Lajmidites.com

Tag: dixhitale

  • Rama premton Shqipërinë ‘pa para në dorë’ deri në 2030, por ekspertët paralajmërojnë: Ambicie e rrezikshme dhe iluzion i largët

    Rama premton Shqipërinë ‘pa para në dorë’ deri në 2030, por ekspertët paralajmërojnë: Ambicie e rrezikshme dhe iluzion i largët

    Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, fitoi mandatin e katërt në maj, duke u premtuar qytetarëve shqiptarë se do ta çonte vendin drejt Bashkimit Evropian deri në vitin 2030.

    Në mesin e korrikut, ai njoftoi një plan tjetër të madh për të njëjtin afat kohor: “Ne kemi një ambicie: që deri në fund të kësaj dekade, Shqipëria të bëhet një shoqëri pa para në dorë, që do të thotë se të gjitha ndërveprimet dhe transaksionet financiare janë plotësisht dixhitale”, u tha ai përfaqësuesve të startup-eve dhe sektorit të teknologjisë dhe inovacionit në një takim të titulluar “Shqipëria 2030 një vizion drejt integrimit evropian”.

    “Ajo që nevojitet është më shumë përmirësim i aftësive”, vazhdoi ai, duke theksuar se mjetet e nevojshme për një Shqipëri pa para të gatshme tashmë ekzistojnë. “Unë besoj se nëse arrijmë të përcaktojmë siç duhet planin e së ardhmes, ky qëllim është plotësisht i arritshëm dhe do ta çlirojë vendin nga një barrë e rëndë praktikash të vjetruara dhe joefikasitetesh që rëndojnë jetën e përditshme”, tha Rama.

    Gjithçka tingëllon shumë e thjeshtë dhe e drejtpërdrejtë. Por a është kështu?

    “Unë preferoj para në dorë”

    Në jetën e përditshme, Mimoza A., një 62-vjeçare nga Tirana, thotë se e vetmja herë që përdor kartë bankare është kur tërheq pagën nga bankomati pranë apartamentit të saj.

    “Nuk është e zakonshme që njerëzit e gjeneratës sime të përdorin një kartë për të paguar për ushqime ose te parukierja. Unë preferoj paratë në dorë dhe gjithmonë do ta bëj”, tha ajo për DW.

    Mimoza nuk është e vetmja që ka këtë qëndrim; shumica e njerëzve në vend ndihen kështu.

    A është shoqëria pa para të gatshme një ëndërr e kotë në Shqipëri?

    Kur Shqipëria u çlirua nga prangat e diktaturës komuniste 35 vjet më parë, ajo nuk kishte një sistem bankar dhe financiar modern. Gjërat gjithashtu përparuan ngadalë pas tranzicionit në demokraci, me bankomatet që u prezantuan vetëm në vitin 2004.

    Arben Malaj, i cili shërbeu si ministër i Financave dhe Ekonomisë nga viti 1997 deri në vitin 2005 dhe tani është ekspert i lartë financiar dhe ligjërues, mendon se populizmi është motori pas ambicies së Ramës për të pasur një ekonomi pa para të gatshme.

    Malaj thotë se ka një numër elementësh thelbësorë që do ta bëjnë të vështirë arritjen e një shoqërie pa para në dorë në pesë vitet e ardhshme.

    “Shkalla e lartë e informalitetit, veçanërisht në sektorin bujqësor, i cili përbën një pjesë të madhe të PBB-së [së Shqipërisë], është shumë më e lartë se kudo tjetër në rajon. Një përqindje e lartë e popullsisë jeton në zona rurale. Gjithashtu, pjesa më e madhe e të ardhurave të emigrantëve – miliarda euro në vit – dërgohet jashtë kanaleve zyrtare të pagesave. Dhe partnerët kryesorë tregtarë të Shqipërisë – Turqia , Greqia dhe Italia – kanë gjithashtu përqindje të larta të informalitetit”, i tha ai DW.

    Ai paralajmëron se çdo ulje e parave të gatshme do të kërkonte investime masive në sigurinë kibernetike.

    Ambicie ‘e rrezikshme’

    Ekspertë të sigurisë kibernetike si Besmir Semanaj e konsiderojnë planin e Ramës jo vetëm jorealist, por edhe “të rrezikshëm”.

    Semanaj thekson sulmet masive kibernetike ndaj institucioneve qeveritare në vitin 2024. Shënjestrat përfshinin sistemin e-Albania (faqen e internetit të shërbimeve qeveritare) dhe faqet e internetit të parlamentit shqiptar dhe Institutit të Statistikave.

    Semanaj thotë se këto dhe sulme të tjera të mëdha kibernetike në vitin 2022 tregojnë qartë se Shqipëria jo vetëm që është shumë e ekspozuar, por gjithashtu nuk ka arkitekturën e nevojshme për të mbrojtur këtë infrastrukturë kritike.

    “Edhe vendet më të përparuara në Evropë, si Suedia ose Norvegjia , po rivlerësojnë nevojën për të mbajtur një minimum parash në qarkullim, pikërisht për arsye sigurie dhe gatishmërie në raste emergjence ose sulmesh kibernetike”, i tha ai DW-së.

    “Pra, ndërsa vendet më të dixhitalizuara po mbajnë ‘parashikime jashtë linje’, Shqipëria thotë se po planifikon të bëhet 100% dixhitale në më pak se dhjetë vjet, pa ndërtuar më parë kapacitete bazë të mbrojtjes kibernetike. Një ekonomi që është plotësisht e varur nga sistemet dixhitale dhe nuk ka një alternativë është një ekonomi e pambrojtur dhe e ekspozuar që do të paralizohej plotësisht nga një virus ose ndërprerje e energjisë”, tha Semanaj.

    ‘Bizneset e vogla dhe të mesme do të vuajnë’

    Hazis I. ka punuar si menaxher në sektorin e turizmit për rreth 40 vjet. Sot ai menaxhon një nga hotelet më të njohura në Tiranë, i cili përdoret nga turistë nga e gjithë bota.

    Si rregull, turistët e huaj preferojnë të përdorin kartat për të paguar faturat e tyre. Kjo është në kontrast të plotë me klientët shqiptarë të hotelit, të cilët ende preferojnë të paguajnë me para në dorë. Kjo do të thotë kosto më të larta për hotelin, sepse bizneset paguajnë tarifa bankare për çdo transaksion me kartë.

    Hazis I. nuk është shumë entuziast për planet e kryeministrit për një shoqëri pa para të gatshme.

    “Unë jam kundër këtij objektivi pa para në dorë, sepse mund të merremi me turistët që duan të përdorin një kartë për të paguar një kafe që kushton 1.50 euro. Por çfarë do të bëj me ato biznese të vogla që na furnizojnë me perime ose djathë nga ferma për restorantin tonë?” tha ai.

    “Gjatë sezonit të verës, për shembull, unë blej rregullisht shalqinj nga fermeri që i shet në cep të rrugës. Ai nuk ka përdorur kurrë pagesa dixhitale dhe jam mjaft i sigurt se nuk do të përdorë kurrë. Ky plan do t’i nxjerrë ndërmarrjet e vogla nga biznesi. Dhe madje edhe ne do të vuajmë shumë”, i tha ai DW.

    Mungesa e objektivave konkretë

    Për ekspertin financiar Arben Malaj, objektivi për të qenë pa para në dorë deri në vitin 2030 nuk është përcaktuar ende dhe, për rrjedhojë, nuk është i matshëm. Ai thotë se qeveria mund të vendosë objektiva konkretë dhe afate të detyrueshme vetëm pasi institucionet, grupet e interesit dhe akademikët ta kenë studiuar nga afër sistemin e pagesave.

    “Aktualisht nuk ka ekonomi ‘zero cash’ [askund në botë]. Dhe në ato vende ku ka edukim financiar minimal dhe mungesë të njohurive dixhitale, qeverisje të dobët dhe cilësi të dobët të shërbimeve publike thelbësore – siç janë arsimi, shëndetësia, kohezioni dhe solidariteti social – dhe ku korrupsioni i perceptuar është i lartë, është e pamundur të arrihet një sukses i madh dhe i qëndrueshëm në afat të shkurtër”, thotë Malaj.

    Banka e Shqipërisë ka vënë re një rritje të pagesave elektronike gjatë dhjetë viteve të fundit.

    “Publiku ka përfituar nga kosto më të ulëta, produkte të përshtatura sipas nevojave të tyre dhe akses të përmirësuar në shërbimet e pagesave, gjë që është reflektuar në një rritje dyshifrore të përdorimit të pagesave elektronike, duke arritur në 21 pagesa elektronike për frymë [në vit], krahasuar me vetëm dy në vitin 2015”, tha guvernatori i bankës, Gent Sejko, në një njoftim për shtyp vitin e kaluar.

    Një rrugë e gjatë për të bërë?

    Për Semanajn, kjo është shumë poshtë standardit të BE-së, ku shtetet anëtare numërojnë mbi 300 transaksione dixhitale për frymë në vit.

    “Tregtia elektronike është e kufizuar [në Shqipëri],” tha ai. “Platformat ndërkombëtare si Stripe nuk funksionojnë fare në Shqipëri, dhe bizneset e vogla ose të mesme varen nga bankat lokale që ofrojnë porta hyrëse që shpesh janë shumë të kushtueshme për t’u integruar. PayPal ekziston për individët, por nuk është një zgjidhje e integruar për bizneset shqiptare. Kjo do të thotë që tregtia online është e kufizuar dhe bllokon aksesin e Shqipërisë në tregtinë globale dixhitale.”

    Pra, edhe pse kryeministri shqiptar Edi Rama dëshiron të arrijë ritmin me Evropën dhe të bashkohet me BE-në sa më shpejt të jetë e mundur , duket sikur Shqipëria ka ende shumë për të bërë në drejtim të bërjes një shoqëri pa para të gatshme dhe do të duhet më shumë se një dekadë për t’u përshtatur me këtë kulturë të re financiare./DW

  • A mund të bëhet vërtet Shqipëria një ekonomi pa para në dorë?

    A mund të bëhet vërtet Shqipëria një ekonomi pa para në dorë?

    Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, fitoi mandatin e katërt në maj, duke u premtuar qytetarëve shqiptarë se do ta çonte vendin drejt Bashkimit Evropian deri në vitin 2030.
    Në mesin e korrikut, ai njoftoi një plan tjetër të madh për të njëjtin afat kohor: “Ne kemi një ambicie: që deri në fund të kësaj dekade, Shqipëria të bëhet një shoqëri pa para në dorë, që do të thotë se të gjitha ndërveprimet dhe transaksionet financiare janë plotësisht dixhitale”, u tha ai përfaqësuesve të startup-eve dhe sektorit të teknologjisë dhe inovacionit në një takim të titulluar “Shqipëria 2030 — një vizion drejt integrimit evropian”.
    “Ajo që nevojitet është më shumë përmirësim i aftësive”, vazhdoi ai, duke theksuar se mjetet e nevojshme për një Shqipëri pa para të gatshme tashmë ekzistojnë. “Unë besoj se nëse arrijmë të përcaktojmë siç duhet planin e së ardhmes, ky qëllim është plotësisht i arritshëm dhe do ta çlirojë vendin nga një barrë e rëndë praktikash të vjetruara dhe joefikasitetesh që rëndojnë jetën e përditshme”, tha Rama.
    Gjithçka tingëllon shumë e thjeshtë dhe e drejtpërdrejtë. Por a është kështu?
    “Unë preferoj para në dorë”
    Në jetën e përditshme, Mimoza A., një 62-vjeçare nga Tirana, thotë se e vetmja herë që përdor kartë bankare është kur tërheq pagën nga bankomati pranë apartamentit të saj.
    “Nuk është e zakonshme që njerëzit e gjeneratës sime të përdorin një kartë për të paguar për ushqime ose te parukierja. Unë preferoj paratë në dorë dhe gjithmonë do ta bëj”, tha ajo për DW.
    Mimoza nuk është e vetmja që ka këtë qëndrim; shumica e njerëzve në vend ndihen kështu.
    A është shoqëria pa para të gatshme një ëndërr e kotë në Shqipëri?
    Kur Shqipëria u çlirua nga prangat e diktaturës komuniste 35 vjet më parë, ajo nuk kishte një sistem bankar dhe financiar modern. Gjërat gjithashtu përparuan ngadalë pas tranzicionit në demokraci, me bankomatet që u prezantuan vetëm në vitin 2004.
    Arben Malaj, i cili shërbeu si ministër i Financave dhe Ekonomisë nga viti 1997 deri në vitin 2005 dhe tani është ekspert i lartë financiar dhe ligjërues, mendon se populizmi është motori pas ambicies së Ramës për të pasur një ekonomi pa para të gatshme.
    Malaj thotë se ka një numër elementësh thelbësorë që do ta bëjnë të vështirë arritjen e një shoqërie pa para në dorë në pesë vitet e ardhshme.
    “Shkalla e lartë e informalitetit, veçanërisht në sektorin bujqësor, i cili përbën një pjesë të madhe të PBB-së [së Shqipërisë], është shumë më e lartë se kudo tjetër në rajon. Një përqindje e lartë e popullsisë jeton në zona rurale. Gjithashtu, pjesa më e madhe e të ardhurave të emigrantëve – miliarda euro në vit – dërgohet jashtë kanaleve zyrtare të pagesave. Dhe partnerët kryesorë tregtarë të Shqipërisë – Turqia , Greqia dhe Italia – kanë gjithashtu përqindje të larta të informalitetit”, i tha ai DW.
    Ai paralajmëron se çdo ulje e parave të gatshme do të kërkonte investime masive në sigurinë kibernetike.
    Ekspertë të sigurisë kibernetike si Besmir Semanaj e konsiderojnë planin e Ramës jo vetëm jorealist, por edhe “të rrezikshëm”.
    Semanaj thekson sulmet masive kibernetike ndaj institucioneve qeveritare në vitin 2024. Shënjestrat përfshinin sistemin e-Albania (faqen e internetit të shërbimeve qeveritare) dhe faqet e internetit të parlamentit shqiptar dhe Institutit të Statistikave.
    Semanaj thotë se këto dhe sulme të tjera të mëdha kibernetike në vitin 2022 tregojnë qartë se Shqipëria jo vetëm që është shumë e ekspozuar, por gjithashtu nuk ka arkitekturën e nevojshme për të mbrojtur këtë infrastrukturë kritike.
    “Edhe vendet më të përparuara në Evropë, si Suedia ose Norvegjia , po rivlerësojnë nevojën për të mbajtur një minimum parash në qarkullim, pikërisht për arsye sigurie dhe gatishmërie në raste emergjence ose sulmesh kibernetike”, i tha ai DW-së.
    “Pra, ndërsa vendet më të dixhitalizuara po mbajnë ‘parashikime jashtë linje’, Shqipëria thotë se po planifikon të bëhet 100% dixhitale në më pak se dhjetë vjet, pa ndërtuar më parë kapacitete bazë të mbrojtjes kibernetike. Një ekonomi që është plotësisht e varur nga sistemet dixhitale dhe nuk ka një alternativë është një ekonomi e pambrojtur dhe e ekspozuar që do të paralizohej plotësisht nga një virus ose ndërprerje e energjisë”, tha Semanaj.
    ‘Bizneset e vogla dhe të mesme do të vuajnë’
    Hazis I. ka punuar si menaxher në sektorin e turizmit për rreth 40 vjet. Sot ai menaxhon një nga hotelet më të njohura në Tiranë, i cili përdoret nga turistë nga e gjithë bota.
    Si rregull, turistët e huaj preferojnë të përdorin kartat për të paguar faturat e tyre. Kjo është në kontrast të plotë me klientët shqiptarë të hotelit, të cilët ende preferojnë të paguajnë me para në dorë. Kjo do të thotë kosto më të larta për hotelin, sepse bizneset paguajnë tarifa bankare për çdo transaksion me kartë.
    Hazis I. nuk është shumë entuziast për planet e kryeministrit për një shoqëri pa para të gatshme.
    “Unë jam kundër këtij objektivi pa para në dorë, sepse mund të merremi me turistët që duan të përdorin një kartë për të paguar një kafe që kushton 1.50 euro. Por çfarë do të bëj me ato biznese të vogla që na furnizojnë me perime ose djathë nga ferma për restorantin tonë?” tha ai.
    “Gjatë sezonit të verës, për shembull, unë blej rregullisht shalqinj nga fermeri që i shet në cep të rrugës. Ai nuk ka përdorur kurrë pagesa dixhitale dhe jam mjaft i sigurt se nuk do të përdorë kurrë. Ky plan do t’i nxjerrë ndërmarrjet e vogla nga biznesi. Dhe madje edhe ne do të vuajmë shumë”, i tha ai DW.
    Mungesa e objektivave konkretë
    Për ekspertin financiar Arben Malaj, objektivi për të qenë pa para në dorë deri në vitin 2030 nuk është përcaktuar ende dhe, për rrjedhojë, nuk është i matshëm. Ai thotë se qeveria mund të vendosë objektiva konkretë dhe afate të detyrueshme vetëm pasi institucionet, grupet e interesit dhe akademikët ta kenë studiuar nga afër sistemin e pagesave.
    “Aktualisht nuk ka ekonomi ‘zero cash’ [askund në botë]. Dhe në ato vende ku ka edukim financiar minimal dhe mungesë të njohurive dixhitale, qeverisje të dobët dhe cilësi të dobët të shërbimeve publike thelbësore – siç janë arsimi, shëndetësia, kohezioni dhe solidariteti social – dhe ku korrupsioni i perceptuar është i lartë, është e pamundur të arrihet një sukses i madh dhe i qëndrueshëm në afat të shkurtër”, thotë Malaj.
    Banka e Shqipërisë ka vënë re një rritje të pagesave elektronike gjatë dhjetë viteve të fundit.
    “Publiku ka përfituar nga kosto më të ulëta, produkte të përshtatura sipas nevojave të tyre dhe akses të përmirësuar në shërbimet e pagesave, gjë që është reflektuar në një rritje dyshifrore të përdorimit të pagesave elektronike, duke arritur në 21 pagesa elektronike për frymë [në vit], krahasuar me vetëm dy në vitin 2015”, tha guvernatori i bankës, Gent Sejko, në një njoftim për shtyp vitin e kaluar.
    Një rrugë e gjatë për të bërë?
    Për Semanajn, kjo është shumë poshtë standardit të BE-së, ku shtetet anëtare numërojnë mbi 300 transaksione dixhitale për frymë në vit.
    “Tregtia elektronike është e kufizuar [në Shqipëri],” tha ai. “Platformat ndërkombëtare si Stripe nuk funksionojnë fare në Shqipëri, dhe bizneset e vogla ose të mesme varen nga bankat lokale që ofrojnë porta hyrëse që shpesh janë shumë të kushtueshme për t’u integruar. PayPal ekziston për individët, por nuk është një zgjidhje e integruar për bizneset shqiptare. Kjo do të thotë që tregtia online është e kufizuar dhe bllokon aksesin e Shqipërisë në tregtinë globale dixhitale.”
    Pra, edhe pse kryeministri shqiptar Edi Rama dëshiron të arrijë ritmin me Evropën dhe të bashkohet me BE-në sa më shpejt të jetë e mundur , duket sikur Shqipëria ka ende shumë për të bërë në drejtim të bërjes një shoqëri pa para të gatshme dhe do të duhet më shumë se një dekadë për t’u përshtatur me këtë kulturë të re financiare./DW

  • Trump kërcënon me tarifa të reja për vendet që “diskriminojnë” kompanitë amerikane të teknologjisë

    Trump kërcënon me tarifa të reja për vendet që “diskriminojnë” kompanitë amerikane të teknologjisë

    Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, kërcënoi të martën se do të vendoste tarifa dhe kufizime eksporti për vendet që ai thotë se po synojnë kompanitë amerikane të teknologjisë.

    “Taksat ose ligjet e shërbimeve dixhitale, si dhe rregulloret në tregjet dixhitale, janë hartuar në çdo rast për të diskriminuar ose dëmtuar kompanitë amerikane”, tha zoti Trump nëpërmjet Truth Social.
    Komentet duket se u drejtoheshin posaçërisht vendeve dhe organizatave evropiane që kanë miratuar ligje që rregullojnë shërbimet dixhitale.
    Bashkimi Evropian, për shembull, ka miratuar “Aktin e Tregjeve Dixhitale” (DMA) dhe “Rregulloren e Tregut të Vetëm të Shërbimeve Dixhitale” (DSA), të cilat trajtojnë konkurrencën dhe kontrollin e përmbajtjes.
    Britania gjithashtu vendos një taksë mbi shërbimet dixhitale.
    Nëse masat që “diskriminojnë” kompanitë amerikane nuk hiqen, zoti Trump nuk e përjashtoi vendosjen e “detyrimeve të mëdha doganore shtesë” mbi produktet e vendeve që i zbatojnë ato, si dhe kufizime mbi eksportet e gjysmëpërçuesve dhe teknologjive amerikane për to. “Amerika dhe kompanitë amerikane të teknologjisë nuk janë më ‘kasa e derrkucëve’ ose ‘rrogozi’ i botës”, shkroi ai gjithashtu.
    Në qershor, zoti Trump anuloi negociatat tregtare me Kanadanë për shkak të një takse mbi shërbimet dixhitale që Ottawa planifikonte të fuste dhe që kryesisht kishte të bënte me gjigantët shumëkombësh amerikanë, si Alphabet, Amazon dhe Meta. Qeveria kanadeze e anuloi masën disa 24 orë më vonë.

    Top Channel

  • BE përshpejton planet për euron dixhitale pasi SHBA miraton ligjin për stablecoin

    BE përshpejton planet për euron dixhitale pasi SHBA miraton ligjin për stablecoin

    Shqetësimi mbi konkurrueshmërinë ngre mundësinë e përdorimit të blockchain publik në vend të atij privatZyrtarët e BE-së po përshpejtojnë planet për një euro dixhitale, sipas personave të përfshirë në diskutime, pasi një ligj i ri i SHBA-së për monedhat dixhitale të qëndrueshme thelloi shqetësimet në lidhje me konkurrueshmërinë e një monedhe dixhitale europiane. Monedhat dixhitale të qëndrueshme, të njohura si stablecoin, janë një lloj token dixhital i lidhur në raportin 1:1 me një valutë sovrane dhe i mbështetur nga rezerva si obligacionet qeveritare.Kongresi i SHBA-së muajin e kaluar miratoi një ligj historik që mbikëqyr tregun e stablecoin prej 288 miliardë dollarësh, i cili dominohet kryesisht nga dollari, pas lobimit të gjerë nga industria e kriptove.Një person i përfshirë në diskutime tha se që kur u miratua i ashtuquajturi Akti i Gjeniut (Genius Act), zyrtarët e BE-së kishin “ripërpunuar planet për euron dixhitale”.Njerëz të njohur me çështjen shtuan se zyrtarët tani po shqyrtonin drejtimin e një euro dixhitale në një blockchain publik si Ethereum ose Solana në vend të një blockchain privat, gjë që pritej më parë, për shkak të shqetësimeve për privatësinë. Miratimi i shpejtë i ligjit amerikan “shqetësoi shumë njerëz”, tha një person, duke shtuar: “Ata po thonë, ‘Le të nxitojmë, le të shtyjmë’”.Banka Qendrore Europiane ka punuar për disa vite për krijimin e mundshëm të një versioni dixhital të euros, i cili do të ishte i lirë për t’u përdorur në të gjithë Eurozonën.Mbështetësit thonë se një monedhë e tillë dixhitale do t’u jepte njerëzve akses në një formë pagese të mbështetur nga banka qendrore, ndërsa përdorimi i parave të gatshme bie, si dhe do të promovonte euron globalisht.Zyrtarët e BE-së tani janë të shqetësuar se legjislacioni i ri amerikan do të nxisë përdorimin tashmë në rritje të tokenëve të denominuar në dollarë dhe besojnë se një euro dixhitale është e nevojshme për të mbrojtur dominimin e monedhës në të gjithë kontinentin.“Po fillon të gjenerojë biseda që nuk ishin në vend para Aktit të Gjeniut”, tha një nga personat.Piero Cipollone, anëtar i bordit ekzekutiv të BQE-së, tha në prill se promovimi nga ana e qeverisë amerikane i monedhave të qëndrueshme të mbështetura nga dollari “ngre shqetësime për stabilitetin financiar dhe autonominë strategjike të Europës”.Ai shtoi se kjo mund të rezultojë në “zhvendosjen e depozitave në euro në Shtetet e Bashkuara dhe në një forcim të mëtejshëm të rolit të dollarit në pagesat ndërkufitare”.Kompanitë e kriptovalutave Circle dhe Tether janë ndër ato që përdorin stablecoin të lidhura me dollarin, ndërsa bankat amerikane si Citi dhe JPMorgan Chase po shqyrtojnë lançimin e tyre.Monedhat dixhitale të bankave qendrore janë forma dixhitale të parave publike. Kina është më përpara me tokenin e saj, ndërsa Mbretëria e Bashkuar po shqyrton krijimin e një paundi dixhital.Disa monedha të qëndrueshme të denominuara në euro janë lançuar, më e madhja prej të cilave drejtohet nga Circle dhe ka një kapitalizim tregu prej 225 milionë dollarësh. Por krijimi i një tokeni nga vetë BQE-ja do të çimentonte angazhimin e rajonit ndaj aseteve dixhitale.“Europa nuk mund të përballojë të mbështetet tepër në zgjidhjet e pagesave të huaja”, tha Cipollone në prill.Nëse euro dixhitale do të funksiononte në një blockchain publik, ajo do të mund të tregtohej kudo, gjë që mund të rriste qarkullimin dhe përdorimin e saj. Por zyrtarët janë të kujdesshëm në lidhje me përdorimin e blockchain-eve ekzistuese sepse transaksionet janë publike, duke ngritur shqetësime për privatësinë.Përdorimi i një blockchain publik ështe “padyshim diçka që zyrtarët e BE-së po e marrin më seriozisht tani”, tha njëri prej personave.Një person tjetër tha se një euro dixhitale në formën e saj të pritur gjerësisht, private, do të dukej “shumë më shumë si ajo që po bën banka qendrore kineze sesa ajo që po bëjnë kompanitë private në SHBA”, duke iu referuar tokenit të Bankës Popullore të Kinës, i cili drejtohet privatisht.BQE u shpreh se po shqyrtonte teknologji të ndryshme, si të centralizuara ashtu edhe të decentralizuara, në zhvillimin e euros dixhitale dhe se një vendim për këtë çështje nuk ishte marrë ende. / FTKy është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.

  • Një gjigant teknologjik në krizë dixhitale: Pse Japonia ngeci pas

    Një gjigant teknologjik në krizë dixhitale: Pse Japonia ngeci pas

    Në imagjinatën botërore, Japonia lidhet me teknologjinë futuriste: robotë, metro ultra-moderne, trena me shpejtësi marramendëse. Por paradoksalisht, vendi i “inovacionit” ende mbështetet në teknologji të vjetruara si makinat e faksit dhe dokumentet në letër.

    Pandemia e Covid-19 nxori më qartë në pah këtë kontrast. Ndërsa shumë shtete implementuan shpejt zgjidhje dixhitale për shëndetësinë dhe administratën, Japonia u përball me vështirësi të mëdha. Përhapja e burokracisë dhe mungesa e sistemeve online e vonuan reagimin kombëtar. Vetëm në maj të vitit 2020 u hap një portal për raportimin e rasteve të reja.

    Nga lidere teknologjike në vite ’70–’80 te ngecja dixhitaleNë të kaluarën, kompani si Sony, Panasonic, Toyota apo Nintendo dominuan botën. Produkte si Walkman, Donkey Kong apo Mario Bros e bënë Japoninë sinonim të inovacionit. Por ndërsa vendet e tjera kaluan në një ekonomi të bazuar në softuer dhe shërbime, Japonia mbeti e përqendruar tek hardueri. Rezultati: një hendek i madh dixhital në shërbimet publike.

    Pse?

    Administrata publike ka shkrim-lexim të ulët dixhital.

    Shumë procese janë të lidhura me dokumente në letër dhe pulla tradicionale hanko.

    Korporatat shmangin rrezikun dhe e marrin vendimmarrjen ngadalë.

    Një popullsi në plakje ka pak presion për ndryshim.

    Bizneset e vogla nuk kanë parë arsye të kalojnë nga faksi tek kompjuteri.

    Edhe tentativa për modernizim ka pasur tone ironike: Ministria e Transformimit Dixhital ka kërkuar mendime për “metaverse” përmes një skedari Excel që duhej plotësuar e dërguar me email – duke shkaktuar tallje të gjera.

    Një garë me kohënQeveria ka krijuar Agjencinë Dixhitale dhe synon të eliminojë përdorimin e faksit në zyrat shtetërore, por vetëm ky plan ka hasur mbi 400 ankesa nga ministritë. Ndërkohë, ekspertët thonë se Japonisë do t’i duhen të paktën 5–10 vite për të arritur standardet e vendeve perëndimore.

    Megjithatë, ka shenja ndryshimi: pagesat pa kontakt po pranohen gjithnjë e më shumë, kompanitë po investojnë në shërbime online, dhe administrata po bën hapa të ngadaltë por të qëndrueshëm drejt reformës. Sfida kryesore? Teknologjia ndryshon aq shpejt sa çdo vonesë e bën arritjen edhe më të vështirë./KultPlus.com

  • Si të mbyllet hendeku i aftësive dixhitale, mesazhet nga tre drejtues globalë

    Si të mbyllet hendeku i aftësive dixhitale, mesazhet nga tre drejtues globalë

    Mungesa e aftësive dixhitale po bëhet një nga pengesat më të mëdha për konkurrueshmërinë e tregut të punës dhe për rritjen ekonomike afatgjatë.Në një periudhë kur teknologjia dhe inteligjenca artificiale po ndryshojnë mënyrën si jetojmë dhe punojmë, tre drejtues ndërkombëtarë: Simon Brown (EY), Jo O’Driscoll-Kearney (Majid Al Futtaim) dhe Pat Yongpradit (Code.org / TeachAI), kanë ndarë praktikat dhe vizionin e tyre për të mbyllur këtë hendek dhe për të përgatitur forcat e reja të punës për realitetin e ri.Sipas të dhënave të Forumit Ekonomik Botëror, rreth 450 milionë të rinj, 7 në 10, mbeten jashtë përfshirjes së plotë në ekonomi për shkak të mungesës së aftësive të nevojshme.Studimet tregojnë se afërsisht gjysma e studentëve ndihen të papërgatitur për të punuar në mjedise ku përdoret inteligjenca artificiale (IA), ndërsa 58% pranojnë se nuk kanë njohuri të mjaftueshme për këtë teknologji. Kjo përbën një problem serioz për ekonomitë që kërkojnë të përfitojnë nga potenciali i IA, ndërkohë që raporti “Future of Jobs 2025” parashikon se deri në vitin 2030, kjo teknologji do të ndikojë në mënyrën e punës për gati 90% të bizneseve në mbarë botën.Ekspertët bien dakord se zgjidhja nuk qëndron vetëm te përvetësimi i aftësive teknike si analiza e të dhënave, siguria kibernetike apo programimi. Po aq të rëndësishme janë të ashtuquajturat “power skills”: kurioziteti, përshtatshmëria, aftësitë udhëheqëse dhe mësimi i vazhdueshëm, të cilat i mundësojnë individit jo vetëm të kuptojë teknologjinë, por ta përdorë atë në mënyrë krijuese, strategjike dhe etike.Pat Yongpradit thekson se mësuesit dhe prfesorët duhet të jenë shembuj në përdorimin e IA. Mësuesit dhe trajnerët, sipas tij, duhet të zhvillojnë së pari vetë kompetencat dixhitale, për të udhëhequr dhe frymëzuar të tjerët.Për të, suksesi nuk matet me numrin e certifikatave të marra, por me ndikimin konkret që aftësitë kanë në mirëqenien e individit dhe në përmirësimin e rezultateve në punë apo në studime.Jo O’Driscoll-Kearney shikon si të domosdoshme ndërtimin e një kulture të qëndrueshme të aftësive dixhitale brenda kompanive. Në organizatën e saj, trajnimi nuk kufizohet në klasa tradicionale, por zhvillohet përmes simulimeve, vizitave në startup-e dhe ‘mikro-leksioneve’ të shpërndara në platforma të thjeshta si WhatsApp.Sipas saj, treguesi i vërtetë i suksesit është integrimi i shpeshtë dhe i natyrshëm i IA në detyrat e përditshme të punonjësve, jo thjesht përfundimi formal i kurseve.Simon Brown, nga ana tjetër, nënvizon rëndësinë e eksperimentimit të vazhdueshëm dhe të personalizimit të trajnimeve sipas roleve dhe nevojave konkrete të ekipeve.Ai sugjeron që materialet mësimore të përditësohen në kohë reale, në mënyrë që të pasqyrojnë zhvillimet më të fundit teknologjike dhe praktikat më të mira të industrisë. Për Brown, kjo qasje siguron që të mësuarit të mbetet i rëndësishëm dhe i lidhur ngushtë me realitetin e tregut.Mesazhi i përbashkët nga këta tre drejtues është i qartë: mbyllja e hendekut të aftësive dixhitale nuk është detyrë e një sektori të vetëm, por kërkon një partneritet të fortë midis arsimit, biznesit dhe politikëbërjes.Vetëm përmes një qasjeje të integruar, ku aftësitë teknike shoqërohen me kompetenca njerëzore dhe kulturore, të rinjtë do të mund të shndërrohen në një forcë pune jo vetëm të aftë për të përballuar ndryshimet, por edhe për të udhëhequr inovacionin dhe zhvillimin ekonomik në dekadat e ardhshme. / WEF, Shqip.alKy është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.

  • Tirana, një nga dhjetë vendet më të mira në Europë për nomadët dixhitalë

    Tirana, një nga dhjetë vendet më të mira në Europë për nomadët dixhitalë

    Komuniteti global i nomadëve dixhitalë ka kaluar shifrën e 40 milionë personave në vitin 2025, sipas DemandSage, një rritje prej 149% që nga viti 2019.“Stili i jetesës si nomad dixhital është krijimi i një jete që ndërthur fleksibilitetin profesional me eksplorimin personal,” shpjegon Keith Spencer nga FlexJobs. Qytetet më tërheqëse për këtë mënyrë jetese ofrojnë lidhje të mirë interneti, kosto të ulëta jetese, kulturë të pasur dhe komunite për punonjësit në distancë.Ai shton se për të bërë një zgjedhje tëmirë, duhen marrë parasysh edhe elementë si përputhshmëria e orës me klientët, infrastruktura, gjuha dhe aspektet tatimore. Sipas tij, jeta si nomad kërkon planifikim, stabilitet financiar dhe përshtatje, por liria që ofron tejkalon këto sfida.Media amerikane Travel + Leisure ka përpiluar një listë me 10 destinacionet më të mira në Europë për nomadët dixhitalë, bazuar në përvojat e punonjësve në distancë dhe emigrantëve, dhe Tirana zë një vend të veçantë mes tyre.Tirana, ShqipëriKryeqyteti shqiptar po ngjitet shpejt në hartën e destinacioneve më tërheqëse për punonjësit remote. Në krahasim me qytetet e mbipopulluara të Europës, Tirana ofron një kombinim unik të përballueshmërisë ekonomike, autenticitetit dhe energjisë urbane në zhvillim. Është një vend që po tërheq gjithnjë e më shumë profesionistë ndërkombëtarë, jo vetëm për çmimet e ulëta, por edhe për mikpritjen dhe stilin e jetesës që ofron.Ajo që e bën Shqipërinë veçanërisht të favorshme është politika e saj e hapur ndaj shtetasve amerikanë: ata mund të qëndrojnë deri në një vit pa vizë, pa nevojë për aplikime apo dokumentacion shtesë. Pas kësaj periudhe, mund të aplikojnë për një leje qëndrimi, një proces që është relativisht i thjeshtë dhe mund të kryhet online.Për nomadët që kërkojnë të vendosen për disa muaj apo më shumë, Tirana ofron gjithçka që u nevojitet: ambiente bashkëkohore për punë, kafene të shumta me internet të mirë dhe mundësi të shumta për të eksploruar brenda dhe përreth qytetit.Ndërsa qytete të tjera europiane po përballen me rritje çmimesh dhe mungesë hapësirash të lira për banim, Tirana ofron një alternativë më të qetë dhe më të përballueshme për të njëjtën mënyrë jetese fleksibël. Kombinuar me një skenë kulturore në zhvillim, komunitet ndërkombëtar në rritje dhe infrastrukturë në përmirësim, ajo është kthyer në një pikë të nxehtë për nomadët dixhitalë që kërkojnë të punojnë në distancë pa sakrifikuar cilësinë e jetës.Nëntë vendet e tjera që u renditën në listëMadeira, PortugaliMe klimë të butë dhe një “fshat për nomadët dixhitalë” në Ponta do Sol, është një destinacion i strukturuar për punonjësit remote që duan komunitet dhe natyrë.Kotor, Mali i ZiNjë qytet mesjetar me ritëm të qetë jete dhe pamje mahnitëse. Mali i Zi ofron leje njëvjeçare qëndrimi për të huajt.Pistoia, ItaliPerlë e fshehur në Toskanë me lidhje të mira hekurudhore dhe atmosferë relaksuese. Italia ka vënë në zbatim një vizë të posaçme për nomadët dixhitalë.Pragë, ÇekiQytet me histori, jetë nate dhe çmime të arsyeshme. Nomadët dixhitalë mund të aplikojnë për licencë tregtare si profesionistë të lirë.Bratislavë, SllovakiQytet i vogël dhe i qetë, i pështatshëm për ata që kërkojnë fokus në punë pa shumë shpërqendrime.Ljubljanë, SlloveniE pastër, e sigurt dhe me shumë ambjente në natyrë për fundjava relaksuese, Ljubjana ofron leje qëndrimi për të vetëpunësuar.Dubrovnik, KroaciI njohur për muret e lashta dhe pamjet nga Adriatiku. Kroacia ka vizë për nomadët dixhitalë që lejon qëndrime deri në 18 muaj.Athinë, GreqiKombinon historinë me gjallërinë urbane. Qyteti ofron vizë për nomadët dixhitalë me të ardhura të mjaftueshme mujore.Tallin, EstoniNjë nga pionierët në vizat për nomadët dixhitalë. Ofron infrastrukturë teknologjike të përparuar dhe kushte të mira për punë në distancë./ Travel + LeisureKy është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.

  • Ëndrra e Edi Ramës për një Shqipëri pa para “cash”

    Ëndrra e Edi Ramës për një Shqipëri pa para “cash”

    Edi Rama

    TIRANË- Në një vend ku paratë e gatshme janë mbret, ambicia e kryeministrit Edi Rama për ta bërë Shqipërinë një vend pa para “cash” deri në vitin 2030 do ta kthente shoqërinë përmbys. Për vite me radhë, shqiptarët kanë preferuar t’i mbajnë paratë e tyre nën dyshek — pranë AK-47-shit të tyre, siç thuhet për shaka. Por nëse Rama dëshiron, Shqipëria do të bëhet ekonomia e parë pa para cash në botë. Një pjesë e madhe e arsyes për këtë është se për momentin shumë transaksione ndodhin nën banak.
    “Eliminimi i parave të gatshme është një përparësi për vendet me informalitet të lartë dhe sasi destabilizuese të parave të paligjshme në sistemin financiar”, tha Selami Xhepa, profesor i shkencave ekonomike në Universitetin e Tiranës.
    Problemi është se sistemi bankar dhe shoqëria mund të mos jenë gati për të ndërmarrë këtë hap. Shumica e shqiptarëve preferojnë t’i menaxhojnë kursimet e tyre jashtë sistemit bankar, duke i fshehur kartëmonedhat dhe duke këmbëngulur që të bëjnë pagesa cash sa herë që të jetë e mundur. Edhe në guidat turistike për Shqipërinë, shprehja “paraja është mbret” shfaqet shpesh si këshillë për vizitorët. Edhe pse shumica e dyqaneve ose restoranteve më të mëdha pranojnë karta, kafenetë, sallonet e bukurisë, butikët, kompanitë e telekomunikacionit dhe dyqanet ushqimore nuk e bëjnë. Në një dyqan rrobash në qendër të Tiranës, kur POLITICO u përpoq të paguante me një kartë dixhitale, arkëtari dukej i hutuar dhe pyeti: Ke cash?
    Histori të ngjashme hasi edhe në taksi dhe në autobus, madje në urban fatorinoja e talli dhe përsëriti me zë të lartë: 40 lekë. Qeveria e qendrës së majtë dëshiron ta çlirojë Shqipërinë nga ajo që raporti i vendit i Komisionit Evropian për vitin 2024 e përshkroi si një “ekonomi e madhe informale” që pengon biznesin dhe konkurrencën (për të mos përmendur uljen e të ardhurave tatimore). 
    Spiro Brumbulli, sekretari i përgjithshëm i Shoqatës së Bankave Shqiptare, i tha POLITICO-s se qeveria dhe institucionet do të hartojnë një plan për të hapur rrugën për pagesa pa para në dorë.
    Kapërcimi i traumës bankare në Shqipëri
    Një nga problemet është se shqiptarët thjesht nuk i pëlqejnë bankat. Një anketë e kohëve të fundit nga Shoqata Shqiptare e Bankave zbuloi se vetëm 34 përqind e popullsisë u besonte. Banka Botërore raportoi se më pak se 50 përqind e shqiptarëve kanë një llogari bankare. Banka e Shqipërisë thotë se 78 përqind “kanë akses” në një llogari bankare, më pak se mesatarja evropiane prej 96 përqind.
    Jo të gjithë janë të bindur se plani ka kuptim. Genc Pollo, bashkëthemelues i Partisë Demokratike të opozitës dhe ish-zëvendëskryeministër, i tha POLITICO-s se përpjekja për të mbyllur zonat gri të ekonomisë duke ndaluar paratë e gatshme ishte “si të vrisje pula duke përdorur artileri”. Ai e quajti idenë një “sulm ndaj lirisë personale të kartëmonedhave”.
    Ndërsa ai pranoi se bankat shqiptare mund të jenë “të ngathëta dhe të shtrenjta”, rregullimi më i zgjuar dhe më shumë konkurrencë nga platformat e parave online dhe kriptovalutat do të ishin një rrugë më e mirë sesa ndalimi i parave të gatshme. Ai u shpreh shpresëpak se një shoqëri pa para të gatshme do të zvogëlonte pastrimin e parave.
    Erald Kapri, një anëtar i sapozgjedhur i parlamentit për Partinë e Mundësive të qendrës së djathtë, i tha POLITICO-s se dyshonte se politika ishte në lojë.
    “Është thjesht një nga ato ide të Ramës për të tërhequr vëmendjen dhe për të shpërqendruar vëmendjen nga problemet reale të vendit, siç janë korrupsioni ose kostoja e lartë e jetesës”, tha ai.
    Trauma post-komuniste
    Ideja e kalimit gjithnjë e më shumë pa para në dorë po ndiqet nga shumë vende të zhvilluara, si Suedia, Estonia dhe Irlanda. Megjithatë, Shqipëria është një çështje tjetër dhe skepticizmi publik është i kuptueshëm. Pas rënies së komunizmit në fillim të viteve 1990, bankat dhe institucionet financiare, së bashku me “kompanitë e investimit”, filluan të shfaqeshin dhe të premtonin norma interesi tepër të larta deri në 19 përqind për depozitat.
    Disa firma u rritën shpejt dhe në kulmin e kësaj çmendurie, një në gjashtë shqiptarë kishin investuar para – në shumë raste, të gjitha kursimet e jetës së tyre – në skemat piramidale. Investitorët e hershëm morën pagesa bujare, por këto u bënë gjithnjë e më të rralla.
    Deri në janar të vitit 1997, firmat e para filluan të falimentonin, duke i shtyrë shqiptarët të përpiqeshin të tërhiqnin fondet e tyre në masë, duke krijuar një rreth vicioz. Deri në mars, vendi ishte në kaos dhe kishte filluar rebelimi. Ushtarët dhe policia braktisën postet e tyre, dhe turma shqiptarësh të zemëruar e të pafuqishëm akuzuan qeverinë se nuk i kishin ndaluar mashtrimet.
    Rreth 2,000 njerëz u vranë në përleshjet midis qytetarëve dhe autoriteteve. Në total, u humbën rreth 1.2 miliardë dollarë – ekuivalente me gjysmën e PBB-së në atë kohë. Kjo periudhë shkaktoi valë migrimi që e ktheu vendin vite prapa në zhvillimin e tij dhe shkatërroi besimin e qytetarëve te institucionet bankare dhe tek shteti.
    Banka të shtrenjta
    Gjatë pothuajse tre dekadave që kanë kaluar që atëherë, bankat nuk kanë arritur qëllimin e duhur kur bëhet fjalë për rindërtimin e besimit. Një pjesë e problemit, tha profesori Xhepa, është se bankat ofrojnë pak përfitime dhe janë të kushtueshme për t’u përdorur. Kjo i dekurajon njerëzit nga hapja e llogarive dhe përdorimi i kartave bankare dhe transfertave dixhitale.
    “Shumica “kanë mbajtur norma interesi diskriminuese. Të larta për kreditimin dhe shumë të ulëta për kursimet. Pagesat ndërkombëtare kanë pasur gjithashtu tarifa të larta, duke dekurajuar transfertat nga emigrantët.”
    Pagesat dixhitale vendase midis bankave shqiptare kanë tarifa të larta transaksionesh (kostoja e dërgimit të 500 eurove ishte deri në 50 euro, këtë e provoi vetë gazetari i POLITICO-s), ndërsa tarifat për format e tjera të transaksioneve mund të jenë po aq të larta sa kostoja. Kurset e këmbimit bankar midis lekut dhe euros janë gjithashtu të njohura për mungesën e konkurrencës. Edhe në dyqane, bizneset nuk e pranojnë faktin që duhet të paguajnë deri në 3.5 përqind për transaksion për çdo herë që përdorin kartat.
    Brumbulli, i shoqatës së bankave, tha se disa biznese madje u faturojnë klientëve kosto shtesë për pagesat që u mbajnë me kartë. Kjo i ndihmon bizneset të shmangin taksat, pasi pagesat me para në dorë shpesh nuk regjistrohen në arkë.
    Guvernatori i Bankës së Shqipërisë, Gent Sejko, nuk pranoi të komentojë.
    Ndërsa ambicia për të kaluar në sistemin pa para të gatshme deri në vitin 2030 është e guximshme, suksesi varet ende nga futja e një infrastrukture pagesash dixhitale me kosto të ulët dhe të lehtë për t’u aksesuar — duke përfshirë potencialisht një monedhë dixhitale të bankës qendrore.
    Edhe pse Banka e Shqipërisë ka studiuar monedha të tilla dhe stablecoin-e — një lloj kriptomonedhe — si mjete të mundshme, nuk ka ende një plan zyrtar. Pa një plan të hartuar për mekanizma të tillë, plani i Ramës rrezikon të mbetet vetëm në aspiratë./ZËRI
    Marrë nga Politico

  • Në Greqi, orët shtesë të deklaruara dyfishohen falë kartës dixhitale të punës

    Në Greqi, orët shtesë të deklaruara dyfishohen falë kartës dixhitale të punës

    Përdorimi i kartës dixhitale të punës përkon me një rritje spektakolare të orëve shtesë të deklaruara, të ardhurave të fondeve të sigurimeve shoqërore nga puna jashtë orarit, puna natën dhe gjatë festave, si dhe të ardhurave të punonjësve.Në pesë muajt e parë të vitit, orët shtesë tejkaluan 2 milionë, ndërsa gjatë gjithë vitit 2024, orët shtesë të deklaruara kishin arritur vetëm në 1 milion.Në mënyrë kumulative, nga viti 2021 – kur për gjashtë muaj rresht ekonomia greke ishte ende në mbyllje – e deri në fund të vitit 2024, kur pothuajse të gjitha sektorët ishin përfshirë në sistemin e kartës dixhitale, ku janë ende edhe sot, orët shtesë të raportuara arritën në 4 milionë. Vetëm në pesë muajt e parë të vitit 2025, orët shtesë arritën në 2.1 milionë.Rritja e punësimit, sidomos e punësimit të ligjshëm dhe kryesisht me kohë të plotë, rritja e pagave dhe përdorimi i kartës dixhitale kanë dhënë rezultate spektakolare në tregun vendas të punës. Kjo po ndodh pikërisht në një kohë kur, prej muajit prill, Ministria e Punës, me vendim të ministres Niki Kerameus, ndërmori hapa për të lehtësuar më tej kostot jopagë, me përfitime për punonjësit, bizneset dhe Entin e Vetëm të Sigurimeve Shoqërore (EFKA), siç dëshmohet nga të dhënat zyrtare.Llogaritja e kontributeve të sigurimeve shoqërore për orët shtesë, punën natën dhe punën gjatë festave apo të dielave për punonjësit me kohë të plotë bëhet mbi pagën orare që i korrespondon një dite pune prej tetë orësh, pa përfshirë shtesën për këto raste të veçanta të orarit të punës. Kjo rregullore nuk ndikon në rritjen e pagesës së punonjësve për punën shtesë, e cila vazhdon të paguhet si më parë. Ndikimi është vetëm në llogaritjen e kontributeve të sigurimeve shoqërore.Megjithatë, të ardhurat e EFKA-s gjithashtu rezultojnë të jenë rritur, ndërkohë që në të kundërt do të pritej një rënie.Tre sektorët me më shumë orë shtesë të regjistruara, sipas të dhënave të kartës dixhitale në bazën e të dhënave Ergani, janë industria, tregtia me pakicë dhe shërbimet ushqimore, ndërsa sektorët e tjerë të integruar (supermarketet, turizmi, kompanitë e sigurimeve, bankat, kompanitë e sigurisë dhe shërbimet publike) vijnë më pas.Rreth 81% e të gjitha orëve shtesë të regjistruara gjatë periudhës janar–prill 2025 vijnë nga këto tre sektorë. Shifra përkatëse për katër muajt e parë të vitit 2024 kishte qenë 75%. Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.

  • Metoda 20-20-20/ Si të bëjmë ‘detox’ nga pajisjet dixhitale. Sidomos për sytë

    Metoda 20-20-20/ Si të bëjmë ‘detox’ nga pajisjet dixhitale. Sidomos për sytë

    Kalimi në “modalitetin avion”, fikja e pajisjeve, shkëputja totale nga interneti. Rikthimi te natyra, përqafimi i pemëve, meditimi me dritaret hapur. Mësimi për të ndier frymëmarrjen që shëron ose, pse jo, arratisja imagjinare drejt një ishulli pa Wi-Fi (ashtu si në The White Lotus 3) për të shpëtuar shëndetin tonë – dhe atë të syve tanë.

    Në fakt, një metodë që funksionon vërtet ekziston: quhet metoda 20-20-20. Është e thjeshtë, inteligjente dhe efektive. Dhe mbi të gjitha: mund të zbatohet edhe teksa pret që kolegu të përgjigjet në Whatsapp. Nuk ka të bëjë me yoga për sytë, as me zhytje në pishinat termale më të afërta. Është një truk i vogël për të kaluar kohën në mënyrë të ndërgjegjshme dhe për të lehtësuar tensionin që shkaktohet në sy nga monitorët dhe ekranet dixhitale.

    Çfarë është metoda 20-20-20?

    Shumë më e lehtë nga sa mendon: çdo 20 minuta, bëj një pushim prej 20 sekondash, dhe shiko një objekt që ndodhet rreth 6 metra larg (pra 20 këmbë – nga këtu vjen edhe emri).
    Ka kaq shumë përfitime në një gjest kaq të vogël! Sipas profesoreshës Daniela Oehring nga Universiteti i Plymouth, kjo praktikë ndihmon në relaksimin e muskujve të syrit, parandalon tharjen e syve, mjegullimin e shikimit dhe ul rrezikun që në fund të ditës të kërkosh në Google: “pse po shoh gjërat dyfish?”.

    Në fakt, edhe praktikat e urtëve tibetianë përfshijnë ushtrime që fokusojnë vështrimin dhe qetësojnë muskujt e syve.

    Këtë fenomen e quajmë “lodhje dixhitale e syve”, dhe nuk është aspak një term i ekzagjeruar: nëse ndien sytë që djegin, kapakë të rënduar,  dhimbje koke dhe një dëshirë të papërmbajtshme për ta mbyllur laptopin me një gjest dramatik — ndoshta je një nga shumë viktimat e tij.
    Madje, sot ekzistojnë manuale të tëra ku këshillohet edhe “të mos harrosh të hapësh dhe mbyllësh sytë” (sepse para ekraneve, ne praktikisht harrojmë të pulitim sytë!).

    Si ta optimizosh ritualin 20-20-20?

    Për ta bërë metodën edhe më të këndshme, ktheje në një ritual të vogël “mindful chic”:
    Gjatë pushimit 20-sekondësh, shiko diçka të bukur — një lule në tavolinë, një poster japonez, ose thjesht qiellin (edhe ai gri ka hijeshinë e vet).
    Nëse dëshiron një version më të avancuar, shoqëroje me një filxhan çaj jeshil me aromë jasemini dhe një muzikë të lehtë medituese. Voilà: një pushim i vogël spa për sytë dhe mendjen.

    Disa këshilla për një mjedis pune më të shëndetshëm:

    Ekrani duhet të jetë në distancë të një krahu dhe pak më poshtë nivelit të syve.

    Karrigia duhet të jetë aq e rehatshme sa të ndihesh si në një përqafim të ngrohtë.

    Ndriçimi? I butë, i ngrohtë dhe i drejtuar mirë.

    Një lagështues dhe pastrues ajri janë kthyer në aksesorë të domosdoshëm për mirëqenie të plotë në ambientet e punës.

    Ekranet nuk do të fiken, por ndërgjegjësimi ynë duhet të qëndrojë i ndezur.

    Nuk ke nevojë të çinstalosh Instagram-in ose të bësh ndonjë betim për largim total nga rrjetet sociale.

    Mjafton që çdo 20 minuta të ndalesh, të marrësh frymë dhe të kujtosh se përtej çdo feed-i ka një botë reale që pret të shihet me sytë tanë të shëndetshëm.