Një studim i ri global sugjeron që përqendrimi te gjumi mund të jetë më i dobishëm sesa ushtrimet për shëndetin e përgjithshëm, pasi shumica e njerëzve kanë vështirësi të përmbushin nivelet e rekomanduara si të pushimit ashtu edhe të aktivitetit fizik.
Hulumtimi, i botuar në revistën Communications Medicine , zbuloi se shumica e njerëzve nuk arrijnë standardet e promovuara gjerësisht prej shtatë deri në nëntë orësh gjumë dhe të paktën 8,000 hapash në ditë. Rreth 13 përqind në nivel global i përmbushën vazhdimisht të dy objektivat.
“Vetëm një pjesë shumë e vogël e njerëzve mund të arrijnë nivelet e rekomanduara të gjumit dhe të aktivitetit çdo ditë, kështu që duhet të mendojmë vërtet se si funksionojnë këto udhëzime së bashku dhe çfarë mund të bëjmë për t’i mbështetur njerëzit që t’i përmbushin ato në mënyra që i përshtaten jetës reale”, tha Josh Fitton, autori kryesor i studimit dhe studiues i shëndetit të gjumit në Universitetin Flinders në Australi.
Fitton shtoi në një deklaratë se gjetjet ngrenë pyetje në lidhje me rekomandimet e zakonshme shëndetësore, duke nënvizuar sa e vështirë është për shumë njerëz të mbajnë një stil jetese aktiv dhe modele të shëndetshme gjumi.
Studimi analizoi të dhëna nga monitoruesit e gjumit dhe aktivitetit të mbledhura gjatë 3.5 viteve nga më shumë se 70,000 pjesëmarrës në të gjithë globin. Ai tregoi se ndërsa shumë njerëz ose flenë mjaftueshëm ose bëjnë jetë aktive, pak prej tyre arrijnë t’i bëjnë të dyja.
Gati 17 përqind e pjesëmarrësve flinin mesatarisht më pak se shtatë orë dhe bënin nën 5,000 hapa në ditë, duke i vendosur ata në kategorinë “të ulur”, e cila lidhet me rreziqe më të larta të sëmundjeve kronike, shtimit në peshë dhe sfidave të shëndetit mendor.
Studimi ka disa kufizime, siç është mbështetja e tij në të dhënat nga pajisjet personale të gjurmimit, të cilat përdoren më shpesh në vendet më të pasura.
Çelësi për t’u bërë më aktiv, zbuluan studiuesit, qëndron në pushimin e mjaftueshëm. Të fjeturit rreth gjashtë deri në shtatë orë në natë shoqërohej me numrin më të lartë të hapave ditën tjetër.
Studiuesit thanë se nëse njerëzit kanë presion kohe, mund të duan të përqendrohen te gjumi para ushtrimeve.
“Dhënia përparësi gjumit mund të jetë mënyra më efektive për të rritur energjinë, motivimin dhe kapacitetin tuaj për lëvizje”, tha Danny Eckert, autori kryesor i studimit dhe profesor në Universitetin Flinders.
“Ndryshime të thjeshta si zvogëlimi i kohës para ekranit para gjumit, mbajtja e një orari të qëndrueshëm gjumi dhe krijimi i një mjedisi të qetë gjumi mund të bëjnë një ndryshim të madh”, shtoi ai.
Tag: gjumi
-
Studim/ Të fjeturit mjaftueshëm, çelësi për të qëndruar i shëndetshëm
-
Si gjumi i thellë rregullon aktivitetin e trurit?
Gjumi është i pazëvendësueshëm për jetën tonë, por funksionet e tij mbeten ende një mister i madh për neuroshkencën.
Një nga çështjet më komplekse është se si dhe në çfarë mënyre gjumi rregullon qarkullimin e lëngut truno-shpinor (lëngu i trurit dhe shtyllës kurrizore).
Një studim i ri, i publikuar në tetor 2025 në revistën Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) nga ekipi kërkimor i RIKEN Center for Brain Science në Japoni, tregon se ky lëng lëviz në mënyrë specifike dhe është i sinkronizuar me valët elektrike dhe ngjarjet nervore që ndodhin në tru, si valët e ngadalta, valët që lidhen me kujtesën gjatë gjumit apo lëvizjet e shpejta të syve dhe valët “sawtooth” që janë për aktivitetin e trurit gjatë ëndrrave, sidomos tek të rinjtë.Ky zbulim sugjeron se gjumi i thellë ka një rol themelor në ruajtjen e funksioneve të trurit dhe shpjegon pse ai është kaq i rëndësishëm për shëndetin mendor.
Studiuesit përdorën një metodë të avancuar që kombinon rezonancën magnetike funksionale (fMRI) me polisomnografi (metodë e avancuar e regjistrimit të gjumit), duke regjistruar njëkohësisht aktivitetin elektrik të trurit, lëvizjet e syve dhe aktivitetin e muskujve gjatë gjumit.
Kjo metodë e lejon matjen e qarkullimit të lëngut truno-shpinor në mënyrë të sigurt, duke kapur ndryshimet me frekuencë të lartë gjatë gjumit të thellë krahasuar me gjumin e lehtë ose gjendjen e zgjimit.
Në këtë studim u përdorën të dhëna nga 25 të rinj, ku secili fjeti në mes të ditës, për rreth 70 minuta. Rezultatet treguan se gjumi i thellë, përfshirë gjumin e ngadaltë dhe fazën e zgjimit, shkakton lëvizje të shpejta dhe të rregullta të lëngut cerebrospinal, të lidhura drejtpërdrejt me aktivitetin e trurit dhe rrjetet nervore që janë thelbësore për kujtesën dhe homeostazën.
Kjo e fundit i referohet aftësisë së trupit ose organeve për të ruajtur një gjendje të brendshme të qëndrueshme, pavarësisht ndryshimeve të mjedisit të jashtëm, si përshembull temperatura e trupit, niveli i sheqerit në gjak apo balanca e lëngjeve dhe elektroliteve.
Në kontrast, gjumi i lehtë shoqërohet me lëvizje më të ngadalta, më të rralla dhe më të pjerrëta të lëngut cerebrospinal.
Ky studim jo vetëm që forcon idenë se gjumi i thellë është thelbësor për pastrimin dhe rigjenerimin e trurit, por gjithashtu ofron një metodë të re të imazherisë së gjumit, që mund të përdoret për të studiuar ndikimin e gjumit në shëndetin mendor dhe parandalimin e sëmundjeve neurodegjenerative. -
Studimi mbresëlënës/ Si gjumi i thellë rregullon aktivitetin e trurit
Gjumi është i pazëvendësueshëm për jetën tonë, por funksionet e tij mbeten ende një mister i madh për neuroshkencën. Një nga çështjet më komplekse është se si dhe në çfarë mënyre gjumi rregullon qarkullimin e lëngut truno-shpinor (lëngu i trurit dhe shtyllës kurrizore).
Një studim i ri, i publikuar në tetor 2025 në revistën Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) nga ekipi kërkimor i RIKEN Center for Brain Science në Japoni, tregon se ky lëng lëviz në mënyrë specifike dhe është i sinkronizuar me valët elektrike dhe ngjarjet nervore që ndodhin në tru, si valët e ngadalta, valët që lidhen me kujtesën gjatë gjumit apo lëvizjet e shpejta të syve dhe valët “sawtooth” që janë për aktivitetin e trurit gjatë ëndrrave, sidomos tek të rinjtë.
Ky zbulim sugjeron se gjumi i thellë ka një rol themelor në ruajtjen e funksioneve të trurit dhe shpjegon pse ai është kaq i rëndësishëm për shëndetin mendor.
Studiuesit përdorën një metodë të avancuar që kombinon rezonancën magnetike funksionale (fMRI) me polisomnografi (metodë e avancuar e regjistrimit të gjumit), duke regjistruar njëkohësisht aktivitetin elektrik të trurit, lëvizjet e syve dhe aktivitetin e muskujve gjatë gjumit.
Kjo metodë e lejon matjen e qarkullimit të lëngut truno-shpinor në mënyrë të sigurt, duke kapur ndryshimet me frekuencë të lartë gjatë gjumit të thellë krahasuar me gjumin e lehtë ose gjendjen e zgjimit.
Në këtë studim u përdorën të dhëna nga 25 të rinj, ku secili fjeti në mes të ditës, për rreth 70 minuta. Rezultatet treguan se gjumi i thellë, përfshirë gjumin e ngadaltë dhe fazën e zgjimit, shkakton lëvizje të shpejta dhe të rregullta të lëngut cerebrospinal, të lidhura drejtpërdrejt me aktivitetin e trurit dhe rrjetet nervore që janë thelbësore për kujtesën dhe homeostazën.
Kjo e fundit i referohet aftësisë së trupit ose organeve për të ruajtur një gjendje të brendshme të qëndrueshme, pavarësisht ndryshimeve të mjedisit të jashtëm, si përshembull temperatura e trupit, niveli i sheqerit në gjak apo balanca e lëngjeve dhe elektroliteve.
Në kontrast, gjumi i lehtë shoqërohet me lëvizje më të ngadalta, më të rralla dhe më të pjerrëta të lëngut cerebrospinal.
Ky studim jo vetëm që forcon idenë se gjumi i thellë është thelbësor për pastrimin dhe rigjenerimin e trurit, por gjithashtu ofron një metodë të re të imazherisë së gjumit, që mund të përdoret për të studiuar ndikimin e gjumit në shëndetin mendor dhe parandalimin e sëmundjeve neurodegjenerative. -
Studimi mbresëlënës, si gjumi i thellë rregullon aktivitetin e trurit
Gjumi është i pazëvendësueshëm për jetën tonë, por funksionet e tij mbeten ende një mister i madh për neuroshkencën. Një nga çështjet më komplekse është se si dhe në çfarë mënyre gjumi rregullon qarkullimin e lëngut truno-shpinor (lëngu i trurit dhe shtyllës kurrizore).
Një studim i ri, i publikuar në tetor 2025 në revistën Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) nga ekipi kërkimor i RIKEN Center for Brain Science në Japoni, tregon se ky lëng lëviz në mënyrë specifike dhe është i sinkronizuar me valët elektrike dhe ngjarjet nervore që ndodhin në tru, si valët e ngadalta, valët që lidhen me kujtesën gjatë gjumit apo lëvizjet e shpejta të syve dhe valët “sawtooth” që janë për aktivitetin e trurit gjatë ëndrrave, sidomos tek të rinjtë.
Ky zbulim sugjeron se gjumi i thellë ka një rol themelor në ruajtjen e funksioneve të trurit dhe shpjegon pse ai është kaq i rëndësishëm për shëndetin mendor.
Studiuesit përdorën një metodë të avancuar që kombinon rezonancën magnetike funksionale (fMRI) me polisomnografi (metodë e avancuar e regjistrimit të gjumit), duke regjistruar njëkohësisht aktivitetin elektrik të trurit, lëvizjet e syve dhe aktivitetin e muskujve gjatë gjumit.
Kjo metodë e lejon matjen e qarkullimit të lëngut truno-shpinor në mënyrë të sigurt, duke kapur ndryshimet me frekuencë të lartë gjatë gjumit të thellë krahasuar me gjumin e lehtë ose gjendjen e zgjimit.
Në këtë studim u përdorën të dhëna nga 25 të rinj, ku secili fjeti në mes të ditës, për rreth 70 minuta. Rezultatet treguan se gjumi i thellë, përfshirë gjumin e ngadaltë dhe fazën e zgjimit, shkakton lëvizje të shpejta dhe të rregullta të lëngut cerebrospinal, të lidhura drejtpërdrejt me aktivitetin e trurit dhe rrjetet nervore që janë thelbësore për kujtesën dhe homeostazën.
Kjo e fundit i referohet aftësisë së trupit ose organeve për të ruajtur një gjendje të brendshme të qëndrueshme, pavarësisht ndryshimeve të mjedisit të jashtëm, si përshembull temperatura e trupit, niveli i sheqerit në gjak apo balanca e lëngjeve dhe elektroliteve.
Në kontrast, gjumi i lehtë shoqërohet me lëvizje më të ngadalta, më të rralla dhe më të pjerrëta të lëngut cerebrospinal.
Ky studim jo vetëm që forcon idenë se gjumi i thellë është thelbësor për pastrimin dhe rigjenerimin e trurit, por gjithashtu ofron një metodë të re të imazherisë së gjumit, që mund të përdoret për të studiuar ndikimin e gjumit në shëndetin mendor dhe parandalimin e sëmundjeve neurodegjenerative.
-
Nëse flini në këtë pozicion, është gjëja më e keqe që po i bëni shpinës suaj
Shumë njerëz nuk e dinë, por gjumi në bark është një nga pozicionet më të këqija që mund të bëni për shpinën tuaj. Kur flini në këtë pozicion, shpina juaj është e ekspozuar ndaj një sërë rreziqesh që mund të shkaktojnë dhimbje dhe diskomfort për ditë të tëra.
Në këtë pozicion, koka juaj është e kthyer natyrshëm në një krah, duke shkaktuar tension dhe ngurtësi në muskujt e qafës dhe duke shtrënguar nervat. Gjithashtu, kur flini në bark, shpina e poshtme humbet kurbën natyrale dhe shtrëngohet, duke e bërë më të vështirë mbajtjen e pozicionit të duhur gjatë natës. Për më tepër, kockat dhe barku kompresohen, duke kufizuar frymëmarrjen e thellë dhe duke bërë që gjumi të mos jetë i plotë.
Me kalimin e kohës, kjo mund të çojë në dhimbje kronike shpine, ngurtësi dhe netë të paqeta. Ekspertët këshillojnë të ndryshoni pozitat e gjumit dhe të flini në anë ose në shpinë, duke përdorur një jastëk që mbështet natyrshëm kokën dhe qafën, për të mbajtur shpinën në pozicionin e duhur. Ky ndryshim mund të përmirësojë cilësinë e gjumit tuaj dhe t’ju ndihmojë të zgjoheni pa dhimbje.
Mbani mend: Shpina juaj është mbështetje për çdo lëvizje të trupit, ndaj është e rëndësishme ta kujdeseni gjatë gjithë natës.
-
Ja pse zgjohemi në orën 3 të mëngjesit çdo natë! Çfarë zbulon shkenca
Gjumi cilësor dhe i mjaftueshëm tani konsiderohet si një nga gurët themelorë të mirëqenies. Megjithatë, gjërat nuk kanë qenë gjithmonë kështu. Shumë veta e kanë përjetuar fenomenin e zgjimit në mes të natës, zakonisht rreth orës 3 të mëngjesit. Sado e çuditshme që mund të tingëllojë, ky zgjim nuk është domosdoshmërisht i rastësishëm.
Shkenca tregon se është një pasojë e mënyrës se si njerëzit kanë fjetur për mijëra vjet. Siç shpjegon Darren Rhodes, lektor në Universitetin Keele, të flesh tetë orë në natë është një zakon relativisht modern, jo rezultat i një mekanizmi evolucionar. Për pjesën më të madhe të historisë njerëzore, gjumi ishte “bifazik”, ai ndahej në dy pjesë, gjumi “i parë” dhe “i dytë”.
Çdo fazë zgjaste disa orë, me një periudhë zgjimi prej rreth një deri në dy orësh midis tyre, zakonisht rreth mesnatë. Ky pushim nuk konsiderohej kohë e humbur. Njerëzit e përdornin për punë shtëpie, lutje, reflektim ose biseda shoqërore. Kjo praktikë ishte e përhapur në Evropë, Afrikë dhe Azi. Njerëzit shkonin në shtrat menjëherë pas perëndimit të diellit, zgjoheshin në mesnatë dhe ktheheshin në shtrat deri në agim.
Në këtë mënyrë, netët e gjata të dimrit bëheshin më të menaxhueshme dhe më pak monotone.
Ndryshimi ndodhi pjesërisht kohët e fundit, në dy shekujt e fundit si rezultat i ndryshimeve shoqërore dhe teknologjike. Një faktor përcaktues ishte ndriçimi artificial. Nga qirinjtë dhe llambat me vaj te energjia elektrike, zgjerimi gradual i dritës në natë na lejoi të zgjerojmë aktivitetin tonë pas perëndimit të diellit. Ekspozimi ndaj dritës ndryshoi orën tonë të brendshme, trupi u bë më rezistent ndaj ndërprerjeve të gjumit dhe vonoi prodhimin e melatoninës, hormonit që sinjalizon fillimin e gjumit.
Kështu, njerëzit u përshtatën gradualisht me gjumin e vetëm dhe të vazhdueshëm që njohim sot. Megjithatë, studimet tregojnë se kur pjesëmarrësit jetojnë pa dritë artificiale ose orë, ata shpesh kthehen spontanisht në modelin bifazik.
Modele të ngjashme vërehen edhe sot në komunitetet rurale, si në disa pjesë të Madagaskarit. -
A ndikon vërtet në shëndet kthimi i orës prapa? Ja çfarë thonë ekspertët
Kthimi i kohës prapa për dimër është shumë më pak shqetësues sesa ndryshimi i orës në pranverë, i cili është lidhur me rritje të sulmeve në zemër dhe aksidenteve rrugore. Çdo vit, ndërsa orët kthehen prapa në tetor, miliona njerëz pwrfitojnw një “orë shtesë” gjumë.
Por sa ndikon realisht ky ndryshim i vogël në trupat tanë, gjumin dhe humorin tonë?
Sipas ekspertëve, tranzicioni i vjeshtës është shumë më i butë se ndryshimi i pranverës, por nuk është krejtësisht i padëmshëm. Ky ndryshim prish në mënyrë delikate ritmin tonë cirkadian, orën e brendshme 24-orëshe që rregullon gjumin, vigjilencën, prodhimin e hormoneve dhe humorin.
Kuptimi i ritmeve cirkadiane
Efektet e ndërrimit të orës janë të rrënjosura në ritmet tona cirkadiane, ora e brendshme 24-orëshe e trupit që rregullon gjumin, vigjilencën, prodhimin e hormoneve dhe humorin.
“Ekziston një orë cirkadiane në çdo qelizë të trupit, por ekziston edhe një orë kryesore: një grup neuronesh në tru që ndjek automatikisht dritën, agimin, muzgun dhe errësirën nëpërmjet sinjaleve nga sytë”, tha për Euronews Health Timo Partonen, profesor i asociuar i psikiatrisë në Universitetin e Helsinkit.
“Mënyra se si funksionon kjo orë ndikon në mënyrën se si flemë dhe sa mirë ose keq është humori ynë. Kjo është arsyeja pse është kaq e rëndësishme”, shtoi ai.
Çfarë është Ora e Verës?
Ora Verore (DST) është praktika e zhvendosjes së orëve përpara me një orë në pranverë dhe prapa në vjeshtë për të zgjatur orën e mbrëmjes. Pjesa më e madhe e Evropës, Amerikës së Veriut, pjesë të Afrikës dhe Azisë ndjekin këtë sistem. Këtë vit, orët do të kthehen prapa të dielën, më 26 tetor.
Ndërsa shumë njerëz e mirëpresin kwtw, ndryshimi ndikon në kohën tonë të brendshme dhe disa njerëz e ndiejnë atë më shumë se të tjerët.
“Në përgjithësi, pavarësisht ankesave për mbrëmjet që errësohen, ajo e vjeshtës zakonisht perceptohet si më pak e dhimbshme”, tha për Euronews Health profesor Malcolm von Schantz, një kronobiolog në Universitetin Northumbria.
“Ata që nuk e pëlqejnë ndërrimin e vjeshtës ankohen kryesisht se errësohet papritur kur largohen nga puna. Por ka dy pika për këtë. Së pari, kjo thjesht pasqyron se ku jetojmë: në atë kohë të vitit, nuk ka orë të mjaftueshme dite për të mbajtur mëngjeset dhe mbrëmjet të ndritshme. Kjo nuk është rezultat i ndërrimit të orës, thjesht gjeografisë.”
“Së dyti, dhe më pak intuitivisht, është se biologjikisht dhe fiziologjikisht, drita në mëngjes është shumë më e rëndësishme për ne”, tha ai.
Partonen u pajtua, duke thënë se “ndryshimi i orës në vjeshtë është më i lehtë për t’u përshtatur sepse na jep një orë shtesë në ditën tonë. Është më e lehtë për orën kryesore cirkadiane të përshtatet me këtë orar të ri”.
Megjithatë, ai paralajmëroi se fillimisht, gjumi mund të mos ndihet aq freskues sa gjatë muajve të verës.
“Ekziston gjithashtu rreziku që njerëzit të mos e përdorin orën shtesë për gjumë, por të qëndrojnë zgjuar më vonë dhe vazhdojnë të krijojnë borxh gjumi. Ndryshimi mund të jetë një mundësi për të kompensuar pushimin, por shumica e njerëzve nuk e përdorin atë në këtë mënyrë”, tha ai.
Si mund të ndikojë ndryshimi i kohës në trupin tonë
Ndryshimi i orës së pranverës, i cili vjedh një orë gjumë është lidhur me rritje afatshkurtër të aksidenteve rrugore, humbjes së gjumit dhe sulmeve në zemër (një studim i cituar nga Fondacioni Amerikan i Zemrës zbuloi se kishte një rritje prej 24% të sulmeve në zemër ditën pas kalimit në orën verore).
Por ndryshimi i tetorit mund të ketë efekte më delikate.
Një studim i vitit 2025 nga Universiteti Liverpool John Moores dhe Universiteti i Oksfordit zbuloi se gratë kishin më shumë gjasa sesa burrat të raportonin shqetësim, konfuzion dhe stres të shtuar në ditët pas ndërrimit të orës. Ndërprerjet në rutinën e fëmijëve, të tilla si oraret e vona të gjumit dhe vështirësia për t’u zgjuar, gjithashtu kontribuan në stres brenda familjeve.
Studimet më të gjera shëndetësore sugjerojnë se ndryshimet e shpeshta të orës mund të mbartin rreziqe më serioze dhe afatgjata.
Një analizë e kohëve të fundit nga shkencëtarët e Stanford Medicine zbuloi se ndërrimet e orës dy herë në vit mund të çojnë në shkallë më të lartë të goditjes në tru dhe obezitetit. Studimi krahasoi tre politika; kohën standarde të përhershme, kohën e kursimit të verës të përhershme dhe ndërrimin aktual dy herë në vit dhe arriti në përfundimin se ndryshimet sezonale të kohës janë opsioni më i keq.
Duke modeluar ekspozimin ndaj dritës, shtrirjen cirkadiane dhe rezultatet shëndetësore në të gjithë Shtetet e Bashkuara, studiuesit vlerësuan se miratimi i kohës standarde të përhershme mund të parandalonte rreth 300,000 goditje në tru në vit dhe të zvogëlonte obezitetin tek 2.6 milionë njerëz. Sipas hulumtimit, ora e përhershme e kursimit të kohës do të arrinte rreth dy të tretat e këtij përfitimi.
Si të ruani një model të rregullt gjumi
Mbajtja e një modeli të qëndrueshëm gjumi është një nga aspektet më të rëndësishme dhe shpesh të anashkaluara të shëndetit tonë afatgjatë.
“E dimë që është e rëndësishme dhe gjithashtu e dimë që trupat tanë mund të përballojnë disa parregullsi. Por nga të dhënat epidemiologjike, e dimë se për shëndetin afatgjatë është më mirë të minimizohen luhatjet”, shpjegoi Schantz.
Ai e përshkroi zakonin modern të rikuperimit të gjumit gjatë fundjavave i njohur si “jet lag social” si biologjikisht shkatërrues.
“Shumë prej nesh zgjohen herët gjatë javës dhe pastaj flenë më gjatë në fundjavë, duke e ndryshuar në thelb agjendën tonë sikur të udhëtonim në një zonë tjetër kohore të premten dhe të ktheheshim të hënën. Ky model ka të njëjtat efekte negative afatgjata si ekspozimi i shpeshtë ndaj jet lag”, tha ai.
Një studim i botuar në Journal of Epidemiology & Community Health zbuloi se individët me cikle të çrregullta gjumi-zgjim kishin një rrezik 26% më të lartë për të përjetuar ngjarje të mëdha kardiovaskulare, si atakë në zemër dhe goditje në tru, edhe nëse flinin 7-9 orë gjumë të rekomanduara çdo natë.
A duhet ta rimendojmë orën verore?
Shumë shkencëtarë dhe organizata të gjumit, përfshirë Shoqërinë Britanike të Gjumit, e cila bëri një deklaratë zyrtare mbi këtë çështje vitin e kaluar, mbështesin përfundimin e ndryshimeve dyvjeçare të orës në favor të kohës standarde të përhershme.
Bashkimi Evropian propozoi ndërprerjen e ndryshimeve sezonale të orës në vitin 2018, dhe ndërsa Parlamenti Evropian e mbështeti atë në parim, shtetet anëtare nuk mundën të binin dakord nëse do të miratonin një kohë standarde të përhershme apo orën verore.
Për momentin, ora vazhdon të ecë para dhe mbrapa çdo vit.
Ekspertët pajtohen se përdorimi i orës shtesë për pushim të vërtetë, në vend që të qëndroni zgjuar më vonë, mund të ndihmojë në zbutjen e tranzicionit.
“Shkoni për të fjetur mjaftueshëm herët”, këshillon Dr. Partonen.
“Nëse ndërrimi i orës ndodh natën midis të shtunës dhe të dielës, shkoni në shtrat në orarin tuaj të zakonshëm ose pak më herët të shtunën. Në këtë mënyrë, mund ta shfrytëzoni orën shtesë për gjumë dhe të zvogëloni çdo mungesë gjumi.”
-
Nëse nuk fle mjaftueshëm, trupi e kthen ushqimin në dhjam
Studimet më të fundit tregojnë se gjumi është po aq i rëndësishëm sa dieta dhe aktiviteti fizik për mënyrën si trupi përpunon ushqimin. Një hulumtim i publikuar së fundmi ka zbuluar se njerëzit që flenë vetëm 5.5 orë në natë djegin 55% më pak dhjam dhe humbasin 60% më shumë muskuj në krahasim me ata që flenë 8.5 orë edhe pse të dyja grupet ndjekin të njëjtën dietë.
Kjo ndodh sepse gjumi i pamjaftueshëm çrregullon balancën hormonale në trup. Hormonet ghrelin dhe leptin, që rregullojnë urinë dhe ndjesinë e ngopjes, dalin jashtë kontrollit. Si rezultat, ndihesh më i uritur edhe kur ke marrë mjaftueshëm energji.
Në të njëjtën kohë, rritet niveli i kortizolit, hormoni i stresit, që i dërgon trupit sinjale për të ruajtur energjinë në formën e dhjamit. Po ashtu, zhvillohet një formë e rezistencës ndaj insulinës, që e shtyn trupin të magazinojë kaloritë si yndyrë në vend që t’i përdorë për energji apo rikuperim muskujsh.
Ky efekt është veçanërisht i ndjeshëm gjatë menopauzës, kur problemet me gjumin bëhen më të shpeshta. Ekspertët rekomandojnë që përveç dietës dhe aktivitetit fizik, të kushtohet vëmendje serioze edhe cilësisë dhe sasisë së gjumit për një metabolizëm të shëndetshëm dhe humbje efektive të yndyrës.
-
Cikël me poezi nga Jorge Luis Borges: Parajsa do të jetë diku edhe nëse nuk ekziston për mu…
Jorge Luis Borges
Ju ftojmë të lexoni një cikël të zgjedhur poezish nga Jorge Luis Borges të përkthyera nga Kujtim Morina:
Adami i parë në kohë
A kishte një kopsht apo kopshti ishte ëndërr?Pyes veten, ngadalë në dritën e mbrëmjes,Pothuaj për ngushëllim, pa ngazëllimNëse ajo e kaluar ishte reale apo më duket muaashtu tani në mjerim, një iluzion?Jo më shumë se një shfaqje magjikeTë një zoti që nuk e njohPor e ëndërrova dhe ajo parajsë, e vagullt tani,vegim i rremë?Por e di se ajo Parajsë do të jetë dikuedhe nëse nuk ekziston për mua.Incesti ndërluftues i Kainëve dhe Abelëveështë një lojë e ashpër tokësore që më mundon.Megjithatë është një gjë e mirë të kem diturpër lumturinë apo të kem prekur dashurinë,Kopshtin e gjallë, qoftë edhe për një ditë.
Gjumi
Nëse gjumi është armëpushim, siç thuhetNjë kohë e përkryer e mendjes për pushim dhe shërimPse, kur të zgjojnë papritur, të duketsikur të kanë vjedhur gjithçka?Pse është kaq e trishtueshme të zgjohesh në dalë-dritë?Kjo na zhvesh nga një dhunti aq e çuditshme, aq e thellëqë mund të kujtohet vetëm sapo na del gjumi/Momente jermie që shkëlqejnë dhe stolisinmendjen që zgjohet me ëndrra, që mund të jenëveçse imazhe të thyera të thesarit të natës.Një botë e pakohë që nuk ka as emër as masëdhe thyhet në pasqyrat e ditës.Kush do të jeni ju sonte, në mbërthimin e errët të gjumitKur i përvidheni mureve të tij?
Shkruar në një kopje të poemës epike Beowulf
Pyes veten kohë pas kohe çfarë më shtynTë studioj ndërsa terri afrohet,pa shpresë për mjeshtëri apo përpikmëri.Gjuha e anglëve dhe saksonëve të ashpër,e humbur ndër vite, kujtesa ime.I lë të bien fjalët e përsëritura më kotDhe më së shumti kështu, jeta ime vazhdonDuke endur dhe çendur historinë e saj të rrëgjuarMbase (i them vetes), është ajo që shpirti e njehnë një farë mënyre të fshehtë dhe të mjaftueshme,Atë, të paracaktuarën, ashtu siç është, për të mos vdekur kurrëSfera e varrit gjigant e kaplon të tërënPërtej kësaj përpjekje të mundimshme, përtej këtij varguPret, i pashterrshëm, universi.
* I referohet një poeme të vjetër epike angleze
ObserverKult
Lexo edhe:
REKOMANDIME LEXIMI NGA KUJTIM MORINA
-
“Nuk më zuri gjumi nga zemërimi pas humbjes ndaj Shqipërisë, u pendova që nuk vajta në stadium”
12 Tetor 2025
16:58
Telesport
Presidentin e Serbisë, Aleksandër Vuçiç, nuk e ka zënë gjumi gjatë natës së mbrëmshme, pas humbjes në Leskovac 0-1 ndaj Shqipërisë.
“Ekipi jonë nuk ishte mirë, nuk luajti mirë, ndaj dhe humbi. Nuk kam flejtur mbrëmë, jo nga inati, por nga mërzia. Disa njerëz janë gjithmonë të inatosur dhe me mllef, por askush nuk pyet çfarë kemi bërë ne për kombëtaren tonë. Kishin të gjitha kushtet për këtë takim dhe nuk mund të justifikohen.
Edhe shqiptarëve iu bëmë një mikpritje të mirë. Nuk shkova në stadium sepse isha i lodhur pas gjithë këtyre ditëve të ngarkuara. Më vjen keq që nuk isha në stadium, por unë e dua kombëtaren, e dua vendin tim dhe flamurin tonë me tre ngjyra”, tha Vucic, në një intervistë për mediat vendase gjatë ditës së sotme, ku inspektoi punimet e një materniteti.