Bashkimi Evropian ka rënë dakord të bllokojë për një kohë të pacaktuar asetet e Bankës Qendrore Ruse, një element qendror i kredisë së dëmshpërblimeve për Ukrainën, e cila është ende nën negociata intensive përpara një samiti vendimtar javën e ardhshme.
Duke vepruar kështu, BE-ja do të bllokojë asetet nën juridiksionin e saj mes shqetësimeve se SHBA-të do të kërkojnë kontrollin e aseteve të ngrira, dhe do t’i përdorin ato në një zgjidhje të ardhshme me Moskën, ndërsa negocion përfundimin e luftës.
Bllokimi afatgjatë u ra dakord nga ambasadorët të enjten pasdite sipas Nenit 122 të traktateve të BE-së, i cili kërkon vetëm një shumicë të kualifikuar nga shtetet anëtare dhe anashkalon Parlamentin Evropian.
Ligji ndalon transferimin e 210 miliardë eurove në asete përsëri në Bankën Qendrore Ruse. Pjesa më e madhe e aseteve, 185 miliardë euro, mbahet në Euroclear, një depozitë qendrore e letrave me vlerë në Bruksel. Pjesa e mbetur prej 25 miliardë eurosh mbahet në banka private.
Deri më tani, fondet kanë qenë të bllokuara sipas një regjimi standard të sanksioneve, i cili varet nga unanimiteti i të 27 vendeve anëtare dhe është i cenueshëm ndaj vetos individuale.
Por javën e kaluar, Komisioni Evropian u përpoq të aktivizonte Nenin 122 për t’i mbajtur asetet larg Rusisë për një të ardhme të parashikueshme. Neni 122 është përdorur më parë për t’u përballur me emergjencat ekonomike, të tilla si pandemia COVID-19 dhe kriza energjetike.
Në një interpretim të ri, Komisioni argumentoi se valët tronditëse të shkaktuara nga pushtimi në shkallë të plotë i Ukrainës nga Rusia, kanë shkaktuar një “ndikim serioz ekonomik” për BE-në në tërësi, duke shkaktuar “ndërprerje serioze të furnizimit, pasiguri më të lartë, rritje të primeve të rrezikut, investime dhe shpenzime më të ulëta të konsumatorëve”, si dhe sulme të panumërta hibride në formën e sulmeve me dronë, sabotazhit dhe fushatave të dezinformimit.
“Parandalimi i transferimit të fondeve në Rusi është urgjentisht i nevojshëm për të kufizuar dëmin në ekonominë e Unionit”, thuhej në propozim në hyrje të tij.
Sipas ndalimit, 210 miliardë euro do të lirohen kur veprimet e Rusisë “objektivisht të kenë pushuar së paraqituri rreziqe të konsiderueshme” për ekonominë evropiane dhe Moska t’i ketë paguar dëmshpërblimet Ukrainës “pa pasoja ekonomike dhe financiare” për bllokun.
Do të kërkohet një shumicë e re e kualifikuar për të aktivizuar lirimin.
“Neni 122 ka të bëjë në thelb me vendosjen e bllokimitt të aseteve në një bazë më të qëndrueshme në mënyrë që të mos zgjatet bllokimii çdo gjashtë muaj”, tha një diplomat i lartë të enjten, duke folur në kushte anonimiteti.
“Këshilli Evropian ka vendosur tashmë se kjo duhej bërë – që asetet duhet të mbeten të palëvizshme derisa Rusia të paguajë dëmet e luftës – kështu që mund të thuhet se vendimi i bazuar në rezolutën 1222, është një zbatim i atij vendimi të Këshillit Evropian.”
Duke kundërshtuar Trumpin, duke mbrojtur Kievin
Muajin e kaluar, evropianët mësuan nga raportet e medias se administrata Trump dhe Kremlini kishin hartuar një plan me 28 pika për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë. Pika 14 e planit thoshte se asetet ruse duhet të përdoren për përfitimin tregtar si të Uashingtonit ashtu edhe të Moskës, një ide e diskutueshme që aleatët perëndimorë e hodhën poshtë shpejt.
Duke imobilizuar asetet përmes një shumice të kualifikuar, BE-ja do të jetë në një pozicion më të fortë për t’i rezistuar presionit të jashtëm dhe për të parandaluar vetot e padëshirueshme. (SHBA-të kanë qenë të paqarta, nëse duan që blloku të ecë përpara me kredinë e dëmshpërblimeve.)
Ndalimi afatgjatë është një shtyllë e rëndësishme e propozimit të Komisionit për të kanalizuar asetet ruse në një kredi dëmshpërblimi me interes zero për të mbështetur Ukrainën, të cilës Belgjika, si kujdestarja kryesore e fondeve, vazhdon t’i rezistojë me forcë.
Ambasadorët aktualisht po shqyrtojnë tekstet ligjore rresht pas rreshti dhe kanë planifikuar diskutime për të enjten, të premten dhe madje edhe të dielën.
Qëllimi është të zgjidhen sa më shumë çështje të jetë e mundur përpara se udhëheqësit e BE-së të mblidhen për një samit vendimtar më 18 dhjetor, kur do të vendosin se si të mbledhin 90 miliardë euro për të përmbushur nevojat buxhetore dhe ushtarake të Ukrainës për vitet 2026 dhe 2027.
Belgjika ka paraqitur dhjetëra faqe me amendamente në tekstet ligjore, sipas diplomatëve të njohur me procesin. Amendamentet, të cilat nuk janë publike, e ndërlikojnë atë që ishte tashmë një dosje shumë komplekse dhe e ndjeshme.
Të mërkurën, kryeministri belg Bart De Wever hodhi dyshime mbi përshtatshmërinë e dispozitës dhe ekzistencën e një emergjence ekonomike për ta justifikuar atë.
“Këto janë para nga një vend me të cilin nuk jemi në luftë”, tha De Wever, duke folur me gazetarët në parlamentin belg. “Do të ishte si të hyje me forcë në një ambasadë, të merrje të gjitha mobiljet dhe t’i shisje ato.”
Në përgjigje të kritikave, një zëdhënës i Komisionit tha se ishte “e arsyeshme” të argumentohej se lufta e Rusisë kishte shkaktuar tronditje në të gjithë ekonominë evropiane dhe, për këtë arsye, zbatimi i Nenit 122 kishte bazë ligjore.
“Nëse shikoni se si do të ishte situata pa luftën, me siguri do të shihni një situatë ekonomike më të begatë në Evropë”, tha zëdhënësi.
Tre kushtet
Edhe pse Belgjika nuk e fsheh kundërshtimin e saj ndaj kredisë së dëmshpërblimeve, ajo është e gatshme të japë bekimin e saj nëse përmbushen tre kushte kryesore, tha De Wever të mërkurën.
Kushti i parë janë rreziqet e ndërsjella nga të gjitha shtetet anëtare.
Komisioni ka propozuar të ndajë garancitë në dy këste prej 105 miliardë eurosh secila për të mbuluar 210 miliardë euro në asete ruse të mbajtura në territorin e BE-së. Megjithatë, Belgjika kërkon mbulim më të madh kundër çdo eventualiteti të mundshëm, siç janë vendimet gjyqësore.
Privatisht, diplomatët thonë se mbulimi mund të kalojë 210 miliardë euro dhe të kombinohet në një letër me vlerë të vetëm për të qetësuar shqetësimet belge. Por perspektiva e dhënies së garancive me afat të pacaktuar, të cilën De Wever duket se e favorizon, konsiderohet e parealizueshme.
Kushti i dytë është mbrojtja e likuiditetit për Euroclear, institucionin me seli në Bruksel që mban 185 miliardë euro nga asete ruse të bllokuara. Belgjika është e shqetësuar se, nëse asetet lirohen para kohe, Euroclear nuk do të jetë në gjendje të përmbushë kërkesën e saj ligjore me Bankën Qendrore Ruse dhe do të mbahet përgjegjëse për shkelje të kontratës.
Por ndalimi sipas Nenit 122 e bën lirimin e parakohshëm praktikisht të pamundur.
Si një masë shtesë mbrojtëse, Komisioni thotë se do t’u japë hua shteteve anëtare që kanë vështirësi të mbledhin shpejt para për garancitë e tyre, nëse këto aktivizohen. (Banka Qendrore Evropiane ka refuzuar fuqimisht të ofrojë këtë mbështetje likuiditeti.)
Kushti i tretë nga Belgjika është ndarja e plotë e barrës, që do të thotë bashkimi i 185 miliardë eurove në asete të mbajtura në Euroclear dhe 25 miliardë eurove të mbajtura në banka private në Francë, Gjermani, Suedi dhe Qipro, si dhe në Belgjikë.
Ndërsa propozimet e Komisionit synojnë të mobilizojnë të gjithë fondin prej 210 miliardë eurosh, mbetet e paqartë se sa është e gatshme të kontribuojë Franca, e cila zotëron rreth 18 miliardë euro. Privatësia dhe sekreti janë parime të shenjta në sektorin bankar.
Pallati Elize nuk iu përgjigj një kërkese të Euronews për koment.
De Wever paralajmëroi të mërkurën se nëse këto tre kritere nuk përmbushen dhe BE-ja ecën përpara me kredinë e dëmshpërblimeve gjithsesi, Belgjika do të ngrejë një padi ligjore.
“Nëse merret një vendim që unë besoj se është haptazi në kundërshtim me ligjshmërinë, që nuk ka kuptim dhe që përfshin rreziqe shumë të mëdha për këtë vend, atëherë nuk mund të përjashtohet asgjë”, tha kryeministri.
Të enjten, ministri i tij i buxhetit, Vincent Van Peteghem, tha se vendi do të ishte “shumë konstruktiv” në bisedime, por nuk do të pranonte “asnjë kompromis të pamatur”.
Diplomatët pranojnë se anashkalimi i Belgjikës për të miratuar kredinë me një shumicë të kualifikuar do të ishte politikisht i paqëndrueshëm. Nëse rezervat belge rezultojnë të pamundura për t’u adresuar, blloku do të përpiqet të emetojë 90 miliardë euro borxh të përbashkët – një përpjekje që Hungaria me siguri do ta prishë./ Euronews.
