Në analizën e saj, ekspertja e teknologjisë Denisa Kele e cilësoi projektin qeveritar Diella si një ‘meme teknologjike’, një koncept që duket modern në sipërfaqe por që fsheh problematika të thella. Shqetësimi kryesor i saj lidhet me buxhetin e planifikuar prej 200 milionë eurosh, një shifër që ajo e konsideron të ekzagjeruar për funksionalitetet e premtuara.
Megjithatë, thelbi i kritikës së Keles qëndron te vendimi për ta ndërtuar Diellën si një sistem me kod të mbyllur (‘closed-source’). Ajo shpjegon se kjo do të thotë që askush jashtë një rrethi të vogël nuk do të ketë mundësi të verifikojë se si funksionon saktësisht algoritmi, si programohet apo cilat udhëzime i jepen. ‘Kur kodi është i mbyllur, ne përballemi me një kuti të zezë. Nuk kemi asnjë ide se si vendosen kriteret për të përzgjedhur një kompani në një tender publik’, thekson ajo.
Duke përdorur një analogji të thjeshtë, ajo e krahason situatën me një restorant ku klienti helmohet, por kuzhinieri refuzon të tregojë përbërësit e pjatës, duke e bërë të pamundur gjetjen e shkakut dhe zgjidhjen. Në të kundërt, një sistem ‘open-source’ do të ishte transparent, duke lejuar ekspertët dhe publikun të auditojnë kodin dhe të sigurohen që proceset janë të drejta dhe paanshme. Mungesa e kësaj transparence, sipas saj, e kthen Diellën nga një mjet progresi në një armë potenciale për të sofistikuar dhe fshehur korrupsionin në prokurimet publike, duke favorizuar kompani të paracaktuar me anë të komandave të fshehura brenda sistemit.
Kele:
Ajo që, ajo që unë kuptoj dhe që jam e sigurt që do vazhdoj të funksionojë në të njëjtën mënyrë. Pra praktikisht krijimi i diellës do t’i jepte qeverisë kosto më të ulëta. Do t’i jepte qeverisë ndoshta një kat apo në shpenzimet administrative të personave dhe unë kam përshtypjen dhe shoh që institucionet tona apo administrata jonë publike vazhdon të mbingryhet me punësime të reja, gjë që nuk shkon paralelisht me arsyen për të cilën është krijuar, po e them, Di ella. Nuk e kam parë asnjëherë diellën si përveç PR-it, nuk e kam parë asnjëherë, duke parë mënyrën se si është krijuar dhe sa e fshehtë në thonjëza ka mbetur krijimi i saj, pra kush është pas kësaj, mënyrën se si ajo do t’i marri informacionet.E mbi të gjitha, ajo të cilën neve që ne e kemi diskutuar patjetër, ka qenë mënyra se si diella është krijuar, pra që është me një source të mbyllur. Në momentin që është me një source të mbyllur do të thotë që askush nuk e ka idenë se si programohet dhe po flasim për një proces tenderimi. Pra në procesin e tenderimit çdo gjë duhet të jetë transparente. Transparent mënyra se si asaj i vendosen kriteret për përzgjedhjen e një tenderi të caktuar.
Pra kush është personi që vendos kriteret në përzgjedhjen e tenderit. Pra, në momentin që diella do fillojë funksionalitetin e saj për të zgjedhur ato kompanitë që garojnë për një tender të caktuar, unë dua të di si janë vendosur promtet e diellës që diella të përzgjedhi kompaninë X. Sepse në momentin që sorsi është i mbyllur, pra askush nuk sheh se si programohet diella, ekspertët, institucionet të tjera nuk marrin pjesë apo e kanë të pamundur ta shohin dhe në momentin që e kanë të pamundur ta shohin.
E kanë të pamundur të ndërhyjnë në momente të caktuara që ata mendojnë që diçka është duke shkuar keq dhe kjo është ajo që edhe e përditëson diellën dhe e bën që ajo nga pikëpamja e programimit të jetë akoma më, të jetë më e saktë.
