52 vjet më parë këtë javë u publikua Raporti Wolfenden, dokumenti që ndryshoi historinë e të drejtave LGBTQ+ në Britani, duke rekomanduar dekriminalizimin e marrëdhënieve homoseksuale midis burrave mbi 21 vjeç në privatësi.
Sir John Wolfenden, kreu i komitetit, tha për BBC se nuk ishte i përgatitur për reagimin e fortë publik dhe shtypin “të dhunshëm” që pasoi publikimin e raportit. Ai tregoi se kishte marrë kritika të ashpra nga sektet fetare dhe se nuk e kishte pritur bujën e madhe që raporti do të shkaktonte.
Tirazhi i parë prej 5,000 kopjesh u shite brenda pak orësh dhe nxiti debate të ashpra në Britani, ndryshe nga qëllimi fillestar i qeverisë për një shqyrtim të qetë dhe akademik të çështjeve të homoseksualitetit dhe prostitucionit.
Sekretari i Brendshëm, Sir David Maxwell Fyfe, kishte ngritur komitetin për të adresuar dy shqetësime të qeverisë: dukshmërinë e punonjësve të seksit në rrugët e Londrës dhe rritjen e arrestimeve të burrave homoseksualë, të cilat në atë kohë konsideroheshin vepra penale.
Masat intensive të Maxwell Fyfe përfshinin bllokimin dhe arrestimin e qëllimshëm të burrave homoseksualë, duke çuar në ndjekjen penale të disa figurave të njohura si Alan Turing, zbërthyesi i kodeve të Enigma në vitin 1952, aktori Sir John Gielgud në vitin 1953 dhe konservatori Lord Montagu të Beaulieu në vitin 1954. Këto raste morën mbulim të gjerë mediatik dhe turpëruan establishmentin, duke nxitur qeverinë të kërkonte mënyra për të rregulluar sjelljen homoseksuale në mënyrë që të reduktohej interesimi publik dhe debati në shtyp.
Komiteti i drejtuar nga Sir John Wolfenden përbëhej nga katër gra dhe 11 burra, ekspertiza e të cilëve përfshinte ligjin, mjekësinë, fenë dhe organizata rinore si Girl Guides. Gjatë tre viteve, ata dëgjuan dëshmi nga policia, psikiatrët dhe udhëheqësit fetarë, si dhe nga disa burra homoseksualë, jeta e të cilëve ishte prekur nga ligji. Një prej dëshmitarëve ishte ish-korrespondenti mbretëror i The Daily Mail, Peter Wildeblood, i cili ishte dënuar për “paturpësi të rëndë” së bashku me Lord Montagu. Komiteti nuk mori dëshmi nga asnjë punonjëse seksi, edhe pse prostitucioni ishte një nga çështjet që shqetësonte qeverinë.
Raporti Wolfenden rekomandoi që aktet homoseksuale konsensuale midis burrave mbi moshën 21 vjeç në privatësi të mos jenë më vepër penale. Ai nuk trajtoi homoseksualitetin mes grave, pasi nuk kishte ligj që ndalonte akte të tilla në Mbretërinë e Bashkuar. Në kohën e publikimit, seksi homoseksual nuk konsiderohej krim në shumë vende evropiane si Franca, Italia, Holanda, Belgjika, Suedia, Danimarka dhe Spanja.
Kur bëhej fjalë për prostitucionin, raporti ishte shumë më ndëshkues. Ai sugjeroi që punonjësit e seksit të dënuar më shumë se një herë të përballeshin me dënime gjithnjë e më të ashpra, duke përfshirë deri në tre muaj burg për veprën e tretë penale. Raporti gjithashtu rekomandoi përfshirjen e prostitucionit mashkullor në regjistrin e veprave penale të dënueshme. Këto masa nuk kishin për qëllim të mbrojnë punonjësit e seksit, por thjesht të reduktojnë dukshmërinë e tyre në rrugë dhe të zvogëlojnë shqetësimin e publikut. Sir John e përshkroi këtë si një përpjekje për të mbrojtur qytetarët, duke treguar shqetësimin se rrugët e Londrës ishin të pasigurta për fëmijët që mund të hasnin në zona të tilla.
Sir John vlerësoi se Raporti Wolfenden mund të ndihmojë publikun të kuptojë çështjet e ndërlikuara të homoseksualitetit dhe prostitucionit, megjithëse nga perspektiva moderne, disa pjesë e raportit janë të pakëndshme. Ai hodhi poshtë idenë se homoseksualiteti është një sëmundje mendore, por e konsideroi atë “imoral” dhe “psikologjikisht shkatërrues”, ndërsa kërkoi më shumë studime mbi shkaqet dhe “shërimet” e mundshme, pavarësisht se djali i tij, Jeremy, i kishte thënë se ishte homoseksual.
Debati publik ishte i ashpër dhe Raporti Wolfenden u akuzua nga shtypi, disa grupe fetare dhe politikanë si një kërcënim për moralin publik. Daily Mail e kritikoi ashpër, duke paralajmëruar për rënien e shoqërisë, ndërsa deputetja Jean Mann e Partisë Laburiste shprehu shqetësimin për destabilizimin e marrëdhënieve familjare. Edhe vetë sekretari i brendshëm Maxwell Fyfe refuzoi rekomandimet për dekriminalizim, duke miratuar vetëm pjesën që lidhej me kontrollet mbi prostitucionin. Akti i Veprave të Rrugës, i miratuar më 1959, i dha policisë kompetenca të gjera për të arrestuar gratë e dyshuara për lypje dhe nxiti një goditje agresive ndaj punës seksuale.
Megjithatë, disa figura të shquara akademike dhe publike, përfshirë ish-kryeministrin Clement Attlee, shkrimtarin JB Priestley dhe filozofin Bertrand Russell, mbështetën një shqyrtim të ri për dekriminalizimin e marrëdhënieve homoseksuale. Në mars 1958 u formua Shoqata e Reformës së Ligjit për Homoseksualët, e cila nisi fushata për ndryshime ligjore. Do të duhej një dekadë nga publikimi i raportit që rekomandimet e tij të bëheshin ligj. Në 1967 Parlamenti miratoi Aktin për Krimet Seksuale, duke legalizuar marrëdhëniet homoseksuale midis burrave mbi 21 vjeç në Angli dhe Uells. Ligji u përhap më vonë në Skoci dhe Irlandën e Veriut dhe gradualisht vendosi barazinë e moshës së pëlqimit midis homoseksualëve dhe heteroseksualëve.
Raporti Wolfenden, ndonëse i paplotë dhe me të meta, shkaktoi një debat publik rreth të drejtave të barabarta, moralit dhe rolit të shtetit. Ai përfundimisht i mundësoi burrave homoseksualë të jetonin jetën e tyre pa frikën e persekutimit policor. Siç tha Rex Batten, një burrë homoseksual që jetonte në Londër në atë kohë: “Ajo që donim ishte në të vërtetë të ishim në gjendje të jetonim së bashku si partnerë, siç mund të bëjnë tani dy 20-vjeçarë. Ne thjesht donim të liheshim vetëm për të jetuar jetën tonë.”
Ky raport historik shënon një moment kyç në luftën për të drejtat LGBTQ+ dhe ndryshimin e perceptimit publik mbi homoseksualitetin dhe moralin shoqëror në Mbretërinë e Bashkuar, duke nisur një rrugëtim drejt barazisë ligjore dhe mbrojtjes së privatësisë së individit./ BBC – Syri.Net
