Friedrich Merz, një ish-bankier që nuk ka qenë kurrë ministër i qeverisë, duket pothuajse i sigurt se do të jetë kancelari i ardhshëm i Gjermanisë pasi aleanca e tij konservatore CDU/CSU fitoi shumicën e votave (sipas sondazheve) në zgjedhjet vendimtare federale të së dielës.
Gjatë fushatës, vendimi i tij për të fituar një votë në parlament duke u mbështetur në përkrahjen e ekstremit të djathtë, rezultoi një kthesë historike dhe shumë e diskutueshme, edhe pse ai ka këmbëngulur që atëherë se nuk do ta thyente kurrë “murin e zjarrit” të Gjermanisë duke shkuar në qeverinë e koalicionit me Alternativën kundër imigracionit.
Megjithatë, sado testues të jetë peizazhi i brendshëm politik dhe ekonomik, shumë nga sfidat më të ngutshme të Merz-it mund të vijnë nga jashtë Gjermanisë. Njeriu që dikur i atribuoheshin lavdërime duke pretenduar se mund të thjeshtonte jetën e miliona njerëzve duke ulur taksat, përballet me një realitet krejt më kompleks.
Merz, një aviator i mprehtë dhe baba i tre fëmijëve, gruaja e të cilit e pengoi atë të blinte avionin e tij privat derisa fëmijët e tij të ishin në moshë madhore, ( ndërsa tani thuhet se ka dy avionë), do të kërkojë të lërë gjurmë që në nisje….
Po çfarë e pret atë mbi tryezën e punës?!
Marrëdhëniet me SHBA
Duke u paraqitur herët në fushatën zgjedhore si një biznesmen i fortë, i cili do të ishte i gatshëm për marrëveshje ballë për ballë me Donald Trump, Merz u detyrua të ndryshonte qëndrimin e tij brenda pak orësh pasi presidenti amerikan ktheu ‘pllakën’ për sulmimin e Ukrainës nga Rusia.
Merz nuk bëri asgjë për të fshehur tronditjen e tij pas deklaratave të Trump që fajësonte Ukrainën për luftën ndërsa e quajti atë “një përmbysje klasike e rrëfimit autor-viktimë”.
“Kështu e ka paraqitur Putini prej vitesh dhe sinqerisht jam disi i tronditur që Donald Trump tani ka bërë këto deklarata”, tha ai, duke iu referuar Trump si “një admirues i sistemeve autokratike”.
“E vetmja gjë që mund të bëjmë nëse kemi një ide të ndryshme për … demokracinë … është që të bashkojmë veprimet tona në Evropë sa më shpejt që të jetë e mundur”, shtoi ai më tej.
Megjithatë sfida është e madhe. Prishja brenda natës e marrëdhënive midis Uashingtonit dhe Berlinit, e cilësuar nga Merz në terma të paqartë si një “ndarje epokale”, ka të ngjarë të bëhet elementi përcaktues i kancelarit.
Me siguri do të dominojë atë që ishte një tryezë tashmë e mbingarkuar. Si udhëheqës i ekonomisë më të madhe të Evropës, trajtimi i krizës nga ana e tij do të jetë vendimtar për mënyrën sesi kontinenti do të përballet me një rend të ri botëror.
Ekonomia, një tjetër sfidë
Ekonomia më e madhe e Evropës ka nevojë për një rigjallërim. Sfidat janë të shumta, nga rrënimi i infrastrukturës te kostot e larta të energjisë, mungesa kronike e punonjësve dhe plakja e popullsisë. Shumë gjermanë thonë se ka një nevojë urgjente për investime në çdo gjë, nga mbrojtja e vendit deri te infrastruktura e tij.
Por, duke bërë këtë, ka të ngjarë që Merz të zbusë një rregull të mbrojtur me kushtetutë të njohur si “frena e borxhit”, i cili për vite është përdorur nga Berlini për të pretenduar statusin e tij shumë të lavdëruar si një shembull i disiplinës fiskale.
Nën frenimin e prezantuar në 2009 nga Angela Merkel për të treguar se Gjermania ishte e përkushtuar për të balancuar llogaritë pas rrëzimit bankar, qeverisë federale i kërkohet të kufizojë huamarrjen vjetore në 0.35% të PBB-së.
Merz mund ta zbusë këtë dhe nga ana tjetër të çlirojë fondet e nevojshme për investime në gjithçka, nga banesat tek infrastruktura hekurudhore, të cilat më shumë se gjysma e gjermanëve e mbështesin.
Ukraina
Ukraina është tashmë një mollë e madhe sherri në Gjermani. Ekziston një ndarje e qartë në popullatë midis atyre që besojnë se mbështetja e Kievit sjell kërcënimin e luftës më afër Gjermanisë, një pretendim më i fuqishëm i bërë nga lëvizja “konservatore e majtë”, dhe atyre që besojnë se mosmbështetja e saj dhe shfaqja e dobësisë përballë Vladimir Putinit është edhe më e rrezikshme.
Merz qartazi bën pjesë në kampin e dytë. Ai e paralajmëroi Scholz-in kundër adoptimit të “një politike qetësuese” ndaj Rusisë dhe vizitoi Kievin edhe përpara kancelarit të atëhershëm.
Gjermania është ofruesi i dytë më i madh i furnizimeve ushtarake për Ukrainën, dhe Merz e ka mbështetur me ‘pasion’ këtë, duke thënë se do të dëshironte të avanconte edhe më tej duke i ofruar Ukrainës raketa lundrimi me rreze të gjatë Taurus. Ai gjithashtu mund të përballet me thirrje për të dërguar trupa gjermane në Ukrainë si pjesë e një force parandaluese ose paqeruajtëse, një diskutim që Scholz e ka përshkruar si “plotësisht të parakohshëm”.
E djathta ekstreme gjermane
Çështja se me kë do të kërkojë Merz të hyjë në koalicion dhe nëse ai do të vazhdojë të përjashtojë mundësinë e formimit të një qeverie me AfD-në e ekstremit të djathtë, është më e rëndësishmja në mendjet e elektoratit.
Vendimi i Merz në janar për të sinjalizuar një pranueshmëri ndaj AfD-së për mbështetjen e një “plani pesëpikësh” jo-detyrues për kontrolle më të forta kufitare, ishte një pikë kthese në fushatën zgjedhore.
Që atëherë ai ka këmbëngulur vazhdimisht se një koalicion CDU-AfD nuk është në plan.
Por shumë kanë frikë se koalicioni i paqëndrueshëm dhe i përçarë do të çojë në një përsëritje të ngërçit dhe konfliktit që përcaktoi administratën fatkeqe të “semaforit”.
Dhe frika është se kjo mund të hapë pa dashje rrugën për një koalicion CDU-AfD nën një udhëheqës të ri.
Duke u marrë me Merkelin, Merz u mënjanua nga ish-kancelarja kur u përpoq të depërtonte në nivelet e larta të CDU në fillim të viteve 2000.
Ai është përshëndetur nga mbështetësit e tij si një kandidat “i rikthyer në bazë”, ashtu si Merkel nuk ka qenë kurrë.
Ai i ka bërë të qarta mendimet e tij për 16 vitet e Merkel, duke iu referuar udhëheqjes së saj si “boshe” dhe duke pretenduar se një “mjegull” ishte mbi politikën e saj “të dyerve të hapura” për refugjatët në 2015.
Në kujtimet e saj të publikuara vitin e kaluar, Merkel tha se njohu tek ai “dëshirën e pakushtëzuar për të pasur pushtet”.
Por më pas, në janar, erdhi një qortim i rrallë publik, pasi ish-kancelarja kritikoi ‘flirtin’ e Merz me AfD-në. Merkel ende gëzon shumë respekt në mesin e shumë gjermanëve, kështu që vlerësimi i saj për lidershipin e tij të ardhshëm, vlen të mbahet parasysh.
