Lajmidites.com

Tag: autizmit

  • Vaksina e fruthit lidhje me autizmin? Epidemiologia Daja sqaron: Nuk është e vërtetë, mosvaksinimi rrezikon fëmijët

    Vaksina e fruthit lidhje me autizmin? Epidemiologia Daja sqaron: Nuk është e vërtetë, mosvaksinimi rrezikon fëmijët

    Fenomeni i shtyrjes nga disa prindër së vaksinës së Fruth-Rubeolë-Parotit, për shkak të lidhjes së rreme që i bëhet me shfaqjen e autizmit nga persona jo-specialistë, ka sjellë pasoja të dukshme në vendin tonë. Gjatë këtij viti janë regjistruar raste të reja të fëmijëve të prekur nga fruthi, një sëmundje që është e parandalueshme me vaksinim.

    Rovena Daja, epidemiologe në ISHP, thekson qartë se lidhja mes vaksinës MMR dhe autizmit është hedhur poshtë kategorikisht nga shkenca.

    “Autizmi nuk shkaktohet nga vaksina ndaj Fruth-Rubeolë- Parotit dhe kjo është diçka që e thotë shkenca. Shqipëria është një vend që ka një situatë epidemiologjike të qetë të fruthit, por për momentin gjatë vitit 2025 kemi kapur raste sporadike me fruth dhe nëse në momente të caktuar fëmija i pavaksinuar bie në kontakt me fruthin, atëherë ai infektohet dhe madje mund të përfundojë i shtruar në spital dhe kemi patur raste në 2018-ën katër fëmijë një vjeç që kanë humbur edhe jetën’, tha Rovena Daja, epidemiologe në ISHP.

    Një nga situatat më shqetësuese këtë vit ishte ajo e regjistruar në Fier, ku për shkak të mospërfilljes së vaksinimit, një kopësht u kthye në vatër infeksioni.

    “Ndërkohë kemi pasur fëmijë në një kopësht në Fier të cilët kanë qenë fëmijë të pavaksinuar që kanë qenë megjithëse ishin një vjeç nuk i kishin vaksinuar prindërit e tyre dhe u infektuan të gjithë fëmijët njëri pas tjetrit sepse ishin të pavaksinuar. Normalisht kopshti u mbyll fëmijët më pas u vaksinuan të gjithë. dhe situata u qetësua për shkak të mbulesës vaksinale’, tha ajo.

    Daja sqaron se konfuzioni mbi lidhjen mes vaksinës së fruthit dhe autizmit lidhet me faktin se vaksina kryhet në moshën 1-vjeçare, kur shpesh prindërit fillojnë të vërejnë shenjat e para të autizmit te fëmija.

    “Prindi fillon ta kuptojë që fëmija e vet ka diçka që nuk shkon pikërisht në moshën një vjeç faktikisht pediatrët e kapin pak më vonë shenjat e para të autizmit i kapin pas 15 apo 18 mujorit. E kuptojnë që fëmija ka diçka që nuk shkon dhe kur e pyesin prindin me çfarë e lidhni menjëherë prindi thotë që e lidh me vaksinimin’, tha Rovena Daja, epidemiologe në ISHP.

    Mjekët bëjnë apel që fëmijët të vaksinohen në kohë, sipas kalendarit kombëtar të vaksinimit, i cili përfshin 13 vaksina që mbrojnë nga sëmundje infektive.

    Sipas INSTAT, në vitin 2024 mbulimi vaksinal brenda vitit të parë të jetës ishte në nivele shumë të larta. 97–99%, për shumicën e vaksinave. Përjashtim mbetet vaksina e Fruth-Rubeolë-Parotit, ku mbulimi ishte 92%.

    Synimi i ISHP për këtë vit është arritja e mbi 95% mbulueshmëri, në mënyrë që të bllokohet qarkullimi i virusit dhe të shmangen shpërthimet e mëtejshme.

  • Hulumtimi: Funksioni i tiroides gjatë shtatzënisë lidhet me rrezikun e autizmit

    Hulumtimi: Funksioni i tiroides gjatë shtatzënisë lidhet me rrezikun e autizmit

    Studimi ndoqi më shumë se 51,000 lindje, duke përfshirë 4,409 raste në të cilat nënat kishin nivele anormale të hormoneve tiroide para shtatzënisë, gjatë shtatzënisë ose të dyjave.

    Hormonet e çrregulluara të tiroides gjatë shtatzënisë tek nënat që kishin një çrregullim të tiroides para shtatzënisë mund të rrisin rrezikun e autizmit tek fëmija, raportojnë studiuesit.

    Edhe pse një çrregullim kronik i tiroides i trajtuar në mënyrë adekuate nuk rriti mundësinë e diagnozës së autizmit tek fëmijët, çekuilibrat hormonalë të vazhdueshëm gjatë tremujorëve të shumtë rritën rrezikun, tha udhëheqësi i studimit Idan Menashe i Universitetit Ben-Gurion të Negevit në Izrael.

    Studimi ndoqi më shumë se 51,000 lindje, duke përfshirë 4,409 raste në të cilat nënat kishin nivele anormale të hormoneve tiroide para shtatzënisë, gjatë shtatzënisë ose të dyjave, raporton Reuters .

    Për sa kohë që mosfunksionimi ekzistues i tiroides kontrollohej në mënyrë adekuate, ai nuk shoqërohej ndjeshëm me një rrezik më të lartë për çrregullimin e spektrit të autizmit, sipas një raporti në The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism .

    Gjithashtu, mosfunksionimi i tiroides që filloi gjatë shtatzënisë nuk duket se rriti rrezikun.

    Megjithatë, mosfunksionimi i tiroides i pranishëm si para ashtu edhe gjatë shtatzënisë shoqërohej me një rrezik më shumë se dyfish më të lartë të autizmit, zbuluan studiuesit.

    Kjo ishte veçanërisht e vërtetë për gratë me funksion të reduktuar të tiroides dhe si pasojë nivele të ulëta të hormoneve tiroide.

    Sa më e gjatë të jetë periudha e hipotiroidizmit, aq më i madh është rreziku i autizmit, dhe gjasat ishin më shumë se trefish të rritura kur nivelet e hormoneve ishin të ulëta gjatë të tre tremujorëve të shtatzënisë.

    Shumë pak gra në studim kishin funksion të rritur të tiroides, kështu që ai grup nuk u analizua veçmas.

    Autorët deklaruan se hormonet tiroide të nënës janë thelbësore për zhvillimin e trurit të fetusit.

    “Këto gjetje nxjerrin në pah nevojën për monitorim rutinor dhe rregullim në kohë të terapisë për të ruajtur nivelet normale të hormoneve tiroide gjatë shtatzënisë”, tha Menashe. 

  • Lidhja mes autizmit dhe vaksinave/ Agjencia qeveritare amerikane ndryshon qëndrimin

    Lidhja mes autizmit dhe vaksinave/ Agjencia qeveritare amerikane ndryshon qëndrimin

    Nga Melissa Rudy, FOX NEWS

    Qendra për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) në SHBA e ka përditësuar faqen e tyre me një qëndrim të ri lidhur me mundësinë e lidhjes mes vaksinave dhe autizmit.

    Formulimi i ri në faqen e CDC-së thotë: “Pretendimi se ‘vaksinat nuk shkaktojnë autizëm’ nuk është një pretendim i bazuar në prova, sepse studimet nuk e kanë përjashtuar mundësinë që vaksinat e foshnjave të shkaktojnë autizëm. Studimet që mbështesin një lidhje janë injoruar nga autoritetet shëndetësore”.

    Agjencia thekson se deklarata “vaksinat nuk shkaktojnë autizëm” është “historikisht e shpërndarë” nga CDC dhe agjenci të tjera federale të shëndetit me qëllim që të parandalojnë hezitimin ndaj vaksinave.

    Më herët, faqja e CDC-së deklaronte: “Studimet kanë treguar se nuk ka lidhje mes marrjes së vaksinave dhe zhvillimit të çrregullimit të spektrit autik (ASD)”.

    Departamenti Amerikan i Shëndetësisë dhe Shërbimeve Njerëzore (HHS) ka nisur një “vlerësim gjithëpërfshirës” të shkaqeve të mundshme të autizmit, sipas asaj që ka bërë të ditur CDC.

    Këto përfshijnë hetime mbi “mekanizma biologjikë të besueshëm dhe lidhje të mundshme shkak-pasojë”.

    Titulli “Vaksinat nuk shkaktojnë autizëm” vazhdon të qëndrojë ende në faqe, por tani shoqërohet me një yllth (asterisk) që tregon se nuk është hequr për shkak të një marrëveshjeje të mëparshme — jo sepse provat e mbështesin.

    Organizata ‘Children’s Health Defense’ e ka përshëndetur faqen e përditësuar të CDC-së.

    “Më në fund, CDC po fillon të pranojë të vërtetën rreth kësaj gjendjeje që prek miliona njerëz, duke mohuar gënjeshtrën e gjatë dhe të guximshme se ‘vaksinat nuk shkaktojnë autizëm,’” tha Mary Holland, presidente e ‘Children’s Health Defense’ në New Jersey, për Fox News Digital.

    “Asnjë studim nuk ka provuar kurrë këtë pretendim të papërgjegjshëm; përkundrazi, shumë studime tregojnë se vaksinat janë shkaku i mundshëm kryesor i autizmit. Fatmirësisht, HHS tani ka nisur një vlerësim gjithëpërfshirës mbi shkaqet e autizmit, duke përfshirë hetime mbi mekanizmat biologjikë të besueshëm”.

    Organizata të tjera mjekësore janë shprehur kundër mundësisë që vaksinat të kontribuojnë në autizëm.

    “Studimet kanë treguar shumë herë se nuk ka asnjë lidhje të besueshme midis vaksinave që shpëtojnë jetë të fëmijëve dhe autizmit,” thuhet në faqen e internetit të ‘American Academy of Pediatrics’.

    “Shkencëtarët po mësojnë gjithmonë më shumë mbi shkaqet e mundshme të autizmit. Një gjë që e dimë me siguri është se vaksinat nuk janë një prej shkaqeve. Nuk ka një shkak të vetëm kryesor të autizmit”.

    Të dhënat më të fundit të CDC-së tregojnë se te fëmijët 8-vjeçarë (të lindur në 2014), rreth një në 31 (3.2%) janë identifikuar me çrregullim të spektrit autik. Në vitin 2000, rreth një në 150 (0.67%) fëmijë ishin diagnostikuar.

  • Studim i ri: Nuk ka lidhje mes paracetamolit gjatë shtatzënisë dhe rrezikut për autizëm te fëmijët

    Studim i ri: Nuk ka lidhje mes paracetamolit gjatë shtatzënisë dhe rrezikut për autizëm te fëmijët

    Një rishikim i gjerë shkencor i publikuar në British Medical Journal ka hedhur poshtë pretendimet se përdorimi i paracetamolit gjatë shtatzënisë mund të rrisë rrezikun që fëmijët të zhvillojnë autizëm ose çrregullim të hiperaktivitetit me deficit vëmendjeje (ADHD).
    Publikimi u përshpejtua pas deklaratave të administratës së Donald Trump, e cila kishte paralajmëruar gratë shtatzëna të shmangnin përdorimin e këtij ilaçi, të njohur edhe si acetaminofen ose Tylenol, duke e lidhur atë me rritjen e rasteve të autizmit në SHBA-të.
    Në një fjalim në Shtëpinë e Bardhë në shtator, presidenti amerikan u kërkoi grave që “të luftonin me çdo kusht për të mos marrë” paracetamol gjatë shtatzënisë, duke nxitur shqetësim në komunitetin mjekësor.
    Çfarë zbuloi studimi?
    Sipas rishikimit të publikuar nga një grup shkencëtarësh në Universitetin e Liverpoolit, nuk ka prova të besueshme që lidhin paracetamolin me autizmin apo ADHD.
    Analiza përfshiu nëntë rishikime sistematike që mbulonin 40 studime vëzhguese mbi përdorimin e këtij ilaçi gjatë shtatzënisë dhe efektet e tij të mundshme në zhvillimin neurologjik të fëmijëve.
    Sipas profesoreshës Shakila Thangaratinam, obstetër dhe autore kryesore e studimit, cilësia e shumicës së këtyre rishikimeve ishte “e ulët ose kritikisht e ulët”. Ajo thekson se çdo lidhje e dukshme midis paracetamolit dhe autizmit “ka shumë gjasa të shpjegohet nga faktorë gjenetikë familjarë ose gjendje shëndetësore ekzistuese të nënës, dhe jo nga vetë ilaçi”.
    “Gratë duhet të dinë se provat ekzistuese nuk mbështesin një lidhje reale midis paracetamolit dhe autizmit apo ADHD”, tha Thangaratinam për The Guardian.
    “Nëse një grua shtatzënë ka ethe ose dhimbje, ne rekomandojmë përdorimin e paracetamolit, pasi ethet e larta mund të jenë shumë të rrezikshme për beben.”
    Alternativa si ibuprofeni, kujtoi ajo, nuk rekomandohen gjatë shtatzënisë.
    Faktorët familjarë dhe gjenetikë në qendër të vëmendjes
    Një nga analizat e përfshira në rishikim, që mbulonte 2.4 milionë fëmijë në Suedi, kishte gjetur fillimisht një lidhje të lehtë midis përdorimit të paracetamolit dhe diagnozave të autizmit, ADHD-së dhe paaftësisë intelektuale.
    Por, kur studiuesit krahasuan vëllezërit dhe motrat e ekspozuar dhe jo të ekspozuar ndaj ilaçit, efekti u zhduk.
    Kjo sugjeron se faktorët gjenetikë dhe kushtet shëndetësore të përbashkëta brenda familjeve mund të jenë përgjegjës për çdo rrezik të perceptuar.
    “Nëse ka histori familjare të autizmit ose ADHD-së, kjo ka më shumë gjasa të jetë arsyeja për diagnozën, dhe jo fakti që nëna ka marrë paracetamol gjatë shtatzënisë”, shtoi Thangaratinam.
    Mesazh sigurie për nënat
    Rezultatet, sipas autorëve, duhet të japin siguri për gratë që ndihen në faj për përdorimin e paracetamolit gjatë shtatzënisë.
    “Nuk duam që një nënë të mendojë se fëmija i saj është autik për shkak të diçkaje që ajo ka bërë gjatë shtatzënisë”, theksoi Thangaratinam.
    “Nuk ka asgjë në provat aktuale që të sugjerojë se paracetamoli është shkak i autizmit apo ADHD-së.”
    Profesori Dimitrios Siassakos, obstetër në University College London, e mbështeti këtë qëndrim, duke e cilësuar paracetamolin si “ilaçin më të sigurt për përdorim gjatë shtatzënisë”.
    “Përdorimi i paracetamolit është praktikë e zakonshme në mbarë botën dhe nuk ka treguar asnjë ndikim negativ në zhvillimin neurologjik të fëmijëve”, tha ai. “Në fakt, mos trajtimi i etheve dhe inflamacionit mund të jetë më i dëmshëm për foshnjën.”
    Studimi hedh dritë mbi një debat që është bërë politik, por që në thelb është çështje shkencore. Mesazhi përfundimtar është i qartë, gratë shtatzëna mund të përdorin paracetamol në mënyrë të sigurtë për të trajtuar dhimbjen apo ethet, gjithmonë nën kujdesin e mjekut, pa frikën se po rrezikojnë shëndetin mendor të fëmijës së tyre.

  • Përdorimi i paracetomolit në shtatzani shkakton autizmin? Shkenca ka një përgjigje..

    Përdorimi i paracetomolit në shtatzani shkakton autizmin? Shkenca ka një përgjigje..

    Një studim i ri i botuar në revistën shkencore britanike BMJ ka hedhur poshtë pretendimet që përdorimi i paracetamolit gjatë shtatzënisë mund të shkaktojë çrregullime të spektrit të autizmit tek fëmijët. Sipas hulumtimit, të dhënat shkencore aktuale nuk mbështesin një lidhje midis ekspozimit të fetusit ndaj paracetamolit dhe zhvillimit të autizmit ose çrregullimit të hiperaktivitetit dhe deficitit të vëmendjes (ADHD).
    Ky përfundim vjen në një kohë kur Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ka ngritur disa herë aludime për një lidhje midis paracetamolit dhe autizmit, madje duke iu kërkuar grave shtatzëna të shmangin përdorimin e tij. Komuniteti shkencor ka kundërshtuar këto sugjerime, duke theksuar se konsensusi mjekësor i pranuar ndërkombëtarisht nuk mbështet një lidhje të tillë. Për më tepër, paracetamoli vazhdon të konsiderohet si opsioni më i sigurt për lehtësimin e dhimbjeve tek gratë shtatzëna, duke zëvendësuar aspirinën dhe ibuprofenin që janë të lidhura me rreziqe për fetusin.
    Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) ka ripërsëritur qëndrimin se nuk ka prova që përdorimi i paracetamolit mund të shkaktojë autizëm. Studimi i BMJ-së ofron një pasqyrë gjithëpërfshirëse të provave shkencore ekzistuese dhe përforcon konsensusin global. Ky është një “rishikim ombrellë”, që mbledh dhe sintetizon rezultatet e studimeve të tjera, shumica e të cilave kanë cilësi të ulët, sipas autorëve të studimit.
    Përkundër disa hulumtimeve të tjera që kanë sugjeruar mundësinë e një lidhjeje midis paracetamolit dhe autizmit ose ADHD-së, kritika është përqendruar në cilësinë e ulët të këtyre studimeve dhe mungesën e masave për të përjashtuar faktorë të tjerë, si predispozita gjenetike ose problemet shëndetësore të nënës. Një studim i publikuar vitin e kaluar në Environmental Health, i cili ka mbështetur këto pretendime, është kritikuar për mos ofrimin e provave të mjaftueshme që të vërtetojnë një lidhje midis paracetamolit dhe çrregullimeve të spektrit të autizmit.
    Ekspertë të fushës kanë lavdëruar studimin e BMJ-së për metodologjinë e tij të lartë dhe përforcimin e pozicionit të ekspertëve që mendojnë se nuk ka arsye për të lidhur paracetamolin me autizmin. Profesor Dimitrios Sasiakos nga University College London theksoi se studimi konfirmon atë që thonë shkencëtarët dhe mjekët në mbarë botën.
    Kjo përmbledhje shkencore vjen pas disa deklaratave të Presidentit Trump dhe të Sekretarit të Shëndetësisë në SHBA, Robert Kennedy Jr., të cilët kanë bërë komente të pabazuara lidhur me një “epidemi” të autizmit dhe lidhjen e mundshme të tij me disa vaksina të fëmijërisë.

  • Ekspozimi gjatë shtatzënisë ndaj grimcave të imëta të ajrit lidhet me rrezikun e autizmit

    Ekspozimi gjatë shtatzënisë ndaj grimcave të imëta të ajrit lidhet me rrezikun e autizmit

    Një ekip studiuesish nga disa institucione, përfshirë Health Canada, ka zbuluar se ekspozimi i fetusit ndaj disa përbërësve të grimcave të imëta në ajër (PM2.5) dhe ndaj ozonit në vitin e parë të jetës lidhet me rritjen e rrezikut për çrregullim të spektrit të autizmit (ASD) tek fëmijët në Ontario.

    Grimcat e imëta janë prej kohësh të lidhura me pasoja të dëmshme shëndetësore. Megjithatë, studimet e mëparshme nuk kishin përcaktuar saktë se cilët përbërës kimikë ishin më toksikë dhe në cilat periudha të shtatzënisë ndikonin më shumë.

    Studimi, i botuar në JAMA Network Open, analizoi të dhëna nga mbi 2.1 milionë fëmijë të lindur në Ontario gjatë 20 viteve të fundit, prej të cilëve 19,569 u diagnostikuan me autizëm. Studiuesit matën ekspozimin ndaj PM2.5 dhe përbërësve të tij (si sulfati, amoniaku, pluhuri, dhe karboni i zi), si dhe ndaj dyoksidit të azotit dhe ozonit, duke përdorur modele që kombinonin të dhëna nga satelitët, stacionet tokësore dhe faktorët e përdorimit të tokës.

    Rezultatet treguan se rreziku për autizëm rritej dukshëm gjatë javëve 23–36 të shtatzënisë kur ekspozimi ndaj sulfateve dhe amoniakut ishte më i lartë (HR 1.11 për secilin), ndërsa për grimcat PM2.5 në përgjithësi rreziku ishte HR 1.15. Ekspozimi ndaj ozonit gjatë vitit të parë të jetës lidhej gjithashtu me rritje të rrezikut (HR 1.09).

    Efektet ishin më të theksuara në zonat urbane, veçanërisht në lagjet me të ardhura më të ulëta dhe me më shumë popullsi të racave të ndryshme. Po ashtu, djemtë treguan ndjeshmëri më të madhe ndaj ndotjes sesa vajzat.

    Autorët konkludojnë se ekspozimi prenatal ndaj përbërësve të caktuar të PM2.5, sidomos sulfati dhe amoniaku, gjatë tremujorit të dytë dhe të tretë, si dhe ozoni pas lindjes, lidhen qartë me rrezikun për zhvillimin e autizmit, duke nënvizuar rëndësinë e mbrojtjes nga ndotja që në fazat më të hershme të jetës. / Medicalxpress – Syri.net

  • Rrënjët gjenetike të autizmit ndryshojnë sipas vjetërsisë së diagnozës

    Rrënjët gjenetike të autizmit ndryshojnë sipas vjetërsisë së diagnozës

    Autizmi i diagnostikuar tek fëmijët e vegjël ka një profil gjenetik dhe zhvillimor të ndryshëm nga autizmi që shfaqet më vonë gjatë fëmijërisë dhe adoleshencës, ka treguar një studim i madh ndërkombëtar.

    Varun Warrier nga departamenti i psikiatrisë në Universitetin e Kembrixhit, i cili udhëhoqi kërkimin, tha se gjetjet sfidojnë idenë e autizmit si një gjendje e vetme që diagnostikohet më herët në rastet më të rënda.

    “Termi ‘autizëm’ ka gjasa të përshkruajë gjendje të shumta,” tha ai. “Për herë të parë, kemi zbuluar se autizmi i diagnostikuar më herët dhe më vonë ka profile të ndryshme biologjike dhe zhvillimore.”

    Studimi, i publikuar në Nature të mërkurën, analizoi të dhëna të sjelljes gjatë fëmijërisë dhe adoleshencës së bashku me të dhëna gjenetike nga 45,000 individë autikë në mbarë botën.

    Ata që u diagnostikuan në foshnjëri dhe në fëmijërinë e hershme deri në moshën pesë vjeç kishin një profil gjenetik të ndryshëm nga ata të diagnostikuar nga mosha shtatë vjeç deri në adoleshencë, me vetëm një mbivendosje të moderuar. Profili gjenetik mesatar i autizmit që shfaqej tek fëmijët më të rritur ishte më afër atij të çrregullimit të deficitit të vëmendjes dhe hiperaktivitetit (ADHD) dhe kushteve të shëndetit mendor si depresioni, sesa autizmit të diagnostikuar herët.

    “Gjetjet tona sugjerojnë se koha e diagnozës së autizmit pasqyron më shumë sesa vetëm ndryshime në qasjen ndaj kujdesit shëndetësor apo ndërgjegjësimin, sado të rëndësishme të jenë këto,” tha bashkautorja nga Kembrixhi Xinhe Zhang. “Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se këto janë dallime mesatare në një shkallë, ndaj termat autizëm i diagnostikuar herët apo vonë nuk janë terma të vlefshëm diagnostikues.”

    Autizmi është një çrregullim “kryesisht gjenetik”, tha Warrier, me ndryshimet në ADN që përbëjnë një vlerësim prej 70 deri në 90 për qind të rrezikut për zhvillimin e gjendjes.

    Por në këtë gjendje janë të përfshira qindra ose mijëra gjene të ndryshme, qoftë kur diagnostikohet në foshnjëri apo adoleshencë, dhe shumica ende mbeten të paidentifikuara. Variacionet e njohura gjenetike shpjegojnë vetëm 11 për qind të ndryshimeve në moshën e diagnozës së autizmit, zbuluan studiuesit e Kembrixhit.

    Edhe pse studimi nuk ka ndonjë përdorim të drejtpërdrejtë për diagnostikimin apo trajtimin e autizmit, ai ka pasoja për mënyrën se si shihet, studiohet dhe mbështetet kjo gjendje.

    “Ndikimet gjenetike mund të ndryshojnë se cilat tipare të autizmit shfaqen dhe kur,” tha Warrier. “Disa nga këta fëmijë mund të kenë tipare që nuk vihen re nga prindërit apo kujdestarët derisa të shkaktojnë shqetësim të madh në fëmijërinë e vonshme ose adoleshencë. Të kuptuarit se si shfaqen tiparet e autizmit… mund të na ndihmojë të njohim, diagnostikojmë dhe mbështesim njerëzit autikë në çdo moshë.”

    Diagnoza e autizmit është kthyer në një çështje politike në SHBA, pasi presidenti Donald Trump dhe sekretari amerikan i shëndetësisë Robert F. Kennedy Jr. përmendën lidhje të paprovuara midis përdorimit të paracetamolit dhe autizmit në një raport muajin e kaluar. Shkencëtarët i kanë dënuar këto pretendime si të pavërteta dhe potencialisht të dëmshme, ndërsa rregullatori britanik vazhdon të rekomandojë përdorimin e paracetamolit gjatë shtatzënisë.

    Uta Frith, profesore nderi e zhvillimit njohës në University College London, e cila nuk ishte e përfshirë në studim, komentoi: “Është koha të kuptojmë se ‘autizmi’ është kthyer në një thes me gjendje të ndryshme. Nëse flitet për një ‘epidemi autizmi’, një ‘shkak të autizmit’ apo një ‘trajtim për autizmin’, pyetja e menjëhershme duhet të jetë: për cilin lloj autizmi bëhet fjalë?” / Financial Times – Syri.net

     

     

  • Një zbulim i ri gjenetik tregon shkakun kryesor të autizmit

    Një zbulim i ri gjenetik tregon shkakun kryesor të autizmit

    Një zbulim i rëndësishëm shkencor nga “Northwestern University”, Illionis ka hedhur dritë mbi një nga shkaqet kryesore të autizmit, një çrregullim zhvillimor që ndikon në mënyrën se si një person komunikon, sillet dhe ndërvepron me të tjerë,  sipas “Daily Herald”.

    Autizmi prek rreth 1 në 59 fëmijë dhe djemtë kanë katër herë më shumë gjasa të diagnostikohen sesa vajzat.

    Megjithëse është mjaft i përhapur, shkencëtarët nuk e kanë kuptuar plotësisht se çfarë e shkakton. Ky studim i ri, megjithatë, mund të zbulojë një pjesë thelbësore të enigmës.

    Ekipi i udhëhequr nga profesori Peter Penzes zbuloi se ndryshimet në disa gjene mund të pengojnë zhvillimin normal të trurit në fazat e hershme, duke ndikuar në mënyrën si qelizat nervore krijojnë lidhje mes tyre.

    Në tru, qelizat komunikojnë përmes sinapseve, struktura mikroskopike që lejojnë shkëmbimin e sinjaleve. Këto janë thelbësore për të mësuarit, kujtesën dhe të menduarit.

    Kur sinapset janë më të pakta, komunikimi midis qelizave nervore dobësohet, gjë që mund të çojë në vështirësi të ngjashme me ato që shfaqen tek personat me autizëm.

    Një nga gjenet kyçe të studimit është “ANK3”, i cili prodhon një proteinë të quajtur “ankyrin-G”. Kjo proteinë ndihmon në formimin e dendriteve, zgjatime të vogla të qelizave nervore ku rriten sinapset.

    Po nuk pati në mënyrë  të mjaftueshëm “ankyrin-G”, këto lidhje nuk zhvillohen si duhet.

    Një tjetër proteinë thelbësore është “Usp9X”, e cila mban të qëndrueshme “ankyrin-G”.

    Kur “Usp9X” nuk funksionon siç duhet, nivelet e “ankyrin-G” bien dhe rrjedhimisht sinapset nuk formohen normalisht”. Ky proces ndodh në një periudhë kritike menjëherë pas lindjes, kur truri rritet dhe krijon lidhje të reja me shpejtësi.

    Për të provuar këtë teori, studiuesit kryen eksperimente me minj, të cilët kishin nivele të ulëta të “ankyrin-G”. Rezultatet treguan se ata kishin më pak sinapse dhe shfaqnin vështirësi në të mësuar dhe në sjellje, të ngjashme me ato që vërehen te njerëzit me autizëm.

    Sipas autorëve, mutacionet në gjenin “Usp9X” mund të jenë një nga shkaqet e mundshme të autizmit, pasi dëmtojnë formimin e lidhjeve nervore që janë thelbësore për zhvillimin kognitiv dhe shoqëror.

    Ky zbulim, i botuar në revistën “Neuron”, mund të hapë rrugën për diagnostikime më të hershme dhe trajtimet e reja që forcojnë ndërtimin e sinapseve ose stabilizojnë proteinat kyçe si “ankyrin-G” dhe “Usp9X”.

  • A e shkakton “Tylenol” autizmin? Eksperti nga Londra: Ja çfarë zbuluan studimet

    A e shkakton “Tylenol” autizmin? Eksperti nga Londra: Ja çfarë zbuluan studimet

    Eksperti i shëndetit publik në Londër, Leidon Shapo ishte i ftuar në A2 CNN ku komentoi deklarata e fundit të presidentit amerikan Donald Trump, i cili rekomandonte vajzat dhe gratë që të mos përdornin preparatin “Tylenol” gjatë shtatzënisë , pasi sipas tij sjell një rritje të rasteve të autizmit
    Sipas Shapos, studimet e thelluara nuk kanë gjetur një lidhje mes Tylenol dhe autizmit, përveç në disa raste me nënat të shtyra në moshë, apo kur fëmija kishte prindër me probleme psikike.
    “Të gjitha evidencat nuk tregojnë një lidhje mes Tylenol dhe autizmit. Ka disa studime që cojnë ujë deri në një farë pike që përdorimi i shpeshtë në një grup nënash, nuk gjeti lidhje. U pa një rritje e lehtë dhe kur u studiuan të dhënat. U pa që ato raste që sugjeronin një lidhje mes të dyja u panë te nëna të shtyra në moshë, te prindër me probleme psikike. Janë bërë studime të shumta jo thjesht për të gjetur fajtorin. FDA pasi mori urdhëresën e Trump përnjëherë nxori një rekomandim ku thuhej kujdes nëna me Tylenol. Është preparati me rrezikshmërinë më të ulët. Nënat të mos e marrin si karamele, për temperatura 37 dhe ta marrin nën urdhrin e mjekëve”, tha Shapo.

  • Presidenti Trump e lidh autizmin me Tylenolin, u kërkon grave shtatzëna ta shmangin

    Presidenti Trump e lidh autizmin me Tylenolin, u kërkon grave shtatzëna ta shmangin

    Presidenti Donald Trump njoftoi të hënën se Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave do të njoftojë mjekët se përdorimi i Tylenol gjatë shtatzënisë mund të shoqërohet me një “rrezik shumë të rritur të autizmit”, pavarësisht dekadave të provave se është i sigurt. 
    “Ata po rekomandojnë fuqimisht që gratë të kufizojnë përdorimin e Tylenol gjatë shtatzënisë, përveç nëse është e nevojshme nga ana mjekësore”, si për shembull për të trajtuar ethet, “nëse nuk mund ta përballojnë dot”, tha Trump. 
    Presidenti amerikan pohoi se marrja e paracetamolit, përbërësi kryesor në Tylenol, i njohur gjithashtu në SHBA si acetaminofen, “nuk është i mirë” dhe se gratë shtatzëna duhet ta marrin atë vetëm në raste të etheve ekstreme. 
    Ekspertët thonë se ka shkaqe të shumta të autizmit, dhe shkenca që tregon një lidhje midis autizmit dhe Tylenol nuk është e qartë. 
    Pa trajtim, ethet mund të jenë të rrezikshme si për fetusin ashtu edhe për gruan shtatzënë, thonë ekspertët. Rreziqet përfshijnë abort spontan, defekte të lindjes dhe presion të lartë të gjakut. 
    Në një moment gjatë shtatzënisë, shumica e njerëzve përdorin acetaminofen, i cili shitet nën emrin e markës Tylenol, tregojnë studimet. Acetaminofeni konsiderohet i vetmi opsion i sigurt pa recetë për dhimbjen ose ethet për gratë shtatzëna. Opsione të tjera të zakonshme për lehtësimin e dhimbjes si ibuprofeni ose aspirina me dozë të rregullt mund të rrisin rrezikun e ndërlikimeve serioze gjatë shtatzënisë. 
    Duke folur nga Shtëpia e Bardhë, Trump mbështeti ndërprerjen e vaksinimit të fëmijërisë dhe madje shtyrjen e vaksinimit të hepatitit B për të porsalindurit. 
    “Shumë gjëra të ndryshme po hyjnë në atë foshnjë”, tha Trump, pa dhënë prova të mëtejshme. 
    Studime të shumta kanë treguar se nuk ka lidhje midis vaksinave dhe autizmit.