Astronomët nga Universiteti i Kalifornisë kanë bërë një zbulim të ri tepër emocionues që i jep një shpresë të re kërkimit për jetë jashtëtokësore.
Planeti i sapozbuluar, i quajtur GJ 251 c, është një “Super-Tokë” është shkëmbor, ka masë shumë më të madhe se Toka dhe – më e rëndësishmja, ndodhet pikërisht brenda zonës së banueshme të yllit të tij, pra në atë distancë ku temperaturat lejojnë ekzistencën e ujit të lëngshëm në sipërfaqe.
Ylli rreth të cilit rrotullohet është një xhuxh i kuq i tipit M (M-dëarf), një nga llojet më të zakonshme dhe më jetëgjatë të yjeve në Rrugën e Qumështit.
Distanca? Vetëm 18 vite dritë, jashtëzakonisht afër në shkallë kozmike, çka e bën atë një nga kandidatët më të arritshëm për studime të mëtejshme.
“Zbulimi i exoplaneteve të reja tani është pothuajse rutinë”, tha profesori i asociuar Paul Robertson, “por GJ 251 c është i veçantë sepse ylli i tij është tepër afër nesh. Kjo e bën një objektiv ideal për teleskopët e gjeneratës së ardhshme”.
Planeti u zbulua falë luhatjeve të vogla periodike në dritën e yllit, të shkaktuara nga tërheqja gravitacionale e planetit, një teknikë e quajtur “shpejtësia radiale”. Instrumentet kryesore që e kapën këtë sinjal ishin Habitable-zone Planet Finder (HPF) dhe NEID.
Pavarësisht sfidave (yllit e tipit M janë shpesh të trazuar dhe krijojnë sinjale që ngatërrojnë matjet), ekipi është i bindur se GJ 251 c është një planet i vërtetë.
Në të ardhmen e afërt, Teleskopi Tridhjetë Metërsh (TMT) i Universitetit të Kalifornisë do të jetë në gjendje ta fotografojë drejtpërdrejt këtë planet dhe eventualisht të zbulojë nëse ka vërtet ujë apo edhe shenja atmosfere të përshtatshme për jetë.
Sipas Corey Beard, autori kryesor i studimit: «Sot është pothuajse e pamundur të marrim foto të drejtpërdrejta të planetëve të tillë me teleskopët aktualë, por me TMT do të mund ta shohim GJ 251 c si një pikë drite pranë yllit të tij».
Tag: astronomët
-
Astronomët zbulojnë një planet të jetueshëm për njerëzimin, ja sa pranë është me Tokën
-
Astronomët zbulojnë një planet më të madh se Jupiteri që lundron i lirë në hapësirë
Astronomët kanë zbuluar një zhvillim “të frikshëm” në një që ndryshe nga ata të sistemit tonë diellor, nuk rrotullohet rreth një ylli, por lundron i lirë në hapësirë.
Vëzhgimet e reja, të bëra me teleskopin shumë të madh (VLT) të Observatorit Evropian të Hënës (ESO), zbuluan se ky planet po absorbon gazra dhe pluhur nga ambienti i tij me një ritëm prej gjashtë miliardë tonësh në sekondë, ritmi më i madh i zhvillimit të regjistruar ndonjëherë në një planet të çdo lloji.
“Botës mund t’i duket se planetët janë objekte të qeta dhe të qëndrueshme, por me këtë zbulim shohim se objektet me masë planeti që fluturojnë lirisht në hapësirë mund të jenë vend tërheqës dhe të jashtëzakonshëm,” thotë Victor Almendros-Abad, autori kryesor i studimit të ri, i publikuar në The Astrophysical Journal Letters.
Ky trup qiellor, i njohur si Cha 1107-7626, ndodhet rreth 620 drita-vite larg, në yllin e Kameleonit, dhe ka një masë pesë deri në dhjetë herë më të madhe se ajo e Jupiterit.
Ai është i rrethuar nga një disk gazrash dhe pluhuri, nga i cili merr vazhdimisht materiale, me një ritëm që nuk është konstant.
Deri në gushtin e vitit 2025, ky planet po merr material rreth tetë herë më shpejt se disa muaj më parë, me ritmin e paprecedentë prej gjashtë miliardë tonësh në sekondë, “ritmi më i madh i regjistruar ndonjëherë për një objekt me masë planeti,” thotë Almendros-Abad.
Të dhënat janë mbledhur me spektrometërin X-shooter të VLT, i vendosur në shkretëtirën e Atakamës në Kili, ndërsa janë përdorur gjithashtu vëzhgime nga teleskopi hapësinor James Webb.
Planetët e endur janë jashtëzakonisht të vështirë për t’u zbuluar, pasi ata emetojnë dritë shumë të vogël. Megjithatë, teleskopi i ardhshëm i jashtëzakonshëm i madh (ELT) i ESO pritet të ndryshojë këtë situatë. Me sensorët e tij të fuqishëm dhe pasqyrën e tij gjigante, ai do të mundësojë shkencëtarët të zbulojnë më shumë nga këta planetë dhe të kuptojnë më thellë natyrën e tyre.
-
Një nga astronomët më të shquar evropianë
550 VJET MË PARË LINDI NIKOLLA KOPERNIKU
Nikolaus Kopernikus (Koperniku), polonisht: Mikołaj Kopernik (lindi me 19 shkurt 1473 ne Thorn (sqt.: Torn) Poloni dhe vdiq me 24 maj 1543 në Frauenburg) u bë njëri nga astronomët më të shquar evropianë me teorinë e tij të lëvizjës së planetëve nëpër orbita rreth diellit. Me zbulimet e tij ai krijoi një botëkuptim të ri pas mesjetar. Përveç kësaj ai ishte astrolog, astronom, jurist, fizikant, diplomat, ekonomist matematikan, mjek, qeveritar dhe ushtarak.
Kombësia e Kopernikut që nga shekulli i 19 u bë shkak për shumë kundërshtime të ashpra. Një gje por është e qartë se ai ishte ose polak, ose gjerman. Kjo gjë pasqyrohet në emrin e tij. Në gjermanisht ai quhet përgjithsisht Nikolaus Kopernikus, për shkak të versionit të latinizuar Copernicus nga mbiemri Koppernigk. Polonisht ai quhet Mikołaj Kopernik. Koperniku ishte biri i një gruaje gjermane, kombësia e të atit është e paqartë. Qyteti i tij i lindjes Torn pak kohë pas lindjes së tij kaloi nën sundimin e mbretit polak, kështu që ai formalisht njihet si polak.
JetaKoperniku, biri i një tregtari, lindi më 1473 në Poloni në qytetin Torni. Në Krakov dhe shumë universitete ai studioi matematikën, astronominë, teologjinë, drejtësinë dhe mjekësinë. Që nga viti 1512 derisa vdiq, më 1543, jetoi në Frauenburg, një qytet i vogëlth në Prusinë Lindore, ku u emërua kanonik në katedrale. Koperniku në fakt është specialist i së drejtës kanunore, disiplinë në të cilën arriti gradën doktor. Puna si kanonik në katedrale i plotësonte nevojat ekonomike, kështu që mund t’u kushtohej hulumtimeve shkencore të trupave qiellorë. Astronomia ishte disiplina e preferuar e tij. Pozicioni gjeografik i Frauenburgut, që ndodhej në bregdet, e favorizonte punën ajgëtuese të tij. Kopereniku e vendosi observatorin dhe vendbanimin në një nga kullat mbrojtëse të bregut. Instrumentat e tij ishin shumë të thjeshtë, por më i madhi i vazhduesve të veprës së tij, Tiho Brahe, ishte më i lumturi i njerëzve kur i ofruan një të tillë.
Koperniku ishte më shumë teoricien se vrojtues. Ndihmesa e tij në astronomi, që është një ndihmesë mjaft e madhe, qëndron në një teori:në kundërshtim me idetë e pranuara deri atëherë, nuk është kupa qiellore që bën një rrotullim të përditshëm përreth tokës, por është toka që rrotullohet rreth boshtit të saj imagjinar, dhe përshkon në të njëjtën kohë një rrotullim rreth diellit. Koperniku arriti në këtë përfundim pasi studioi astronomët grekë e arabë, por edhe nga vrojtimet vetjake. Toka nuk është qendra e universit, por një nga planetet që rrotullohen rreth diellit. Kjo frazë e thjeshtë e thjeshtë është parimi themelor i “pikëpamjes kopernikiane për një nga miliona trupat e tjerë qiellorë. Koperniku në përfundimet e tij arriti pas shumë fakteve shkencore, por do të duhej të vinte gjysma e shekullit XIX për ta provuar atë përfundimisht.
Sot ende, anipse Koperniku vërtetoi që kjo nuk ishte e vërtetë, ne themi “ngritja”, apo “ulja” e diellit në fillim dhe në fund të ditës.
Zigmund Frojd, në një nga veprat e tij, thotë se gjatë rrjedhës së kohëve, shkenca i ka dhënë dy goditje krusmuese mendimit naiv që njeriu kishte për vlerat e tij: herën e parë, kur Koperniku nuk e pranoi tokën si qendrën e universit dhe e dyta kur Darvini provoi t’i heqë njeriut pozicionin e privilegjuar që besonte se zinte përballë botës së kafshëve. Përpara Kopernikut mendohej se dielli dhe yjet iahin krijuar në funksion të tokës dhe toka në funksion të njeriut. Kur ai shpalli se universi nuk rrotullohej rreth planetit tonë, vetëdija njerëzore pësoi një trandje shungulluese. Koperniku pati një ndikim aq revolucionar në botëkuptimin që njerëzit kishin për botën, sa vetëm bashkëkohësi i tij, Kristofor Kolombi, mund të mendohej se kishte arritur një lavdi të atillë.
-
Astronomët bëjnë zbulimin e çuditshëm, një “vizitor” nga një sistem tjetër yjor
Një objekt misterioz, ndoshta një kometë, që duket se ka ardhur në afërsi të Diellit nga një yll tjetër është vërejtur nga astronomët.
Objekti në qendër të fotos, tani i quajtur 3I/Atlas, u vërejt nga teleskopi ATLAS në Kili, i cili skanon qiellin për asteroide që mund të jenë të rrezikshme për Tokën.
Aktualisht është rreth 670 milionë kilometra larg Diellit dhe po lëviz me një shpejtësi deri në 60 kilometra në sekondë.
Menjëherë u bë e qartë se orbita e tij ishte shumë e veçantë, pasi ka një origjinë dhe destinacion jashtë sistemit tonë diellor.
Vëzhgimet tregojnë se mund të ketë një bisht të vogël dhe e bëjnë më të mundshme që të jetë një kometë me një diametër prej rreth 20 kilometrash dhe jo një asteroid.
Nuk ka kërcënim për Tokën.
Ky është objekti i tretë që dimë që ka hyrë në Sistemin Diellor nga një yll tjetër. Në vitin 2017, zbuluam asteroidin në formë puroje Oumuamua dhe në vitin 2019, Kometën Borisov.
Për të vëzhguar 3I/Atlas, ju nevojitet një teleskop i fuqishëm, por në fund të vitit 2025 dhe në fillim të vitit 2026, do të jetë më e lehtë ta vëzhgoni me teleskopë amatorë. Megjithatë, do të jetë shumë i zbehtë për t’u parë me sy të lirë.Top Channel
-
‘Materia e munguar’ e universit më në fund mund të jetë gjetur
Astronomët nuk kanë arritur të përllogarisin sasinë e plotë të lëndës që ekziston në univers. Edhe pse kanë marrë parasysh gjithë lëndën normale, si yjet, galaktikat dhe gazrat, kjo sasi rezulton të jetë shumë më e vogël se ajo që pritet të jetë krijuar nga Shpërthimi i Madh, rreth 13.6 miliardë vjet më parë.
Rreth 85 për qind e universit përbëhet nga materia e errët. 15 për qindëshi i mbetur është lloji më i zakonshëm, një pjesë e madhe e së cilës përbën gjërat që mund të shohim në hapësirë, si yjet dhe planetët. Nga kjo pjesë, rreth gjysma ka munguar në listën tonë të përbërësve të universit.
Por një ekip prej 75 astronomësh më në fund e ka bërë “bilancin kozmologjik”. Materia që mungonte ka qenë duke u fshehur si gaz i padukshëm i hidrogjenit të jonizuar, i cili formon aureola (unaza apo mbështjellje) përreth galaktikave, shumë më të mëdha dhe më të shpeshta sesa vlerësimet e mëparshme, sipas një raporti të publikuar në një server paraprak fizikash, si dhe në konferenca shkencore. Artikulli do të botohet në revistën Physical Review Letters.
“Ne tregojmë në mënyrë të qëndrueshme se gazi është shumë më i shtrirë se materia e errët” në krahasim me grimcat nënatomike të quajtura barione, thuhet në punimin shkencor, i cili shpjegon se astronomët në thelb e kishin gabim raportin midis këtyre dy komponentëve, gjë që çoi në një gabim të madh në llogaritjen e materies. Teleskopët më të mirë dhe instrumentet më të sofistikuara për matjen e përbërësve themelorë të universit kanë çuar astronomët në këtë përfundim të ri.
Punimi gjithashtu ofron disa shpjegime për arsyet pas këtij gabimi në llogaritje. Njëra prej tyre është nënvlerësimi që astronomët i bënë fuqisë së vrimave të zeza masive që ndodhen në qendrat e galaktikave.
Vrimat e zeza janë duke “hedhur gaz shumë më larg nga qendra galaktike sesa pritej, rreth pesë herë më larg,” sipas një deklarate për shtyp. Matjet e reja tregojnë se ky gaz i përhapur dhe i padukshëm i hidrogjenit të jonizuar rrethon galaktikat në formë aureole dhe është “më i fryrë dhe më i shtrirë sesa mendonin astronomët,” vijon deklarata.
“Mendojmë se, sapo të shkojmë më larg nga galaktika, e rimarrim të gjithë gazin që mungonte,” tha Boryana Hadzhiyska, kërkuese në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley dhe autorja e parë e punimit, në deklaratën për shtyp. “Për të qenë më të saktë, duhet të bëjmë një analizë të kujdesshme me simulime, gjë që ende nuk e kemi bërë. Duam ta bëjmë punën me kujdes.”
Për të bërë llogaritjen e sasisë së përllogaritur të gazit të jonizuar të hidrogjenit, astronomët grumbulluan imazhe të rreth 7 milionë galaktikave brenda një distance prej 8 miliardë vite dritë nga Toka. Pastaj matën se në çfarë mase mikrovalët kozmike u ndriçuan ose u zbehën lehtë për shkak të pranisë së gazit të padukshëm të hidrogjenit, i cili shpërndan rrezatimin, një proces i quajtur efekti kinematik Sunyaev-Zel’dovich.
Sipas deklaratës për shtyp, studiuesit përdorën ato mikrovalë të shpërndara si një sfond që përshkruan skajin e universit dhe shërben si ndriçim i pasmë për të zbuluar gazin. / Science Alert – Syri.net
-
Shenja jete jashtë sistemit diellor? Zbulimi i radhës nga astronomët, çfarë po ndodh në planetin që ndodhet 124 vite dritë larg Tokës
Astronomët kanë zbuluar deri më tani shenjat më premtuese të një shenje jete jashtë sistemit tonë diellor.
Duke përdorur të dhënat nga Teleskopi Hapësinor James Webb (JWST), një ekip i udhëhequr nga Universiteti i Kembrixhit ka identifikuar në atmosferën e ekzoplanetit K2-18b gjurmë kimike të substancave DMS dhe DMDS, molekula që, në Tokë, prodhohen vetëm nga forma jete, kryesisht mikroorganizma si fitoplanktoni detar.
Ekzoplaneti K2-18b ndodhet 124 vite dritë nga Toka, në të ashtuquajturën zonë të banueshme të yllit të tij, që do të thotë se kushtet e tij mund të lejojnë ekzistencën e ujit të lëngshëm, ndoshta edhe të jetës.
Sipas shkencëtarëve, zbulimi ka arritur një nivel sigurie statistikore “tre-sigma”, që nënkupton njëTop Channel