Lajmidites.com

Tag: dhëmbët

  • Dhëmbët tanë kanë evoluar nga ‘koraca’ e peshqve të lashtë rreth 460 milionë vjet më parë

    Dhëmbët tanë kanë evoluar nga ‘koraca’ e peshqve të lashtë rreth 460 milionë vjet më parë

    Dhëmbët tanë të ndjeshëm e kanë origjinën nga “koraca” e jashtme e peshqve të zhdukur që kanë jetuar 465 milionë vjet më parë, thonë shkencëtarët.

    Në një studim të ri, studiuesit treguan se indi ndijor i zbuluar në ekzoskeletin e peshqve të lashtë është i lidhur me të njëjtin “mjet gjenetik” që krijon dhëmbët tek njerëzit.

    “Kjo na tregon se ‘dhëmbët’ mund të jenë gjithashtu ndijorë edhe kur nuk ndodhen në gojë,” tha në një deklaratë bashkautorja e studimit, Yara Haridy, paleontologe dhe biologe evolucionare në Universitetin e Çikagos. Haridy dhe kolegët e saj publikuan gjetjet e tyre të mërkurën (21 maj) në revistën Nature.

    Fillimisht, studiuesit kishin për qëllim të identifikonin vertebrorin më të hershëm në të dhënat fosile, duke kërkuar mostra fosilesh nga periudhat Kambrike dhe Ordovike (541 deri në 443 milionë vjet më parë). Një shenjë dalluese e një specieje vertebrore është prania e tubave të brendshëm për dentinën, një ind i kalçifikuar që gjendet nën smaltin në dhëmbët njerëzorë, por që ndodhet në fryrjet e jashtme të koracës së peshqve të lashtë.

    Duke përdorur skanime CT me rezolucion të lartë për të hetuar specien pa nofulla “peshku i parë” anatolepis heintzi, studiuesit zbuluan ato që dukeshin si pore të mbushura me dentinë. Për ta konfirmuar këtë, ata e krahasuan a. heintzin me një grup fosilesh të lashta dhe me gjallesa detare moderne.

    Por, teksa e analizuan më nga afër, ata kuptuan se poret e mbështjella me dentinë nuk ishin të tilla, por më shumë ngjanin me organet ndijore që gjenden në guacat e gaforreve. Kështu, a. heintzi rezultoi të ishte një artropod i lashtë pa shtyllë kurrizore, jo një peshk vertebror.

    Sqarimi i këtij keqkuptimi për kategorizimin e a. heintzit çoi në një njohuri të re të rëndësishme: Vertebrorët e lashtë si peshqit dhe artropodët e lashtë kishin zhvilluar të njëjtin ind të mineralizuar për t’i ndihmuar të ndjenin mjedisin përreth. Me kalimin e kohës, ky ind mineralizuar evoluoi në dentinë, dhe në dhëmbët tanë të ndjeshëm.

    Ky studim i ri mbështet idenë se strukturat ndijore janë zhvilluar në ekzoskeletin e kafshëve të paktën 460 milionë vjet më parë, dhe më vonë në historinë evolucionare, kafshët përdorën të njëjtin “mjet gjenetik” për të krijuar dhëmbë.

    “Kur e shohim përmes këtij këndvështrimi evolucionar, fakti që dhëmbët në gojë janë tepër të ndjeshëm nuk është më një mister, por një pasqyrim i origjinës së tyre evolucionare brenda ‘koracave ndijore’ të vertebrorëve të hershëm,” shkruan studiuesit në studim. / Live Science – Syri.net

  • Nëse e keni bërë, mos e bëni më!/ Shpëlarja e gojës me ujë pas larjes me pastë dëmton dhëmbët

    Nëse e keni bërë, mos e bëni më!/ Shpëlarja e gojës me ujë pas larjes me pastë dëmton dhëmbët

    Një zakon i përhapur që shumica prej nesh ndjekin pas larjes së dhëmbëve  si shpëlarja e gojës me ujë, mund të jetë më i dëmshëm sesa mendohet.

    Sipas dentistëve, kjo praktikë redukton ndjeshëm efektin mbrojtës të pastës së dhëmbëve, duke rritur rrezikun për prishjen e tyre.

    Dr. Arash Ravanbakhsh, dentisti kanadez që foli për ‘New York Post’, shpjegon se shpëlarja e gojës me ujë largon fluorin, përbërësin kyç të pastës që mbron dhëmbët nga kariesi.

    “Fluori është jashtëzakonisht efektiv në parandalimin e dëmtimit të dhëmbëve. Është konsideruar si një nga arritjet më të mëdha të shëndetit publik në shekullin e kaluar”, thekson mjeku.

    Përforcimi i këtij qëndrimi vjen edhe nga ekspertët e Universitetit të Dundee-s, Clement Seeballuck dhe Nicola Innes.

    Ata theksojnë se gjatë natës, trupi prodhon më pak pështymë, faktor që e bën gojën më të ndjeshme ndaj sulmeve acidike dhe bakterieve. Për këtë arsye, mbajtja e fluorit në sipërfaqen e dhëmbëve gjatë natës është thelbësore për ruajtjen e shëndetit oral.

    Në vend që të shpëlani gojën me ujë, dentistët këshillojnë që pas larjes së dhëmbëve, thjesht ta pështyni pastën pa e shpëlarë.

    Kjo lejon që fluori të mbetet në smaltin e dhëmbëve dhe të vazhdojë të veprojë, madje ul ndjeshëm rrezikun për zhvillimin e kariesit, deri në 25% më pak raste sipas disa studimeve. Syri.net-newsbomb.gr

  • Dëshironi të ruani dhëmbët nga prishja, ja si duhet të veproni

    Dëshironi të ruani dhëmbët nga prishja, ja si duhet të veproni

    Ashtu si çdo pjesë tjetër e trupit, edhe dhëmbët plaken. Ky proces fillon zakonisht pas moshës 40-vjeçare dhe ndikohet nga zakonet tona të përditshme.

    Sipas ekspertëve, plakja e dhëmbëve manifestohet përmes ndryshimeve në ngjyrë, formë, forcë dhe pozicion.

    Me kalimin e viteve, smalti hollohet, dentina errësohet dhe njollat nga ushqimet apo pijet si vera, kafeja e çaji bëhen më të dukshme. Zgjidhjet? Zbardhja profesionale dhe kujdesi i rregullt dentar.

    Fërkimi nga përtypja, bruksizmi apo përplasja e gabuar e dhëmbëve çon në konsumim gradual. Rimodelimi estetik dhe restaurimet kozmetike mund të rikthejnë pamjen e tyre.

    Me humbjen e kockës ose zakone të dëmshme, dhëmbët, veçanërisht të përparmët, lëvizin nga vendi. Mbajtëset ortodontike dhe rreshtuesit e padukshëm ndihmojnë në korrigjimin e kësaj.

    Ky recesion është i zakonshëm dhe ekspozon rrënjët e dhëmbëve. Vizitat e rregullta te dentisti, furça me qime të buta dhe hidratimi e ngadalësojnë këtë proces.

    Larje e rregullt, përdorimi i fillit dentar, shmangia e duhanit dhe kontrolli periodik janë thelbësore. Një dietë e pasur me fruta, perime dhe ujë ndihmon gjithashtu në mbajtjen e një mikrobiome të shëndetshme në gojë. Syri.net-iefimerida

  • “Administratën e ke zero…”, si iu përgjigj Rama shqiptares në Athinë: Mos më thuaj se këtu në Greqi…

    “Administratën e ke zero…”, si iu përgjigj Rama shqiptares në Athinë: Mos më thuaj se këtu në Greqi…

    Pas fjalimit, kryeministri Edi Rama ka nisur bashkëbisedimin me shqiptarët në Athinë. Një zonjë i tha troç se “ka ende mangësira të mëdha në Shqipëri”, dhe se “administrata është zero”.
    Rama ia hodhi poshtë këtë pretendim, duke thënë se nëse “ajo gjë do të ishte e vërtetë, nuk do të ishin hapur negociatat me Bashkimin Evropian”.
    “Po të mos kishte plot gjëra për të rregulluar, për çfarë do të vija unë këtu për të kërkuar këtu një mandat tjetër?! Nuk mund të ja lë në dorë bufit apo shitësve të çilimave. Në fletë votimi, të gjitha qarqet dhe ata që votojnë PS-së te numri 5 keni partinë më të re dhe më energjike! Ju deri dje për të marrë një copë letër duhet të vinit në Shqipëri, sot nga Greqia dhe Australia mund të marrësh shërbime në e-Albania. Po të ishte administrate zero, nuk na thoshte BE hajdeni futuni në BE. Do të thotë që kemi një shtet që funksionon si shtetet e BE-së. Tani mos më thoni se këtu (në Greqi) funksionon perfekt çdo gjë! I kisha flokët e zeza e dhëmbët e mi, sot shiko dhëmbët i kam të bukur, por s’janë të mitë. Paketën maleve e kemi bërë për të gjithë ata që e kanë tokën në fshat, por nuk i kanë dokumentet”, tha Rama.

  • A duhet të trajtohen tek dentisti dhëmbët e qumështit?

    A duhet të trajtohen tek dentisti dhëmbët e qumështit?

    Të mendosh se dhëmbët e qumështit, si të përkohshëm, nuk duhen mbrojtur është gabim. Jo vetëm që duhen larë me kujdes, por duhet pasur kujdes edhe në rast problemesh. Përndryshe rreziku është të dëmtoni shëndetin e dhëmbëve të përhershëm. Dhe kjo nuk vlen vetëm për kariesin, por edhe për çdo defekt si malokluzionet. Me pak fjalë, nëse është e nevojshme, është e rëndësishme të trjatoni te dentisti dhëmbët e qumështit.
     
    Kur keni nevojë për mendimin e një dentisti

    Siç kujton Dr. Alberto Lamperti, dentist, “shtyrja e një problemi të vogël siç është kujdesi për një dhëmb qumështi mund të gjenerojë një problem më të madh më vonë”. Për këtë arsye, është e rëndësishme që prindërit të dinë kohën e daljes së dhëmbëve të qumështit dhe në rast anomalish kërkojnë mendimin e specialistit. Për shembull, nëse një dhemb molar shfaqet shumë herët, është mirë të analizohet situata. E njëjta gjë nëse një dhëmb rritet në një pozicion jonormal.
    Përdorimi i pajisjes
    Në përgjithësi, nëse bazat e kockave janë në pozicionin e duhur, nuk nevojiten trajtime, por i takon dentistit të vlerësojë situatën. Në disa raste, megjithatë, mund të vendoset që të ndërhyhet, për shembull, duke mbajtur zgjeruesit e qiellzës, të cilët favorizojnë zhvillimin e hapësirës kockore të nevojshme për të shmangur “mbushjen e dhëmbëve”. Po sikur kockat e nofullës të mos jenë në pozicionin e duhur? Gjithashtu në këtë rast, ju mund të zgjidhni përdorimin e pajisjeve.
    Kur ka malokluzion
    Një nga rastet më tipike që kërkon korrigjim të hershëm ka të bëjë me incizivët anteriorë tepër të spikatur. Një tjetër defekt i zakonshëm është grumbullimi i tepërt i dhëmbëve. Edhe disa malokluzione duhet të korrigjohen kur ka ende dhëmbë qumështi dhe rritja e kockave nuk është ende e plotë.
    Në fakt, nëse ndërhyni herët, mund të ndikoni pozitivisht në zhvillimin e skeletit dhe të korrigjoni çdo anomali.
    Informimi dhe ndërgjegjësimi i prindërve
    Jo të gjithë prindërit e kuptojnë rëndësinë e korrigjimit të hershëm dhe janë të gatshëm të investojnë në një pajisje. Por kjo zgjidhje “ka një vlerë të tillë që mund të zvogëlojë dëmtimet e mundshme të dhëmbëve të fëmijës së dikujt në të ardhmen, prandaj nuk duhet nënvlerësuar”.
    Pikërisht për të identifikuar në kohë çdo anomali që mund të kërkojë korrigjime, është e rëndësishme që të planifikohet një vizitë stomatologjike nga mosha katër deri në shtatë vjeç, kur fillon faza e parë e shkëmbimit të dhëmbëve të qumështit dhe ndodh dalja e dhëmbëve të parë të përhershëm.