Me fillimin e tetorit, vjeshta duket kudo në natyrë. Gjethet e pemëve gjetherënëse po kalojnë nga gjelbra në nuanca të ngrohta të të verdhës, portokallit dhe të kuqes, por jo gjithmonë në të njëjtën kohë apo me të njëjtën intensitet çdo vit.
Shkencëtarët shpjegojnë se ndryshimi i ngjyrës lidhet ngushtë me ngadalësimin e fotosintezës kur ditët shkurtohen dhe rrezet e diellit bien në kënd më të ulët. Klorofili, pigmenti që u jep gjetheve ngjyrën e gjelbër, zbërthehet dhe tërhiqet në pjesë të tjera të pemës, duke lënë të dukshme pigmentet e verdha dhe portokalli, të cilat janë të pranishme gjatë gjithë vitit.
Pigmentet e kuqe dhe vjollcë, të njohura si antocianina, prodhohen vetëm në vjeshtë, si përgjigje ndaj kushteve stresuese, për të lehtësuar nxjerrjen e lëndëve ushqyese nga gjethet përpara se ato të bien. Intensiteti i ngjyrës së kuqe varet nga koha: ditët me diell dhe netët e freskëta krijojnë nuanca të ndezura, ndërsa ngricat e hershme mund të pengojnë formimin e tyre.
Fenologjia, shkenca që studion ngjarjet sezoniere te bimët dhe kafshët, përdoret për të përcaktuar fillimin e vjeshtës së plotë. Për shembull, në Gjermani ky moment shënohet rreth datës 10 tetor kur gjethet e ahut fillojnë të ndryshojnë ngjyrë.
Ndryshe nga pemët gjetherënëse, koniferet mbajnë gjilpërat e tyre të gjelbra gjatë gjithë vitit. Ato janë të mbuluara me dyll dhe rrëshirë që zvogëlojnë avullimin dhe veprojnë si antifriz natyral, duke ruajtur fotosintezën edhe gjatë dimrit.
Kështu, spektakli i ngjyrave të vjeshtës është rezultat i një kombinimi të proceseve biologjike dhe ndikimeve të motit, duke e bërë çdo vit të ndryshëm nga tjetri.
