Vazektomia prej kohësh është konsideruar një formë e përhershme, e sigurt dhe efektive e kontracepsionit. Përfitimet e saj zakonisht përmblidhen si një procedurë minimale invazive dhe pothuajse pa rreziqe.
Por kjo ndoshta nuk është e gjithë e vërteta.
Në vitet e fundit, shkalla e kryerjes së vazektomisë në Mbretërinë e Bashkuar është ulur ndjeshëm. Është një prirje e çuditshme, duke qenë se efikasiteti i procedurës nuk ka ndryshuar. Ajo që ndoshta ka ndryshuar është mënyra se si burrat flasin për të. Jo në zyrat e mjekëve, por online.
Si studiues i inteligjencës artificiale që punoj me të dhëna të mëdha publike, unë udhëhoqa një studim në vitin 2025 duke përdorur përpunimin natyror të gjuhës (NLP), një degë e inteligjencës artificiale që analizon modelet në gjuhën njerëzore, për të shqyrtuar mijëra postime nga r/vasectomy dhe r/postvasectomypain, të cilat janë nënsubreddite (forume diskutimi me tema të caktuara) në Reddit, një platformë ku përdoruesit ndajnë dhe komentojnë përmbajtje në komunitete të specializuara.
Qëllimi im nuk ishte të jap një opinion mjekësor për urologjinë (nuk jam ai lloj doktori), por të shqyrtoj tonin emocional dhe rezultatet e vetëraportuara në hapësira digjitale ku përdoruesit flasin hapur dhe në kohë reale.
Frikë, pendesë dhe dhimbje?
Reagimi emocional më i zakonshëm ndaj vazektomisë, qoftë në fazën e mendimit apo pas kryerjes së saj, është frika. Për ta vlerësuar këtë, përdorëm një mjet të quajtur NRClex, një klasifikues emocionesh i trajnuar nga turma. Ky është një model IA i trajnuar mbi mijëra shembuj të etiketuar për të zbuluar tonin emocional në tekst. Ai zbuloi se “frika” dominonte mbi 70% të përmbajtjes së krijuar nga përdoruesit.
Kjo nuk është befasuese. Burrat në Reddit bëjnë pyetje si: “Sa e madhe është dhimbja?”, “Sa zgjat?” dhe “A do të pendohem?” Këto nuk janë shqetësime të rralla: ato janë në qendër të diskutimit.
Ndërsa analiza e përgjithshme e ndjenjave tregon se shumica e përdoruesve raportojnë përvoja pozitive, një pakicë domethënëse shpreh pendesë të thellë dhe dhimbje të vazhdueshme, që ndonjëherë zgjat me vite pas operacionit.
Kjo dhimbje shpesh përshkruhet si sindroma e dhimbjes pas-vazektomisë (PVPS), një gjendje relativisht e panjohur e përcaktuar nga dhimbje e re apo kronike në skrotum që vazhdon për më shumë se tre muaj pas procedurës.
PVPS është pak e kuptuar dhe mund të ketë disa shkaqe: disa anatomike, disa neurologjike dhe disa ende të paqarta. Edhe pse disa autoritete shëndetësore e përshkruajnë atë si “të rrallë”, të dhënat nga Reddit sugjerojnë se ajo mund të jetë më e zakonshme, ose të paktën më shqetësuese, sesa pranohet aktualisht.
Ne analizuam më shumë se 11,000 postime në Reddit dhe zbuluam se fjala “dhimbje” shfaqej në mbi 3700 prej tyre; rreth një e treta. Në shumë raste, dhimbja e përshkruar zgjaste përtej periudhës së pritshme të shërimit. Fjala “muaj” u përmend në gati 900 postime që lidhen me dhimbjen, ndërsa “vit” u përmend në mbi 600.
Kjo është e rëndësishme. Dhimbja pas operacionit zakonisht pritet të zhduket brenda ditëve ose javëve. Por të dhënat tona sugjerojnë se 6%–8% e përdoruesve të Reddit që diskutojnë për vazektominë raportojnë shqetësime afatgjata, një normë që përputhet me vlerësimet më të larta në studimet urologjike. Kërkime më të fundit, përfshirë një studim pas-operativ në shkallë të gjerë, pretendojnë se incidenca mund të jetë shumë më e ulët, ndoshta nën 1%.
Sigurisht, duhet të theksohet se këto janë përvoja të vetëraportuara. Jo çdo përmendje e “dhimbjes” përbën një diagnozë formale të PVPS. Po ashtu, njerëzit që janë të pakënaqur me një procedurë mjekësore priren më shumë të postojnë për të online, një paragjykim i njohur në të dhënat sociale. Megjithatë, vëllimi, qëndrueshmëria dhe intensiteti emocional i këtyre postimeve sugjerojnë se çështja meriton vëmendje më të afërt nga klinicistët dhe studiuesit.
Për më tepër, rreth 2% e postimeve përmendin si “dhimbjen” ashtu edhe “pendesën”, duke nënkuptuar pasoja serioze, potencialisht jetësore, për një grup të vogël por të rëndësishëm njerëzish.
Në r/postvasectomypain, një subreddit i përkushtuar posaçërisht për diskutimin e PVPS, toni është edhe më i zymtë. Jo çuditërisht, 74% e postimeve përshkruajnë dhimbje të vazhdueshme dhe afatgjatë. Gjithashtu, 23% përmendin dhimbje gjatë marrëdhënieve seksuale dhe 27% raportojnë ndryshime në ndjeshmëri.
Postimet në këtë forum gjithashtu përmendin shpesh kirurgjinë e rikthimit të vazektomisë, shumë më tepër sesa ndërhyrje më të specializuara si denervimi mikrokirurgjikal, një procedurë e ndërlikuar për heqjen e nervave që përdoret në rastet e dhimbjes kronike të rëndë të testikujve, zakonisht kur trajtimet e tjera kanë dështuar.
Nga IA te andrologjia: një udhëkryq etik
Pse një profesor i IA-së dhe fizikës po analizon dhimbjen në forume urologjike?
Sepse në botën e sotme digjitale, njerëzit gjithnjë e më shumë i drejtohen platformave si Reddit për këshilla shëndetësore, mbështetje nga bashkëmoshatarët dhe marrje vendimesh, shpesh përpara se të flasin me një mjek. Si studiues i IA-së, besoj se kemi një përgjegjësi për të shqyrtuar se si këto diskutime formojnë kuptimin publik dhe çfarë mund të na mësojnë për sfidat reale të kujdesit shëndetësor.
Në këtë rast, është e mundur që rënia e përdorimit të vazektomisë të jetë e lidhur, të paktën pjesërisht, me ndarjen e hapur dhe emocionale të përvojave negative online. Këto postime nuk janë alarmiste. Ato janë të detajuara, të sinqerta dhe shpesh shumë specifike. Ato përfaqësojnë një lloj prove nga jeta reale që studimet klinike dhe hulumtimet formale nuk e kapin gjithmonë.
Pra, çfarë duhet të marrim nga e gjitha kjo?
Termat si “e rrallë”, që shpesh përdoren në formularët e pranimit dhe bisedat klinike, mund të fshehin kompleksitetin dhe ndryshueshmërinë e përvojave të pacientëve. Dhimbja pas vazektomisë, qoftë e lehtë, e përkohshme, kronike apo shkatërruese, duket se është mjaftueshëm e zakonshme për të kërkuar një komunikim më të qartë dhe të nuancuar.
Ky nuk është një argument kundër vazektomisë. Ajo mbetet një mundësi e sigurt, efektive dhe fuqizuese për planifikimin riprodhues. Por pranimi i informuar në të vërtetë duhet të pasqyrojë si literaturën klinike, ashtu edhe përvojat e atyre që e kanë kaluar procedurën, veçanërisht tani që këto përvoja janë në dispozicion publik në vëllime të mëdha.
Në një botë ku forumet online shërbejnë njëkohësisht si ditarë shëndetësorë, rrjete mbështetjeje dhe regjistra joformalë kërkimesh, duhet t’i marrim seriozisht. Gjuha mjekësore ka rëndësi. Terma si “e rrallë”, “e pazakontë” apo “rrezik i ulët” mbartin peshë të vërtetë emocionale dhe morale. Ato formësojnë pritshmëritë dhe ndikojnë në vendimmarrje.
Nëse edhe një përqindje e vogël e burrave përjetojnë dhimbje afatgjatë pas vazektomisë, ky rrezik duhet të komunikohet qartë, në gjuhë të thjeshtë, idealisht me një gamë përqindjesh të nxjerra nga studime të botuara. / The Conversation – Syri.net
