Frut pasioni, guava, fruta dragoi apo kivano, ndryshimet klimatike po nxisin fermerët shqiptarë të nisin kultivimin e frutave ekzotike për t’i shitur në tregun europian.
Ferma e vogël e agronomit me përvojë Irakli Shkoza, jo larg detit në Shqipërinë qendrore, është një lloj “Kopsht Edeni” nën diellin e Adriatikut.
Me temperaturat që rriten çdo vit, Shkoza pati idenë të diversifikonte prodhimin që në vitin 2019, në një kohë kur shumica e njerëzve në moshën e tij do të kishin dalë tashmë në pension.
75-vjeçari solli për herë të parë fara nga Afrika dhe Amerika dhe i mbolli në parcelën e tij prej dy hektarësh.
Të gjitha bimët janë përshtatur shumë mirë me klimën e ngrohtë vendase.
E vendosur mes tokave bujqësore të valëzuara dhe detit, zona e Divjakës ka qenë dikur hambari i Shqipërisë, dhe sot fermerët aty kultivojnë perime dhe shalqi për tregun vendas dhe eksport.
Një planet që po ngrohet
Por temperaturat në rritje dhe mungesa e fuqisë punëtore, vendi i vogël ballkanik me 2.7 milionë banorë ka humbur 400,000 njerëz në një dekadë, kanë lënë pasoja në bujqësi.
“Frutat ekzotike kanë nevojë për më pak ujë dhe më pak mirëmbajtje, çka i ul kostot e prodhimit,” thotë Shkoza.
Klima tipike mesdhetare e Shqipërisë, me verë të nxehtë e të thatë dhe dimër të butë ka ndryshuar për shkak të ngrohjes globale.
Sipas një studimi të vitit 2022, deri në fund të këtij shekulli, temperaturat mesatare në Ballkanin Perëndimor pritet të rriten nga 3.5 deri në 8.8 gradë Celsius, nëse vazhdojnë emetimet mesatare ose të larta të gazeve serrë.
Valët e të nxehtit “me shumë gjasa do të dëmtojnë rendimentin e të korrave, veçanërisht në Shqipëri, ku temperaturat mesatare gjatë verës janë më të lartat,” sipas studiuesve Daniel Muller dhe Max Hofmann nga Instituti Leibniz për Zhvillimin e Bujqësisë në Ekonomitë në Tranzicion.
Bujqësia, pylltaria dhe peshkimi përbënin 19 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto të Shqipërisë në vitin 2020.
Por ndryshimet klimatike nuk duhet të jenë domosdoshmërisht katastrofike, thotë Shkoza, nëse përshtatemi dhe përfitojmë prej tyre.
Fermerët shqiptarë duhet të fillojnë të prodhojnë shumë kultura frutash ekzotike për të përfituar nga klima e favorshme, këmbëngul ai.
“Këto fruta kërkohen shumë në tregun europian, por vijnë nga larg, Amerika Latine, Azia Juglindore, Zelanda e Re, Australia.”
Transporti i tyre drejt Europës ka një kosto, si financiare ashtu edhe për sa i përket freskisë.
Nëse do të vinin nga Shqipëria, jo vetëm që do të ishin më të lira, por edhe më të freskëta, argumenton agronomi Altin Hila.
Papajat që gjenden në tregjet europiane mblidhen pa u pjekur dhe më pas piqen artificialisht në Europë, thotë Vasil Nikolovski, një menaxher prodhimi nga Maqedonia e Veriut që punon prej disa vitesh në Divjakë.
“Këtu, ato mund të piqen në pemë,” shton ai.
“Shqipëria ka kapacitetin për të përmbushur kërkesat e tregut europian dhe nga eksporti i frutave ekzotike mund të realizojë një xhiro prej 100 deri në 200 milionë euro në vit.”
Të korrat e bollshme
Shkoza tashmë po eksporton fruta dragoi, fruta pasioni dhe pepino, një lloj pjepri me origjinë nga Amerika Latine, në tregjet europiane.
Së bashku me fermerë të tjerë të zonës së Divjakës, ai ka dërguar së fundmi 30 tonë kivano, ose kastravec afrikan, për blerës në Kroaci.
“Dhe duket se të korrat e këtij viti do të jenë të bollshme,” thotë ai, duke parë sythat në lulet e frutave të dragoit.
Rreth 55 km më në perëndim, pranë Elbasanit, Lulzim Bullari ka nisur të kultivojë kivi.
“Nuk mund të ankohemi për temperaturat e larta, dy vitet e fundit prodhimi i kivit ka qenë një bekim,” i tha ai AFP-së, duke qëndruar në mes të 40 hektarëve të plantacioneve të tij.
Kivit që ai kultivon janë pothuajse ekskluzivisht për eksport në Zvicër dhe Holandë.
Së fundmi, Bullari ka nisur të kultivojë edhe fiq nga Afrika e Veriut, të cilët janë shumë rezistentë ndaj klimës së butë dimërore, në rreth 15 hektarë tokë.
“Fati i ndihmon të guximshmit dhe duhet të vraposh për ta kapur,” thotë Bullari./ AFP – Syri.net/
