PAMJE NGA EKSPOZITA
TIRANË-‘Mos kthe kokën nga shtëpia që digjet’ titullohet ekspozita nga Jutta Benzenberg, e çelur së fundmi në Tiranë, një fotografe gjermane, vështrimi i të cilës u formua mes historisë së Shqipërisë së viteve 1990. Imazhe bardhezi që qëndrojnë mes fotografisë, artit, që tregojnë rrugë, fytyra dhe mungesën e asaj që nuk shihet më.
Teksa shumë shqiptarë largoheshin, Jutta Benzenberg mbërriti në Shqipëri me një aparat fotografik në dorë. Për më shumë se një dekadë ajo ndoqi dhe fotografoi çdo zhvillim, ku Shqipëria brenda pak vitesh u hodh nga izolimi në rrymat e demokracicë. Ekspozita tregon realitetet e jetës në Shqipëri gjatë viteve 1990.
Në hapjen e ekspozitës, e cila do të presë vizitorë deri në 16 nëntor, i pranishëm ishte drejtori i HBS (Heinrich Boll Stiftung) Goekhan Tuncer, dhe ambasadori i Bashkimit Eurpoian në Shqipëri, Silvio Gonzato. Në fjalën e tij ambasadori i BE shprehu mbështetje për projektin, ku theksoi se duke u përballur me të shkuarën mund të ecim përpara. Sipas tij kjo ekspozitë me foto tregon vendosmërinë për të ecur përpara, pasi e kaluar nuk është kurrë e heshtur.
Sivio Gonzato: Nuk mendoj se e kaluara duhet të na ndalojë së ecuri para, por nëse ju nuk përballeni me të shkuarën, nuk mund të ecnin para. Ajo ju ngadalëson, ju ndalon së zhvilluari si shoqëri dhe demokraci. Prandaj është e rëndësishme që ne të mbajmë ekspozita si këto. Prandaj ne i mbështesim këto foto sepse na ndihmojnë të përballemi me të shkuarën dhe me konfuzionin që na ka ndaluar, por edhe na ka treguar vendosmërinë që të ecim para. Sepse e kaluara nuk është kurrë e heshtur. Ju nuk mund ta bëni të kaluarën të heshtë. Dhe prandaj ne së bashku me delegacionin e BE-së në Shqipëri ndihmojmë organizatat dhe njerëzit që duan drejtësi dhe që duan të shohin padrejtësisë e bëra gjatë periudhës komuniste.
Nga ana tjetër, drejtori ekzekutiv i HBS, i cili mundësoi ekspozitën në Tiranë, Goekhan Tuncer rrëfeu se puna nuk ishte aspak e lehtë pasi nuk bazohet vetëm në material por edhe në emocion. Goekhan u ndal te ngjarja e fotografes, ku në 2006 si pasojë e një zjarri në shtëpinë e saj, fotot e shkrepura në vitet 1990 u bënë hi dhe tregoi se kanë punuar prej vitesh për t’i rikthyer ato.
Goekhan Tuncer: Unë mësova se Jutta përjetoi diçka si një fotografe. Diçka kaq shumë e rëndësishme saqë nuk mund ta shpjegoj dot me fjalë. Është djegja e shtëpisë së saj me arkiva. Në momenti që dëgjova se çarë lloj fati është ky, u shokova. Pasi e di se ajo po udhëtonte dhe po angazhohej, e di që ishte pothuajse si një burg në vitet ’90. Dhe unë nuk mund ta imagjinoj sesi mund të ketë qenë puna e saj në ato vite . Për mua është shumë e rëndësishme pasi prej shumë vitesh kam punuar shumë për të sjellë gjithçka nga vitet ’90. Pra, më lejoni të them se nuk ishte e lehtë, pasi këto djegie nuk ishin vetëm materiale, por edhe emociale.
Jo vetëm një ekspozitë, por “Mos shiko pas te shtëpia që po digjet” (“Don’t Look Back at the Burning House”) është edhe libri i fotografes Jutta./ZËRI