulët për borxh në tregun e brendshëm nga qeveria.Pasi prekën nivelet më të ulëta historike në 3-mujorin e dytë të vitit, në muajin korrik, yield-et po shfaqin një tendencë korrektimi në rritje. Megjithatë, ato mbeten dukshëm në nivele më të ulëta krahasuar me një vit më parë.Në ankandin e fundit të zhvilluar këtë vit, obligacionet 15-vjeçare u emetuan me një yield prej 5.57% (minimum historik), nga 7.45% që kishte qenë një vit më parë.Obligacionet 10-vjeçare së fundmi kishin një yield uniform të pranuar prej 5.05%, nga 6% që kishte qenë një vit më parë.Yield-i i obligacioneve 7-vjeçare në ankandin e fundit ishte 4.29%, nga 5.36% që kishte qenë në të njëjtën periudhë të një viti më parë.Ndërsa yield-i i obligacioneve 5-vjeçare në ankandin e fundit ishte 3.73%, nga 4.88% që kishte qenë një vit më parë. Burimi: Banka e ShqipërisëBurimi: Banka e ShqipërisëBurimi: Banka e Shqipërisë Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.
