Nga Kaelan Deese dhe Robert Schmad, Washington Examiner
Presidenti Donald Trump po shqyrton nisjen e një hetimi federal për veprimtari kriminale ndaj George Sorosit dhe anëtarëve të familjes së tij, duke sugjeruar të premten se ata mund të jenë përgjegjës për financimin e protestave që ai i quan “agjitacion i vërtetë”, e jo shprehje e lirë.
Presidenti tha në një intervistë për Fox News se beson se mund të ketë baza për të përdorur Ligjin e organizatave të korruptuara e të ndikuara nga korrupsioni (RICO) kundër Sorosit dhe rrjeteve të lidhura me të, pas një incidenti këtë javë ku protestuesit u afruan disa metra pranë Trump-it në një restorant në Uashington D.C.
“Protestuesit paguhen për profesionin e tyre nga Sorosi dhe njerëz të tjerë,” tha Trump në Fox and Friends. “Dhe ne do ta hetojmë Sorosin, sepse mendoj që është një çështje RICO kundër tij dhe të tjerëve. Sepse kjo është më shumë se thjesht protesta. Ky është agjitacion i vërtetë.”
Trump nuk specifikoi se cilët anëtarë të familjes mund të ishin shënjestra, as nuk dha detaje mbi bazën ligjore mbi të cilën mund të ndërtohej një padi për zhvatje. Por më parë kishte thënë se Sorosi “dhe djali i tij i mrekullueshëm radikal i majtë” duhej të ndiqeshin penalisht, një referencë e dukshme për Alex Sorosin, i cili kryeson bordin e Open Society Foundations, një organizatë jofitimprurëse globale e financuar nga familja Soros.
Deklarata erdhi ndërsa presidenti përsëriti synimin e tij për të ndjekur penalisht individët dhe organizatat që ai fajëson për dhunën politike pas vrasjes së aktivistit konservator Charlie Kirk.
“Administrata ime do të gjejë secilin prej atyre që kontribuoi në këtë mizori, dhe në dhunën tjetër politike, përfshirë organizatat që e financojnë dhe e mbështesin atë,” tha Trump në një videomesazh këtë javë, para se i dyshuari për vrasjen, 22-vjeçari Tyler Robinson, të arrestohej të enjten vonë.
Deklarata e së premtes pason një postim të 27 gushtit në rrjetet sociale, ku presidenti u kërkonte Departamentit të Drejtësisë të ngrejë akuza ndaj George dhe Alex Sorosit sipas ligjit federal RICO “për shkak të mbështetjes së tyre për protesta të dhunshme, dhe shumë më tepër.”
Dhuna në protestat e financuara nga Sorosi
Open Society Foundations ka hedhur poshtë akuzat e presidentit si “të pabaza dhe të rreme”, duke pohuar se nuk “financon protesta të dhunshme.” Dhuna është e rrallë por jo e panjohur në protestat e organizuara nga grupe të financuara nga Sorosi, ndërsa aktiviteti i paligjshëm në përgjithësi është dukuri më e shpeshtë.
Jewish Voice for Peace, një nga grupet kryesore që organizon protesta pro-palestineze në kampuset universitare në gjithë vendin, mbështetet tek perandoria filantropike e familjes Soros, e cila i jep qindra mijëra dollarë çdo vit. Disa nga demonstratat që ky grup ka organizuar kanë degjeneruar në dhunë, si protesta e nëntorit 2023 jashtë selisë së Komitetit Kombëtar Demokrat, ku aktivistët sulmuan dhe plagosën gjashtë oficerë të Policisë së Kapitolit, njëri prej të cilëve u spërkat me gaz lotsjellës.
Edhe protestat jo të dhunshme të organizatës shpesh çojnë në shkelje të ligjit.
Qindra anëtarë të saj, për shembull, u arrestuan pas zaptimit të një godine të Kongresit në korrik 2024. Jewish Voice for Peace ishte gjithashtu një lojtar kryesor në lëvizjen e kampeve universitare, ku studentët, ndonjëherë në shkelje të urdhrave ligjorë, pushtonin hapësira publike në kampuset e kolegjeve. Disa nga këto kampe përfunduan me dhunë, duke çuar në përplasje mes protestuesve dhe policisë gjatë operacioneve të pastrimit. Jewish Voice for Peace ishte një aktor kyç edhe në ngjarjet në Universitetin Columbia, të cilat kulmuan me më shumë se 50 studentë që u mbyllën brenda një ndërtese universitare para se të arrestoheshin nga Policia e Nju Jorkut.
Organizatës së majtë të njohur për protestat e saj “No Kings”, Indivisible, i janë arrestuar dhjetëra pjesëtarë në aktivitetet e saj.
Përveç financimit të grupeve të protestës që përdorin taktika me bazë ligjore të dyshimtë, Open Society Foundations ka dhënë gjithashtu mbështetje financiare për një organizatë të shpallur terroriste nga Izraeli, si dhe për një OJQ amerikane që për një kohë të gjatë ka shërbyer si organizata mëmë në SHBA për një grup që Departamenti i Thesarit e ka shpallur si “mbledhës ndërkombëtar fondesh për organizatën terroriste Fronti Popullor për Çlirimin e Palestinës.”
Çfarë do të kërkonte një çështje RICO?
Ligji RICO është hartuar për të ndjekur penalisht sipërmarrjet kriminale të organizuara, duke kërkuar prova për një model veprimtarie kriminale, që shpesh përfshin mashtrim, dhunë ose pengim. Ekspertët ligjorë mbeten të ndarë nëse financimi i supozuar i protestave nga George Sorosi do të përmbushte këtë prag, por disa shprehen të hapur ndaj idesë se presidenti ka hapësirë të gjerë për ta ndjekur një rast në bazë civile ose penale.
Ish-prokurori federal Michael Benza tha se fuqia e qeverisë për të “nisur një hetim është relativisht e pakufizuar,” por kalimi nga një dyshim te hapat detyrues, si thirrjet në gjyq të një jurie të madhe ose urdhrat e kontrollit, kërkon fakte konkrete, jo deklarata politike.
“Një dyshim qeveritar nuk mjafton,” tha Benza, duke shtuar se një gjyqtar duhet të gjejë shkak të arsyeshëm bazuar në fakte para se të autorizojë një urdhër kontrolli. Ai gjithashtu theksoi se nëse hetuesit e shpallin vetë rrjetin e Sorosit si objektiv kriminal, çështjet e Amendamentit të Pestë mund të kufizojnë disa opsione për thirrje në gjyq, duke e komplikuar procesin e mbledhjes së provave.
“Provat janë gjithmonë problemi,” tha Benza. “Presidenti ka bërë shumë komente për atë që ai mendon për Sorosin dhe fondacionet e tij, asnjë prej të cilave nuk është implikuar ndonjëherë në ndonjë aktivitet kriminal. Por kjo nuk e ndalon atë të bëjë njoftime të tilla.”
Profesori emeritus i së drejtës në Harvard, Alan Dershowitz, i tha Washington Examiner: “Nëse ka diçka që ia vlen të hetohet dhe e justifikon, ndoshta duhet të shqyrtohet.”
“Sorosi i afrohet sa më shumë që të jetë e mundur një ‘të keqi të James Bond-it’ në krahasim me këdo tjetër nga e Majta,” shtoi Dershowitz.
Megjithatë, Dershowitz theksoi se ai shpesh ka kritikuar çështjet RICO, sidomos atë që Prokurorja e Qarkut Fulton, Fani Willis, ngriti kundër Trump-it në Georgia para zgjedhjeve të vitit 2024.
Neama Rahmani, ish-prokuror federal dhe ish-student i Dershowitz-it në Fakultetin e Drejtësisë në Harvard, tha se standardi ligjor mbetet i lartë.
“Edhe nëse Prokurorja e Përgjithshme Pam Bondi ose ndonjë prokuror i Departamentit të Drejtësisë bën sipas dëshirës së Trump-it, kjo nuk do të kishte asnjë meritë,” i tha Rahmani Newsweek muajin e kaluar. “Çdo gjyqtar do ta hidhte menjëherë poshtë.”
Hetuesit mund të shqyrtojnë edhe shkeljet e FARA-s
Disa kritikë të Sorosit thonë se ekipi ligjor i presidentit mund të ketë një shteg më të realizueshëm duke ndjekur shkeljet e mundshme të Aktit për Regjistrimin e Agjentëve të Huaj (FARA) sesa akuza për veprimtari kriminale.
Parker Thayer, një studiues investigativ në Capital Research Center, i tha Washington Examiner se mendon se ka prova publike më të forta që lidhin Alex Sorosin me aktivitete të dyshuara lobimi të huaj që potencialisht mund të nxisnin shkelje të FARA-s, sidomos në lidhje me politikën e sanksioneve të Sekretarit të atëhershëm të Shtetit Antony Blinken në vitin 2021 ndaj Shqipërisë.
“Duket mjaft qartë që Alex mund të ketë ndërhyrë për të tentuar të vendoseshin sanksione ndaj liderit të opozitës në Shqipëri,” tha Thayer, duke iu referuar sanksioneve të SHBA ndaj Sali Berishës gjatë administratës Biden. “Kjo do të ishte lobim në emër të një qeverie të huaj, ose të paktën, qytetarëve të huaj, për të ndikuar në politikën amerikane. Kjo është një rast tipik për FARA.”
Thayer përmendi marrëdhënien e ngushtë mes Alex Sorosit dhe Kryeministrit shqiptar Edi Rama, duke theksuar se Rama ishte i ftuar në dasmën e Sorosit në qershor. Vendimi i Blinkenit për sanksione, i cili doli politikisht në favor të Ramës gjatë një cikli zgjedhor, ngriti flamuj të kuq sipas Thayer-it, duke thënë se nëse do të provohej që ai kishte lobuar pa deklaruar siç e kërkon ligji, kjo mund të përbënte shkelje të ligjit federal.
“Ka shumë më tepër gjasa të ketë diçka aty,” tha Thayer.
Sipas ekspertëve ligjorë, Departamenti i Drejtësisë do të duhej të përcaktonte nëse ndonjë aktor i lidhur me Sorosin ka lobuar me vetëdije në emër të klientëve të huaj pa u regjistruar siç kërkon ligji. Megjithatë, deri tani pak prova të tilla janë bërë publike.
Çdo hetim mbi shkelje të dyshuara të FARA-s ka gjasa të përfshijë thirrje gjyqësore, një juri të madhe, si dhe komunikime të brendshme, për të vlerësuar nëse politika e SHBA u ndikua si pjesë e një fushate të koordinuar ndikimi.
