Tag: gjyqtarëve

Ish-Presidenti Ilir Meta vlerëson se asnjë gjykatës në Shqipëri nuk mund të jetë i paanshëm, për shkak se sipas tij janë të survejuar dhe të përgjuar nga punonjës anonimë të Byrosë Kombëtare të Hetimit.
Meta mbështet deklaratën e avokatit të Berishës në seancën e sotme në GJKKO që tha se gjykatësit e Gjykatës së Posaçme janë në presionin e SPAK.
Lidhur me këtë qëndrim, Ilir Meta ka publikuar një pasazh të kërkesës që avokati i tij Kujtim Cakrani ka depozituar në Gjykatën Kushtetuese kundër vendimit të Gjykatës së Lartë që e la atë në arrest në burg.
Postimi i plotë në Facebook i Ilir Metës:
Të dashur qytetarë,
Lidhur me qëndrimin e sotëm të avokatëve të Prof. Dr. Sali Berisha, të cilin e vlerësoj me interes të lartë publik, pasi asnjë gjykatës nuk mund të jetë i paanshëm kur është në mënyrë të përhershme i mbikëqyryr, i përgjuar dhe i survejuar, nga punonjës anonim të BKH, si në asnjë vend tjetër të KE dhe në kundërshtim edhe me vet rekomandimet e dhëna nga Komisioni i Venecias, po publikoj sot këtë pjesë të parashtruar dhe arsyetuar nga avokati Kujtim Cakrani për Gjykatën Kushtetuese, që tregon këtë situatë absurde, ku ndodhen sot gjyqtarët në Shqipëri.
Ky sqarim shterues ka të bëjë me mijëra shqiptarë, të cilët nuk marrin dot drejtësi nga gjykatat tona, për shkak se gjykatësit janë nën mbikëqyrje të përhershme.
Komisioni i Venecias në Opinionin e tij nr. 824/2015 “MBI PROJEKT-NDRYSHIMET E RISHIKUARA KUSHTETUESE PËR GJYQËSORIN”, 15 janar 2016, shprehu dyshime serioze në lidhje me këtë sistem të mbikëqyrjes së përhershme të gjyqtarëve. Paragrafi 51 i Opinionit thotë:
51. Formulimi i përdorur në pjesën e dytë të fjalisë së dytë të nenit 135 f. 3, që i referohet detyrimit të gjyqtarëve të specializuar dhe anëtarëve të familjes së tyre për t’iu nënshtruar “rishikimeve periodike të llogarive të tyre financiare dhe telekomunikacionit”, duket të jetë tepër i gjerë. Ndërsa rishikimi i llogarive financiare është një mjet specifik dhe efektiv për monitorimin e pasurive dhe të ardhurave që duhet të deklarohen nga një gjyqtar, kryerja e një “shqyrtimi të telekomunikacionit” të një gjyqtari dhe veçanërisht të familjarëve të tij, në mungesë të garancive të duhura, do të çonte në një kufizim të panevojshëm të së drejtës së tyre për privatësi.
Komisioni i Venecias kupton se madhësia e problemit të korrupsionit në Shqipëri kërkon masa të veçanta mbikëqyrjeje në lidhje me operacionet financiare të mbajtësve të zyrave gjyqësore dhe prokuroriale dhe se këta të fundit duhet të jenë të përgatitur për t’u ekspozuar më shumë ndaj transparencës dhe kontrolleve shtesë.
Megjithatë, Kushtetuta nuk duhet t’u japë një letër të bardhë shërbimeve të sigurisë për të përgjuar të gjitha komunikimet e një gjyqtari/prokurori të specializuar dhe, në veçanti, të familjarëve të tyre. Çdo “rishikim i tillë i telekomunikacionit” duhet të shoqërohet me garanci procedurale adekuate dhe efektive, duke mbrojtur ata persona nga abuzimet dhe të përshkruhet qartë në ligj; Në veçanti, duhet të ketë një autorizim gjyqësor të bazuar në një dyshim të arsyeshëm se personi në fjalë është i përfshirë në disa aktivitete të paligjshme.
Përgjimi i komunikimeve të anëtarëve të familjes pa pëlqimin e tyre paraprak ose në mungesë të miratimit gjyqësor bazuar në disa fakte specifike dhe duke krijuar një dyshim të arsyeshëm për një aktivitet kriminal përbën qartë një ndërhyrje serioze në privatësinë e tyre. Ndërsa gjyqtarët dhe prokurorët e specializuar mund të heqin dorë nga disa nga të drejtat e tyre të privatësisë, kjo heqje dorë mund të mos mbulojë të gjithë të afërmit e tyre dhe ligji duhet të parashikojë një mekanizëm të veçantë për të mbrojtur interesat e privatësisë së atyre që mund të preken aksidentalisht nga masat e mbikëqyrjes.
Gjykata Kushtetuese, në pikat 68-73 të vendimit 81/24, e analizon këtë problem vetëm nga këndvështrimi i garancive në fazën e procedimit eventual disiplinor ndaj gjyqtarëve.
Kjo qasje nuk pasqyron praktikën gjyqësore të GJEDNJ-së se gjyqtarët duhet të jenë të lirë nga çdo presion nga degët e tjera të qeverisë, si dhe nga palët
Kjo është veçanërisht e mprehtë, si në rastin konkret, ku është prokuroria që monitoron çdo moment të jetës profesionale të gjyqtarëve.
Nuk ka asnjë garanci në këtë sistem që SPAK të mos monitorojë dhe regjistrojë diskutimet mes gjyqtarëve dhe ndihmësve të tyre, që mund të jenë edhe me mjete elektronike, siç është e-mail ose telefon.
Ky sistem mbikëqyrjeje institucionalizon një presion të rregullt nga një degë tjetër e Qeverisë, e cila është gjithashtu pala tjetër në procedurën përpara gjykatave të posaçme, përpara Gjykatës së Lartë dhe përpara Gjykatës Kushtetuese.
Për më tepër kjo palë që mbikëqyr gjyqtarët ka kërkuar masat e paraburgimit kundër kërkuesit, ligjshmëria dhe proporcionaliteti i të cilave po kontrollohen nga gjykatat. Në këto kushte, “dyshimet e aplikantit për pavarësinë dhe paanshmërinë e gjykatës që trajtoi çështjen e tij janë objektivisht të justifikuara”.
Referenca e Gjykatës Kushtetuese për garancitë gjatë procedurave disiplinore kundër gjyqtarëve të gjykatave speciale nuk është shqetësim i parashtruesit të kërkesës. Në çdo rast Gjykata Kushtetuese ftohet të kujtojë se zyrtarët policorë, në bazë të atyre të dhënave që mbledhin gjatë mbikëqyrjes mund të informojnë Inspektorin e Lartë të Drejtësisë dhe më pas të nisin procedurën disiplinore ose mund të informojnë edhe prokurorët e SPAK për fillimin e procedimeve penale (përkatësisht nenet 42 § 9 dhe 51 § 3 të Ligjit 95/2016).
Prandaj, presioni ndaj gjyqtarëve të gjykatave speciale nga një mbikëqyrje e vazhdueshme, e cila nuk bazohet në asnjë dyshim dhe nuk miratohet nga gjyqtari dhe mund të shkaktojë procedime disiplinore ose penale është e përhershme pasi rrezikon seriozisht pamjen e pavarësisë dhe paanshmërisë së tyre.
Në përgjigje të argumentit të Gjykatës Kushtetuese, kërkuesi pretendon se çdo gjyqtar nën një mbikëqyrje të tillë do të preferonte të ndiqte qëndrimin e SPAK sesa të rrezikonte edhe mundësinë më të vogël të procedimit disiplinor apo penal.
Nëse Gjykata Kushtetuese gjen garancitë kundër një mbikëqyrjeje të tillë në nivelin e procedimeve disiplinore, a do të supozojmë, me arsyetim të kundërtën, se legjislacioni shqiptar ka dhënë garanci shumë më të mëdha dhe specifike në rastet e mbikëqyrjes së avokatëve dhe individëve, sepse në rastet e tyre nuk ka garanci në rastet e procedimit disiplinor apo penal? Ata gjithashtu do të dëgjohen nga gjyqtarë të pavarur. Prandaj, arsyetimi i gjykatës Kushtetuese në vendimin 81/24 nuk qëndron.
Rasti i kërkuesit është evidencë juridike – pala tjetër në procedurë ka të drejtë të vëzhgojë komunikimin e gjyqtarëve të posaçëm dhe familjarëve të tyre.
Mund ta bëjë këtë pa ndonjë kontroll paraprak ose të mëvonshëm nga gjyqtari.
Megjithëse Gjykata Kushtetuese është në dijeni të paralajmërimit të bërë nga Komisioni i Venecias në opinionin e tij të lartpërmendur, paralajmërimi i cituar në pikën 71 të vendimit 81/24 , hedh poshtë pretendimet e parashtruesit të kërkesës, pa dhënë përgjigje nëse procesi i mbikëqyrjes kontrollohet nga gjyqtari apo jo.
Përkundrazi, nenet 42, 49 dhe 51 të ligjit 95/2016 nuk parashikojnë në asnjë moment që ky proces mbikëqyrjeje të autorizohet ose kontrollohet nga gjyqtari.
Asnjë nga të ashtuquajturat garanci që Gjykata Kushtetuese përmend në pikën 72 të vendimit 81/24 nuk i përgjigjet kritereve që Gjykata e Strasburgut dhe Komisioni i Venecias i konsiderojnë garanci kundër abuzimeve në rastet e mbikëqyrjes.
Kjo është veçanërisht akute kur gjyqtarët janë subjekt i ndërhyrjeve të tilla.
Në praktikën e saj gjyqësore për masat sekrete të mbikëqyrjes, GJEDNJ ka zhvilluar masat minimale të mëposhtme që duhet të përcaktohen në ligj për të shmangur abuzimet me pushtetin:
i) natyrën e veprave penale që mund të shkaktojë një urdhër përgjimi;
ii) një përkufizim të kategorive të njerëzve që mund të përgjohen telefonat e tyre;
iii) një kufi në kohëzgjatjen e përgjimit telefonik;
iv) procedurën që duhet ndjekur për ekzaminimin, përdorimin dhe ruajtjen e të dhënave të marra;
v) masat paraprake që duhen marrë gjatë komunikimit të të dhënave me palët e tjera;
vi) dhe rrethanat në të cilat regjistrimet mund ose duhet të fshihen ose shkatërrohen;
vii) autorizimi i mbikëqyrjes dhe kontrollit a posteriori .
Sistemi shqiptar i prezantuar me Ligjin 95/2016 përcakton disa masa mbrojtëse në lidhje me pikat (ii), (iv) dhe (vi). Madje edhe në lidhje me pikat (iv) dhe (vi) masat mbrojtëse nuk janë të plota.
Por sistemi shqiptar dështon në raport me të gjitha pikat e tjera. Për shembull, në lidhje me pikën (i) më sipër, oficerët e policisë së BKH-së gjithashtu mund të raportojnë sjelljen e pahijshme etike të gjyqtarëve ose prokurorëve tek Inspektori i Lartë i Drejtësisë . Kjo do të thotë se shtrirja e mbikëqyrjes është praktikisht e pakufizuar. Kjo është shumë më problematike, sesa sistemi në Hungari, ku Gjykata gjeti shkelje të nenit 8 të KEDNJ-së .
Sistemi shqiptar i themeluar me Ligjin 95/2016 nuk i plotëson kriteret e përcaktuara nga Gjykata në lidhje me përgjimet me shumicë. Në Big Brother Ëatch dhe të tjerët kundër Mbretërisë së Bashkuar , Gjykata vuri në dukje se sistemi britanik:
“nuk përmbante masa mbrojtëse të mjaftueshme “nga fundi në fund” për të ofruar garanci adekuate dhe efektive kundër arbitraritetit dhe rrezikut të abuzimit. Në veçanti, ajo ka identifikuar mangësitë themelore të mëposhtme në regjim: mungesa e autorizimit të pavarur, dështimi për të përfshirë kategoritë e përzgjedhësve në aplikimin për një urdhër dhe dështimi për t’iu nënshtruar përzgjedhësve të lidhur me një individ në autorizim të brendshëm paraprak (shih paragrafët 377-382 më lart).
Në sistemin shqiptar hetuesi i Byrosë Kombëtare të Hetimeve ka ligjërisht dhe realisht diskrecion të plotë në fillimin dhe kryerjen e mbikëqyrjes, siç parashikohet nga neni 42 i ligjit 95/2016 .
Në veçanti, nuk ka autorizim nga një gjyqtar për mbikëqyrjen dhe në këtë pikë sistemi shqiptar dështon edhe në krahasim me sistemin rus .
Nuk ka as një kontroll të mëvonshëm nga ndonjë gjykatës se si janë mbledhur, ruajtur dhe përdorur këto të dhëna. Mbikëqyrja e parashikuar me Ligjin 95/2016 nuk kërkon as autorizimin e prokurorit, gjë që në rastin konkret do të ishte veçanërisht problematike, pasi prokurorët janë pala tjetër në procedurë.
Prandaj, mbikëqyrja mbulon të gjitha komunikimet elektronike dhe të tjera të gjyqtarëve specialë, përfshirë familjet e tyre. Mbikëqyrja është e pakufizuar në kohë dhe hapësirë, pa ndonjë arsye specifike dhe nuk miratohet a priori ose shqyrtohet a posteriori nga asnjë gjykatë në lidhje me ligjshmërinë ose proporcionalitetin e kësaj ndërhyrjeje.
Dallimi midis periodikut dhe të përhershëm që Gjykata Kushtetuese përpiqet të bëjë nuk qëndron.
Ideja është që në çdo moment gjatë karrierës së tyre, me një vendim të marrë nga oficerët e policisë, gjyqtarët mund të jenë nën mbikëqyrje.
Mbikëqyrja vendoset, kryhet, regjistrohet dhe ruhet në diskrecion të plotë nga oficerët e policisë që janë pjesë e Byrosë Kombëtare të Hetimit dhe përzgjidhen nga ky i fundit për të kryer këtë mbikëqyrje.
Oficerët e policisë mund të vëzhgojnë komunikimet e gjyqtarëve sa herë që duan dhe duke ndjekur një periodicitet ata vendosin pa asnjë kontroll.
Kjo situatë mjafton për të konkluduar se gjyqtarët e gjykatave speciale i nënshtrohen mbikëqyrjes që nuk paraqet asnjë garanci, as ligjore dhe as institucionale, dhe nuk mund të jetë e nevojshme në një shoqëri demokratike.
Një mbikëqyrje e tillë e vazhdueshme ngre dyshime serioze për pavarësinë e gjyqtarëve të gjykatave speciale kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. Nuk është e mundur që një person i cili, sipas nenit 42 të Ligjit Nr. 95/2016, vihet nën një mbikëqyrje të tillë nga një hetues anonim, i cili në thelb është një oficer policie, të jetë autoritet gjyqësor që plotëson kushtet e pavarësisë të kërkuara nga nenet 5 dhe 6 të KEDNJ-së. Veçanërisht, hetuesi është pjesë e Byrosë Kombëtare të Hetimit, e cila është në varësi të Prokurorisë së Posaçme, e cila është organi që ka kërkuar masat shtrënguese në fjalë dhe që i mbron ato para gjykatës. Hetuesi që anketon gjyqtarët e GJKKO dhe GJKKO e Apelit sipas nenit 42 të Ligjit Nr. 95/2016, është pjesë e strukturës së organit të prokurorisë, gjegjësisht pala, veprimet e së cilës janë kontestuar para gjyqtarëve të posaçëm dhe janë shqyrtuar prej tyre.
Për ta përmbledhur, një mbikëqyrje e pakufizuar, e përhershme , e pakontrolluar, pa asnjë vështrim dyshimi, ushtrohet ndaj gjyqtarëve të gjykatave speciale, nga Byroja Kombëtare e Hetimit, e cila është pala tjetër në këto procedura.
Siç e përmendëm edhe më lart, regjimi i mbikëqyrjes së gjyqtarëve të gjykatave speciale, nuk respekton garancitë e parashikuara për përgjimin e komunikimeve nga legjislacioni penal shqiptar. Krahasimi i thjeshtë me dispozitat e Kodit të Procedurës Penale që rregullojnë përgjimin e komunikimeve të individëve privatë , zbulon se në rastin e fundit jo vetëm që mbikëqyrja e bisedave nuk është automatike dhe e përhershme , por gjithashtu duhet të autorizohet nga gjyqtari dhe ka të drejtë apelimi . Këto garanci nuk ofrohen për gjyqtarët e gjykatës speciale shqiptare.
GJEDNJ së fundmi ka konfirmuar në vendimin Pietrzak dhe Bychaëska-Siniarska dhe të tjerë kundër Polonisë , rëndësinë e veçantë që i jepet mbrojtjes nga mbikëqyrja arbitrare e aktorëve në sistemin e drejtësisë. Nëse ajo çështje merrej me mbikëqyrjen e avokatëve, çështja merr shumë më tepër rëndësi, për qëllimin e një gjykimi të drejtë, në rastet e mbikëqyrjes së gjyqtarëve. Kjo është veçanërisht akute nëse autoriteti që kryen procesin e mbikëqyrjes dhe ruajtjes është palë në procedurën penale para gjyqtarëve që janë nën mbikëqyrje.
Është e lehtë të theksohet se neni 52 i KPP-së shqiptare ofron më shumë garanci në rastet e kërkimeve dhe përgjimit të komunikimeve të avokatëve mbrojtës sesa ato që Kushtetuta dhe Ligji 95/2016 parashikojnë për gjyqtarët e gjykatave speciale .
Ky krahasim është i mjaftueshëm për të arritur në përfundimin se dispozitat përkatëse të Ligjit 95/2016 janë një shkelje flagrante e vetë nocionit të pavarësisë dhe paanshmërisë së gjyqtarëve të GJKKO dhe GJKKO e Apelit. Këta gjyqtarë, nën mbikëqyrje apriori dhe të pakufizuar dhe pa asnjë garanci procedurale, nuk mund të ofrojnë garanci pavarësie dhe paanshmërie për individët që paraqiten para tyre.
Në rrethana të tilla, kur gjyqtarët që vendosën masat e paraburgimit kundër kërkuesit janë nën mbikëqyrjen e strukturave në varësi të palës tjetër në procedurë, ka arsye legjitime që kërkuesi Z. Metaj, të ketë bindjen se këtyre gjyqtarëve u mungon pavarësia dhe paanësia, dhe kjo bindje mund të konsiderohet objektivisht e justifikuar (Shih: Ëettstein, kundër Zvicrës, nr. 33958/96, § 44, KEDNJ 2000-XI, dhe Ferrantelli dhe Santangelo kundër Italisë, 7 gusht 1996, § 58, Reports of Judgments and Decisions 1996-III). Për këto arsye kërkuesi pretendon se ka shkelje të nenit 5 §§ 1 dhe 4 në këtë rast.