Tag: europës

Rigels Seliman
Kryeministri shqiptar, Edi Rama duket se ka nuk i ndahet raporteve të vjetra me Putin dhe Lavrov, ndërsa ka sfiduar hapur Presidentin amerikan, Donald Trump gjatë një fjalimi në Kolegjin e Europës në Bryzh të Belgjikës. Ai theksoi se Bashkimi Europian dhe vendet aspirante duhet të marrin në dorë zgjidhjet për sigurinë dhe paqen në kontinent, pa u mbështetur tek Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Rama kërkoi një plan konkret të BE-së për garantimin e sigurisë së Ukrainës dhe ribashkimin e Europës. Ai nënvizoi nevojën që BE të mbajë derën hapur edhe për Rusinë, duke e përfshirë në një vizion më të gjerë stabiliteti. Kryeministri theksoi se Europa nuk duhet të presë nga jashtë perimetrit të saj dikë që të gjejë zgjidhje. Ai e quajti projektin europian të paqes një krijesë të mahnitshme, që nuk duhet të kthehet në “makineri lufte”.
“Gjerat kanë ndryshuar, por Europa, BE janë dy fjalë të lidhura me një që është paqja. Dhe paqja ka qenë arsyeja e lindjes së tij, paqja ka qenë arsyeja e ekzistencës së tij dhe paqja duhet të jetë arsyeja e së ardhmes së tij.  Si mund ta lëmë këtë krijese të mahnitshme ndërtuar si një projekt paqeje të kthehet në një makineri lufte, një plan paqeje europian mungon dukshëm dhe është krejt dëshpëruese të shohësh 27 a më shumë se 27 përfshirë ne që presim nga diku jashtë perimetrit të jetës tonë dikë që të na gjejë ndonjë zgjidhje. Europa ka nevojë për një plan, duhet të ofrojë garanci sigurie për Ukrainën, të projektojë një rrugë të qartë për ribashkimin e plotë të Europës dhe po kështu të mbajë derën hapur për përfshirje më tej të Rusisë në një vizion të gjerë për stabilitet ndërsa forcon ndikimin global të Europës duke u pozicionuar si një forcë qendrore për diplomacinë, bashkëpunimin e ndërtimin e paqes në skenën botërore”, deklaroi kryeministrit Edi Rama në Kolegjin e Europës në Bryzh (Belgjikë) më 16 shtator 2025.
Mesazhi
Por nëse e analizojmë me kujdes fjalimin e kryeministri Rama, ai interpretohet si një mesazh i drejtpërdrejtë ndaj presidenti Trump, duke theksuar distancimin dhe kërkesën për autonomi europiane. Vetë presidenti Donald Trump ka lënë të kuptohet se përpjekjet për të sjellë paqe në Ukrainë janë të pamundura pa mbështetjen e SHBA-së, duke shtuar se Evropa nuk ka fuqinë e nevojshme për ta arritur këtë qëllim e vetme. Ndërkohë mesazhi i Ramës është i kundër me presidentin Trump, pasi sipas tij, Europa duhet të pozicionohet si forcë qendrore për diplomaci dhe ndërtimin e paqes globale. Pra deklaratat e tij pasqyrojnë tensionet e vazhdueshme mes Tiranës dhe Uashingtonit, teksa duket qartë se administrata Trump ka injoruar kryeministrin Rama, i cili nga inati vijon retorikën anti-Trump, ku sapo i jepet mundësia, për të treguar se është një lider i madh, por që në të vërtet është një lider prej kartoni, hedh kunja.
Çfarë ka ndodhur?
Ndërkaq kujtojmë se marrëdhëniet e kryeministrit Edi Rama me SHBA-të kanë hyrë në krizën më të thellë të 30 viteve të fundit për shkak të lidhjes së tij të ngushtë me George Soros dhe fondacionet e tij, të cilat administrata e Donald Trump i sheh si kërcënim për interesat amerikane. Kjo aleancë ka vendosur Ramën në “listën e zezë” të Uashingtonit dhe ka çuar në një zinxhir përjashtimesh politike dhe diplomatike. Mungesa e një ambasadori amerikan në Tiranë pas largimit të Yuri Kim në pranverën e 2023 është sinjal i qartë i ftohjes. Ndërkohë, SHBA ka emëruar ambasadorë në vende të tjera strategjike, por Shqipëria mbetet e paemëruar. Në shkurt 2025, Susan Wiles e quajti Ramën “Soros buffoon”, duke shënuar vulën publike të përjashtimit të tij nga administrata amerikane. Përjashtimi i tij nga ceremonia e anijes “USS Mount Whitney” tregoi hapur se SHBA nuk e sheh më si partner strategjik. Në atë event, vëmendja ishte e përqendruar tek Presidenti Bajram Begaj, i cili u falënderua publikisht për partneritetin dhe kontributin në sigurinë e NATO-s.
Rama humbi edhe vizën për të marrë pjesë në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, duke e lënë vendin të përfaqësohet nga Begaj. Në samitet e NATO-s, ai është mbajtur larg çdo kontakti me administratën amerikane. Pas zgjedhjeve të majit, SHBA nuk e përshëndeti personalisht Ramën, por vetëm institucionet shqiptare. Reagimet e DASH theksuan se SHBA “nuk merren më me ndërtimin e kombeve”, duke sinjalizuar distancim të plotë nga kryeministri. Të gjitha këto zhvillime tregojnë se Rama ka humbur statusin e partnerit strategjik të SHBA. Lidhja e tij me Soros e ka shndërruar në figurën e pabesueshme dhe të izoluar në sytë e Uashingtonit. Shqipëria rrezikon të paguajë çmimin e këtij izolimi të heshtur. Pra mesazhi amerikan është i qartë: Rama nuk shihet më si i besueshëm dhe i dëshiruar si partner strategjik. Megjithatë mbetet të shihte më konkretisht se si do të jenë raportet Rama-Trump, teksa më poshtë po pasqyrojmë një pjesë nga fjala e kryeministrit shqiptar në Kolegjin e Europës në Bryzh më 16 shtator 2025, ku ai vijon retorikën anti-presidentit amerikan.
Pjesë nga fjala e Ramës
“Nuk do të harroj kurrë një episod me Jusuf Vrionin, një aristokrat shqiptar, një prej mendjeve më të kulturuara që kam takuar në jetën time, një përkthyes kozmopolit i Ismail Kadaresë në Francë, që kaloi vite të tëra në burg nën komunizëm. Ai ishte një mik i mirë dhe ishte privilegj ta njihje. Në vitin që pasoi fundin e komunizmit i thashë në një prej bisedave tona: Jusuf pse nuk dukesh i lumtur që demokracia ka ardhur në Shqipëri dhe ai më pa dhe nënqeshi. “Jo! Demokracia ende nuk ka ardhur në Shqipëri, liria po”, më tha.  Dhe jam i lumtur, sigurisht që e jetoj në këtë moshë time të thyer e më së fundi, të kem të drejtën të votoj, ndërkohë që shumë nga shokët e mi vdiqën, disa në burg, disa të poshtëruar, pa e parë një gjë të tillë. “Unë jam fatlum”, – tha ai, “po demokracia është më shumë sesa liria, është shtet i së drejtës.
Kështu që shpresoj”, – shtoi ai, – “që kur të vish në moshën time, do të kesh fatin ta shohësh demokracinë të funksionojë”.  Më shkon shpesh mendja te Jusufi. Kishte të drejtë! Dhe falë Zotit, ekziston BE-ja. Pa BE-në mund të ishim ende duke pritur për qindra vite për të ndërtuar institucione, shtetin e së drejtës dhe për ta bërë demokracinë të funksionojë. Ky është një bekim që ne në Shqipëri dhe në rajon e kemi. E të tjerë si në Irak, Afganistan apo gjetkë, ku ne shkuam të përhapnim fjalën e demokracisë, nuk e kishim. Sepse BE-ja nuk është vetëm një bashkim ekonomish, është makineria më e sofistikuar e transferimit të dijeve për ndërtimin e institucioneve demokratike që ka krijuar ndonjëherë njeriu. Ja pse me çdo kush duhet qëndruar me BE përmes dëshpërimeve, vonesave, buzëqeshjeve të ngrira e mbledhjeve të ftohta akull, ndonjëherë edhe poshtëruese, ne nuk hoqëm dorë derisa u bënë më të ngrohta, më të parashikueshme, pa asnjë vonesë.
Dhe është e trishtë të mendosh pse, falë Vladimir Putinit, por edhe nëse gjërat kthehen në normalitet në frontin e tyre dhe do bëhen të ftohta në frontin tonë, ne do të vazhdojmë se alternativa nuk është një union tjetër, është asnjë bashkim, është asnjë rrugëdalje. Dhe historia na ka mësuar që jashtë Europës kombet e vogla shndërrohen në pre. Po e di, këto nuk janë ditët më të mira për Europën demokratike e për vet BE. Lufta është kthyer në agresionin mes Rusisë në Ukrainë. Konkurrenca globale po minon udhëheqjen ekonomike teknologjike të Europës, ndryshimi i klimës nuk është më një profeci, por tashmë zjarr që po djeg pyjet e Europës dhe po përmbyt rrugët e Europës. Polarizimi e keqinformimi gërryejnë vet oksigjenin e demokracisë që është besimi. Rendi i bazuar në rregulla përqeshet hapur në çdo cep, rendi shumëpalësh dikur premtim i shenjtë i bashkë ekzistencës sot merr frymë përmes një respiratori.
Bashkimi nuk është luks, është mbijetesë
Kjo është bota ne të cilën jetojmë dhe në këtë botë të rri duarkryq nuk është alternativë. Bashkimi nuk është luks, është mbijetesë. Siç thoshte Vaclav Havel “shpëtimi i kësaj bote njerëzore s’gjendet askund përveçse në zemrën njerëzore”. Dhe kështu është dhe për Europën, shpëtimi i sa gjendet në zemrën e saj dhe zemra e saj mund të rrahë vetëm përmes bashkimit. Dhe këtu më lejoni të bëj pak provokuesin. Rusia shkon në luftë për të marrë Ukrainën. Ukraina kërkon të merret vetëm nga Europa dhe Europa thotë “nuk jeni gati për ne”. Sa absurde është kjo? Le të marrim sigurinë. Një Europë e paplotë ndjell rreziqe. Marrim prosperitetin, zgjerimi shton tregjet, fuqizon zinxhirët e furnizimit, nxit novacionin. E kundërta bën krejtësisht të kundërtën. Vlerat, tregon se Europa është një grup parimesh, shteti i së drejtës, demokracia, të drejtat e njeriut.
Jacques Delors, i cili është lidhur mjaft ngushtë me të gjithë ju përmes këtij Kolegji thoshte Europa është rrëfenjë vullneti, jo pashmangshmërie. Dhe na duhet ky vullnet për të bashkuar Europën. Dhe nuk e kuptoj në fakt, vërtetë fjalën zgjerim kur bëhet fjalë për Shqipërinë apo Ballkanin Perëndimor sepse kur një organizëm ose një objekt a shtëpi zgjerohet do të thotë që zgjeron perimetrin e vet. Ndërkohe që ne nuk jemi jashtë perimetrit të Europës, por jemi brenda saj. Pra më shumë se zgjerim, është ri bashkim. Është një integrim i plotë i organizmit të saj. Dhe mos harroni që BE është realiteti i parë në historinë e hartave e të gjeopolitikës me dy kufij, një kufi të jashtëm dhe një kufi të brendshëm. Dhe brenda këtij kufiri të brendshëm jemi ne, Ballkani. Si një fetus në mitrën e një gruaje shtatzënë.
Rama kunja Trump
Mendoj kështu që më së fundmi jemi në rrugë të mbarë. Dhe jam i sigurtë që tani Federika është më e lehtësuar sepse la Brukselin me një premtim të brendshëm për të mos u kthyer më dhe erdhi në Bruzh për të gjetur strehë, strehë në sytë dhe zemrat e një brezi të ri por jam i sigurtë që kur nisi punën dhe pa studentët e parë që takoi ndjeu keqardhje për ta, duke menduar, “O Zot ju nuk dini asgjë se c‘është jeta atje jashtë për këdo që ëndërron të bëjë diçka në Bruksel”. Por gjerat kanë ndryshuar, por Europa, BE janë dy fjalë të lidhura me një që është paqja. Dhe paqja ka qenë arsyeja e lindjes së tij, paqja ka qenë arsyeja e ekzistencës së tij dhe paqja duhet të jetë arsyeja e së ardhmes së tij.
Si mund ta lëmë këtë krijese të mahnitshme ndërtuar si një projekt paqeje të kthehet në një makineri lufte, një plan paqeje europian mungon dukshëm dhe është krejt dëshpëruese të shohësh 27 a më shumë se 27 përfshirë ne, që presim nga diku jashtë perimetrit të jetës tonë dikë që të na gjejë ndonjë zgjidhje. Europa ka nevojë për një plan, duhet të ofrojë garanci sigurie për Ukrainën, të projektojë një rrugë të qartë për ribashkimin e plotë të Europës dhe po kështu të mbajë derën hapur për përfshirje më tej të Rusisë në një vizion të gjerë për stabilitet ndërsa forcon ndikimin global të Europës, duke u pozicionuar si një forcë qendrore për diplomacinë, bashkëpunimin e ndërtimin e paqes në skenën botërore”, deklaroi ndër të tjera kryeministri Edi Rama në Kolegjin e Europës në Bryzh (Belgjikë) më 16 shtator 2025.