Lajmidites.com

Tag: gjethet

  • Misteri i vjeshtës/ Pse gjethet ndryshojnë ngjyrë?

    Misteri i vjeshtës/ Pse gjethet ndryshojnë ngjyrë?

    Megjithëse shkenca e kimisë që qëndron pas ngjyrave të vjeshtës është e qartë, një debat i gjallë vazhdon mes shkencëtarëve, pse pemët evoluan për të prodhuar këto ngjyra në fillim të vjeshtës?

    Udhëtimi drejt veriut nëpër Duchess County, në mesin e tetorit, ofron një spektakël natyror, gjethë që kthehen nga jeshile në të artë e të kuqe, duke ndriçuar rrugët si ‘fishekzjarrë’. Është paralajmërimi se dimri po afrohet.

    Në veri, në Maine, panorama është më e zbehtë.

    “Në një vjeshtë si kjo, disa bimë po kalojnë procesin e plakjes shumë shpejt për shkak të mungesës së ujit”, shpjegon ekologjistja për BBC-në, Amanda Gallinat, nga Colby College.

    “Nga dritarja shoh shumë gjethe që po bëhen kafe.”

    Në anën tjetër të Atlantikut, në Mbretërinë e Bashkuar, ngjyrat e vjeshtës priren të jenë më të verdha se të kuqe, për shkak të pemëve vendase si ahu, panja dhe lisi.

    “Në Britani, pemët më shumëngjyrëshe janë zakonisht lloje të importuara”, thotë David Wilkinson, ekolog evolucionar në University of Lincoln. Shembuj si sumach (një pemë mesdhetare) ofrojnë të kuqe të ndezura, por nuk janë vendase.

    Ndërkohë, në Japoni, peizazhet marrin nuanca zjarri, purpuri dhe të verdha, duke tërhequr mijëra turistë çdo vit. Fenomeni i njohur si “leaf peeping” është kthyer në një industri globale, miliona njerëz udhëtojnë për të parë e fotografuar ndryshimin e ngjyrës së gjetheve.

    Megjithatë, siç vëren BBC News, mbetet një mister i pazgjidhur, pse ndodh kjo transformim?

    Kimia e vjeshtës

    Në thelb, gjethet që bëhen të verdha kanë qenë gjithmonë të tilla, pigmentet karotenoide që i japin këtë ngjyrë ishin aty edhe gjatë verës, por fshiheshin pas klorofilit jeshil. Kur temperaturat bien dhe ditët shkurtohen, pemët fillojnë të thithin përsëri lëndët ushqyese nga gjethet dhe klorofili prishet, duke zbuluar të verdhën.

    Ndërsa gjethet e kuqe dhe purpur ndjekin një proces tjetër. Këto ngjyra krijohen kur humbja e klorofilit shoqërohet me prodhimin e antocianinave, pigmente që gjenden edhe në fruta si boronica e rrushi.

    Evolucioni i ngjyrave

    Për biologët evolucionarë, fakti që kjo ngjyrosje ndodh çdo vit sugjeron se ajo duhet të ketë një avantazh evolucionar. Studime gjenetike tregojnë se prodhimi i pigmenteve të kuqe është një zhvillim relativisht i vonë, ndodhur shumë pas procesit të riciklimit të klorofilit.

    Disa lloje madje prodhojnë disa ngjyra në të njëjtën kohë, edhe në një pemë të vetme. E vetmja gjë e sigurt është se pasi gjethet ndryshojnë ngjyrë, brenda pak javësh ato bien.

    Teoritë kryesore shkencore

    Teoria e mbrojtjes nga drita (fotoproteksioni)

    Kjo teori thotë se pigmentet veprojnë si krem dielli për gjethet në një fazë të ndjeshme të jetës së tyre. Antocianinat janë antioksidantë të fuqishëm që mbrojnë qelizat e gjetheve nga drita e fortë e diellit ndërsa këto plaken, një proces i njohur si senescencë.

    Shkencëtarja Susanne Renner nga Washington University thekson se “ndryshimi i ngjyrave është kryesisht një fenomen i hemisferës veriore” dhe se ndodh në pak specie. Një analizë e 2 mijë e 368 llojeve të pemëve gjetherënëse tregoi se 290 kthehen të kuqe dhe 378 të verdha dhe se këto ngjyra janë evoluar në mënyrë të pavarur dhjetëra herë, duke përforcuar idenë se ato ofrojnë një përfitim real për pemët.

    Në Amerikën e Veriut dhe në Azinë Lindore, rrezatimi diellor është më i lartë dhe temperaturat ndryshojnë më papritur. Sipas Renner, kjo ndihmon për të shpjeguar pse pemët në këto rajone kanë ngjyra më të ndezura në vjeshtë.

    “Është një formë presioni evolucionar për të veshur krem dielli natyral”, thotë ajo me humor.

    Antocianinat mbrojnë gjethet nga drita dhe oksidimi, ndërsa karotenoidet e verdha ofrojnë një mbrojtje më të dobët. Megjithatë, edhe kjo teori nuk është përfundimtare. “Asnjë studim nuk e provon pa mëdyshje,” pranon Wilkinson.

    Një studim i vitit 2004 zbuloi gjithashtu se pemët prodhojnë më shumë antocianina gjatë të ftohtit ose ngricave të hershme, duke sugjeruar se ato ndihmojnë edhe në mbrojtjen nga i ftohti.

    Teoria e bashkë-evoluimit me insektet

    Një tjetër hipotezë sugjeron se ngjyra e kuqe ka evoluar për të larguar insektet që ushqehen me gjethe, si afidet. Sipas kësaj ideje, ngjyra e fortë është një sinjal paralajmërues për dëmtuesit.

    Por kjo teori ka kundërshtuesit e vet. Shumica e insekteve, përfshirë afidet dhe karkalecat, nuk shohin të kuqen si njerëzit; për to, ajo duket gri ose e zezë. Pra, pse do t’i trembte?

    Disa studiues mendojnë se insektet i shmangin gjethet e kuqe sepse duken të vdekura, pra jo të përshtatshme për ushqim apo vezë. Ky është i ashtuquajturi efekti i kamuflazhit.

    Nga ana tjetër, ngjyra e verdhë i tërheq më shumë afidet. Madje, biologu W. D. Hamilton, i cili botoi i pari teorinë e bashkë-evoluimit, gjeti një lidhje pozitive mes “të verdhës së gjetheve” dhe shtimit të kolonive të afideve.

    Renner është skeptike për këtë teori, ndërsa Gallinat mendon se “ka ende arsye për ta marrë seriozisht”. Wilkinson, në mes të debatit, beson se të dy teoritë mund të jenë të vlefshme.

    “Nuk ka arsye pse të mos jenë të dyja të sakta njëkohësisht.”

    Teori të tjera dhe ndikimi i njeriut

    Disa studiues propozojnë që antocianinat nuk prodhohen për mbrojtje, por për të ndihmuar në shkatërrimin e karbohidrateve gjatë rënies së gjetheve.

    Një faktor tjetër që nuk mund të anashkalohet është ndikimi i njeriut. Për mijëra vjet, njerëzit kanë ndikuar në ekosistemet pyjore, duke prerë pemët më pak ngjyrë dhe mbjellë ato me gjethe më të ndezura. Mund të jetë një presion evolucionar artificial që ka favorizuar pemët me ngjyra më të gjalla.

    Për më tepër, disa studime sugjerojnë se ndryshimet klimatike urbane, si temperaturat më të ngrohta në qytete, po e bëjnë ngjyrën e gjetheve më të kuqe se më parë.

    Ngjyrat nën kërcënimin e klimës

    Një gjë është e sigurt, ndryshimet klimatike po ndikojnë fuqishëm në kohën dhe intensitetin e ngjyrave të vjeshtës.

    Gallinat, nga dritarja e saj në Maine, sheh një vjeshtë më të ngrohtë dhe më të thatë, me më pak ngjyra dhe më shumë kafe.

    “Bimët me rrënjë të cekëta janë më të prekshme ndaj thatësirës”, shpjegon ajo, “dhe fatkeqësisht, ato janë pikërisht bimët që prodhojnë ngjyrat më të bukura të vjeshtës.”

    Ndërsa pyjet ndryshojnë ngjyrë çdo vjeshtë, njerëzimi mbetet magjepsur nga ky spektakël natyror. Por nën këtë bukuri, vazhdon një mister që sfidon dekada kërkimesh shkencore, një kujtesë se edhe fenomenet më të zakonshme të natyrës fshehin sekrete që ende nuk i kuptojmë plotësisht.

  • Si krijohen ngjyrat e mrekullueshme të gjetheve të vjeshtës?

    Si krijohen ngjyrat e mrekullueshme të gjetheve të vjeshtës?

    Me fillimin e tetorit, vjeshta duket kudo në natyrë. Gjethet e pemëve gjetherënëse po kalojnë nga gjelbra në nuanca të ngrohta të të verdhës, portokallit dhe të kuqes, por jo gjithmonë në të njëjtën kohë apo me të njëjtën intensitet çdo vit.

    Shkencëtarët shpjegojnë se ndryshimi i ngjyrës lidhet ngushtë me ngadalësimin e fotosintezës kur ditët shkurtohen dhe rrezet e diellit bien në kënd më të ulët. Klorofili, pigmenti që u jep gjetheve ngjyrën e gjelbër, zbërthehet dhe tërhiqet në pjesë të tjera të pemës, duke lënë të dukshme pigmentet e verdha dhe portokalli, të cilat janë të pranishme gjatë gjithë vitit.

    Pigmentet e kuqe dhe vjollcë, të njohura si antocianina, prodhohen vetëm në vjeshtë, si përgjigje ndaj kushteve stresuese, për të lehtësuar nxjerrjen e lëndëve ushqyese nga gjethet përpara se ato të bien. Intensiteti i ngjyrës së kuqe varet nga koha: ditët me diell dhe netët e freskëta krijojnë nuanca të ndezura, ndërsa ngricat e hershme mund të pengojnë formimin e tyre.

    Fenologjia, shkenca që studion ngjarjet sezoniere te bimët dhe kafshët, përdoret për të përcaktuar fillimin e vjeshtës së plotë. Për shembull, në Gjermani ky moment shënohet rreth datës 10 tetor kur gjethet e ahut fillojnë të ndryshojnë ngjyrë.

    Ndryshe nga pemët gjetherënëse, koniferet mbajnë gjilpërat e tyre të gjelbra gjatë gjithë vitit. Ato janë të mbuluara me dyll dhe rrëshirë që zvogëlojnë avullimin dhe veprojnë si antifriz natyral, duke ruajtur fotosintezën edhe gjatë dimrit.

    Kështu, spektakli i ngjyrave të vjeshtës është rezultat i një kombinimi të proceseve biologjike dhe ndikimeve të motit, duke e bërë çdo vit të ndryshëm nga tjetri.

  • Magjia e Vjeshtës në Japoni – Tradita e “Momijigari”, Gjuetia e Gjetheve të Kuqe

    Magjia e Vjeshtës në Japoni – Tradita e “Momijigari”, Gjuetia e Gjetheve të Kuqe

    Vjeshta, stina e shpirtit japonez

    Në Japoni, çdo stinë ka një kuptim të thellë shpirtëror, por vjeshta zë një vend të veçantë në kulturën japoneze. Ajo nuk shihet thjesht si ndryshim klimatik, por si një periudhë reflektimi, qetësie dhe bukurie kalimtare. Në këtë kohë të vitit, ajri bëhet më i freskët, qielli më i kthjellët dhe pemët vishen me ngjyra që duken sikur kanë dalë nga një pikturë tradicionale. Një nga traditat më të lashta e më poetike të këtij sezoni quhet “Momijigari” (紅葉狩り) – “gjuetia e gjetheve të kuqe”. Kjo nuk është thjesht një shëtitje nën pemë, por një mënyrë për të ndjerë lidhjen e njeriut me natyrën, për të përjetuar kalimin e kohës dhe për të kuptuar bukurinë e përkohshme të jetës, ashtu siç e përshkruan filozofia japoneze “mono no aware” – ndjeshmëria ndaj kalueshmërisë së gjërave.

    Nga fisnikët e periudhës Heian te turistët e sotëm
    Momijigari e ka origjinën në periudhën Heian (794–1185), kur aristokracia japoneze adhuronte gjithçka që lidhej me natyrën dhe estetikën. Fisnikët e asaj kohe udhëtonin në pyje e male për të parë gjethet e panjës që ndryshonin ngjyrë. Ata organizonin piknikë, recitonin poezi dhe shijonin qetësinë e natyrës. Në veprat klasike japoneze si “Manyoshu” apo “Genji Monogatari”, vjeshta përshkruhet si stina e nostalgjisë dhe e dashurisë që shuhet, ndërsa gjethet që bien përfaqësojnë kalimin e jetës. Me kalimin e shekujve, kjo traditë aristokratike u përhap në popull dhe sot është një ritual kombëtar që përfshin miliona njerëz çdo vit.

    Panja japoneze – simboli i ndryshimit dhe elegancës
    Fjala “momiji” në japonisht do të thotë “panjë”, por përdoret edhe për të përshkruar ngjyrat e kuqe dhe portokalli të gjetheve gjatë vjeshtës. Panja japoneze është bërë një simbol kombëtar i transformimit dhe harmonisë. Ngjyra e kuqe në kulturën japoneze përfaqëson energjinë, jetën dhe zjarrin e shpirtit, por në kontekstin e vjeshtës ajo merr një kuptim më të thellë – bukurinë e diçkaje që po shuhet me dinjitet. Në artet tradicionale japoneze, panja është e pranishme kudo: në pikturat ukiyo-e, në kimono, në ceremonitë e çajit dhe madje në arkitekturë, ku dritaret e tempujve apo oborret janë projektuar qëllimisht për të ofruar pamjen më të bukur të gjetheve që bien.
    Udhëtimi drejt ngjyrave – përvoja moderne e Momijigari

    Sot, Momijigari është një festë kombëtare e natyrës. Nga tetori deri në dhjetor, njerëzit ndjekin “parashikimin e ngjyrave të vjeshtës” (Koyo Zensen) që tregon se në cilat zona ngjyrat e gjetheve janë më të bukura. Ky raport publik është aq i rëndësishëm sa transmetohet në lajme çdo ditë, njësoj si parashikimi i motit.
    Disa nga destinacionet më të famshme për Momijigari janë:

    Kyoto, me tempujt e saj madhështorë si Kiyomizu-dera dhe Eikando, ku gjethet e panjës krijojnë një kontrast të mrekullueshëm me strukturat e drurit të lashtë.

    Nikko, një zonë malore ku ngjyrat e kuqe dhe të arta pasqyrohen në liqene e ujëvara, duke krijuar pamje që duken si piktura.
    Arashiyama, pranë lumit Hozu, ku pamja e gjetheve që bien në ujë është një nga simbolet më romantike të vjeshtës japoneze.
    Familjet organizojnë piknikë nën pemë, shijojnë bento (ushqim të paketuar estetikisht), pinë çaj jeshil, dhe shumë prej tyre veshin kimono tradicionale për ta kthyer ditën në një përvojë të plotë kulturore.
    Momijigari si pasqyrë e jetës njerëzore
    Momijigari nuk është vetëm një shfaqje ngjyrash, por një meditim mbi jetën dhe kalimin e saj. Gjethet që bien ngadalë simbolizojnë kohën që rrëshqet – një kujtesë se bukuria e vërtetë shpesh qëndron në përkohshmëri. Në filozofinë “mono no aware”, japonezët gjejnë një formë qetësie në pranimin e këtij cikli natyror. Ashtu si gjethet që bien, edhe momentet e jetës janë të përkohshme, prandaj duhen përjetuar plotësisht. Kjo ndjeshmëri shprehet në poezinë haiku, në muzikën tradicionale, dhe në ceremonitë e çajit, ku çdo detaj përfaqëson respektin për të tashmen.
    Magjia që lidh njeriun me natyrën
    Momijigari është më shumë se një traditë – është një mënyrë jetese, një mënyrë për të rikthyer ekuilibrin mes njeriut dhe botës që e rrethon. Në një shoqëri moderne e të shpejtë, japonezët e ruajnë këtë ritual për të kujtuar se natyra nuk është diçka që thjesht e shohim, por një forcë me të cilën bashkëjetojmë. Në fund, Momijigari nuk është vetëm “gjuetia e gjetheve të kuqe”. Është gjuetia e qetësisë, e bukurisë që kalon dhe e kujtimeve që mbeten. Kur një gjethe e kuqe bie në tokë, japonezët nuk e shohin si fundin e verës, por si fillimin e një reflektimi të ri mbi jetën – të butë, të heshtur dhe të mbushur me ngjyra.

  • Si të përdorni gjethet e fikut si shurup

    Si të përdorni gjethet e fikut si shurup

    Nëse jeni me fat që keni një fik që rritet në oborrin tuaj, përdorni çdo pjesë të tij sepse gjethet mund të bëhen eliksiri juaj i ri natyror i shëndetit dhe ëmbëlsuesi i shëndetshëm.
    Shfrytëzoni potencialin e plotë të këtij thesari mesdhetar!
    Për çfarë është e mirë një gjethe fiku?

    – Ul trigliceridet
    – Ndihmon në rregullimin e presionit të gjakut
    – Mund të kontribuojë në parandalimin e diabetit
    – Ka efekt anti-inflamator dhe antioksidues
    Dhe gjëja më e mirë? Mund të bëni një shurup shtëpiak nga fiqtë që jo vetëm është i shëndetshëm, por ka edhe një shije të parezistueshme, shumë thonë se i ngjan kokosit ose vaniljes!
    Recetë për shurupin e gjetheve të fikut në shtëpi
    Përbërësit:
    – 2 grushte gjethe fiku të freskëta
    – Ujë
    – Sheqer kafe (ose ëmbëlsues natyral sipas dëshirës)
    Përgatitja:
    Lani gjethet dhe ziejini në ujë (rreth 1 litër) derisa të lëshojnë një ngjyrë të errët. Kullojeni lëngun dhe shtoni sheqer sipas dëshirës.
    Gatuajini derisa të merrni një strukturë shurupi. Hidheni në kavanoza ose shishe të sterilizuara dhe ruajini në frigorifer.
    Përdorni shurupin si më poshtë:
    – Ëmbëlsues natyral për kafe dhe çaj
    – Sipërfaqe për petulla, bollgur, kos ose ëmbëlsira
    – Shtesë në smoothie dhe ëmbëlsira
    Recetë për çajin e gjetheve të fikut
    Mblidhni gjethet e reja të fikut pa kërcejtë nga të cilët rrjedh lëngu i qumështit. Lajini dhe lërini të thahen në hije. Kur të thahen, shtypini në një kavanoz. Për të bërë çajin, vendosni 2 lugë çaji gjethe të thata në një filxhan me ujë të valë, lërini të qëndrojnë për 15 minuta, pastaj hiqeni nga zjarri dhe kullojini. Pijeni në mëngjes me mëngjesin. Ky çaj ndihmon në rregullimin e niveleve të insulinës, triglicerideve dhe kolesterolit në gjak.

  • Japrakë me Mish të Grirë – Receta e Lehtë me Shije të Mrekullueshme

    Japrakë me Mish të Grirë – Receta e Lehtë me Shije të Mrekullueshme

    Japrakët janë padyshim një nga ushqimet më të preferuara të cilat mund të shijohen vetëm në një pjesë të vitit.

    Në padurimin për ardhjen e stinëve të ngrohta futet edhe dëshira për të përgatitur e shijuar këtë gatim.
    Ndonëse receta tradicionale e përgatitjes japrakëve është me bazë perimet dhe orizin, ato mund të shijohen edhe ndryshe.
    Sot AgroWeb.org ju tregon mënyrën e përgatitjes së japrakëve shumë të veçanta me mish dhe perime.
    Më poshtë do të gjeni mënyrën e saktë të përgatitjes së tyre fare lehtë.
    Përbërësit

    70-80 gjethe rrushi
    8 gota ujë
    gjysmë limoni i shtrydhur
    1 lugë çaji  kripë

    Për mbushjen

    500 gr mish viçi i grirë
    1 filxhan çaji me oriz
    2 qepë mesatare
    5 lugë gjelle vaj ulliri
    1 tufë kopër e grirë
    Disa gjethe nenexhik
    2 limona të shtrydhur
    2 gota ujë
    piper i zi

    Përgatitja
    Për të nisur këtë recetë AgroWeb.org ju këshillon të mbushni një tenxhere me 8 gota ujë.
    Shtoni në të lëngun e gjysmës së limonit dhe pak kripë.
    Merrni me kujdes gjethet e rrushit të cilat duhet të jenë të vendosura sipër njëra tjetrës dhe pa i ndarë futini në ujin e nxehtë për 3 minuta.
    Kur të shikoni që janë zbutur hiqini gjethet nga uji dhe vendosini në një enë të mbushur më ujë të ftohtë.
    Pasi të jenë ftohur kullojini dhe thajini me kujdes dhe nëse disa prej gjetheve janë dëmtuar lërini veç për t’i përdorur më vonë në recetë.
    Për mbushjen
    Për të përgatitur mbushjen filloni duke e futur orizin për 10 minuta në ujë të ngrohtë.
    Kur të shikoni që është zbutur kullojeni dhe lëreni mënjanë.
    Në një tigan shtoni qepët e grira hollë bashkë me një lugë vaj ulliri dhe lërini të skuqen derisa të zbuten pak, pa i lënë që të marrin ngjyrë.
    Ndërkohë në një enë të thellë shtoni orizin, qepën, mishin e grirë, vajin e mbetur të ullirit.
    Grini koprën, gjethet e mentes, po ashtu të grira, dhe lëngun e një limoni sipas dëshirës mund të shtoni edhe gjysmë luge piper të zi.
    Përziejini mirë me duar dhe bëni gati gjethet për t’i mbushur duke i ndarë me kujdes nga njëra tjetra.
    Merrni një gjethe dhe vendoseni në një pjatë të drejtë në të shtoni 1-2 lugë çaji nga mbushja që përgatitët më parë.
    Kujdesuni që mbushjen ta vendosni në qënder të gjethes në mënyrë që t’a mbështillni atë më kollaj.
    Rrotulloni me kujdes fundin e gjethes deri në gjysëm të mbushjes me oriz duke kthyer njëkohësit edhe anët e saj.
    Do të formohet një zarf i hapur të cilin duhet ta rrotulloni deri në fund duke e ngjeshur pak me duar në mënyrë që të qëndrojë i mbyllur.
    Bëni kujdes të mos i mbushni më shumë se sa duhet gjethet e rrushit dhe të mos i shtrëngoni shumë ato.
    Për të evituar çarjen e gjethes gjatë gatimit dhe fryrjes së orizit.
    Për zierjen
    Zgjidhni një tenxhere rreth 20-30 cm dhe vendosini sipër njëra pas tjetrës japrakët në dy ose tre shtresa.
    Roletë e japrakëve vendosini afër njëra tjetrës me mbylljen e gjethes të kthyer për nga poshtë në mënyrë që të mos hapen gjatë gatimit.
    Nëse ju kanë mbetur gjethe të demtuara nga zierja mund t’i shtroni ato në fund ose në fillim të tenxheres.
    Hidhni 2 gota ujë në temperaturë ambienti  brenda tenxheres dhe më pas merrni një pjatë pak a shumë sa madhësia e saj.
    Vendoseni atë sipër japrakëve tuaj duke ushtruar pak presion për disa sekonda dhe vendoseni të ziejë në zjarr mesatar.
    Shtoni më pas tek to edhe lëngun e 1 limoni duke ulur nxehtësinë në minimum.
    Lërini të mbuluara me kapak apo me një pjatë të ziejnë për rreth 40-60 minuta, derisa i gjithë uji të avullojë.
    Për të kontrolluar nëse janë bërë shikoni nëse është gatuar sa duhet orizi në njërin prej japrakëve.
    Sipas dëshirës ju mund të përdorni edhe tenxhere me presion për këtë gatim duke i shtuar sërisht 2 gota ujë.
    Kjo proçedurë gatimi do të jetë pak më e shpejtë rreth 15 deri në 20 minuta.
    Nëse ju mbetet oriz nga mbushja e japrakëve mund t’a përdorni për të mbushur përime dhe t’i gatuani në furrë./AgroWeb.org

  • Pispili me Spinaq dhe Qepë të Njoma – Shije Fantastike

    Pispili me Spinaq dhe Qepë të Njoma – Shije Fantastike

    Në doni të përgatisni një recetë të shijshme, të shpejtë e të shëndetshme njëkohësisht, provoni pispilinë me spinaq dhe qepë të njoma.

    Me shije perfekte dhe ideal për t’u konsumuar në çdo kohë. Shoqërohet me kos apo dhallë të freskët por edhe më sallata të freskëta të stinës.
    Përbërësit

    1 kg spinaq
    1 tufë me qepë të njoma
    2 lugë gjelle gjizë ose djathë i bardhë i thërrmuar
    Kripë
    Nenxhik
    3 filxhanë çaji miell misri
    Vaj Ulliri

    Pastrimi i Spinaqit
    Si fillim, AgroWeb.org ju udhëzon që të pastroni mirë spinaqin.
    Një nga detajet më të rëndësishme, kur të nisni pastrimin e spinaqit hapi i parë është largimi i pjesës së bishtave për secilën nga tufat e spinaqit.
    Më pas, pastrojini gjethet një e nga një me ujë të vakët. Pasi t’i keni pastruar një nga një. Merrni një tas të madh, mbusheni me ujë të pastër, dhe fusni aty gjethet e spinaq.
    Gjethet do të dalin në sipërfaqe dhe mbetjet dhe papastërtitë e dheut do të zbresin në fund të tasit. Lërini rreth 5 minuta aty dhe më pas largojini. Do shihni që në fund të tasin do të jenë mbledhur të gjitha papastërtitë e spinaqit.
    Më pas tasin shpëlajeni dhe mbusheni sërish me ujë të pastër, shtoni një lugë çaji sodë buke përzjeheni mirë dhe fusni aty gjethet e spinaqit sërish, uji me sodë do ndihmojë për një pastrim tërësor të spinaqit. Lëreni edhe për 5 minuta në ujë me sodë, e më pas largojini gjethet nga tasi dhe vendosini në një kullorëse (psh makaronash) për t’i shpëlarë për herë të fundit sërish me ujë të vakët.
    Përgatitja  
    Spinaqin e pastruar grijeni hollë bashkë me qepët e njoma të pastruara gjithashtu e të grira përvëlojini në një enë të madhe me ujë të valuar. Më pas kullojini, shtoni kripë, nenexhikun e grirë hollë, dajthin ose gjizën dhe 3-4 lugë vaj ulliri.
    Përzjeini mirë të gjitha bashkë.
    Lyeni tepsinë me vaj ulliri ose gjalpë të tretur, hidhni një shtresë nga mielli i misrit, gjysmën e sasisë, lageni me pak ujë ose qumësht dhe kripë derisa të bëhet brumë i trashë.
    Përhapet në të gjithë tepsinë.
    Më pas shtrohet mbushja me spinaq dhe përsëri shtresa tjetër me miell misri laget me kripë, ujë ose qumësht  spërkatet me vaj ulliri dhe pak gjalpë të freskët dhe futet të piqet në furrë derisa sipërfaqja e tij të bëhet e kuqërremtë./AgroWeb.org

  • Gjethet e lakrës si kurë kundër dhimbjeve të kokës, si t’i përdorni

    Gjethet e lakrës si kurë kundër dhimbjeve të kokës, si t’i përdorni

    Dhimbjet e kokës dhe migrenës janë tepër të forta sa e drobisin njeriun në atë pikë që nuk duron dot as dritë e as tingullin më të vogël.
    Përdorimi i medikamenteve ofron lehtësim të dhimbjeve, por gjithësesi agonia e tyre do kohë të shuhet.
    Në këtë artikull do të mësoni për kurën natyrale me gjethet e lakrës të cilat e mundin dhimbjen.
    Shumë prej përbërësve të lakrës janë anti-irritantë dhe antibiotikë të fuqishëm.
    Ato zgjerojnë kapilarët e gjakut në zonën e trupit ku vendosen dhe rrisin qarkullimin e gjakut.
    Falë rritjes së qarkullimit në këtë pjesë të kokës, dhimbja lehtësohet dhe agonia shuhet.
    Si t’i përdorni gjethet e lakrës kundër dhimbjeve të kokës
    Merrni një lakër mesatare dhe hiqni gjethet në sipërfaqe të saj.
    Merrni disa gjethe në brendësi të lakrës, lajini mirë dhe shtypini sa të formoni një pastë.
    Masën e formuar vendoseni në një napë të pastër, mbështilleni mirë dhe vendosenin në zonën e kokës që ju dhemb.
    Shtrihuni dhe përpiquni të qetësoheni.
    Mbajeni napën deri sa grimcat e lakrës të përthahen.
    Kur gjethet e lakrës të jenë tharë, përgatisni një napë të re dhe vazhdojeni kurën.
    Shkaktarët e migrenës
    Shpesh migrena shpërthen si pasojë e disa ushqimeve të konsumuara në 24 orëshin e fundit.
    Shumë dhimbje te disa njerëz nxiten nga konsumi i ushqimeve të bulmetit, mishit, kafeinës, çokollatës dhe verës së kuqe.
    Këshillohet të evitoni këto ushqime nëse keni dhimbje koke të shpeshta.
    Kura natyrale me arrëmyshk
    Ekspertë të mjekësisë alternative rekomandojnë përzierjen e arrëmyshkut pluhur apo siç njihet arra moskat, me ujë dhe formimin e një paste, të cilën mund ta vendosni në zonën e dhimbjes.
    Arrëmyshkun apo arrën moskat e gjeni në pikat e shitjes së erëzave apo në supermarkete.
    Ajo ka aftësi të mëdha qetësuese për trurin dhe trupin.
    Masazhi me pastën e arrëmyshkut në zonën e ballit dhe anash tij do ju qetësojë./AgroWeb.org
    * Ky informacion ka për qëllim të plotësojë, të mos zëvendësojë këshilla nga mjeku juaj ose ofruesi i kujdesit shëndetësor dhe nuk ka për qëllim të mbulojë të gjitha përdorimet e mundshme, masat paraprake, ndërveprimet ose efektet negative. Ky informacion mund të mos i përshtatet rrethanave tuaja specifike shëndetësore.

  • Gjethet e lakrës si kurë kundër dhimbjeve të kokës

    Gjethet e lakrës si kurë kundër dhimbjeve të kokës

    Dhimbjet e kokës dhe migrenës janë tepër të forta sa e drobisin njeriun në atë pikë që nuk duron dot as dritë e as tingullin më të vogël.
    Përdorimi i medikamenteve ofron lehtësim të dhimbjeve, por gjithësesi agonia e tyre do kohë të shuhet.
    Shumë prej përbërësve të lakrës janë anti-irritantë dhe antibiotikë të fuqishëm.

    Ato zgjerojnë kapilarët e gjakut në zonën e trupit ku vendosen dhe rrisin qarkullimin e gjakut.
    Falë rritjes së qarkullimit në këtë pjesë të kokës, dhimbja lehtësohet dhe agonia shuhet.
    Si T’i Përdorni Gjethet E Lakrës Kundër Dhimbjeve Të Kokës
    Merrni një lakër mesatare dhe hiqni gjethet në sipërfaqe të saj.
    Merrni disa gjethe në brendësi të lakrës, lajini mirë dhe shtypini sa të formoni një pastë.
    Masën e formuar vendoseni në një napë të pastër, mbështilleni mirë dhe vendosenin në zonën e kokës që ju dhemb.
    Shtrihuni dhe përpiquni të qetësoheni.
    Mbajeni napën deri sa grimcat e lakrës të përthahen.
    Kur gjethet e lakrës të jenë tharë, përgatisni një napë të re dhe vazhdojeni kurën.
    Shkaktarët E Migrenës
    Shpesh migrena shpërthen si pasojë e disa ushqimeve të konsumuara në 24 orëshin e fundit.
    Shumë dhimbje te disa njerëz nxiten nga konsumi i ushqimeve të bulmetit, mishit, kafeinës, çokollatës dhe verës së kuqe.
    Kura Natyrale Me Arrëmyshk
    Ekspertë të mjekësisë alternative rekomandojnë përzierjen e arrëmyshkut pluhur apo siç njihet arra moskat, me ujë dhe formimin e një paste, të cilën mund ta vendosni në zonën e dhimbjes.
    Arrëmyshkun apo arrën moskat e gjeni në pikat e shitjes së erëzave apo në supermarkete.
    Ajo ka aftësi të mëdha qetësuese për trurin dhe trupin.
    Masazhi me pastën e arrëmyshkut në zonën e ballit dhe anash tij do ju qetësojë.

  • Si të rrisni spinaqin e freskët në shtëpi

    Si të rrisni spinaqin e freskët në shtëpi

    Spinaqi është një barishte e familjes botanike goosefoot (këmbë pate) që përfshin barishte dhe bimë të ndryshme, të cilat kanë një aromë specifike, gjethet e të cilave i përngjajnë këmbës së patës.

    Spinaqi është një nga barishtet më të çmuara në kuzhinën e vendit tonë. Vlerat ushqyese e bëjnë spinaqin një super ushqim, jo vetëm në Shqipëri, por edhe kudo tjetër në botë. Të ashtuquajturat ‘super ushqime’ kanë aftësinë të ulin kolesterolin, rrezikun e shfaqjes së sëmundjeve të zemrës dhe mbrojnë ndaj radikaleve të lira.
    Spinaqi është i pasur me vitaminë K, folat, vitaminë A, C, dhe beta karoten. Ai përmban gjithashtu sasi domethënëse të hekurit, kalciumit dhe e fundit, por jo nga rëndësia, spinaqi është një antioksidant i shkëlqyer.
    Spinaqi mund të gatuhet në disa mënyra por edhe mund të hahet i gjallë. Për vlerat e lartpërmendura, spinaqi renditet në ushqimet që nuk duhet të mungojnë kurrë në shtëpi. Kjo është një arsye përse spinaqin duhet të mësoni ta rrisni vetë, që mos t’ju mungojë asnjëherë. Spinaqi, për fat të mirë është një barishte që rritet shumë mirë, si në pranverë ashtu edhe në vjeshtë dhe kur të lexoni udhëzimet e AgroWeb.org do ta kuptoni sa e lehtë është përkujdesja ndaj tij.
    Kushtet e duhura për rritjen e spinaqitSpinaqi është perime e stinës së freskët dhe rrjedhimisht mund të tolerojë edhe klimën e ftohtë. Ai ka nevojë për ndriçim të pjesshëm diellor dhe një tokë të pasur me pleh organik dhe të lagësht. Nëse shtoni limon jeshil në plehun e përdorur do të përmirësoni vlerat pehashit për tokën ku do të mbillni.
    Mbjellja e spinaqit
    Spinaqi mund të mbillet direkt në kopshtin tuaj, për sa kohë e keni punuar tokën që në pranverë. Nëse e mbillni vazhdimisht për gjatë disa javëve, do të keni mundësi të shfrytëzoni vlerat e barishtes për një periudhë më të gjatë. Farat e spinaqit duhen mbjellë 1 centimetër nën tokë dhe në një hapësirë prej 5-10 centimetra nga njëra-tjetra, në rreshta në një hapësirë prej 45-60 centimetra.
    Rekomandohet mbjellja e farave të freskëta që gjenden në tregun e fshatarëve dhe jo farat e stinës së shkuar të mbjelljes. Mbillni 15-20 fara në çdo 30 centimetra. Ujitini farat mirë pas mbjelljes. Përdorni pleh organik, ose të pasur me nitrogjen. Kur farat të kenë çelur filiza, mund t’i krasisni që të qëndrojnë të paktën 10 centimetra larg njëri tjetrit. Për ruajtjen e lagështisë, mund t’i rrethoni filizat me gjethe ose pleh shtesë. Në të njëjtën mënyrë, spinaqin mund ta rrisni edhe në vazo, por duhet të siguroheni që ajo të jetë e madhe dhe e gjerë.
    PërkujdesjaSpinaqi ka nevojë për të paktën 25 mililitra ujë në javë. Në mungesë të reshjeve, duhet ta ujisni vetë. Filizat kanë nevojë për hollim të herëpashershëm, por duhet të tregoni kujdes të mos tërhiqni rrënjët, pasi i dëmtoni ato. Spinaqi ka një sistem rrënje shumë të brishtë dhe nuk duhet dëmtuar. Nëse shtoni një shtresë tjetër nitrogjeni çdo 2-3 javë, do të mundësoni që spinaqi të jetë i shëndetshëm, me gjethe të plota me ngjyrë të gjelbër të errët. Mund të kërkoni për dhe’ të pasuruar me nitrogjen në dyqanet e luleve apo farmaci bujqësore.
    MbledhjaSpinaqi kërkon 40-50 ditë për t’u rritur plotësisht. Preferencat janë individuale, ndaj ju mund ta mblidhni në momentin që gjethet kanë arritur përmasat dhe ngjyrën që ju pëlqen. Disa njerëz preferojnë spinaqin gjethevogël, ndërsa disa të tjerë i duan gjethet më të mëdha. Gjethet e brendshme të tufës do të vazhdojnë të rriten dhe ato mund t’i këpusni më vonë.
    Pas këputjes së gjetheve, konsumojini menjëherë që të shfrytëzoni shijen, aromën dhe ushqyesit. Lajini gjethet mirë me ujë të bollshëm. Spinaqi mund të ruhet në frigorifer për disa ditë (por duhet larë dhe tharë fillimisht) nëse nuk keni ndër mend ta konsumoni menjëherë./AgroWeb.org

  • Gjethet e Panxharit – Të Gjelbrat më të Shëndetshme

    Gjethet e Panxharit – Të Gjelbrat më të Shëndetshme

    E zakonshme për tregjet e fshatarëve, por e rrallë për tryezën e konsumatorëve. Nëse endesh në tregjet e hapura, shikon gjethe të bëra bashkë, të cilat nuk janë ndonjë barishte që e njeh.

    Vetëm nëse pyet dhe kupton që bëhet fjalë për gjethe panxhari, arrin në përfundimin që deri tani ke neglizhuar një barishte në familjen e lakrave të egra, me vlera absolutisht të mira dhe natyrale.
    Në fakt, këto gjethe përmbajnë sasinë më të madhe të mineraleve, vitaminave dhe antioksidantëve.
    Gjethet të cilat kanë pak kalori, mund të këputen edhe përpara se panxhari të jetë pjekur. Ato kanë më shumë vlera kur bima është akoma e re dhe kërcenjtë janë të butë.
    Bima e panxharit është një nga kulturat bujqësore më të preferuara në Shqipëri.
    Vlerat e Gjetheve të Panxharit
    Gjethet e panxharit janë shumë të ushqyeshme. Ato përmbajnë pak kalori. Në 100 gramë barishte gjenden 22 kalori.
    Pavarësisht kësaj, ato janë ndër barishtet më të shëndetshme që mund të rekomandohen, duke qenë se nuk kanë kolesterol, por nga ana tjetër janë shumë bujare me vitamina, minerale dhe antioksidantë.
    Përmbajnë më shumë vitamina, minerale dhe fibër se vetë panxhari (përveç folatit) por nga ana tjetër përmbajnë pak yndyrna dhe sheqerna.
    Janë një burim i shkëlqyer i beta karotenit, luteinës dhe zeaksanthinës.
    Janë një burim i pasur i vitaminës A. 100 gramë barishte plotësojnë 211% të dozës së rekomanduar të vitaminës A, e cila është e nevojshme për të ruajtur membranat dhe lëkurën të shëndetshme dhe për të përmirësuar shikimin.
    Këto barishte janë të pasura me vitaminë K. Në 100 gramë gjenden 333% të dozës së rekomanduar ditore.
    100 g të gjetheve të freskëta përmbajnë 30 mg ose 50% të dozës së rekomanduar të vitaminës C.
    Këto barishte janë të mira sepse përmbajnë edhe vitamina të kompleksit B siç janë riboflavina, folati, niacina, vitamina B-6 , thiamina, acidi pantotenik etj, të cilat janë të dobishme për organizmin.
    Sipas të dhënave të AgroWeb.org, gjethet e panxharit janë gjithashtu të pasura me magnez, bakër, kalcium, sodium, kalium, hekur, mangan dhe fosfor.
    Profili ushqyes i një niveli të lartë i këtyre barishteve duhet shfrytëzuar në rastet kur vuani nga mangësia e vitaminës A, osteoporoza, anemia, dhe sëmundjet kardiovaskulare.
    Përgatitja dhe servirja
    Gjethet e panxharit duhen gatuar me avull ose kavërdisur deri sa të zbuten pak.
    Gjethet e panxharit kombinohen mirë me barishtet e tjera si spinaqi dhe pazia. Ato mund të përfshihen në gatimin e byrekëve, supave, makaronave, picave, omletave, madje dhe bukës.
    Gjethet e freskëta dhe të vogla të panxharit mund të shtrydhen dhe të pihen në formën e lëngut. Por, duke qenë se përmbajnë sasi të larta të acidit oksalik ato duhen kombinuar me barishte të tjera dhe perime siç janë kastraveci ose fruta si limoni jeshil dhe portokallet.
    Gjethet e freskëta dhe të vogla të panxharit mund të përdoren edhe në sallata. Gjethet më të pjekura duhen gatuar./AgroWeb.org