Shkencëtarët kanë gjetur prova të forta për ekzistencën e një planeti gjigant gazi në sistemin yjor më të afërt me sistemin tonë.
Shenjat u gjetën në sistemin yjor Alfa Centauri nga Teleskopi Hapësinor i fuqishëm James Webb.
Planeti pa jetë ndodhet në një distancë prej katër vitesh e gjysmë dritë dhe është një fqinj I afërt I Tokës në terma astronomikë. Edhe pse u zbulua që vitin e kaluar, planeti ishte zhdukur në vëzhgimet pasuese dhe astronomët duhet të kërkojnë përsëri për të vërtetuar plotësisht se ai ekziston.
Shkencëtarët janë veçanërisht të entuziazmuar për këtë zbulim për shkak të ngjashmërive midis yllit të ekzoplanetit dhe Diellit tonë.
Planeti do të ishte I ngjashëm me gjigantët e gazit që ndodhen në sistemin tonë diellor, Saturnin dhe Jupiterin dhe do të ishte I mbështjellë nga një re e trashë gazi.
Kjo do të thotë se ai është I pabanueshëm, por mund të ketë satelitë që janë të banueshëm, të ngjashme me hënat e Jupiterit.
Shkencëtarët aktualisht po shqyrtojnë këtë mundësi në misione të quajtura Europa Clipper dhe Juice.
Shenjat u gjetën në imazhe të drejtpërdrejta nga Teleskopi Hapësinor James Ëebb. Vëzhgimi ishte tepër sfidues edhe me teleskopin hapësinore më të fuqishëm në botë sepse bëhet fjalë për yje shumë të ndriitshëm që lëvizin shpejt nëpër hapësirë.
Këto yje krijojnë sasi të mëdha drite të ndritshme që mund të bllokojnë objektet e afërta. Kjo mund të jetë arsyeja pse planeti u zbulua një herë, në gusht 2024, por më pas u zhduk kur shkencëtarët e kërkuan përsëri.
Astronomët tani do të kërkojnë më shumë shenja të planetit dhe shpresojnë të përdorin një teleskop të ri të NASA, Teleskopin Hapësinor Roman Grace, i cili pritet të fillojë punën në vitin 2027.
Tag: hapësinor
-
Planet i ri afër tokës?/ Zbulohet në një sistem të afërt diellor, shpresë për shenja jete
-
NASA dhe SpaceX dërgojnë 4 astronautë në hapësirë
Një mision i përbashkët ndërkombëtar Hapësinor nga NASA dhe Kompania Space X e Elon Musk dërgoi këtë të shtunë të 2 gushtit 4 astronautë në Stacionin ndërkombëtar të Hapësirës për vetëm 15 orë pas nisjes nga Florida, duke shënuar kështu një nga fluturimet më të shpejta amerikane në Historinë e udhëtimeve hapësinore.
Raketa Falcon 9 u nis nga Qendra Hapësinore Kennedy më 1 gusht, duke transportuar katër astronautë në kapsulën “Crew Dragon Endeavour”, pjesë e misionit të quajtur Crew-11.
Ekuipazhi i këtij misioni përbëhej nga dy astronautë të NASA-s, Zena Cardman dhe Mike Fincke, astronauti japonez Kimiya Yui nga agjencia JAXA dhe kozmonauti rus Oleg Platonov nga Roscosmos. Ata u ankoruan në stacionin hapësinor në orët e para të mëngjesit të së shtunës , duke u bashkuar me shtatë anëtarët e tjerë të ekuipazhit që ndodhen aktualisht në bord, dhe duke rritur përkohësisht numrin e astronautëve në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës në 11 astronautë.
Fluturimi i suksesshëm prej vetëm 15 orësh shënon një moment të rëndësishëm për bashkëpunimin ndërkombëtar në hapësirë, veçanërisht në një periudhë të tensionuar globale. Megjithatë, ky nuk është rekordi më i shpejtë ndonjëherë Rusia e mban ende rekordin botëror për një fluturim prej vetëm 3 orësh drejt Stacionit Ndërkombëtar të Hapësirës me kapsulën Soyuz.
Kjo ishte hera e pestë që kapsula Crew Dragon Endeavour u përdor në një mision të tillë. Astronautët do të qëndrojnë rreth gjashtë muaj në stacion, ku do të zëvendësojnë një pjesë të ekuipazhit të mëparshëm dhe do të punojnë në eksperimente shkencore dhe mirëmbajtje të stacionit.
Misioni Crew-11 jo vetëm që tregon efikasitetin dhe përparimin teknologjik të SpaceX, por gjithashtu thekson rëndësinë e bashkëpunimit ndërkombëtar në eksplorimin hapësinor. Ndërsa astronautët e rinj nisin punën në bord të ISS, komuniteti shkencor ndërkombëtar pret me interes zbulimet dhe rezultatet që ky ekip do të sjellë në muajt në vijim./KultPlus.
-
NASA: Katër astronautë ulen në ISS
Katër astronautë kanë mbërritur në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor (ISS) pas një udhëtimi 15-orësh në një kapsulë SpaceX, njoftoi sot NASA.
Misioni komandohet nga astronautja amerikane Zena Cardman. Anëtarët e tjerë të ekuipazhit janë Michael Fincke i SHBA-së, astronautja japoneze Kimiya Yui dhe kozmonauti rus Oleg Platonov.
Ata u nisën një ditë më parë në bordin e një rakete Falcon 9 të operuar nga kompania hapësinore SpaceX e miliarderit të teknologjisë Elon Musk, nga porti hapësinor Cape Canaveral në Florida.
Ky është misioni i 11-të i rregullt me ekuipazh i SpaceX në ISS.
Ekuipazhi do të qëndrojë në bordin e postit orbital, të vendosur afërsisht 400 kilometra mbi Tokë, për disa muaj, duke kryer një sërë eksperimentesh shkencore.
Aktualisht në stacion ndodhen 11 astronautë.
Por të sapoardhurit ndërrohen me katër astronautë të tjerë që kanë qenë atje që nga marsi.
Ata janë planifikuar të kthehen në Tokë në ditët e ardhshme. /atsh/ KultPlus.com
-
Eksperimente në hapësirë/ NASA dhe SpaceX transportojnë astronautët amerikanë, japonezë dhe rusë
NASA dhe SpaceX nisën të premten një ekuipazh prej katër anëtarësh në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor, në një ekspeditë kërkimore që do të zgjasë gjashtë muaj.
Astronautët amerikanë Zena Cardman dhe Mike Fincke, astronautja japoneze Kimiya Yui, dhe kozmonauti rus Oleg Platonov u ngritën në orën 11:43 nga Qendra Hapësinore Kennedy në Florida, në bordin e kapsulës SpaceX Crew Dragon.
Kjo kapsulë ka fluturuar më parë në katër misione të NASA-s dhe një mision privat. Misioni është i 11-ti me rotacion ekuipazhi, pjesë e Programit Komercial të NASA-s, që synon të pasojë epokën e Anijes Hapësinore me bashkëpunim me industrinë private.
Gjatë qëndrimit në hapësire, astronautët do të kryejnë teste të ndryshme, përfshirë simulime të uljeve në Hënë, si pjesë e programit Artemis të udhëhequr nga SHBA.
Ata do të provojnë si ndryshimet në gravitet ndikojnë në pilotimin e anijeve kozmike. Stacioni hapësinor funksionon si një laborator i rëndësishëm kërkimor që nga viti 2000 dhe mbështet eksplorimin e hapësirës së thellë, përfshirë planet për Marsin.
Në ngarkesën e këtij misioni janë edhe farat e shegës armene, që do të studiohen për të kuptuar efektet e mikrogravitetit në rritjen e bimëve, krahasuar me një grup kontrolli në Tokë.
Stacioni Ndërkombëtar Hapësinor pritet të çaktivizohet pas vitit 2030 dhe do të shpërbëhet në atmosferë mbi një zonë të largët të Oqeanit Paqësor, të quajtur Pika Nemo, varreza e anijeve kozmike.
Kreu i agjencisë ruse Roscosmos, Dmitry Bakanov, ka konfirmuar bashkëpunimin me NASA-n për të ardhmen duke theksuar përkushtimin për të qëndruar aktiv deri në vitin 2030, pavarësisht tensioneve politike midis SHBA-së dhe Rusisë.Top Channel
-
41 vite nga fluturimi historik i Svetlana Savitskaya, gruas së parë që eci në hapësirë
Në vitin 1984, një ngjarje historike ndodhi në historinë e hapësirës. Svetlana Yevgenyevna Savitskaya (rusisht: Светла́на Евге́ньевна Сави́цкая; lindur më 8 gusht 1948) është një ish-aviatore ruse dhe kozmonaute sovjetike që fluturoi në bordin e Soyuz T-7 në 1982, duke u bërë gruaja e dytë në hapësirë. Në misionin e saj Soyuz T-12 të vitit 1984, ajo u bë gruaja e parë që fluturoi dy herë në hapësirë dhe gruaja e parë që kreu një shëtitje në hapësirë.
Me këtë lëvizje, Svetlana Savitskaya, bëri një hap të madh për të gjitha gratë në botë. Sot, 40 vjet më pas, ne po nderojmë këtë moment të veçantë, që simbolizon përpjekjen dhe arritjen e grave në shkencë dhe eksplorim hapësinor.
Më 25 korrik 1984, Savitskaya nisej drejt Stacionit Hapësinor Salyut 7, një moment që e bëri atë pjesë të historisë. Si një nga kosmonautet e kualifikuara të agjencisë së hapësirës sovjetike, ajo kishte një aftësi të rrallë të qëndronte e qetë dhe e përqendruar nën kushtet ekstreme të hapësirës.
Në këtë mision të veçantë, Svetlana Savitskaya ndërtoi një kujtim të papërsëritshëm për të gjitha gratë që kishin ëndrrën për të shkuar përtej horizontit tokësor. Një ikonë e fuqisë dhe guximit, ajo sfidoi paragjykimet dhe provoi se gratë mund të jenë pjesë e shkencës dhe eksplorimit hapësinor në mënyrë të barabartë me burrat.
Ky mision nuk ishte vetëm një hap përpara për gratë në hapësirë, por edhe një hap për njerëzimin në përgjithësi.
Ajo vendosi disa rekorde botërore të FAI-t si pilot.
Jeta e hershme dhe karriera e hershme
Svetlana Savitskaya lindi në një familje të privilegjuar. Babai i saj, Yevgeny Savitsky, ishte një pilot luftarak shumë i dekoruar gjatë Luftës së Dytë Botërore, gjë që më vonë e solli atë në pozicionin e Zëvendës Komandantit të Përgjithshëm të Mbrojtjes Ajrore Sovjetike. Nëna e saj ishte një udhëheqëse e partisë komuniste të Moskës.
Pa dijeninë e prindërve të saj, Savitskaya filloi të hidhej me parashutë në moshën 16-vjeçare. Babai i saj e kuptoi aktivitetin e saj të panjohur jashtëshkollor pas zbulimit të një thike parashute në çantën e shkollës së vajzës së tij.[1] Pas zbulimit të tij, ai e promovoi më tej këtë prirje. Në ditëlindjen e saj të shtatëmbëdhjetë, ajo kishte tashmë 450 kërcime me parashutë. Gjatë vitit të ardhshëm, ajo drejtoi kërcimet rekord të stratosferës nga 13,800 m dhe 14,250 m.[1] Gjatë përvojës së saj të fluturimit, Savitskaya arriti tre kërcime rekord botëror nga stratosfera dhe 15 kërcime rekord botëror nga avionët reaktiv.
Pas diplomimit në vitin 1966, ajo u regjistrua në Institutin e Aviacionit të Moskës (MAI), ku mori edhe mësime fluturimi. Në vitin 1971 ajo u licencua si instruktore fluturimi. Pas diplomimit nga MAI në 1972, ajo u trajnua si pilot test në Shkollën e Pilotëve Test Fedotov, duke u diplomuar në 1976.[1][2] Në maj 1978 ajo shkoi për të punuar për prodhuesin e avionëve Yakovlev, si pilot testues. Në përvojën e saj të fluturimit, ajo u bë gruaja e parë që arriti 2683 km/h në një avion MiG-25. Një grua me përvojë dhe me arsim të lartë në Programin Hapësinor Sovjetik, Savitskaya raportohet se ishte një grua jashtëzakonisht serioze, e papërkulur dhe e çeliktë.[1] Ndërsa ajo dhe Valentina Tereshkova u zgjodhën të dyja për misione në hapësirë për shkak të qëllimeve të propagandës sovjetike, Savitskaya ishte shumë më e trajnuar dhe me përvojë në aeronautikë, ndërsa Tereshkova u zgjodh si një marifet politik.
Ndërmjet viteve 1969 dhe 1977 ajo ishte anëtare e ekipit kombëtar sovjetik për aerobatikë. Në Kampionatin Botëror të Aerobatikës FAI në korrik 1970 në Hullavington, ajo fluturoi me një Yak-18 dhe fitoi kampionatin botëror së bashku me një ekip vetëm gra. Në këtë kampionat të veçantë në Mbretërinë e Bashkuar, një gazetare e shtypit britanik e quajti Savitskaya “Miss Sensation”. Në Kampionatin Botëror të 1972 në Salon-de-Provence ajo u rendit e treta; në vitin 1976 në Kiev me një Yak-50, i pesti.
Në 1979, Savitskaya mori pjesë në procesin e përzgjedhjes për grupin e dytë të kozmonautëve gra. Më 30 qershor 1980, ajo u pranua zyrtarisht në grupin e kozmonautëve. Nga nëntë gratë e përzgjedhura, Savitskaya ishte piloti i vetëm testues. Trajnimi i grupeve u njoftua gjatë misionit hapësinor të oficerit dhe astronautit francez Jean-Loup Chretien. Ajo i dha provimet më 24 shkurt 1982.
Në dhjetor 1981, Savitskaya u përgatit për fluturimin e saj të parë në hapësirë, një fluturim afatshkurtër në stacionin hapësinor Salyut 7. Ajo mbajti pozicionin e kozmonautës kërkimore në këtë mision. Misioni i kësaj ekspedite të dytë vizitore të Salyut 7 ishte të provonte epërsinë sovjetike në Amerikë duke fluturuar një grua tjetër në hapësirë dhe të zëvendësonte anijen kozmike Soyuz T-5 që ekuipazhi do të përdorte për kthimin e tyre me një automjet të ri.
Komandant i këtij misioni ishte Leonid Popov, me fluturimin e tretë; ishte fluturimi i parë i inxhinierit të fluturimit Alexander Serebrov.
Nisja e Soyuz T-7 u bë më 19 gusht 1982. Kjo e bëri Savitskaya gruan e dytë në hapësirë, 19 vjet pas Valentina Tereshkova. Gjatë udhëtimit, Savitskaya pohoi se e kishte lidhur veten për të parandaluar që të transportohej në një ndarje tjetër të anijes për shkak të humbjes së gravitetit. Të tre kozmonautët u ankoruan në stacionin hapësinor të nesërmen, ku u mirëpritën nga Anatoly Berezovoy dhe Valentin Lebedev. Kjo ishte hera e parë që një stacion hapësinor kishte një ekuipazh gjinor të përzier. Savitskaya iu caktua moduli orbital i Soyuz T-7 si një zonë private, por flinte po aq mirë sa njerëzit në stacionin hapësinor. Më 27 gusht 1982, Popov, Savitskaya dhe Serebrov u kthyen në Tokë në Soyuz T-5. Kohëzgjatja totale e misionit ishte 7 ditë, 21 orë dhe 52 minuta.
Në 1995, Savitskaya i dha një intervistë gazetares së Baltimore Sun, Clara Germani. Ajo kujtoi se kishte hasur në seksizëm nga shokët e saj meshkuj të ekuipazhit dhe se me hyrjen në Salyut 7 për herë të parë, Valentin Lebedev i dhuroi asaj një përparëse dhe i tha asaj “të shkojë në punë”. Ajo deklaroi se “kam arritur të krijoj shpejt një marrëdhënie pune, profesionale me ta”. / KultPlus.com
-
India dërgon astronautin e parë në hapësirë pas 41 vitesh
India po feston nisjen me sukses të misionit Axiom-4 (Ax-4), i cili u nis me një ekuipazh shumëkombësh, përfshirë një astronaut indian.
Toger Komandanti Subhanshu Shukla, i cili është piloti i misionit, u bë indiani i dytë që udhëtoi ndonjëherë në hapësirë.
Brenda pak orësh, kur anija kozmike të ulet në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor (ISS), Shukla do të bëhet indiani i parë që viziton laboratorin hapësinor të NASA-s. Udhëtimi i tij vjen 41 vjet pas kozmonautit Rakesh Sharma, i cili u bë indiani i parë që udhëtoi në hapësirë me anijen kozmike ruse Soyuz në vitin 1984.
Kryeministri indian Narendra Modi përshëndeti lançimin e suksesshëm dhe tha se astronauti indian “mbart me vete dëshirat, shpresat dhe aspiratat e 1.4 miliardë indianëve”.
I udhëhequr nga ish-astronautet e NASA-s Peggy Whitson — një veterane e hapësirës e cila ka shërbyer dy herë si komandante e ISS-së, ka kaluar më shumë se 675 ditë në hapësirë dhe ka kryer 10 shëtitje në hapësirë — Ax-4 u ngrit nga Qendra Hapësinore Kennedy e NASA-s në Florida të mërkurën.
Udhëtimi për në ISS me Ax-4 – një fluturim komercial i operuar nga kompania private Axiom Space me seli në Hjuston – është një bashkëpunim midis NASA-s, agjencisë hapësinore indiane ISRO, Agjencisë Hapësinore Evropiane ( ESA ) dhe SpaceX.
Ekipi prej katër anëtarësh përfshin gjithashtu Sławosz Użnanski-Wisniewski nga Polonia dhe Tibor Kapu nga Hungaria. Ata gjithashtu do t’i udhëheqin vendet e tyre përsëri në hapësirë pas më shumë se katër dekadash. Astronautët kaluan javë të tëra në karantinë para nisjes së së mërkurës.
Shikoni të gjithë nisjen e misionit:Fluturimi ka ngjallur interes të madh në Indi, me ISRO-në që deklaron se përvoja që Shukla do të fitojë gjatë udhëtimit të tij në ISS do t’i ndihmojë shumë përpjekjet e saj.
39-vjeçari ishte një nga katër oficerët e Forcave Ajrore Indiane të përzgjedhur vitin e kaluar për të udhëtuar në fluturimin e parë hapësinor me pilot të vendit, i cili është planifikuar për vitin 2027. India ka njoftuar gjithashtu plane ambicioze për të krijuar një stacion hapësinor deri në vitin 2035 dhe për të dërguar një astronaut në Hënë deri në vitin 2040 .Top Channel
-
India dërgon astronautin e saj të parë në hapësirë pas 41 vitesh
India ka shënuar një moment historik në programin e saj hapësinor me dërgimin e pilotit ushtarak Shubhanshu Shukla në hapësirë si pjesë e misionit shumëkombësh Axiom-4 (Ax-4). Me këtë nisje, Shukla bëhet indiani i dytë që udhëton në hapësirë, pas Rakesh Sharma në vitin 1984, dhe i pari që do të vizitojë Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës (ISS).
Misioni Ax-4 është realizuar në bashkëpunim mes NASA-s, agjencisë hapësinore indiane ISRO, Agjencisë Evropiane të Hapësirës (ESA), SpaceX dhe kompanisë private Axiom Space. Nisja u bë nga Qendra Hapësinore Kennedy në Florida, duke përdorur kapsulën Crew Dragon të SpaceX mbi raketën Falcon 9.
ISRO ka konfirmuar se ka investuar rreth 5 miliardë rupi (59 milionë dollarë) për trajnimin dhe pjesëmarrjen e Shukla-s në këtë mision, që do të zgjasë rreth dy javë. Gjatë kësaj kohe, ekuipazhi katër-anëtarësh do të realizojë 60 eksperimente shkencore, përfshirë 7 eksperimente nga India, që fokusohen në ndikimin e mikrogravitetit te farat bujqësore, mikroorganizmat (mikroalga dhe tardigrade) dhe efektet e hapësirës te trupi dhe mendja njerëzore.
Shukla, 39 vjeç, është pilot i Forcës Ajrore Indiane me mbi 2,000 orë fluturimi dhe një ndër katër oficerët e përzgjedhur për misionin e ardhshëm hapësinor të Indisë të planifikuar për vitin 2027. Ai është shprehur se ky udhëtim nuk është vetëm një mision personal, por “fillimi i fluturimeve hapësinore njerëzore për Indinë”.
Misioni ka ngjallur entuziazëm në mbarë vendin, veçanërisht në qytetin e lindjes së Shukla-s, Lucknow, dhe është përshëndetur edhe nga Kryeministri Narendra Modi, i cili tha se astronauti mbart me vete “shpresat dhe ëndrrat e 1.4 miliardë indianëve”. Ky mision përfaqëson një hap të madh në ambiciet hapësinore të Indisë, që përfshijnë ndërtimin e një stacioni hapësinor deri në vitin 2035 dhe dërgimin e një astronauti në Hënë deri në 2040.
-
“Lufta” Trump-Musk ndez krizën më të madhe në historinë e NASA-s! Ekspertët: Europa ta shfrytëzojë për…
Një përplasje e fortë mes ish-presidentit amerikan Donald Trump dhe miliarderit Elon Musk po shkakton kaos në NASA, duke e futur agjencinë hapësinore amerikane në atë që ekspertët po e quajnë “kriza më e madhe në historinë e saj”.
Buxheti i ri i propozuar nga Shtëpia e Bardhë parashikon shkurtime drastike për NASA-n, ku thuajse gjysma e projekteve shkencore janë në rrezik të anulimit. Rreth 40 misione, disa aktive në hapësirë dhe të tjerë në zhvillim, mund të ndërpriten.
Në qendër të krizës qëndron kërcënimi i presidentit Trump për të tërhequr kontratat federale me kompaninë SpaceX të Elon Musk. NASA mbështetet te raketat Falcon 9 të SpaceX për furnizimin e Stacionit Ndërkombëtar Hapësinor, ndërsa ka plane që të përdorë raketën Starship për misione në Hënë dhe Mars.
Dr. Simeon Barber, shkencëtar hapësinor në Open University, thotë se paqartësitë aktuale kanë një “efekt paralizues” mbi programin e eksplorimit njerëzor të hapësirës.
“Vendimet e papritura, kthesat e menjëhershme dhe përplasjet e javës së fundit po shkatërrojnë themelet mbi të cilat ndërtojmë ambiciet tona në hapësirë,” – u shpreh ai.
Ndërkohë, administrata Trump po kërkon të rikonfigurojë misionin e NASA-s, duke e përqendruar pothuajse tërësisht tek qëllimi për të kthyer amerikanët në Hënë para Kinës dhe më pas për të dërguar astronautë në Mars. Vetëm ky program ka marrë një shtesë prej 100 milionë dollarësh në buxhetin e ri — ndërsa pjesa tjetër e agjencisë përballet me shkurtime.
Casey Dreier, shef i politikës hapësinore në Planetary Society, e përshkroi situatën si “kriza më e madhe që ka përjetuar ndonjëherë programi hapësinor amerikan.”
Një prej “viktimave” më të mëdha të këtij ndryshimi është raketa shumë e kushtueshme SLS (Space Launch System), e zhvilluar nga NASA me kosto prej mbi 4 miliardë dollarësh për çdo lëshim. Krahasuar me këtë, Starship e SpaceX ofron një alternativë shumë më të lirë, rreth 100 milionë dollarë për nisje, për shkak të dizajnit të ripërdorshëm. Edhe Blue Origin, kompania e Jeff Bezos, po konkurron me raketën New Glenn, e cila pritet të ofrojë kosto të ngjashme.
Por suksesi i këtyre alternativave nuk është i garantuar. Tre testimet e fundit të Starship kanë dështuar, ndërsa Blue Origin ka filluar së fundmi testimet për raketën e saj hënore.
“NASA rrezikon të braktisë një sistem që, ndonëse i kushtueshëm, është funksional për t’u hedhur në një të panjohur që kontrollohet nga miliarderë privatë,” – paralajmëron Dr. Barber.
Shkurtimet prekin edhe misione të rëndësishme shkencore që lidhen me ndryshimet klimatike dhe eksplorimin e planetëve të tjerë. Projektet e rrezikuara përfshijnë edhe dy bashkëpunime të rëndësishme me Agjencinë Evropiane të Hapësirës (ESA): kthimi në Tokë i mostrave nga Marsi dhe dërgimi i Roverit Rosalind Franklin, një mision për të kërkuar jetë të kaluar në planetin e kuq.
Prof. Sir Martin Sweeting, drejtues i Surrey Satellite Technology Ltd, thotë se Europa mund ta shfrytëzojë këtë situatë për të ndërtuar një autonomi më të madhe në programet hapësinore, por paralajmëron se ndikimi afatshkurtër do të jetë negativ, përfshirë aksesin e kufizuar në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor dhe të ardhmen e projektit të përbashkët Lunar Gateway.
Ekspertët paralajmërojnë se edhe projektet e Vëzhgimit të Tokës, të rëndësishme për monitorimin e ndryshimeve klimatike, janë në rrezik. Dr. Adam Baker e cilësoi këtë si një goditje për “sistemin tonë të paralajmërimit të hershëm”.
Buxheti ende nuk është miratuar nga Kongresi. Megjithatë, Casey Dreier pohon se shumë republikanë janë shprehur privatisht se janë kundër këtyre shkurtimeve. Rreziku më i madh, sipas tij, është që për shkak të bllokimeve politike, një buxhet i reduktuar të miratohet përkohësisht dhe më pas të bëhet i përhershëm. -
Përplasja Trump-Musk ndez krizën më të madhe ndonjëherë në NASA! Ekspertët: Europa të shfrytëzojë…
Një përplasje e fortë mes ish-presidentit amerikan Donald Trump dhe miliarderit Elon Musk po shkakton kaos në NASA, duke e futur agjencinë hapësinore amerikane në atë që ekspertët po e quajnë “kriza më e madhe në historinë e saj”.
Buxheti i ri i propozuar nga Shtëpia e Bardhë parashikon shkurtime drastike për NASA-n, ku thuajse gjysma e projekteve shkencore janë në rrezik të anulimit. Rreth 40 misione, disa aktive në hapësirë dhe të tjerë në zhvillim, mund të ndërpriten.
Në qendër të krizës qëndron kërcënimi i presidentit Trump për të tërhequr kontratat federale me kompaninë SpaceX të Elon Musk. NASA mbështetet te raketat Falcon 9 të SpaceX për furnizimin e Stacionit Ndërkombëtar Hapësinor, ndërsa ka plane që të përdorë raketën Starship për misione në Hënë dhe Mars.
Dr. Simeon Barber, shkencëtar hapësinor në Open University, thotë se paqartësitë aktuale kanë një “efekt paralizues” mbi programin e eksplorimit njerëzor të hapësirës.
“Vendimet e papritura, kthesat e menjëhershme dhe përplasjet e javës së fundit po shkatërrojnë themelet mbi të cilat ndërtojmë ambiciet tona në hapësirë,” – u shpreh ai.
Ndërkohë, administrata Trump po kërkon të rikonfigurojë misionin e NASA-s, duke e përqendruar pothuajse tërësisht tek qëllimi për të kthyer amerikanët në Hënë para Kinës dhe më pas për të dërguar astronautë në Mars. Vetëm ky program ka marrë një shtesë prej 100 milionë dollarësh në buxhetin e ri — ndërsa pjesa tjetër e agjencisë përballet me shkurtime.
Casey Dreier, shef i politikës hapësinore në Planetary Society, e përshkroi situatën si “kriza më e madhe që ka përjetuar ndonjëherë programi hapësinor amerikan.”
Një prej “viktimave” më të mëdha të këtij ndryshimi është raketa shumë e kushtueshme SLS (Space Launch System), e zhvilluar nga NASA me kosto prej mbi 4 miliardë dollarësh për çdo lëshim. Krahasuar me këtë, Starship e SpaceX ofron një alternativë shumë më të lirë, rreth 100 milionë dollarë për nisje, për shkak të dizajnit të ripërdorshëm. Edhe Blue Origin, kompania e Jeff Bezos, po konkurron me raketën New Glenn, e cila pritet të ofrojë kosto të ngjashme.
Por suksesi i këtyre alternativave nuk është i garantuar. Tre testimet e fundit të Starship kanë dështuar, ndërsa Blue Origin ka filluar së fundmi testimet për raketën e saj hënore.
“NASA rrezikon të braktisë një sistem që, ndonëse i kushtueshëm, është funksional për t’u hedhur në një të panjohur që kontrollohet nga miliarderë privatë,” – paralajmëron Dr. Barber.
Shkurtimet prekin edhe misione të rëndësishme shkencore që lidhen me ndryshimet klimatike dhe eksplorimin e planetëve të tjerë. Projektet e rrezikuara përfshijnë edhe dy bashkëpunime të rëndësishme me Agjencinë Evropiane të Hapësirës (ESA): kthimi në Tokë i mostrave nga Marsi dhe dërgimi i Roverit Rosalind Franklin, një mision për të kërkuar jetë të kaluar në planetin e kuq.
Prof. Sir Martin Sweeting, drejtues i Surrey Satellite Technology Ltd, thotë se Europa mund ta shfrytëzojë këtë situatë për të ndërtuar një autonomi më të madhe në programet hapësinore, por paralajmëron se ndikimi afatshkurtër do të jetë negativ, përfshirë aksesin e kufizuar në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor dhe të ardhmen e projektit të përbashkët Lunar Gateway.
Ekspertët paralajmërojnë se edhe projektet e Vëzhgimit të Tokës, të rëndësishme për monitorimin e ndryshimeve klimatike, janë në rrezik. Dr. Adam Baker e cilësoi këtë si një goditje për “sistemin tonë të paralajmërimit të hershëm”.
Buxheti ende nuk është miratuar nga Kongresi. Megjithatë, Casey Dreier pohon se shumë republikanë janë shprehur privatisht se janë kundër këtyre shkurtimeve. Rreziku më i madh, sipas tij, është që për shkak të bllokimeve politike, një buxhet i reduktuar të miratohet përkohësisht dhe më pas të bëhet i përhershëm.Top Channel
-
Ish-astronauti amerikan:Misionet hapësinore me Rusinë,si të bashkëpunosh me nazistët
Një astronaut amerikan në pension i tha Radios Evropa e Lirë se misionet e përbashkëta me Rusinë në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor (ISS) duhet të reduktohen, duke i krahasuar me bashkëpunimin me Gjermaninë Naziste në kulmin e Luftës së Dytë Botërore.
“Bashkëpunimi me rusët në ISS është sikur të shkohet në ekspeditë në Antarktikë me nazistët më 1943”, tha Terry Virts, ish-komandant i ISS-së. “Moralisht, thjesht është e turpshme”, shtoi ai.
Që kur Rusia ka nisur pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës më 2022, Stacioni Ndërkombëtar Hapësinor ka qenë një ndër fushat e rralla ku bashkëpunimi mes Rusisë dhe Perëndimit ka vazhduar. Astronautët nga NASA dhe Agjencia Hapësinore Evropiane (ESA) kanë shërbyer përkrah homologëve rusë.
Kanadaja dhe Japonia po ashtu janë përfshirë në atë që NASA e përshkruan si “një nga bashkëpunimet më të ndërlikuara ndërkombëtare që ndonjëherë është tentuar të bëhet”.
“Stacioni është dizajnuar që të jetë i ndërlidhur dhe mbështetet në kontributet nga të gjithë partnerët me qëllim që të funksionojë”, thotë NASA. “Asnjë nga partnerët aktualisht nuk ka kapacitet që të funksionojë pa të tjerët”. Virts tha se nuk e kundërshton këtë qëndrim, por kërkoi që bashkëpunimi me Rusinë të kufizohet. Konkretisht, ai deklaroi se ka dy fusha ku ky kufizim do të ishte e mundshëm dhe i dëshirueshëm.
“Ne duhet të ndalojmë së dërguari amerikanë në hapësirë me kapsulën ruse, Soyuz”, tha ai, duke shtuar se “ne nuk duhet të dërgojmë me raketat tona kozmonautë, derisa ata në mënyrë aktive po shkatërrojnë miken dhe aleaten tonë, Ukrainën”.
Aktualisht, dërgimi i njerëzve dhe ngarkesave drejt dhe nga ISS-ja është një përgjegjësi e ndarë. Ekuipazhet dhe pajisjet janë transportuar nga kapsulat Soyuz, SpaceX, dhe së fundmi edhe nga kapsula e re Starliner e Boeing-ut.
“Stacioni hapësinor duhet ende të funksionojë, dhe kjo është e mundur… Ai do të jetë në shërbim vetëm edhe për disa vite”, tha Virts.
“Por, mendoj se duhet të tërhiqemi”, shtoi ai. Për Virtsin, kjo çështje është shumë personale. Karriera e tij ka qenë e lidhur ngushtë me Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor. Fluturimi i tij i parë si pilot i Space Shuttle në vitin 2010 solli modulet e fundit të përhershme të ISS-it, përfshirë grupin më të madh të dritareve që ka fluturuar ndonjëherë në hapësirë.
Katër vjet më vonë, gjatë qëndrimit në ISS, ai ishte dëshmitar i lëshimit të raketave në lindje të Ukrainës, kur separatistët e mbështetur nga Rusia nisën një kryengritje atje. Luftimet nisën pasi trupat ruse morën Krimenë nga Ukraina dhe Virts tha se ai u trondit nga reagimi i kozmonautëve. Dëshmoi shpërthime raketash në Ukrainën lindore, teksa separatistët e mbështetur nga Rusia nisën një kryengritje atje. Kjo ndodhi pas marrjes së Krimesë nga ana e trupave ruse, dhe Virts thotë se mbeti i tronditur nga reagimi i një kozmonauti.
“Komandanti i Soyuz-it tim, Anton Shkaplerov, është nga Sevastopoli në Krime. Bashkëshortja e tij është ukrainase. Ai thoshte: ‘Krym nash, Krym nash’, që do të thotë ‘Krimeja është e jona’. Ai ishte shumë krenar që ata e kishin marrë Krimenë”, tha Virts.
Por më vonë, Virts u shqetësua edhe më shumë nga tre kozmonautët e tjerë me të cilët kishte fluturuar – Aleksander Samokutyaev, Maksim Surayev dhe Yelena Surova – të cilët që të tre më pas u bënë deputetë të partisë, Rusia e Bashkuar, e presidentit rus, Vladimir Putin.
“U ndjeva i tradhtuar”
“E doja gjuhën ruse, njerëzit, ushqimin. Mendoja se stacioni hapësinor mund të ishte një bashkëpunim i madh, në vend të një konflikti. Dhe, tani ata po mbështesin luftën më të ligë dhe moralisht më të neveritshme. Dhe, kjo ishte shumë e dhimbshme. U ndjeva i tradhtuar”, theksoi ai.
Samokutyaev vazhdon të jetë anëtar i Dumës shtetërore ruse (Parlamentit) dhe është sanksionuar nga Britania, Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara.
BE-ja njoftoi për vendosjen e sanksioneve një ditë pas nisjes së pushtimit rus të Ukrainës, teksa Samokutyaev kishte votuar për njohjen e entiteteve separatiste në Ukrainë, si shtete të pavarura. Kjo ishte një lëvizje kryesore që krijoi pretekstin ligjor të Kremlinit për pushtimin. Departamenti amerikan i Thesarit tha se ai dhe anëtarë të tjerë të Dumës u sanksionuan për “bashkëfajësi në luftën e Putinit”, për shkak të votimit për njohjen e entiteteve separatiste, të mbështetura nga Moska. Surayev dhe Surova më nuk janë në Dumë, por kanë vazhduar të bëjnë fushatë në mbështetje të Putinit dhe agresionit të tij në Ukrainë.
Për shembull, Surayev ishte mbështetës i Putinit gjatë fushatës zgjedhore më 2024. Ai u pa në një video më 2024 në Donjeckun e pushtuar nga Rusia. Mediat ruse kanë raportuar se ai gjatë kësaj vizite ka folur për rolin që kanë luajtur kozmonautët në “operacionin e posaçëm ushtarak” – formulim që Kremlini përdor për t’iu referuar pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës. Surova tani është këshilltare e guvernatorit rajonal të Moskës. Më 8 mars, mediat ruse raportuan se ajo po u dërgonte “ndihma” trupave në vijat e frontit në Ukrainë, përfshirë dronë.
“Shumë qytetarë të përkushtuar po ndihmojnë mbrojtësit tanë, duke dërguar furnizime vitale në front. Së bashku, ne jemi ekipi i vetëm, grushti i fortë, që askush nuk mund ta mposhtë”, citohet të ketë thënë ajo.
“Një mit u rrëzua”
Asnjë nga këta ish-kozmonautë nuk iu përgjigj pyetjeve të dërguara nga Radio Evropa e Lirë, përfshirë edhe pyetjen se si përkrahja për Putinin dhe për luftën në Ukrainë përputhet me parimet humanitare të bashkëpunimit ndërkombëtar në Hapësirë. Virts tha se ata nuk po i flas as atij.
“Miqtë e mi ukrainas më duan. Miqtë e mi rusë nuk më flasin më”, tha ai. Gjithashtu ka kundërthënie edhe sa i përket një kozmonauti që aktualisht është pjesë e ekuipazhit të ISS-së. Alexey Zubritsky, i lindur në Ukrainë më 1992, muajin e kaluar u raportua nga Current Time i REL-it se në vendlindjen e tij është shpallur në kërkim për tradhti.
Më 2014, Zubritsky shërbente si pilot në Forcat Ajrore të Ukrainës dhe ishte i stacionuar në Krime. Kur trupat ruse pushtuan gadishullin, ai nuk zbatoi urdhrat për t’u tërhequr në një bazë ukrainase jashtë Krimesë, por zgjodhi të qëndronte atje dhe të kalonte në anën e Rusisë.
ISS pritet të vazhdojë operimin deri më 2030. Pak pasi tanket ruse hyn në Ukrainë më 2022, Moska kërcënoi me tërheqje nga bashkëpunimi në stacionin hapësinor, por më pas tha se do të mbetej e përfshirë deri në vitin 2028.
“Ne kemi bashkëpunuar shumë mirë në stacionin hapësinor. Kemi krijuar shumë miqësi”, tha Virts. “Unë përkrahja idenë që bashkëpunimi në hapësirë mund të ndihmonte që gjërat në Tokë të jenë më mirë. Por, ai mit është rrëzuar”. REL