Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i Gjithë Shqipërisë, Fortlumturia e Tij, z. Joan, merr pjesë në takimin ndërkombëtar me temë: “Osare la pace”, nga 26-28 tetor 2025, organizuar nga Komuniteti i Sant’Egidio, në Romë.
Marrin pjesë personalitete të larta të politikës, presidenti i Italisë, Mattarella, Mbretëresha e Belgjikës, Mathilde, Patriarkë dhe Liderë fetar, personalitete të Kulturës dhe Aktivistë të Paqes nga 55 vende të botës. Takimi synon të nxisë dialogun ndërfetar, bashkëjetesën dhe solidaritetin mes popujve në kohë tensioni e konflikti global.
“RIZBULIMI I RRUGËS DREJT BASHKIMIT TË KRISHTERË”
I. Tema e bashkimit të krishterë përbën një veprim të guximshëm që lidhet drejtpërdrejt me kërkimin e paqes në botën tonë. Për të kuptuar udhëtimin drejt bashkimit, duhet së pari të diagnostikojmë rrënjën e ndarjes. Le të qëndrojmë pak në historinë e ndarjes. Ndarja e parë dhe më tragjike ndodhi kur njeriu u largua nga Krijuesi i tij. Dyshimi i prindërve tanë të parë, i themeluar në egoizëm, depërtoi shpirtin njerëzor përmes 𝑘𝑢𝑛𝑑𝑒̈𝑟𝑠ℎ𝑡𝑎𝑟𝑖𝑡. Kjo thyerje e besimit ndaj Perëndisë së dashurisë u bë burimi i çdo ndarjeje të mëvonshme.
Historia e njerëzimit është mbushur me ndarje të vazhdueshme që burojnë nga kjo thyerje fillestare. Vdekja e parë trupore në historinë biblike nuk është natyrore, por vrasje. Kaini vret Abelin. Mëkati thyen marrëdhëniet, shpërbën lidhjet, mbjell urrejtje atje ku Perëndia mbolli dashuri.
Pika kthesë e kësaj trajektoreje tragjike është Kulla e Babelit. Atje dëshmojmë diçka të habitshme: Vetë Perëndia zbret dhe krijon ngatërresë gjuhësh, duke e ndarë njerëzimin në kombe. Pse? Sepse përpjekja e njeriut për të krijuar bashkim pa Perëndinë, e bazuar në krenari dhe vetëhyjnizim, ishte e dënuar të çonte në katastrofë edhe më të madhe. Babeli zbulon një të vërtetë themelore: 𝐜̧𝐝𝐨 𝐩𝐥𝐚𝐧 𝐧𝐣𝐞𝐫𝐞̈𝐳𝐨𝐫 𝐩𝐞̈𝐫 𝐛𝐚𝐬𝐡𝐤𝐢𝐦, 𝐪𝐞̈ 𝐬𝐡𝐩𝐞̈𝐫𝐟𝐢𝐥𝐥 𝐊𝐫𝐢𝐣𝐮𝐞𝐬𝐢𝐧, 𝐧𝐞̈ 𝐦𝐞̈𝐧𝐲𝐫𝐞̈ 𝐭𝐞̈ 𝐩𝐚𝐬𝐡𝐦𝐚𝐧𝐠𝐬𝐡𝐦𝐞 𝐛𝐞̈𝐡𝐞𝐭 𝐛𝐮𝐫𝐢𝐦 𝐢 𝐧𝐝𝐚𝐫𝐣𝐞𝐬 𝐦𝐞̈ 𝐭𝐞̈ 𝐭𝐡𝐞𝐥𝐥𝐞̈.
Ndarja e Babelit u bë shkak i të gjitha luftërave dhe konflikteve në histori. Që atëherë, çdo komb, çdo gjuhë, çdo kulturë u bë mur ndarjeje. Por duhet të kuptojmë më thellë: ndarja e kombeve erdhi si pasojë e ndarjes së njerëzimit nga kungimi hyjnor. Kur njeriu humbi marrëdhënien vertikale me Perëndinë, ai pashmangshmërisht humbi marrëdhënien horizontale me të afërmin e tij. Ky kuptim themelor e bën të qartë se perspektiva e krishterë nuk njeh bashkim dhe paqe pa Perëndinë. Ky është themeli mbi të cilin duhet të diskutojmë çdo përpjekje për bashkim nëse dëshirojmë të jemi të qëndrueshëm me atë që pohojmë dhe shpallim.
Analogjia e shën Dorotheut të Gazës shpreh thjesht dhe qartë idenë se sa më afër i afrohemi Perëndisë, aq më afër i afrohemi njëri-tjetrit. Ai shkruan: 𝑆𝑢𝑝𝑜𝑧𝑜𝑛𝑖 𝑠𝑒 𝑑𝑜 𝑡𝑒̈ 𝑚𝑒𝑟𝑟𝑛𝑖𝑚 𝑛𝑗𝑒̈ 𝑘𝑜𝑚𝑝𝑎𝑠 𝑑ℎ𝑒 𝑡𝑒̈ 𝑣𝑒𝑛𝑑𝑜𝑠𝑛𝑖𝑚 𝑚𝑎𝑗𝑒̈𝑛 𝑑ℎ𝑒 𝑡𝑒̈ 𝑣𝑖𝑧𝑎𝑡𝑜𝑛𝑖𝑚 𝑝𝑒𝑟𝑖𝑚𝑒𝑡𝑟𝑖𝑛 𝑒 𝑛𝑗𝑒̈ 𝑟𝑟𝑒𝑡ℎ𝑖. 𝑃𝑖𝑘𝑎 𝑞𝑒𝑛𝑑𝑟𝑜𝑟𝑒 𝑒̈𝑠ℎ𝑡𝑒̈ 𝑛𝑒̈ 𝑡𝑒̈ 𝑛𝑗𝑒̈𝑗𝑡𝑒̈𝑛 𝑑𝑖𝑠𝑡𝑎𝑛𝑐𝑒̈ 𝑛𝑔𝑎 𝑐̧𝑑𝑜 𝑝𝑖𝑘𝑒̈ 𝑛𝑒̈ 𝑝𝑒𝑟𝑖𝑚𝑒𝑡𝑒̈𝑟… 𝐿𝑒 𝑡𝑒̈ 𝑠𝑢𝑝𝑜𝑧𝑜𝑗𝑚𝑒̈ 𝑠𝑒 𝑘𝑦 𝑟𝑟𝑒𝑡ℎ 𝑒̈𝑠ℎ𝑡𝑒̈ 𝑏𝑜𝑡𝑎 𝑑ℎ𝑒 𝑠𝑒 𝑉𝑒𝑡𝑒̈ 𝑃𝑒𝑟𝑒̈𝑛𝑑𝑖𝑎 𝑒̈𝑠ℎ𝑡𝑒̈ 𝑞𝑒𝑛𝑑𝑟𝑎; 𝑣𝑖𝑗𝑎𝑡 𝑒 𝑑𝑟𝑒𝑗𝑡𝑎 𝑡𝑒̈ 𝑣𝑖𝑧𝑎𝑡𝑢𝑎𝑟𝑎 𝑛𝑔𝑎 𝑝𝑒𝑟𝑖𝑚𝑒𝑡𝑟𝑖 𝑛𝑒̈ 𝑞𝑒𝑛𝑑𝑒̈𝑟 𝑗𝑎𝑛𝑒̈ 𝑗𝑒𝑡𝑒̈𝑡 𝑒 𝑛𝑗𝑒𝑟𝑒̈𝑧𝑣𝑒. 𝑁𝑒̈ 𝑚𝑎𝑠𝑒̈𝑛 𝑞𝑒̈ 𝑠ℎ𝑒𝑛𝑗𝑡𝑜𝑟𝑒̈𝑡 ℎ𝑦𝑗𝑛𝑒̈ 𝑛𝑒̈ 𝑔𝑗𝑒̈𝑟𝑎𝑡 𝑒 𝑆ℎ𝑝𝑖𝑟𝑡𝑖𝑡, 𝑎𝑡𝑎 𝑛𝑒̈ 𝑓𝑎𝑘𝑡 𝑖 𝑎𝑓𝑟𝑜ℎ𝑒𝑛 𝑃𝑒𝑟𝑒̈𝑛𝑑𝑖𝑠𝑒̈ 𝑑ℎ𝑒 𝑡𝑒̈ 𝑎𝑓𝑒̈𝑟𝑚𝑖𝑡 𝑡𝑒̈ 𝑡𝑦𝑟𝑒. 𝑆𝑎 𝑚𝑒̈ 𝑎𝑓𝑒̈𝑟 𝑗𝑎𝑛𝑒̈ 𝑚𝑒 𝑃𝑒𝑟𝑒̈𝑛𝑑𝑖𝑛𝑒̈, 𝑎𝑞 𝑚𝑒̈ 𝑎𝑓𝑒̈𝑟 𝑏𝑒̈ℎ𝑒𝑛 𝑚𝑒 𝑛𝑗𝑒̈𝑟𝑖-𝑡𝑗𝑒𝑡𝑟𝑖𝑛 (Mbi Refuzimin për të Gjykuar të Afërmin Tonë).
Nga kjo marrëdhënie vertikale e dashurisë me Perëndinë rrjedh marrëdhënia horizontale e dashurisë së vërtetë dhe bashkimit midis nesh.
II. Çdo përpjekje për bashkim dhe paqe, e bazuar vetëm në përpjekjet njerëzore që nuk parasupozon një marrëdhënie të shëndetshme me Perëndinë e dashurisë është e dënuar të dështojë. Çdo veprim që përmban hakmarrje dhe urrejtje, edhe nëse sipërfaqësisht duket bashkues, në realitet sjell ndarje. Dhuna lind dhunë, urrejtja lind urrejtje, imponimi lind rezistencë. Kur njeriu mendon se është zot absolut i jetës së tij, kur refuzon çdo referencë transhendenteje, kur dëshiron të ndërtojë parajsën në tokë pa Perëndinë e dashurisë, atëherë ai krijon një ferr të ri. Ky bashkim nuk do të realizohet kurrë, sepse shpërfill një të vërtetë themelore: jeta njerëzore është hapësira dhe atmosfera që Perëndia ka dhuruar nga Vetë jeta e Tij dhe vetëm dashuria mund të bashkojë vërtet, dhe dashuria rrjedh vetëm nga Perëndia.
Pendikostia është anti-Babeli. Atje, Shpirti i Shenjtë nuk shkakton ngatërresë, por bashkon në polifoni. Popujt dëgjojnë Ungjillin e njëjtë, secili në gjuhën e vet. Kisha lind si Trupi i Krishtit, si hapësira e bashkimit të vërtetë që ka Perëndinë si udhëheqës, mbret dhe udhërrëfyes të saj. Dhe lind pyetja kritike: Pse atëherë, pas zbritjes së Shpirtit të Shenjtë në Pendikosti, ku Kisha lind si kungim i bashkimit dhe marrëdhënies me Perëndinë në Krishtin, nuk është arritur bashkimi përfundimtar? Ne e dimë përgjigjen: 𝑀𝑒𝑔𝑗𝑖𝑡ℎ𝑎𝑡𝑒̈, – na qorton Zoti – 𝑘𝑎𝑚 𝑘𝑒̈𝑡𝑒̈ 𝑘𝑢𝑛𝑑𝑒̈𝑟 𝑡𝑒𝑗𝑒, 𝑠𝑒 𝑘𝑒 𝑙𝑒̈𝑛𝑒̈ 𝑑𝑎𝑠ℎ𝑢𝑟𝑖𝑛𝑒̈ 𝑡𝑒̈𝑛𝑑𝑒 𝑡𝑒̈ 𝑝𝑎𝑟𝑒̈ (Zbul. 2:4).
Bashkimi i krishterë nuk është thjesht një dëshirë njerëzore, por lutja përfundimtare e Vetë Zotit tonë. Në Lutjen e Tij Kryepriftërore, pak para Pësimit të Tij, Krishti lutet tek Ati: 𝑞𝑒̈ 𝑡𝑒̈ 𝑔𝑗𝑖𝑡ℎ𝑒̈ 𝑡𝑒̈ 𝑗𝑒𝑛𝑒̈ 𝑛𝑗𝑒̈, 𝑎𝑠ℎ𝑡𝑢 𝑠𝑖 𝑇𝑖, 𝑜 𝐴𝑡𝑒̈, 𝑗𝑒 𝑛𝑒̈ 𝑀𝑢𝑎, 𝑑ℎ𝑒 𝑈𝑛𝑒̈ 𝑛𝑒̈ 𝑇𝑦; 𝒒𝒆̈ 𝒆𝒅𝒉𝒆 𝒂𝒕𝒂 𝒕𝒆̈ 𝒋𝒆𝒏𝒆̈ 𝒏𝒋𝒆̈ 𝒏𝒆̈ 𝑵𝒆 (Jn. 17:21). Bashkimi i besimtarëve ka si model bashkimin e Trinisë së Shenjtë. Ky nuk është një bashkim i jashtëm, administrativ, por një kungim ontologjik i dashurisë. Dhe Zoti shton arsyen: 𝑞𝑒̈ 𝑏𝑜𝑡𝑎 𝑡𝑒̈ 𝑏𝑒𝑠𝑜𝑗𝑒̈ 𝑠𝑒 𝑇𝑖 𝑚𝑒̈ 𝑘𝑒 𝑑𝑒̈𝑟𝑔𝑢𝑎𝑟 (Jn. 17:8). Bashkimi ynë është dëshmia më e fuqishme për botën e së vërtetës së Ungjillit.
Kjo është arsyeja pse ndarjet midis të krishterëve janë një skandal kaq i madh për botën. Ne nuk zhgënjejmë thjesht njerëzit – ne zhgënjejmë lutjen e Krishtit! Si mund të shpallim Perëndinë e dashurisë, kur nuk mund të duam njëri-tjetrin? Si mund të flasim për paqen dhe bashkimin, kur luftojmë ndërmjet nesh për ndryshime administrative? Feja e vërtetë nuk është vetëm besim i drejtë, por edhe dashuri e drejtë. Pa dashuri, feja bëhet shkronjë e vdekur që vret në vend që të japë jetë.
III. Bashkimi i vetëm real dhe i qëndrueshëm është ai që themelohet në rivendosjen e marrëdhënies sonë me Perëndinë. Vetëm përmes kësaj rivendosjeje mund të hapim rrugën drejt bashkimit të krishterë, sepse bashkimi i të krishterëve nuk do të vijë përmes marrëveshjeve politike ose negociatave diplomatike, por përmes një kthimi të përbashkët te burimi: përulësia, pendimi dhe dashuria. Kur gjunjëzohemi së bashku përpara Kryqit, kur pranojmë mëkatshmërinë tonë të përbashkët, kur kërkojmë ndjesë nga Perëndia dhe nga njëri-tjetri, atëherë do të zbulojmë se jemi tashmë të bashkuar në Gjakun e Krishtit. Bashkimi i krishterë nuk është i njëjtë me uniformitetin; është një lidhje e thellë shpirtërore që respekton larminë brenda trupit të besimtarëve.
Guximi i vërtetë për paqen dhe rizbulimin e rrugës drejt bashkimit të krishterë sot nuk është të projektojmë një bashkim tjetër, të bazuar vetëm në përpjekjet njerëzore, ose përpjekje për të krijuar një Babel të ri, por të guxojmë të vendosim përsëri Perëndinë në qendër të jetëve tona. Bashkimi që kërkojmë nuk është thjesht një arritje njerëzore, por një dhuratë hyjnore. Ai vjen kur hapim zemrat tona për hirin e Tij, kur bëhemi instrumente të dashurisë së Tij, kur lejojmë Shpirtin e Shenjtë të na shndërrojë, nga individë të ndarë, në gjymtyrë të një Trupi të Krishtit. Të pranojmë se Ai është Zoti dhe se pa Të nuk mund të bëjmë asgjë. 𝑆𝑒𝑝𝑠𝑒 𝑝𝑎 𝑚𝑢𝑎 𝑛𝑢𝑘 𝑚𝑢𝑛𝑑 𝑡𝑒̈ 𝑏𝑒̈𝑛𝑖 𝑎𝑠𝑔𝑗𝑒̈ – thotë Zoti (Jn. 15:5).
Të dashur motra dhe vëllezër! Le të jetojmë një jetë të shenjtë që do të na afrojë me Perëndinë dhe kështu do të jemi më afër njëri-tjetrit dhe le të guxojmë të ecim në rrugën e bashkimit të krishterë, që është fryt i drejtësisë dhe dashurisë së Perëndisë dhe dashurisë për të afërmin tonë.
